I
Officieel Orgaan van de gemeenten SNEEK, WYMBRITSERADEEL en IJLST
1
Raadsel
in Nijmegen
Raadsvoorstellen Sneek
2e JAARGANG No. 6
DINSDAG 21 JANUARI
C. SMIT
FEUILLETON
I
25
1947
I
nemen. -Red.)
De Heldring-gestiehten.
it
der
ZEVENDE HOOFDSTUK.
In de schaduw van de Sint Steven.
l
Ab-prijs 12.50 per half jaar
Franco per post
f3.75 per half jaar
I
r
derhuizen blijven behouden. Het is ge
bleken, dat ons werk, dat een werk des
geloofs is, de vergelijking met het bui
tenland best kan doorstaan. Wij willen
de beste wegen zoeken voor deze ge
wonden, omdat de liefde tot den Heer
ons daartoe noopt. Enkele vragen wer
den nog gesteld, waarna ds. Finkensie-
Bureau voor Advertenties
Fa. DRIJFHOUT
GROOTZAND 55
fel. 3005
Verschijnt
DINSDAGS en VRIJDAGS
SNEEKER NIEUWSBLAD
Redactie-adres KLEINZAND 7 - SNEEK
Grauw en somber staken de muren
van de forse, oude Stevenskerk om
hoog naar de wolken, die de hemel
bedekt hielden. Het was een regen
achtige Augustusdag. Nat glommen
de straten van Nijmegen. Het oude
deel van de stad werd er te somberder
door. De verweerde Middeleeuwse
kerk met de hier en daar brokkelige
grijze muren maakte onder deze om
standigheden niet alleen een kolos
sale, maar bovenal een doodse indruk.
voor de bende het bedwelmende gas
vervaardigt”.
Inspecteur Broekman was van zijn
stoel opgestaan. Hij stond voor een
venster en staarde over de weinig
riante binnenplaats.
„Maar nu dien man te vinden”,
merkte hij op.
„Dat is de kwestie”, antwoordde
Sven Ohlquist. „Daarvoor ben ik hier.
U begrijpt, dat ik in de eerste plaats
interesse heb voor vreemdelingen,
want de capsules worden over de
grenzen gesmokkeld door mensen, die
dit land bezoeken en die dan waar
schijnlijk ook in deze stad komen”.
Mienskip Snlts.
Gearkomste 17 Jan.
In deze samenkomst van de Mienskip
„AMERIKA EN DE JEUGD”.
Wat is de „Youth for Christ”? Wat
wil zij
Over deze beweging, die dezer dagen
ook onze stad een bezoek zal brengen,
hebben wij enkele gegevens kunnen ver
zamelen.
Ontstaan tijdens de donkere dagen
van '39, men weet nauwelijks waar of
door wien, heeft Youth for Christ in
korte tijd in de Vereenigde Staten een
phenomenale opgang gemaakt. Weke-
lijksche Zaterdagavondrallies worden in
een duizendtal0 steden gehouden met
100G', 2000, 3000 jongemenschen, soms
zelfs 20.000, 30.000, tweemaal zelfs 65
3. 70.000. Tot ver over de grenzen, in
Canada, Australië, Britsch-Indië, China,
Japan en thans ook in Europa heeft
deze beweging vaste voet gekregen. Men
vertelt ons dat kort geleden in Oslo,
Noorwegen, 20.000 menschen een rally
bezochten.
In Nederland is het werk gestart door
een team van drie Amerikanen, die van
1 Oct. tot 10 Nov. in een dertigtal ste
den van ons land bijeenkomsten hebben
gehouden. De belangstelling was enorm:
in de groote steden soms wel 4 h 5000
bezoekers op een avond.
Sommige onzer lezers hebben allicht
de radiouitzending van Youth for Christ
gehoord op Nieuwjaarsdag vanuit de
Domkerk in Utrecht.
De reactie van het Nederlandsche pu
bliek is zeer uiteenloopend en varieert
van groot enthousiasmeatot meedoogen-
looze critiek, met al de tusschenliggende
schakeeringen.
Naar ons wordt medegedeeld is deze
beweging zuiver een interkerkelijke
evangelisatiebeweging, die zich ten doel
stelt de jeugd, vooral de buitenkerkelijke
tot een persoonlijke en levende ervaring
van Christus te brengen. Zij vormt geen
nieuwe sekte, zelfs geen vereeniging
(men kan geen lid worden) zij be
schouwt zichzelf als een doorgangshuis
tusschen wereld en kerk. Terwijl het
accent valt op de persoonlijke beleving,
wordt er ook steeds op aangedrongen
dat men zijn eigen kerk of gemeenschap
zal bezoeken.
Het voor de buitenstaander opvallende
is de methode, die wordt toegepast.
(Een dominee, die met een saxofoon bo
ven zijn hoofd zwaait, is hier nu een
maal geen gewoon verschijnsel De
leiders geven grif toe methodistisch te
zijn in hun werkwijze en fundamentalis
tisch in hun opvattingen. Zij verwach
ten ook niet, dat ieder het voor 100
met hun methoden en opvattingen eens
zal zijn, maar wijzen wel met klem, op
de ontzaglijke nood en verwording onder
de jeugd, waar beslist iets voor gedaan
MOET worden. Dat de jeugd geholpen
wordt dat is hef belangrijke
Wat het geheim is van de phenome-
nale opgang dezer beweging? Of zij bij
ons ook aanhang zal vinden Of zij niet
tè Amerikaansch zal zijn?
We zullen zien
Geslaagd voor het praktijkexamen
Spaansche handelscorrespondentie de
heer A. W. Daale alhier.
aandacht, zoo goed als onze geestelijke
ontwikkeling. Wij zijn ook geestelijk te
traag geworden. De kerk is de draagster
geweest van onze cultuur, door de
eeuwen heen maar zij heeft gefaald bij
onze geestelijke en sociale vorming. Het
is hoog noodig, dat onze bijbel in bevat
telijke taal geschreden wordt. Waar
Redacteuren L. KIEZEBRINK en
daar bleef het bij. Ontkend kan dus
niet worden, dat deze bende bijzonder
zachtzinnig te werk gaat”.
„Niettemin brengt U de bende in
verband met twee niet bepaald zacht
zinnige moorden”, meende de Nij
meegse inspecteur.
„Inderdaad”, stemde de ander toe.
„Waarom ben ik nu naar Nijmegen
gekomen? Kijk, in Kopenhagen ge
looft men, dat de bende voor een groot
gedeelte onschadelijk gemaakt kan
worden, als men er in slaagt, den
leverancier van het bedwelmende gas
te grijpen. Hoogstwaarschijnlijk is dat
een lid, mogelijk zelfs een der aan
voerders van de bende. Het bewuste
gas wordt geleverd in betrekkelijk
kleine capsules. Daarin bevindt tiet
zich in vermoedelijk sterk geconcen
treerde vorm. Twee capsules zijn in
handen van de politie gevallen, een te
Kopenhagen, en een te Oslo. De bende
schijnt de capsules, die ongetwijfeld
een spoor opleveren, zooveel mogelijk
na de inbraken mee te nemen, .pnaar
soms is dat blijkbaar niet geheel ge
lukt. Twee capsules zijn gevonden en
als gevolg van nauwkeurige onderzoe
kingen is vastgesteld, dat deze cap
sules uit Nederland kwamen, ja, uit
Nijmegen. Het is vrijwel zeker, dat in
deze stad zich de man ophoudt, die
De naargeestige vervallenheid van de
gebouwen rond het pleintje, waarvan
de kerk het grootste deel in beslag
nam, droeg er toe bij de triestheid te
onderstrepen. Weinig mensen bewo
gen zich op straat en hier in het oude
gedeelte, was het helemaal verlaten.
Met enige tegenzin was mr. Ernst
Verhagen dien middag ingegaan op
het voorstel van zijn zwager om de
oude stad eens te gaan* bekijken. De
inspecteur liet zich niet overreden,
dat het beter was te wachten tot het
weer zou zijn opgeknapt, ’s Morgens
was hij enkele malen begonnen met
het onderwerp aan te sneden en ten
einde raad had zijn gastheer toege
stemd. Zo waren zij, gehuld in regen
jassen, de kraag tot de hoedrand op
geslagen, naar de tram gelopen. Lijn 1
had hen naar de Grote Markt ge
bracht, waar de mensen juist voor een
bijzonder hevige bui schuilden onder
de luifel van een warenhuis, terwijl
anderen zich in portieken verdrongen.
Inspecteur Sven Ohlquist echter,
die onmiddelljjk de grijze omtrekken
van de Sint Steven in het oog krgeg,
begon met groot enthousiasme die
kant op te lopen en zijn zwager moest
hem wel volgen. Even bleven zij staan
ondei’ de kerkboog, die de Grote
Markt verbindt met het Stevenskerk-
vangenen in gemeenschap bijeen leefden.
Prostituées en eenvoudige overtreedsters
moesten in eikaars gezelschap leven
en het was geen wonder, dat het zedelijk
peil daardoor naar de laagte werd ge
trokken. Voor de ontslagenen was op
name in de maatschappij vrijwel onmo
gelijk, zoodat ze wel in de armen van
de prostitutie moesten vallen. Na tal
van mislukkingen en teleurstellingen
richtte hij toen het asyl Steenbeek op.
Doch ook de zusters van de ontslagenen
liepen als zgn. lucifersmeisjes groote
gevaren, waarvoor Heldring Thalita
Kumi stichtte. Zoo is Heldring van stap
tot stap verder gegaan totdat hij in
1876 overleed. Zijn opvolger was ds. H.
Pierson, een man van profetische allure
en een groot prediker. Hij nam de strijd
op tegen de regeering over verschillende
volkszonden en vooral ijverde hij voor
bescherming van de ongehuwde moeder
en tegen de-dubbele moraal. De geregle
menteerde prostitutie was hem een
doorn in het oog en zijn strijd is-be-
kroond door de invoering van de kincter-
wetten-van Houten in 1911 en de af
schaffing der reglementeering. Het ge
volg is geweest dat de prostitutie in ons
land minder was dan in landen waar de
reglementeering nog gold. Helaas is
door de Öezetting van ons land ook aan
deze zaak groote schade toegebracht.
Dr. Lammerts van Buren, pred. te Am
sterdam, volgde ds. Pierson op. Onder
diens leiding heeft men zich vooral ge
worpen op de vraag, welke opleiding ge
volgd moest worden voor de verpleeg
den. Gebleken is dat 60 geen ge-
stiehtsopvoeding moeten hebben. Die op
voeding drukt een Stempel op hen, waar
door ze moeilijk heen kunnen groeien.
Spr. vertelde toen een aantal oorlogs
herinneringen, waaruit wel bleek, dat
God hen had gespaard. Van de ruim 700
bewoners waren 1 leerares en eenige
jongens gedood, hoewel ze gedurig on
der een regen van granaten hadden ge
leefd. En toen de Duitschers op 3 Dec.
de Rijndijk doorstaken moest wat er
nog over was van de bevolking een
350 personen, w.o. 90 kinderen beneden
3 jaar, - in jjtorm en regen en onder
granaatvuur vluchten naar Nijmegen.
Geen splinter heeft hen geraakt en geen
auto is verongelukt, hoewel ze tot de
assen door het water reden. Er is voor
•3% millioen gulden schade aangebracht
en hoewel er al heel wat verbeterd is,
van de inventaris is voor millioen gul
den weggehaald. Met medewerking van
de kerk heeft men nu een binnenland-
sche actie, waarbij men contribuanten
voor een minimum van I.t— wil win
nen. Men rekent op een aantal van
100.000. In de toekomst wil men geen
groote gestichten, maar kleinere huizen
voor 10 kinderen van verschillende leef
tijden. Wel wil men twee groote moe- de gezonde sport verdient ten volle onze
maken hoe 't met hen gesteld is. We
hebben oogen-taal en sommige indiaan-
sche stammen gebruiken een knoopen-
taal voor hun berichten-dienst. De ma
rine kent een vlaggen-taal. Het zijn alle
maal middelen, om gedachten .en gevoe
lens te uiten. Een gemoedelijke klap op
de schouder zegt dat men den getrof
fene een joviale kerel vindt; een harde
klap beteekent heel iets anders. We ken
nen van vroeger een molen-taal, al naar
de stand der wieken en een klokken
taai. Wat wij gewoon onder taal ver
staan is enger begrensd. Het is het gees
telijk contact van mensch tot mensch
en daardoor het grootste onderscheid
tusschen mensch en dier. Taal heeft te
maken met gemeenschap. De mensch is
een gezellig wezen. Dat begreep Daniël
Defoe, toen hij Robinson, een Vrijdag tot
gezelschap gaf. Ook de in een cel afge
zonderde weet, welk een gemis de taal
is. Taalgemeenschap veronderstelt volks
gemeenschap. En uit de ongeveer 1500
talen ter wereld kan de wetenschap heel
wat afleiden. Een taal-gemeenschap wil
-evenwel niet zeggen, dat er geen ver
schil is in taal binnen dat gebied. Taal
verschil bestaat tusschen groote men
schen en kleine kinderen, 'n Hond is 'n
woef-woef; een klok 'n tiktak. Ook is de
taal van een timmerman anders dan die
van een boer, die van een notaris anders
dandie van een kermisgast. De taal
wetenschap kan in drie groepen worden
ondergebracht: de locale, de familie en
de sociale taal. De eerste groep omvat
de aardrijkskundig bij elkaar wonenden;
de tweede houdt rekening met het ge
zin, de sekse, de ouderdom, en de derde
houdt rekening met milieu en gods
dienst. Een taal bestaat echter niet op
zich zelf, zoo min als het individu. We
hebben taal-families. De talen van N.W.
Europa vormen zoo’n familie n.l. de Ger-
maansche. Ze is weer familie van een
nog grootere groep (van voor onze jaar
telling) de Indo-Europeesche. De Germ,
taal is weer onderverdeeld in nakome
lingen. We kennen hierin drie groepen:
de Noord, Oost en West Germaansche.
De eerste groep beslaat Zweden, Noor
wegen, Denemarken en Ijsland. De
tweede is de Gothische, die vanuit Zuid-
Zweden over Europa is uitgezwermd.
De derde groep omvat Nederland,
Duitschland, Engeland en Friesland,
en waarvan het Nederlandsch en Duitsch
dichter bij elkaar liggen als het TJeder-
landsch en het Friesch.
De Friesche taal is een der oudste
onder de Germaansche talen. Zij werd
hier reeds voor onze jaartelling gespro
ken. Haar taalgebied strekte zich in
vroeger tijd als een smalle strook langs
de Noordzee vanaf Alkmaar tot aan de
Wezer en verder uit. Het was een on
gunstig gelegen strook grond, waarop
geregeld strijd moest worden gevoerd
van twee kanten: met de zee en de om-
Donderdag 23 Januari is er te 7.15 uur
's avonds een openbare vergadering van
den gemeenteraad van Sneek, waarin
o.a. de volgende punten en voorstellen
aan de orde komen: De beëediging van
het nieuw benoemde raadslid den heer
K. de Jong. De benoeming van een tij
delijk leeraar in teekenen aan het gym
nasium in verband met het aan den heer
W. R. Casparie verleende ziekteverlof.
Curatoren bevelen aan den heer J. W.
M. van Hoogdalem, tijd, leeraar aan de
R.H.B.S. alhier.
Zooals bekend zijn de gemeentelijke
bouwterreinen hoofdzakelijk overgedra
gen onder beding van een jaarlijksche
grondrente van 5 van de vastgestelde
koopprijs, welke grondrente afkoopbaar
is tegen een twintigvoud van het jaar
lijks verschuldigde bedrag. Door de
bijzondere omstandigheden op monetair
gebied is in de oorlogsjaren op ruime
schaal van deze gelegenheid tot afkoop
gebruik gemaakt met het gevolg dat op
den kapitaaldienst van het dienstjaar
1944 beschikbaar was door afkoop van
grondrenten een bedrag van 356.608.25.
In 1945 werd wegens deze afkoop nog
ontvangen 35316.30, in 1946 9468.80,
totaal dus 401.593.35. Wegens een niet
besteed gedeelte van de opbrengst
eener geldleening is op den kapitaal
dienst ook nog beschikbaar 27171,41,
zoodat totaal beschikbaar is 428,764.76.
B. en W. stellen nu voor dit bedrag te
bestemmen tot delging van schuld der
gemeente rustende op de niet voor de
openbare dienst bestemde eigendommen,
welke voornamelijk is aangegaan voor
aankoop van landerijen, welke reeds ge
bruikt zijn voor stadsuitbreiding of in de
toekomst daartoe bestemd zullen wor
den. Daarvoor komt een bedrag van to
taal 213.000 3% der -gemeente-
schuld in aanmerking. Het restant van
het beschikbare bedrag nl. 215764.76
zal te zijner tijd in aanmerking komen
voor aankoop van rentegevend goed of
belegging. B. en W. stellen dus voor op
1 Febr. 1948 van de 3% leening 19381
bij de Nat. Levensverzekerings Bank te
R’dam 120,000 buitengewoon af te los
sen, en op 1 Mei 1947 van de 3l/z lee-
ning 1939 I bij de Alg. Friesche Levens-
verz. Mij. te Leeuwarden 93.000.
B. en W. stellen den raad voor overeen
komstig het bepaalde in art. 55ter, le lid
der L.O.wet 1920 voor het dienstjaar
1945 voorloopig vast te stellen: a. het
bedrag dat de gemeente terzake van de
in art. 55bis dier wet bedoelde kosten
werkelijk heeft uitgegeven, voor de
scholen voor gewoon l.o. op 10950,24,
voor de school voor voortgezet gew. l.o.
op ƒ460.51, en voor de school voor uit
gebreid l.o. op ƒ3114.40; b. het bedrag,
dat overeenkomstig het krachtens art.
55bis dier wet bepaald bedrag beschik
baar was gesteld v. d. scholen voor gew.
l.o. op 787 X 13 10231—, voor de
school voor voortgezet gew. l.o. op 63
X 13.70 863.10 en voor de school
voor uitgebreid l.o. op 2092/3 X 16.90
ƒ3543.37.; c. het bedrag, waarmede
de werkelijke uitgaven voor de scholen
voor gewoon l.o. het voor die scholen be
schikbaar gestelde bedrag hebben over
schreden op 719.24, en het bedrag, dat
minder is uitgegeven dan beschikbaar
was gesteld op 402.59 voor de school
voor voortgezet gew. 1. o. en op 428.97
voor de school voor uitgebreid l.o.
B. en W. bieden voorts den raad een
voorstel aan ter vaststelling van de be
dragen van de vergoeding bedoeld in art.
101 der L.O.wet 1920 waarop de bestu
ren der bijz. lagere scholen over het
dienstjaar 1944 recht hebben en van de
voor vergoeding in aanmerking komende
uitgaven ten behoeve van de bijz. lagere
scholen over 1944. Voor de Rehobóth-
school (u.l.o.) met een leerlingenaantal
van 312 worden deze «bedragen resp.
voorgesteld op ƒ5023.20 en ƒ4219.99;
R.K. u.l.o.school St. Joseph (1 Sept. '44
geopend waarom maal het leerlingen
tal van 53 dus 17%) ƒ284.43 en ƒ243,98,
Julianaschool (7e en 8e leerj.) 49 leerl.
resp. ƒ534.10 en ƒ580; R.K. meisjes
school (7e en 8e leerj.) 19 leerl. ƒ207.10
en 229.35; Jan v. Nassauschool, Julia
naschool (le t.e.m. 6e leerj.), Koningin
Wilhelminaschool en Willem Lodewijk-
school met totaal 953 leerlingen
12221.50 en ƒ10361.13; R.K. Jongens-
Ontploffing te Muiden.
17 dooden.
Op het terrein van de kruitfabriek
„De Krijgsman” te Muiden is Vrijdag
middag ruim 1 uur bij het afladen van
een vrachtauto met oude Duitsche mu
nitie een granaat ontploft. Hierdoor
explodeerde de geheele bijeenliggende
voorraad met rampzalige gevolgen. 14
soldaten en 3 burgers werden gedood.
In het stadje Muiden werd groote ma-
terieele schade aangericht. Er is geen
ruit meer heel, veel daken zijn bescha
digd en ook zijn er nog een aantal ge
wonden. Er waren enkele wonderlijke
ontsnappingen. Zoo viel een weggeslin
gerde granaat bij een kind in de wieg,
maar ze sprong niet. Een tweede trans
port Duitsche munitie had door auto
pech vertraging, ware die niet ontstaan,
dan was ook dat transport op het ter
rein van de Krijgsman bij de ontploffing
aanwezig geweest en zou ook dit perso
neel omgekomen zijn. Ook elders in het
Gooi is glasschade. In 1883 en in 1923
kwamen ook ontploffingen in deze kruit
fabriek voor.
gaat het nu in de toekomst om? Er is
maar één Waarheid: het evangelie, waar
wij naar toe moeten komen. Er wordt
wel eens beweerd, dat men in mil. dienst
een ander mensch wordt. Spr. zou liever
aanbevelen: wissel eens met andere jon
gelui, uit andere streken. Ge komt vaak
als een soepeler mensch terug. We moe
ten niet „ver-stadst” worden. Maar we
moeten het rad van de tijd ook niet te
rug draaien. We moeten terug naar on
ze gemeenschap, maar dan anders. We
lebben het platteland bewoonbaar te
maken. We hebben acht te geven op drie
milieu’s: gezin kerk en school
jeugdvormiing. In onze moeilijkste jaren
laten de ouders ons te veel los. Voor
het derde milieu hebben we de handen
in elkaar te slaan. De jeugd moet krach
tiger georganiseerd worden. Met sterke
geestelijke en zedelijke inslag. De goede
opvatting i s er. Houdt die vast. Er ligt
een groot werkterrein open: de vorming
van de geheele Zuid-Westhoek. Een
jeugd zonder idealen is niets. Gebruik
die idealen, maak er wat moois van.
Dan zal onze eigen cultuur ook aan vol
gende geslachten ten goede komen.
De heer T a m m i n g a vangt zijn le
zing aan met de vraag, wat eigenlijk
taal is. We lezen en schrijven en gebrui
ken de taal zelfs in onze droomen. Ge-
zelle zegt: „Mij spreekt de blom een
tale”. Bloementaal dus. De taal is een
middel, om anderen iets kenbaar te ma
ken. We hebben zelfs een postzegel-taal,
Waarmee jongemenschen elkaar kenbaar
hof, waar de ingang van de kerk
zich bevindt.
Inspecteur Sven Ohlquist keek van
deze beschutte plaats met diepe be
langstelling naar de middeleeuwse
Waag met de indrukwekkende trap
pen, een van de weinige historische
monumenten van Nijmegen, die nog
intact waren gebleven. Dan keerde hij
zich om en overzag met nieuwsgierig
heid het verlaten pleintje, dat Ste-
venskerkhof heet en zich uitstrekt
rond het massieve lichaam van de
kerk.
„Tja, dit is een stukje oud-Nijme-
gen”, zei mr. Verhagen, die geen in
boorling van deze oude stad was en
een zeer critisch oog bezat voor alles,
dat door gebrek aan zorgzaamheid
een trieste en haveloze indruk
maakte.
„Ik stel mij voor, dat het er bij zon
nig weer wat aantrekkelqker uitziet”,
gaf Ohlquist toe, „maar toch zal ook
dan duidelijk genoeg te bemerken zijn,
dat h^ hier min of meer verwaar
loosd is. Jammer, want een stukje als
dit zou een speciale aantrekkelijkheid
kunnen zijn”.
De regen bedaarde een beetje en zij
verlieten hun droge plekje onder de
kerkboog om het Stevenskerkhof te
betreden. Wordt vervolgd.
„Welnu dan”, begon de Kopenhaag-
se politieman. „In de laatste maanden
zijn in de Scandinavische landen,
vooral echter in Denemarken, tal van
inbraken gepleegd, zonder dat men er
in kon slagen de daders op te sporen.
Het begon er meer en meer op te lij
ken, dat een bende de hand in het
spel had en wel een zeer goed georga
niseerde bende. Misschien hebt U er
iets over vernomen?”
„U doelt waarschijnlijk op de reeks
juweelendiefstallen, waardoor een
aantal rijke mensen is benadeeld”,
opperde inspecteur Broekman.
„Juist. In Kopenhagen zelf, in klei
ne steden op het Deense platteland,
in alleenstaande villa’s, verder in
Stockholm, Oslo en diverse andere
Zweedse en Noorse plaatsen zijn in
braken gepleegd, waarbij uit brand
kasten kostbare edelstenen zqn ont
vreemd. Het eigenaardige is, dat zelfs
alarmsystemen van de modernste con
structie de dieven niet konden tegen
houden. In de eerste plaats moeten
de daders uitstekend ingelicht zijn ge
weest over de plaats, waar de buit te
Kerknieuws.
Ned. Herv. Kerk. Beroepen te Sneek
in de vacature-dr. H. de Vos: ds. H. van
Niel te Hellendoorn (bij aanneming van
dit beroep zal een rechtzinnig predikant
deze tot nog toe vrijzinnige plaats in- 1 gnjtg traden als sprekers op de heeren
H. Swierstra, secr. van Fr. Grondbezit
Ds. A. Kentie te Sneek heeft het be- -
roep naar Tzum aangenomen.
Donderdagavond j.l. trad in het Ge- van „de andere kant” terwijl we inder-
bouw voor Chr. Belangen voor de Ver. daad veel meer aan cultuur moeten doen,
van 1-w—--- -
per, pred.-dir. van bovengenoemde stich
tingen, op met een boeiende causerie
over het ontstaan van dezen arbeid. Er
was veel publiek, en het leek meer een
gemeente-avond van Oosthemmers,
waar de spreker vroeger predikant was,
dan een vergadering van rechtz. herv.
te Sneek. De heer J. de Boer presideer
de. Hij liet zingen Gez. 121, las Psalm
145 en ging voor in gebed, waarna hij
het woord gaf aan den spreker. In 1827
werd ds. O. G. Heldring te Hemmen pre
dikant en al spoedig zag hij de sociale
ellende, die door drankmisbruik ver
oorzaakt werd. Hij kwam in de vrou-
per met dankzegging de vergadering
sloot.
vinden was, maar di^jr komt bij, dat
zq met groot vakmanschap gewerkt
hebben”.
„Inderdaad”, stemde Broekman toe.
„,Wij hebben natuurlijk de bijzon
derheden zo .weinig mogelijk gemeen
goed gemaakt”, ging Ohlquist voort.
„Niettemin is een journalist er achter
gekomen, dat de bende bij al deze in
braken de bewoners van de huizen
door middel van gas bewusteloos
maakte. Zodoende kon zij ongestoord
werken. De gebruikelijke gang van
zaken was, dat de bestolenen en hun
personeel nog vrij vroeg in de avond
door de inwerking van een blijkbaar
uiterst snel werkend gas onschadelijk
werden gemaakt, want geconstateerd
is, dat vrijwel steeds na enige uren
de mensen weer bij kwamen, nog in
hun stoel zittend, om dan tot hun ver
rassing te ontdekken, dat dieven de
kostbaarheden hadden meegenomen.
In geen enkel geval behoefden de in
brekers tot krachtiger maatregelen
over te gaan om de mensen, die zij
als hun slachtoffers uitgekozen had
den, te beletten, tussenbeide te ko
men”.
„Dat is sterk”, riep inspecteur
Broekman uit. „En hadden zij geen
nadelige gevolgen van het gas?”
„Enkele dagen hoofdpijn, maar
school met 171% leerl. 2145.83 en
2903.71, R.K Meisjesschool (le t.e.m.
6e leerj.) met 148% leerl. ƒ1858.33 en
1741,44; Sneeker Montessorischool met
122 leerl. resp. 1525 en 1536.05.
Het rapport der commissie voor reke
ningen en begroetingen inzake- onder
zoek van de begrooting van het Old
Burger Weeshuis voor 1947 stelt voor
deze begrooting ongewijzigd goed te
keuren. Het is de commissie echter op
gevallen dat wegens huur van het Arm
huis een bedrag van 1000.is ge
raamd, terwijl voor '46 op de begrooting
van 't B.A. voor dit geval was uitgetrok
ken 750.B. en W. antwoorden op
deze opmerking dat in 1915 de gemeente
het gebouw huurde voor 30 jaar voor de
som van ƒ750.per jaar, waarnaast
nog eefi andere tegenprestatie der ge
meente stond. Deze huur liep 1 Dec.
1945 af en met regenten van het O.B.W.
werd overeenstemming bereikt over ver
lenging van de huur voor onbepaalden
tijd tegen een jaarlijksche huurprijs van
1000.—.
Kantoor voor Abonnementeni
Fa. KIEZEBRINK Co.
KLEINZAND 7 - Tel. 2872
ringende stammen. De groep Friezen
raakte hierdoor uitelkaar ook in taal,
mede door de totstandkoming van een
staatkundige grens. Bij ons is het Wes-
terlauwersche Friesch gebleven. Ook
dit is niet overal gelijk. Wij hebben dia
lecten in ons gebied, n.l. het klei-, Woud
en Zuidhoekster Friesch. Een scherpe
begrenzing hiervan is er niet; van ouds
her werd in de steden ook de Friesche
taal gesproken. Dit blijkt nog uit offi-
cieele stukken. Na 1500 veranderde dit.
Vele vooraanstaande vreemden namen
de Nederl. taal mee, die langzamerhand
met het Friesch werd vermengd. De
oude stam-taal is echter gebleven en
wordt nog door 400.000 menschen ge
sproken. Het is een cultuur-taal met een
schriftelijk gebruik en een volkstaal
zonder dat gebruik. Er ligt daarom
een soort van waardeerings-verschil in
deze taal. Niettemin blijft de Friesche
taal een weerspiegeling van de Friesche
cultuur. Boven de Friesche dialecten
staat het Friesch als een organisch-ge-
groeide taal, het standaard-Friesch. Die
taal is bezig zich te vormen. Denken we
aan de bijbel-overzetting. Het is een
volkstaal met mogelijkheden die vooral
op het platteland als een erfstuk wordt
bewaard en het zal ook nu weer het
platteland zijn, die deze taal vooruit zal
brengen als een stuk cultuur-bezit. Spr.
besluit met een aanhaling van Goethe:
Wat gij geërfd hebt,-neemt het tot u om
het weer te bezitten. Verschillende vra
gen werden door de sprekers beant
woord, waarna voorz. R. Heeringa de
bijeenkomst sloot.
De heer S. de Jong, adjudant der
rijkspolitie, achtereenvolgens hoofd van
de opgeheven politieke recherche afdee-
lingen te Sneek en Drachten, is aange
steld tot afdeelingscommandant
rijkspolitie te Sneek.
Tribunaal Sneek.
Daar de vonnissen slechts in een ge
deelte van de oplaag van ons vorig nr.
waren vermeld, nemen wij ze hier nog
eens op:
Sikke Bakker:
3 jaar interneering met aftrek van
preventief, verbeurd verklaring van
2500.— en ontzegging van de kies
rechten voor 10 jaar.
Jan Verf:
Voor onbepaalden tijd aangehouden.
Sjerp Wierda:
Interneering tot 1 Februari 1947. Ont
zegging van de beide kiesrechten voor
10 jaar.
Grietje Meilof:
De uitspraak in deze zaak werd een
half jaar aangehouden.
Lijkle de Boer:
2 jaar interneering met aftrek van
preventief tot 12 Mei 1947 Ont
zegging van de beide kiesrechten voor
10 jaar.
Klaas Lok:
2 jaar interneering met aftrek van
preventief vanaf 31 Aug. 1945, zoodat
de interneering op 31 Augustus 1947
eindigt. Ontzegging van de beide kies
rechten voor 10 jaar.
Jan Jonkman:
Zaak wordt later behandeld.
en D. A. Tamminga, leeraar R.L.W.S.
De heer Swierstra vangt zijn lezing
aan met de opmerking, dat het platte-
land te veel cultuur heeft overgenomen
Donderdagavond j.l. trad in het Ge-
Rechtz. Herv. ds. K. O. Finkensie- d.w.z. aan levensstijl, aan gemeenschaps-
uiting. Aan een cultuur, die voorheen
sterk gedragen werd door krachtige
persoonlijke verhoudingen. Op het plat
teland heerschten tot de 20e eeuw de
statische verhoudingen. Uiterlijk was
het leven eenvormig, met een sterke
deelneming in eikaars leven. Het
.dorpsleven kende geen ups and downs en
ook het leven naar godsdienstige opvat
tingen verliep vrijwel gelijkmatig. Aan
die levenshouding zat ook een benepen
kortzichtigheid vast van familie-veete’s
enz., die soms van geslacht tot geslacht
werden overgedragen. Dat was de kleine
kant van het dorpsleven, en daarvan zat
wèngevangenis te Gouda, waar alle ge-. Me jeugd omsloten. De doorbraak kwam
- op het einde van de vorige eeuw; door
de techniek vooral werd de dorps-eenheid
doorbroken en van de overzijde, vanuit
Holland, kwamen kerkelijke splitsingen
en klassestrijd-verkondiging die door
braak vergrooten. Het dorpsleven kreeg
een dynamisch karakter, de emancipatie
kwam. De groote en verkeerde gevolgen
Uitten zich vooral in de verheerlijking
van Mammon. Het zelf-verzorgende ver
dwijnt uit het bedrijf; de boterfabrieken
komen op, waardoor de eigen bedrijfs-
gemeenschap wordt doorbroken. Het be
drijf ontgroeit den boer, hij wordt nu
producent voor de wereldmarkt. De goe-
deren-economie wordt omgezet in een
geld-economie. De jongeren worden door
hun studie aan de dorps-eenheid ont
trokken. In hun moeilijkste Jaren komen
zij met de stad in aanraking en worden
kritisch gestemd tegenover het dorps
leven. De kennis is macht-gedachte be
gint hoogtij te vieren. Daarnaast vormt
zich het probleem: de plaats van den
intellectueel in het dorpsleven. Dokter,
notaris, meester, zij blijven „mijnheer”
en gebruiken vaak het dorp als spring
plank voor promotie. De ontkerstening
komt, het leven biedt een beeld van een
geestelijke omwenteling. Het fundament
is los geraakt en ligt niet meer in dorps-
zede en bijbel. Het besef komt op, om
vrij en op eigen kracht te willen staan.
Maar daarmee kwam men ook alleen
,e staan. De weerbare geslotenheid van
het platteland Was verdwenen.
Als spr. aan cultuur depkt, dan denkt
hij ook aan de jongeren hier, die hij vaak
tot voorbeeld stelt. Maar dan denkt hij
ook aan cultuur-uitingen, die een an
dere kant uitwijzen, aan een ongemoti
veerde weerbarstigheid, b.v. het rooken
in een bus, hoewel dit niet mag. Dan
onze bijeenkomsten. Wat is er veel van
te maken. We hebben onze mooie liede
ren, maar op de „jarrebak” klinkt het
„ouwe taaie" en als de jeugd fluit, zgn
het neger-songs. We hebben onze mooie
tooneelwerken „Der wier ris...” ga dè.t
eens zien. Onze eigen architectuur, onze
torens We moeten wéten, dat een
bouwwerk als de Wolsumer kerk mooier
is dan die van Nijland of IJsbrechtum.
Ook de meisjes moeten om zich heen
zien: ook een goede binnenhuisinrichting
vraagt aandacht. We moeten weg-wijs
worden in onze mooie Friesche litera
tuur en onze opgedane kennis bij het
landbouw-onderwijs moet worden toege
past op het bedrijf. Ook radio en film
werken verwarrend. Een stortvloed van
stads-cultuur wordt via de radio over
ons uitgeworpen, zoo groot, dat het wei
nige goede daarin verdwijnt. Ditzelfde
geldt voor de film. Ook onze lectuur
dient beter geregeld te worden. Op
landbouwgebied verschijnen 88 bladen.
Hoe kan men daar wijs uit worden Ook
