MARTINI-SHOW
h
Officieel Orgaan van de gemeenten SNEEK, WYMBRITSERADEEL en IJLST
De eer van Friesland.
Buitenlandscli Overzicht
Het voorspel van de Sneeker moordnacht
voor het Bijzonder Gerechtshof.
Burgemeester Rasterhoff over de
toekomst van Sneek
VRIJDAG 25 APRIL 1947
2e JAARGANG No. 32
BONNENLIJST
voor het tijdvak van 27 April
tot en met 10 Mei 1947.
en
i
O
l
'K
Ab.-priji f2.50 per half jaa<
Franco per post
f3.75 per half jaar
RANTSOENVERLAGING
GAS EN ELECTRICITEIT
OPGEHEVEN.
De op 15 Januari j.l. vastgestelde ver
laging van 20 pet. op de gas-,en electri-
citeitsrantsoenen Is ingetrokken. De be
schikking is met terugwerkende kracht
tot 1 April 1947 in werking getreden.
WERK- EN ONDERKLEEDING.
De regeering heeft 300.000 pond ster
ling van de deviezenvoorraden beschik
baar gesteld voor de vervaardiging van
werk- en onderkleeding.
Verschijnt:
DINSDAGS en VJUJDXOS
een mogeljjke industrie-ontwikkeling
Een ontwikkeling op dit gebied op
groote schaal zie ik niet. De voorwaar
den daarvoor zijn naar mijn meening
niet aanwezig, in het bijzonder niet voor
de vestiging van groote en zware in
dustrie. Anders staat het met kleine in
dustrieën en met die, welke verband
houden met het agrarisch karakter der
Bureau voor Advertenties
Fa. DRIJFHOUT
GROOTZAND 55
fel. 3005
Kantoor voor Abonnementen:
Fa. KIEZEBRINK Co.
KLEINZAND 7 - Tal. 2872
munisten nog meer stemmen verworven
hebben wanneer de Duitschers niet zoo’n
hekel hadden aan de Russische bezetters.
Van de kiezers in geheel de Britsche
zóne waren niet minder dan tweederde
vrouwen, een oorlogsgevolg. Van de
vrij matte sfeer der Duitsche binnen»
landsche politiek naar de gistende toe
stand in Frankrijk is een vrij groote
stap. Generaal de Gaulle heeft zich daar
thans aan het hoofd van een beweging
gesteld, welke beoogt wijziging der
grondwet te verkrijgen en een grootere
bevoegdheid voor de uitvoerende macht.
Met eenig recht kan men zich afvragen
of de Gaulle niet het tegendeel zal be
reiken van wat hij zich voorstelt. Zijn
partij kennelijk tegen het communis
me gericht zal de republikeinsche
volksbeweging, de groote tegenspeelster
der Fransche communisten, misschien
volgelingen ontfutselen ten bate der
Gaullistische, de republikeinsche volks
beweging dus verzwakken en bovendien
jaagt de Gaulle de socialisten, die voor
fascisme vreezen, in de armen der com
munisten. En nu naar Engeland. Daar
diende Dalton, de Britsche minister van
financiën, de begroeting voor het nieuwe
financieele jaar in. De gewone begroo-
ting toont een overschot, een merkwaar
dig verschijnsel zoo kort al na den oor
log. Toch zijn de belastingen niet be
langrijk veihoogd, de tabaksaccijns is
dat wel, maar de inkomstenbelasting
voor de lagere inkomens is verlaagd, een
verschuiving dus van de directe naar de
indirecte belastingen, waarbij echter ook
de bedoeling voorzit den rooker te nopen
zijn tabaksverbruik te verminderen, wat
deviezen zou besparen. Het gebrek daar
aan en de vraag of men gaandeweg het
hooge uitvoercijfer zal halen, dat de re
geer’-g noodig acht voor het herstel der
economische positie van het land zijn
de groote Engelsche problemen. De re
geering is pas ven groote propaganda
campagne om het volk tot harder wer
ken te bewegen, begonnen. Men wil o.a.
de kolenproductie nog dit jaar met 11
millioen ton verhoogen. Onder het motto
„John Buil laat zich niet kisten” pakt
m< n de campagne, die wel een 4 millioen
gulden zal kosten, grootscheeps aan. In
Palestina gaat het hard tegen hard.
Twee joodsche verzetslieden, wien de
strop wachtte, hebben in hun kerker
zelfmoord gepleegd, de Joodsche onder»
grondsche heeft een trein met Britsche
soldaten opgeblazen, waarbij een aantal
dooden viel. Egypte stelt de Ver. Naties
voor van Palestina een onafhankelijke
Arab’ che staat te maken. Ook wordt
gemeld dat 30000 Europeesche joden in
Suriname zullen worden opgenomen. De
vestingwerken van Helgoland zijn door
de Engelschen vernield, zij hadden waar
schijnlijk liever gewild dat het geheele
ei1' van den aardbodem verdwenen
was, het blijft toch een punt dat steeds
de aandacht van eventueel nieuwe Duit
sche marine-strategen zal hebben, de
Duitsche geheime organisaties laten
daaraan in him aanplakbiljetten geen
twijfel. Koning Christiaan X van Dene-
mar’- n i^ Zondagavond op 76-jarigen
leeftijd overleden. Zijn opvolger is zijn
zoon ’’’rederik IX.
Nadat dit overzicht geschreven was,
werd nog gemeld dat de Am. senaat met
67 tegen 23 st. Trumans plan voor hulp
aan Griekenland en Turkije heeft aange
nomen; het Huis van Afgevaardigden
zal het stellig ook doen en daarmee zul
len de Ver. Staten dan humleidende rol
ook in de Europeesche politiek aanvaard
hebben. Een plan voor hulp aan Korea is
te Washington in voorbereiding.
Elk der vólgende bonnen geeft recht
op het koopen van:
Bonkaarten KA, KB, KC 705
(Serie B)
800 gram brood
400 gram brood
125 gram boter
125 gram margarine of 10(>
De tijd om deze stelling breedvoerig ge
argumenteerd toe te lichten ontbreekt
en daarom zal ik met het volgende vol
staan. Het maatschappelijk leven zal
zich in alle richtingen steeds blijven ont
wikkelen. De behoeften zullen hand over
hand toenemen, zoowel op sociaal, hy
giënisch als op cultureel gebied. En met
deze opsomming ben ik heusch niet uit
geput. Die behoeften zullen niet alleen
horizontaal hooger worden, ook verti
caal zullen z(j tot in alle lagen der be
volking doordringen. Men kan hierover
denken zooals men wil, men zal het heb
ben te aanvaarden. Ook de stad, de klei
ne stad, zal aan deze ontwikkeling zijn
bijdrage ongetwijfeld leveren. Alleen
hierom al omdat door de gecompliceerd
heid en de omvangrijkheid, welke tal van
voorzieningen zullen hebben, niet elke
plaatselijke gemeenschap afzonderlijk in
staat zal zijn het probleem op te lossen.
Ook hier zal centralisatie niet kunnen
worden vermeden. Men denke slechts
aan bad-inrichtingen en andere sociaal-
hygiënische inrichtingen en aan instel
lingen van cultureele aard. Ik zie de be-
teekenis van de kleinere stad dus toe
nemen door een intensiever worden van
de band met het achterland, door een
stijgende behoefte zijner bewoners, waar
in de stad kan voorzien. Ook op cultu
reel gebied. Moge Sneek zich weten aan
te passen aan de gewijzigde verhoudin
gen, die mogen worden verwacht. En
hoe staat het met
B-ll Brood
B-ll Boter
B-12 Boter
gram vet
12 liter melk
ren zijn daarvoor aanwezig, met name
moge ik wijzen op goede verkeerswegen
en verbindingen, te land en te water, en
gemakkelijk in te richten terreinen. Ove
rigens mogen wij in dit opzicht niet al te
groote verwachtingen hebben. Het is
goed dat we, al is het maken van plan
nen ook aanlokkelijk, ook hier de werke
lijkheid niet /uit het oog verliezen. Wij
zullen echter, willen wij onze positie be
houden, moeten blijven strijden voor
goede land- en waterwegen, het is van
groot belang voor de gemeente, en, naar
aanleiding van de woorden, heden door
den heer Commissaris der Koningin ge-
uit, vertrouwen we, dat ook Sneek zijn
aansluiting zal krijgen op het groot-
scheepsvaarwater. Land-,en waterwegen
zijn onmisbare elementen voor steden,
die een taak als verzorgingscentrum
hebben. Het is in dit verband goed er
op te wijzen, dat het er soms op lijkt,
dat, ter wijle van het verkrijgen van
korte en snelle verbindingen, bepaalde
belangen uit het oog worden verloren.
Nevenbelangen, die ook hun beteekenis
hebben, doch niet passen in het uitslui
tend op het groote afstandsverkeer vast
bestelde schema, worden volkomen ver
waarloosd. Dit is trouwens een algemeen
verschijnsel bij al datgene, wat alleen uit
een oogpunt van techniek wordt beoor
deeld. Belangen, die van groote waarde
zijn voor onze samenleving, worden
daarbij vaak ter zijde geschoven. Tech
nisch zijn allerlei dingen mogelijk in deze
tijd. Technisch kan er veel gecentrali
seerd worden en van het bestaande uit
geschakeld worden. Men gooit dan ech
ter groote waarden over boord. Ook
voor dit gevaar zal men de oogen open
moeten houden. „En also alhier schone
gelegentheit is voor het Zeilen, zo isser
ook niet minder Genegenheid voor;
Want in dese Stad zijn wel tusschen de
30 en 40 Jagten, die meest uit Plaisier
De zaak van het verzet is geweest een
zaak van de Friese bevolking.
Dat was de eer van Friesland.
En de slappelingen, de verraders, die
waren er toch ook in Friesland Zeker,
ze waren er, bloedarme stumperds die,
al bevende precies wisten uit te rekenen
wat nog precies mocht. De verraders,
ze zijn weggezwegen en weggeschouderd
uit de knusse samenleving van stad en
dorp.
Na de Meistaking in '43 is wel heel
duidelijk naar voren gekomen, hoe het
Friese volk zich heeft verzet. De statis
tieken van de zuivelfabrieken vertellen
in nuchtere cijfers, hoé de leveranties
aan de fabrieken daalden en U hebt zélf
gezien hoe het leger met emmertjes,
flessen en kunstig verborgen tankjes,
steeds grotere successen boekte op de
boerderijen.
Het succes van de beruchte „Arbeits-
einsatz” in onze provincie In de be
drijven en op de boerderijen werden de
arbeidskrachten steeds maar weer aan
gevuld met een vreemd gezicht. Duits
land kreeg weinig of niets.
Toen in de herfst van 1944 de wapens
kwamen, werden ze verborgen, en daar
aan heeft een groot deel van de bevol
king meegeholpen. Als het niet was door
een bergplaats beschikbaar te stellen,
dan was het door te zwijgen.
Het was toch zo, dat in de dorpen
dikwijls zelfs kinderen wisten, wie voor
bonkaarten en onderdak kon zorgen.
Dat was dom, zult U zeggen, en waar
schijnlijk heeft U gelijk. Maar het was
ook vertrouwd, dat is bewezen, omdat
de harde slagen, door de Duitsers hier
en daar toegebracht, niet werden ver
oorzaakt door dat vrij algemeen weten.
Dat was de eer van Friesland.
Na de bevrijding heeft de Friese be
volking bewezen, dat de band met het
verzet sterk was.
De grote inzameling, die toen werd
gehouden, ten bate van de nagelaten be
trekkingen, is een succes geworden.
Dat was de eer van Friesland.
De Stichting Sneek 19401945 vraagt
ook nu nog de medewerking van de be
volking. Die medewerking kan blijvend
worden gegeven door de toezegging van
een jaarlijkse contributie. Deze actie
moet, zoals reeds in verschillende ge
meenten is bewezen, een succes worden.
Dat is de eer van Friesland.
SNEEKER NIEUWSBLAD
Redacteuren: L. KIEZEBRINK en C. SMIT Redactie-adresKLEINZAND 7 SNEEK
Beklaagde Verboom.
Dinsdagmorgen j.l. stond voor het bij
zonder gerechtshof te Leeuwarden te
recht Willem Verboom, gewezen distri-
butie-ambtenaar alhier. Hij werd er o.m.
van beschuldigd in de moordnacht van
13 op 14 Juli 1944, het huis van den heer
Tekelenburg te hebben aangewezen en
dus den vijand hulp te hebben verleend
bij den moord op dit slachtoffer. Ook
werd hem het lidmaatschap der, NSKK
tenlaste gelegd. Een lange rij van getui
gen (16 in totaal) vulde de gerechtszaal.
Naast drie politiemannen, behoorden ook
tot de getuigen Jacob Gorter, Overzet,
Verbruggen en de reeds ter dood veroor
deelde SD’er Ale Visser. De vorige week
werd de zaak tegen Teake Hoekstra be
handeld, die als gids had gediend voor de
eene moordgroep, die in de Sneeker
bloednacht haar sinister werk verrichtte,
de verdachte van Dinsdagmorgen Willem
Verboom, was de gids van de andere
groep. Deze laatste groep bezocht ook
de woning van Tekelenburg en nog een
aantal andere huizen waarvan de bewo
ners echter niet thuis, of in elk geval on
vindbaar waren. De hoofdvragen voor
deze zaak waren „Wie gaf de naamlijst.
Wie splitste de naamlijst in tweeën om
tot een zoo practised mogelijke wyk-
verdeeling te komen?” Vrouwe Justitia
had het in deze kwestie niet gemakke
lijk. De getuigen die nog geïnterneerd
zijn, bleken allen aan geheugenzwakte te
lijden, hetgeen de goede gang van zaken
niet bevorderde. Hun eigenbelang zal
daaraan wel niet vreemd zijn. Wat het
beantwoorden van de eerste vraag be
treft, omtrent de persoon die de naam
lijst heeft opgegeven, kwam gedeeltelijke
opheldering door de verklaring van den
S.D.er Visser, die beweerde dat hij een
lijstje met namen had gekregen van den
voormaligen NSBkringleider J. Gorter
en dat de aanvullende mededeelingen
over de juiste adressen en huisnummers
door Willem Verboom zijn gedaan. Deze
beide heeren trachtten nu de zaak on
schuldiger te doen schijnen door te be
weren, dat ze alleen namen hadden op
gegeven van personen, die wellicht iets
konden weten van de ontvoering van v.
d. Kooy. Dat er dergelijke ernstige din
gen met de dragers der namen zouden
geschieden, konden zij toch niet weten!!
Het Hof had niet veel vertrouwen in
hun argeloosheid. De voormalige opper-
luitenant van politie Overzet, had het
zjjne er nog toe bijgedragen door de na
men Koelstra en Rasterhoff te noemen,
hoewel hij zich dat ook niet meer wist te
herinneren. Hij herinnert zich trouwens
heel veel zaken niet. De volgende vraag
is dan „Wie splitste de bewuste lijst met
namen in de woning van Ovepzet in twee
groepen, zoodat elke moordploeg een
stadsgedeelte kon afwerken?” Overzet
zei „Ik kon het niet doen, want ik kende
de straten allemaal nog niet, ik was nog
maar 2 jaar in Sneek!” Teake Hoekstra
die ook in de kamer was, tijdens dit ge
beuren, zei „Ik heb het niet gedaan,
want ik kende ook de straten en de men-
schen niet zoo precies”. Verboom zei „Ik
heb het niet gedaan, want ik kon alles
niet verstaan wat er in de kamer gezegd
werd”. Meer Sneekers waren er bij dit
werk niet aanwezig. De rest van de aan
wezigen waren NSKKleden uit andere
steden. De man die niets meer te verlie
zen heeft, omdat hij reeds tweemaal tot
dé doodstraf is veroordeeld, namelijk Ale
Visser de student uit Groningen, ge
wezen S.D.’er zei: „Ik heb de lijst ge
splitst met behulp van Verboom De
bijzondere rol die Jacob Gorter in deze
zaak heeft gespeeld, zal de volgende
week worden uitgemaakt. De verdachte
Verboom maakte weer een slechte beurt
door de verklaring van Verbruggen,
voormalig politieadministrateur alhier,
die verklaarde te weten, dat de lijst in
tweeën gedeeld was door Verboom en
Visser. De verdachte gaf toe de woning
van wijlen den heer Tekelenburg te heb
ben aangewezen en erkende ook als
NSKK lid getreden te zijn in vreemde
krijgsdienst en zich daarin belast te heb
ben met vervoer van verschillende goe
deren ten behoeve van de Duitsche weer
macht en als reparateur van weer-
machtswagens te hebben gefungeerd.
In zjjn requisitoir schetste de advocaat-
fiscaal Mr. Nubé, verdachte als iemand
die zich niet had ontzien mede te werken
aan het samenstellén van een naamlijst
van onschuldige landgenooten, die naar
hij weten moest, daardoor aan groot ge
vaar werden blootgesteld. Ook had hij
voor de wijkindeeling ten behoeve van
de NSKKleden die represaillemaatrege
len zouden nemen, zorg gedragen en zich
aan dit lugubere werk gewijd ten huize
van Overzet. Door het huis aan te wij
zen van Tekelenburg, was hij medeplich
tig aan moord geworden en hij had als
NSKKman zich schuldig gemaakt aan
ernstige vergrijpen tegen de staat. Toen
de plannen voor de moordnacht werden
klaar gemaakt had Verboom de leider
der NSKK in Groningen opgebeld over
die aangelegenheid en o.m. gezegd „Mor
gen kunnen ze de vuilniswagens hier wel
laten rijden om de lijken van de straat op
te zoeken”. Voor een persoon met een
dergelijke mentaliteit en een dergelijke
lijst van misdrijven, eischte Mr. Nubé 20
jaar gevangenisstraf. De uitspraak in
deze zaak zal over 14 dagen geschieden.
Beklaagde Overzet.
Het was voor den gewezen opper-
luitenant van politie Albert Overzet,
Dinsdag een slechte dag. Inplaats van
als getuige te fungeeren, zooals hg dat
al zoovele malen heeft gedaan, stond hij
Dinsdagmiddag in de beklaagdenbank.
Over zijn hoofd klonken de woorden van
den aanklager, die van weinig goede da
den getuigden, en geen reden tot opti
mistische illusie’s omtrent de strafmaat
schonken. De aanklacht sprak o.m. van:
zijn hulpverleenlng aan de vijand bij de
razzia op joden in Scharnegoutum. Zijn
medewerking tot de samenstelling van
de naamlijst voor de bloednacht, zijn
huiszoeking en opsporing bij de N.V.
Eringa alhier, zijn opdracht tot arresta
tie van de doktoren v. d. Meulen en Ro
berts en zijn aanhouding van den jood
Isedore Klieb en diens echtgenoote Sara
Weingarten. Ook was Overzet behulp
zaam geweest bij de inval in de woning
van de familie Lever, Kleinzand alhier.
Een lange rij van personen, een 14-tal,
vulde de getuigenbank. Overzet belde op
de avond, voorafgaande a. d. bloednacht,
Gorter, de kringleider op, om namen van
personen, die wellicht iets konden heb
ben uit te staan met de ontvoering van
v. d. Kooy. In zijn huiskamer liet hij de
naamlijst in tweeën splitsen ter wijkver-
deeling. In zijn woning heeft Visser de
namen van Rasterhoff en Koelstra er bij
geschreven, maar Overzet weet zich van
heel het gebeuren niet veel meer te her
inneren. Hij weeft er een romantisch
verhaal om heen over schemerige hoe
ken en niet te volgen gesprekken en
tracht de aandacht van zichzelf af te
leiden. Door zijn toedoen geraakten de
genoemde jood en zijn vrouw in het
kamp Westerbork. Het is niet aan den
verdachte te danken, dat beide slacht
offers er levend zijn afgekomen. Bij de
beruchte razzia op joden in Scharnegou-
tnum fungeerde de verdachte als chauf
feur van de overvalwagen en vervulde
die rol tot tweemaal toe; zijn mentaliteit
wordt gekenmerkt door het feit dat hij
op eenzelfde avond tot tweemaal toe zich
voor dat werk leende; inplaats van zich
aan een dergeltjk sinister gedoe te ont
trekken, nam hij voor de gezelligheid
zijn schoonzoon, de politie-administra-
teur Verbruggen mee. „Ik dacht eerst
dat het een gewone proefrit was
trouwens de chauffeur was er ook niet
en toen moest ik het toch wel doen”,
tracht hij zich te verweren. Het Hof kan
zich echter niet voorstellen, dat men als
opperluitenant van politie, bij afwezig
heid van den chauffeur, als wagenbe
stuurder moet dienen. Doch de verdachte
deed wel meer dingen, die niet overeen
komstig zijn politieofficierschap waren.
Hij postte ook in de tuin van de familie
Lever, toen leden van de Duitsche weer
macht daar een inval in diens woning
deden. Het gevolg was dat de heer Lever
met nog enkele anderen gearresteerd
werden, de eerstgenoemde is nimmer te
ruggekeerd. Bij de zoekpartij naar een
radiotoestel in het kleedingbedrijf van
N.V. Eringa alhier, stapte hij regelrecht
op de kast waarin het toestel zich be
vond toe en trad allesbehalve op, zooals
men dat van een Nederlandsch politie
man verwachten mag. Als gevolg ”an
zijn dienstijver, brachtten eenige leden
van het personeel en ook de bejaarde di
recteur de heer Eringa, eenige tijd in
gevangenschap door. Het ergste kwam
de coupeur O. IJntema er wel af, die
maanden in Vught doorbracht, hetgeen
zijn zwakke gezondheid allesbehalve ten
goede kwam. De getuigenverklaring van
deze laatste, gaf een zuivere reconstruc
tie van de toedracht der zaak. Alsof dit
alles nog niet genoeg was, beijverde de
verdachte zich ook bij de razzia op het
Sneeker meer, bij de schietpartij op de
boerderij van fam. de Jong te Loënga,
bij de huiszoeking in de woning van den
jood den heer Kuyt en onder anderen
stoffeerde hij zijn woning met het meu
bilair en andere huishoudelijke artikelen
uit de woningen van gearresteerde land
genooten. Dit alles maakte, dat de advo-
caat-fiscaal de verdachte kenschetste als
iemanfl die uit domheid en lafhartigheid
tot alles in staat is. Door de aanwezig
heid van politiemannen zooals deze ver
dachte er een was, werd het leven der
politiemenschen in bezettingstijd nog
zwaarder gemaakt dan het al was, aldus
de advocaat-fiscaal. Verdachte Overzet
trachtte door wijdloopige argumentee-
ring zichzelf in een goed daglicht te
stellen, doch praatte zichzelf vast Wat
de hoofdvraag, omtrent de samenstelling
der naamlijst betrof, beweerde hij, dat
hij van géén naam afwist. Bij de proces-
verbaal-bekentenis en ook nu, gaf hij
echter toe, dat de naamlijst in zjjn ka
mer was opgelezen en dat hjj toen ook
de naam van den agent van polltie L.
Stilma had hooren noemen. Bij het hoo-
ren van dien naam, had hij tegen de
voorlezer de S.D.er Visser, het hoofd ge
schud en was die naam doorgehaald. Dit
werd door Visser bevestigd. Het Hof
vond het buitengewoon onaannemelijk,
dat hij geen enkele naam wist, maar
toch wel die naam er af had laten halen,
om bij de moorden toch vooral de aan
dacht niet op zichzelf te laten vallen
door een aanslag op een zijner politie
mannen. Zoo is een gedeelte van de
sluier, die om het nachtelijk moorddrama
van Sneek hing, opgelicht. Uit zucht
naAr zelfbehoud, lijden de meeste NSKK-
mannen, die als getuige verschenen, aan
geheugenzwakte. De advocaat-fiscaal
achtte echter alle beschuldigingen tegen
verdachte Overzet, volkomen bewezen en
eischte een gevangenisstraf van 15 jaar.
De uitspraak zal over 14 dagen plaats
hebben.
centra voelen zich bedreigd. Aan deze
gang van zaken zijn groote nadeelen
verbonden. Op één wil ik U in het bijzon
der wijzen. In die groote gemeenschap
pen, die agglomeraties van menschen,
gaat het gemeenschapsleven verloren; de
menschen leven als individuen naast
elkaar, voelen zich geen lid meer van
de plaatselijke gemeenschap. Dat is een
verlies en naar mijn meening een niet te
onderschatten Verlies. Burgemeester
Oud van Rotterdam schreef nog niet
lang geleden min of meer alarmeerend:
„zijn onze groote steden nog wel plaat
selijke gemeenschappen En er is reeds
een streven ontstaan onder de stede-
bouwkundigen om dit euvel te ondervan
gen door de invoering van de wijkge-
dachte, welke de menschen weer wiJ te
rugvoeren in een plaatselijke gemeen
schap. Er zijn, Gij weet dat allen, nog
andere nadeelen en gevaren aan groote
steden verbonden, maar op deze eene
ontbindende factor in de samenleving
wil ik U wijzen. De volgende vraag, die
Gij ongetwijfeld zult stellen is deze: Zal
die trek naar de groote steden niet af
nemen, zal daaraan niet op een of andere
wijze paal en perk worden gesteld. Ik
ben in dit opzicht niet zoo optimis
tisch. ’k Geloof dat er groote groepen
der bevolking zullen blijven, die de mo
gelijkheden en geneugten, die een groote
stad in materieel opzicht vaak kan
bieden, aanlokkelijk zullen vinden. De
gesignaleerde trek ligt in de ontwikke
ling der maatschappij. De wereld is door
de vorderingen van de verkeerstechniek
nu eenmaal kleiner geworden. Wordt er
al niet van een wereldregeering gespro
ken? En dan zijn er economische drijf -
veeren, die de beste krachten naar het
centrum lokken. Het westen van ons
landt biedt aan tal van ouders voor hun
kinderen studie- en opleidingsmogelijk
heden, die hun hier in het noorden ont
breken, omdat aj niet over de noodige
geldmiddelen beschikken om hun kinde
ren „op kamers” te laten wonen. Ook
dit is een belangrijke factor. Wij hier in
het Noorden kunnen slechts hopen dat
het streven naar uniformiteit, dat op elk
gebied vrijwel valt waar te nemen, er toe
zal leiden, dat op een of andere wijze de
overheid gelijke ontwikkelingskansen
voor de bewoners der verschillende
landsdeelen zal weten te scheppen.
Mocht U na het voorgaande meenen, dat
ik de in de aanvang gestelde vraag ont
kennend of met een voorbehoud zou be
antwoorden, dan hebt gij het mis. Ik
ben er ten volle van overtuigd dat er
B-01 Brood
B-02 Brood
B-01 Boter
B-02 Boter
gram vet
B-03 Boter 250 gram margarine of 200
gram vet
B-01 Melk 4 liter melk
B-03, B-05 Melk, 7 liter melk
B-01 Vleesch 100 gram vleesch
B-02 Vleesch 300 gram vleesch
B-01 Algemeen 200 gram kaas
B-02 Algemeen 1 ei
B-03 Algemeen 100 gram bloem of zelf
rijzend bakmeel of kindermeel
(niet uit rijst bereid)
B-04 Algemeen 125 gram koffie
B-05 Algemeen 50 gram thee
B-06 Algemeen 250 gram waschpoeder
250 gram soda
B-03 Reserve 1600 gram brood
B-06 Reserve 800 gram brood
Bonkaarten KD, KE 705
(Serie B)
800 gram brood
250 gram boter
125 gram margarine of 100
B-13, B-15 Melk
B-ll, B-12 Vleesch 100 gram vleesch
B-ll Algemeen 100 gram kaas
B-12 Algemeen 1 ei
B-13 Algemeen 250 gram waschpoeder
4- 250 gram soda
B-13 Reserve 800 gram brood
B-14 Reserve 100 gram bloem of zelf
rijzend bakmeel of kindermeel
(niet uit rijst bereid)
B-16 Reserve 600 gram bloem of kin
dermeel (niet uit rijst bereid)
of zelfrijzend bakmeel.
Bonkaarten MA, MB, MC, MD, ME,
MF, MG 705 (bijz. arbeid, a.s. moeders
en zieken) (Serie B)
B-21 Brood 800 gram brood
B-21 Boter 250 gram boter
B-22 Boter 250 gram margarine of 200
gram vet
B-21 Melk 5 liter melk
B-21 Vleesch 300 gram vleesch
B-22 Vleesch 100 gram vleesch
B-21 Kaas 200 gram kaas
B-21 Eieren 5 eieren.
Op 1 Mei zullen bonnen worden aan
gewezen voor suiker, versnaperingen,
cacao en tabak. Op de bonnen B-06 en
B-13 is 250 gram waschpoeder benevens
250 gram soda verkrijgbaar. De niet-
aangewezen bonnen van de Serie A kun
nen worden vernietigd.
De conferentie van Moskou bracht in
de groote kwesties ten opzichte van
Duitschland nog niet het geringste re
sultaat. Over het onderlinge verdrag der
groote mogendheden tegen eventueel
nieuwe Duitsche agressie kon men het
niet eens worden. En toen men ook ten
opzichte van het vredesveydag met Oos
tenrijk hopeloos verdeeld bleef, met na
me over de kwestie der Oostenrijksch
Zuidslavische grenzen en over de vraag
wat men onder Duitsche bezittingen in
Oostenrijk moest beschouwen, m. a. w.
welke Oostenrijksche fabrieken men als
feitelijk Duitsch bezit voor herstelbeta
lingen in beslag kon nemen, scheen het
vast te staan, dat de conferentie nog
deze week zou worden opgeheven. Mis
schien zou ze dan over eenige maanden
nog weer eens kunnen worden hervat,
maar de mogelijkheid hing ook in de
lucht, dat men voor goed Uitéénging,
met als gevolg dat Duitschland in een
door de Russen en een door de Ameri
kanen en Engelschén bezet gedeelte zou
uiteenvallen, en deze gebieden min of
meer zouden worden ingedeeld bij de
blokken, een westelijk en een oostelijk,
welke uit de breuk zouden ontstaan. Of
schoon de mogelijkheid dat iets derge
lijks nog zal gebeuren niet gering is, is
het echter toch nog niet zoover. Want
te elfder ure schijnen de ministers te
Moskou in geheime vergaderingen toch
nog eenige vorderingen te hebben ge
maakt inzake Oostenrijk, zoodat men
het nog eens een weekje zal probeeren.
De Russen bleken ook wel bereid met
de Ver. Staten te overleggen over maat
regelen inzake het schiereiland Korea
in Oost-Azië, we schreven er nog
kort geleden in dit overzicht over
welke tot een samensmelting van de
Anjerikaansche en Russische bezettings-
zönes daar zouden kunnen leiden. Er
was al met al in het begin dezer week
daarom een wat optimistischer kijk op
wat zich te Moskou afspeelde al zal die
misschien tenslotte niet gerechtvaardigd
blijken. Want niet alleen de Duitsche
kwestie is nog geheel onopgelost, het
bleek ook dat de EngelschRussische
onderhandelingen over aanvulling van
het bestaande verdrag tusschen deze
landen zullen moeten stranden op de
Russische wensch dat verdrag zoo in te
kleeden, dat het practisch een scheiding
zou brengen tusschen Engeland en de
Ver. Staten. Het schijnt eindelijk zoover
gekomen dat Engeland voor de beslis
sing wordt gesteld öf de Ver. Staten óf
Rusland van zich te vervreemden. De
EngelschAmerikaansche samenwer
king was de Russen al lang een doom in
het oog en zij zijn ook al weer ontstemd
over het feit, dat de ministers van de
Ver. St., Engeland en Frankrijk te Mos
kou een accoord sloten over de Duitsche
kolenleveranties aan steenkoolinvoeren-
de Europeesche landen. De Russen zien
daarin een begin van economische en
straks misschien ook politieke samen
werking van de door deze drie landen
bezette Duitsche zónes. In de Britsche
zóne van Duitschland zijn Zondag ver
kiezingen voor de Landdagen gehouden,
d. w. z. die voor SlSeswrjk-Holstein,
Rijnland-Westfalen en Neder-Saksen.
Enorme verschuivingen vergeleken met
de vroeger gehouden gemeenteraadsver
kiezingen waren er niet, maar toch zijn
de soc.democraten nu de christen-demo-
craten als grootste partij voorbij
gestreefd; de communisten komen ver
achteraan, doch hebben speciaal in het
Roergebied winst behaald. Dit wordt ge
weten aan de voedsel- en brandstof-
schaarschte, en volgens commentaren in
diverse bladen zouden de Duitsche com-
Beginnen wij met de rede, welke onze
burgemeester Maandag uitsprak
aan de lunch in Amicitia. De heer Ras
terhoff sprak als volgt:
„Ik zou willen beginnen met het uit
spreken van de erkentelijkheid van het
gemeentebestuur voor het feit, dat U,
mijnheer de Commissaris deze téntoon-
stelling hebt willen openen en dat Gij,
leden van de Gedeputeerde Staten, van
Uw belangstelling hebt willen blijk ge
ven. Uw aanwezigheid doet ons denken
aan de tijd, toen, zooals de kroniek van
Sneek het zegt, „de Staten des lands
hier waren vergaderd”. Wanneer men
vjjf artikeltjes geschreven heeft over
Sneek en over de gebeurtenissen, die
deze week voor de deur staan, en daar
bij, om het zoo eens uit te drukken, de
lof van Sneek in alle toonaarden heeft
bezongen, behoort er eenige moed toe
om hier het woord nog te vragen en iets
te zeggen over de Martini-show en over
hetgeen daarmede verband houdt. Het
kan wel niet anders dan dat men in her
haling treedt hoe weinig aanlokke
lijk dat ook is. Toch moet ter gelegen
heid van de opening der tentoonstelling,
waarover thans iedere Sneeker spreekt,
de stem van den eere-voorzitter van het
comité en vooral die van het stads
bestuur hier gehoord worden. Gij zult
mij echter ten goede houden, dat ik niet
een al te uitvoerig betoog houd en mij
beperk tot één aspect, dat bij deze ge
legenheid naar voren komt. Dat zal dan
zijn het aspect, dat ook de Sneeker
zakenlieden, organisatoren van deze ten
toonstelling, wel even na aan het hart
zal liggen als het gemeentebestuur:
de toekomst van Sneek.
En nu is het niet mijn bedoeling hier als
profeet voor U op te treden en alle kan
ten te belichten, welke met deze vraag
zijn verbonden. Ik zal mg tot enkele
grepen beperken. Ik zou dan willen be
ginnen met de algemeene kant, aan dit
probleem verbonden, en de vraag in het
midden willen brengen: Hebben de kleine
steden nog een toekomst? Deze vraag
ontspruit aan een verschijnsel, dat wü
allerwege kunnen constateeren, nl. de
trek naar de groote stad. De groote be
volkingscentra schijnen een magische
aantrekkingskracht op een groot ge
deelte van de bevolking uit te oefenen.
Men wil in de centra wonen, daar koo
pen, daar studeeren. daar hulp bij ziekte
zoeken en zich daar vermaken. De ont
wikkeling, welke het verkeer in de laat
ste tientallen van jaren heeft ondergaan,