I
I
is
s
I
I
ft;
1
E
i
f
Nederland-lndonesië
I
i
b
s
TENTOONSTELLING N.S
o
Officieel Orgaan van de gemeenten SNEEK, WYMBRITSERADEEL en IJLST
I
„Moord onder getuige”
door
2e JAARGANG No. 57
DINSDAG 29 JULI 1947
n.
FEUILLETON
23
HOOFDSTUK IX.
De misdaad gereconstrueerd.
WALBERTSMA.
I
Contact met publieke
mening gezocht.
JDen. Dit is geen werk voor de
genoot
or het
erheid
e vee-
in de
stuk-
pel
de
JS
en
i e
t e
iet
was
e de
reerd
G.P.-
par-
men.
ieuw
schot
r da-
G.P.-
won-
/acht
ises
ge-
bei-
tot
ge-
et
o-
;ot de
nam
!en en
reveer
om 9
;n. De
at van
Jefda-
>oi be-
mel-
V of
t lag
Beten
in te
imis-
dat
1.
iv af
naar
•ium
A.
tge-
le
•n
Y
L
R
Se
me
tg,
pl
an
in
p
in
ir
e-
i-
I-
f,
s-
g
i23
Mpckcren te Hinde-
-1 eerste
van nieuw bloed gezorgd moeten wor
den. De heer i r. v. d. Poel dankt
voor dit antwoord maar wil er nog
wel eens over praten. De heer Ot
ten spreekt tenslotte de hoop uit dat
de N.S. over een jaar of 6 hier weer
eens een tentoonstelling zullen mogen
houden van hetgeen na verloop van
die tijd is bereikt ten opzichte van
het programma, dat zij nu hebben,
en wijdt een dronk aan Sneek en haar
instellingen.
Daarna ging het gezelschap naai
het gebouw van V. D., waar
burgemeester Rasterhoff de
officiële opening
der tentoonstelling verrichtte. Hij be
tuigt daarbij zijn erkentelijkheid voo_-
de wijze waarop de N.S. ook de be
langen van het Noorden dienen. Als
lid van de Prov. Commissie voor ver
voer weet spr. hoezeer de N.S. steeds
eike klacht of wens daar geuit onder
zoeken en eventueel er aan trachten
tegemoet te komen. Als we zien wat
hei bedrijf sedert dc bevrijding reeds
heeft bereikt, overvalt ons een ge
voel var grote bewondering. Bij het
einde van de oorlcg stond het voor
schier onoverkomelijke moeilijkheden',
al is de toestand nu nog- niet ideaal,
er js to< h sederr dien geweldig veer
bereikt coor een tediiif, waarvan we
de betekenis voor ons land eerst recht
hebben leren beseffen tijdens de
spoorwegstaking, ten bedrijf waarvan
voor cos allen van jongs af een zekere
magische bekoring uitgaat, waa.om
spr. gaarne het zijne er toe zal bijdra
gen om ook de schoolkinderen in staat
te stellen hier een bezoek te brengen.
Spr. opent deze tentoonstelling van de
N.S. -elke ons zal tonen wat reeds
sedert de bevrijding is bereikt, met de
wens dat de maatschappij ook haar
verdere plannen met hetzelfde succes
en dezelfde voortvarendheid zal kun
nen uitvoeren.
Daarna werd de tentoonstelling
bezichtigd. Wij hebben in ons vorig nr.
reeds in ’t kort vermeld wat er zo al
te zien is, we achten ons ontslagen
van de taak daarvan hier een over
zicht te geven, te meer waar ieder in
staat is ze te bezoeken, daar de toe
gang gratis is. Men verzuime echter
deze gelegenheid niet eens te gaan
zien hoe dit bedrijf zich in de loop
der jaren ontwikkelde, hoe het leed
door de oorlog, hoe het zich daarna
herstelde en moderniseerde en wat de
N.S. betekenen voor het economische
leven van Nederland.
In de Tweede Kamer heeft het
debat over de regeringsverklaring
geen nieuwe gezichtspunten geopend,
maar nieuwe gezichtspunten waren
daarbij niet aan het licht gekomen.
Zijn bril had hij naar Moresby gezon
den met de vraag hem een foto der
vingerafdrukken toe te zenden en na
te gaan of deze bij Scotland Yard
bekend waren. Een naam had hij in
zijn brief niet genoemd, want ten
slotte had hij geen afdoend bewijs,
dat er met juffrouw Goole iets niet in
orde was.
Na enige dagen ontving hij een vrien
delijk antwoord van Moresby met de
gevraagde foto’s. De vingerafdruk
ken, aldus schreef de hoofd-inspec-
teur, waren bij de Engelse politie niet
bekend. Niet wetende, wat nu te doen,
besloot mijnheer Chitterwick ten
slotte de foto’s naar de Amerikaanse
politie te zenden. Juffrouw Goole had
immers enige jaren in Amerika ge
woond en men kon nooit weten
Het was Mouse, die mijnheer Chitter
wick een nieuw idee voor een verder
onderzoek aan de hand deed. „We
praten en praten maar”, merkte hij
op, „en zijn zeker van dit en zeker
van dat, maar enige vooruitgang ma
ken we niet”.
Mijnheer Chitterwick moest dit tot zijn
spijt toegeven, „Ik vrees, dat je gelijk
hebt. De moeilijkheid is, dat we hier
zo weinig aanknopingspunten hebben.
Sommige criminologen schijnen hun
heer W. de Jonge, thans amanu-1 fo*
ANTHONY BERKELEY
beste theorieën op enige afstand van
het toneel van de misdaad te kunnen
ontwikkelen, maar wat mijzelf be
treft
„Het toneel van de misdaad”, peinsde
Mouse hardop, „wel, ten slotte heb
ben we dat nog niet opgezocht”.
Mijnheer Chitterwick greep deze kans
tot meer activiteit onmiddellijk aan.
„Wij mogen geen gelegenheid voorbij
laten gaan”, zei hij energiek. „Ik
moet toegeven, dat ik er op het ogen
blik het nut niet van kan inzien, maar
de Fransen hebben een methode om
een misdaad op de plaats, waar deze
gebeurde, te reconstrueren en zij
schijnen daarbij af en toe succes te
hebben”.
„Laten wij het dan proberen”, zei
Mouse enthousiast. „Wij met ons
beiden. Een kan juffrouw Sinclair en
de ander de onbekende man voorstel
len”. Mouse weigerde standvastig re
kening te houden met de mogelijk
heid, dat de majoor werkelijk schuldig
zou zijn en sprak daarom steeds over
een onbekende dader, mijnheer Chit
terwick was het niet geheel met zijn
voorstel eens. „Ik geloof, dat het
beter zou zijn, indien wij nog een derde
persoon met ons mee konden nemen.
Voor juffrouw Sinclair te spelen, be
tekent voor ons beiden tijdverlies.
Daarentegen is het beslist nodig, dat
RedacteurenL. KIEZEBRINK en C. SMIT Redactie-adresKLEINZAND 7 - SNEEK
„Maar... maar welk nut had dat?”
vroeg Judith verbaasd.
Mijnheer Chitterwiek’s ogen schitter
den nu. „Haar bril is een bedrog. Het
zijn gewone glazen! Ik verwachtte dat
al half en half. Zij heeft zich ver
momd. Ik weet nog niet met welk
doel, maar dat zal ik wel uitvinden.
In ieder geval is zij een verdacht per
soon, die wij in het oog moeten hou
den”.
„Hoe is het mogelijk, mijnheer Chit
terwick! Maar waarom gaf U haar
bovendien Uw bril nog? Wat had U
daarmee voor?”
„Ik bezit nu een paar prachtige vin
gerafdrukken van haar op de glazen”,
anwoordde mijnheer Chitterwick
trots.
Judith keek hem met ontzag aan.
Mijnheer Chitterwick vertelde niet,
wat hij met juffrouw Goole’s vinger
afdrukken zou doen, of wat hij er van
verwachtte. Misschien wist hij het
zelf ook niet...
gesloten, zodat ik je niet te logeren
kan vragen. Wij kunnen beter even
naar een hotel telegraferen”.
„Indien je er geen bezwaar tegen hebt
naar Chiswick te komenzei
mijnheer Chitterwick, „ik weet zeker,
dat het mijn tante veel plezier zou
doen, jou en mevrouw Sinclair te mo
gen ontvangen”.
„Dat is heel vriendelijk van je”, ant
woordde Mouse, „wij logeren natuur
lijk graag bij je”.
Mijnheer Chittterwick zond een opge
wonden telegram naar huis.
De volgende morgen werd de tocht
naar Londen zo snel afgelegd, dat zij
volop tijd hadden om op hun gemak
te lunchen.
Gedurende de voorafgaande avond
hadden mijnheer Chitterwick en Mou
se een zo nauwkeurig mogelijke tijd-
tabel van de tragedie opgesteld. Daar
mijnheer Chitterwick tijdens zijn be
zoek aan het Piccadilly Hotel verschil
lende malen toevalligerwijs de klok
geraadpleegd had, was het niet al te
moeilijk geweest om van elke afzon
derlijke gebeurtenis bij benadering de
tijd aan te geven. De beide heren en
Judith hadden de gegevens van de
tabel uit het hoofd geleerd, opdat de
reconstructie zo juist mogelijk zou
kunnen geschieden.
De bedoeling was, het plan twee maal
lzaZ.net raPP°rt Van de Jury ter i“-
Gedurende haar afwezigheid staarde
mijnheer Chitterwick het raam uit.
Men kon het hem aanzien, dat hij na
zijn fiasco zijn assistenten ternauwer
nood aan durfde kijken.
Bij het afscheid stamelde hij nog eni
ge verontschuldigingen aan het adres
van juffrouw Goole en verviel daarna
wederom in stilzwijgen. Eerst toen de
wagen een kilometer of wat van
Earlshaze verwijderd was, haalde hij
een schone zijden zakdoek te voor
schijn, zette vervolgens zijn bril af en
wikkelde deze daarin.
„Een succes!” stootte hij uit.
„Een succes?” herhaalde Judith, met
meer twijfel dan beleefdheid.
„Natuurlijk”, verzekerde mijnheer
Chitterwick haar. „Misschien was
mijn optreden wat drastisch, maar ik
heb mijn doel bereikt. Ik heb niet
slechts haar bril onde zocht, maar
bovendien heeft zij die van mij in haar
handen gehad”.
OP JAVA AANGETROFFEN
VOORRADEN.
5
ir.
van
en
iar.
I.
i
Lof voor de N.S.
I
gen 1
De volgende twee dagen werden door
mijnheer Chitterwick feitelijk met
nietsdoen doorgebracht. Wel had hij
lange gesprekken met Mouse gehad,
COMMUNISTISCHE MOTIE IN
TWEEDE KAMER VERWORPEN.
HET BEZOEK VAN
PRINS BERNHARD.
Daar dit blad reeds Maandagmid
dag sluit, zullen we het verslag van
het bezoek van Z.K.H. Prins Bernhard
in ons volgend nr. opnemen.
Ab.-prijs f2.50 per half jaar
Franco per post
f3.75 per half jaar
Verschijnt
DINSDAGS en VRIJDAGS
G.V.-
eren.
com-
'U be-
met
Begon
ngen.
Pittig
steljjk
t ver
stand
Aan
kamp
t was
ist te
jaf de
Bureau voor Advertenties
F*. DRIJFHOUT
GROOTZAND 55
fel. 3005
Hedera
lis pot-
r mooi
van de
Itek ge-
S. L.
eze
Igst
I
'an de
ïplolta-
'ium is
iwpest.
3p der
torium
'iet al-
jorium
maar
3 $ude
eatrix
lange-
afde-
Bovin-
f nog
innen
zal nemen. Dit is echter niet het ge
val, aldus deelt het ministerie van so
ciale zaken mede. Men krijgt eventueel
met ingang van 1 October aanspraak
op een uitkering, waarvan de betaling
plaats heeft in maandelijkse termij
nen. De uitbetalingen over een be
paalde maand zullen in het algemeen
na afloop dier maand plaats hebben.
Voorts valt er mede rekening te
houden, dat, in verband met het grote
aantal der door de Raden van Arbeid
en de Rijksverzekeringsbank te ver
werken aanvragen, de uitbetaling der
eerste uitkering enige vertraging zal
kunnen ondergaan. Zij wordt dan
echter met terugwerkende kracht toe
gekend.
De heer van de Pijpekamp
spreekt als voorz. van de afd. Sneek
van de Ned. Reis Ver. en als secr. van
V.V.V. en wil hier gaarne een woord
van lof spreken over de wijze waarop,
De communistische motie waarin ver
zocht werd staking der vijandelijkhe
den en hervatting der onderhandelin-
gen werd verworpen met alleen de
communistische stemmen voor (79
tegen 9 stemmen).
Kantooi voor Abonnementwil
Fa. KIEZEBRINK Co.
KLEINZAND 7 - Tel. 2872
Zaterdagmiddag had de propagan-
da-afdeling van de Ned. Spoorwegen
een aantal genodigden waaronder de
burgemeesters van Sneek en Wijm-
britseradeel in hotel de Wijnberg ver
enigd ter officiële opening van haar
tentoonstelling in het gebouw van de
fa. Vroom Dreesmann. De heer
Otten van bovengenoemde afdeling
vertelde dat de bedoeling van deze
tentoonstelling is in contact te ko
men met de publieke mening en eens
te laten zien welke moeilijkheden de
N.S. hadden te overwinnen sedert de
bevrijding. Men hoort veelal de klacht
„Ze zeggen wel dat ze veel doen, maar
ons vergeten ze!” Daar zit iets waars
in die klachten, maar men zal moeten
toegeven, dat ook het spoorwegbedrijf
niet alles tegelijk kan. De N.S. zijn
tenslotte ook een commercieel bedrijf,
en als AmsterdamRotterdam de
hoofdverbinding der Maatschappij is,
wat de ontvangsten betreft, dan
spreekt het dat zo’n lijn het eerst
voor electrificatie in aanmerking
komt. Maar dat betekent niet dat het
belang en de verbetering van andere
misschien minder drukke lijnen, wor
den vergeten, alles krijgt zijn beurt.
En een tentoonstelling als deze wil nu
eens laten zien wat er zo al gebeurd
is en dat de N.S. net zoveel oog voor
uw moeilijkheden als die elders heb
ben. De 40000 man personeel der N.S.
doen hun best alles weer normaal op
spoorweggebied te maken en de di
rectie tracht alles te doen iedereen te
bevredigen, al kan dat niet tegelijk.
Men vergete ook niet dat de N.S. veel
deviezen nodig hebben voor ’t herstel
en dat als zij nog meer tegelijk aan
pakte zij nog een groter aandeel van
de schaarse deviezenvoorraal zou in
beslag nemen, wat andere objecten
van wederopbouw zou schaden. Spr.
dankt tenslotte de fa. V. D. voor
het beschikbaar stellen van het ge
bouw, de fa. de Jager voor de opbouw
der tentoonstelling en hoopt dat de
autorteiten ook de scholen in staat
zullen stellen de tentoonstelling te be
zoeken.
NOODWET OUDERDOMS
VOORZIENING.
Met ingang van 1 October 1947
treedt de noodwet ouderdomsvoorzie
ning in volle omvang in werking. Hier
en daar heeft de mening post gevat,
Probolinggo. Te Probolinggo zijn dat reeds op 1 October de uitbetaling
een aanvang
tabak door de terugtrekkende repu
blikeinen in brand gestoken. De schat
tingen der rubbervoorraden te Cheri-
bon variëren tussen twintig en vijfen
twintig duizend ton. Deskundigen zijn
onmiddellijk naar Cheribon vertrok
ken om 'toebereidselen voor directe
verscheping naar het buitenland te
treffen. Zodra de ondernemingen door
de Nederlandse troepen veilig zijn
verklaard, zullen de eigenaars terug
keren.
PETITIE RIJKSEENHEID.
Het comité Rijkseenheid heeft dc
actie 'oor de nationale petitie opge
schort.
toen verleden jaar de verbindingen
hier zeer veel te wensen lieten, in ver
band met klachten dezerzijds de N.S.
direct de koe bij de horens pakten en
een verbetering brachten, waaruit
bleek dat het hoge Noorden niet werd
vergeten. Moge deze tentoonstelling
veel publiek trekken en de N.S. spoe
dig dat stadium bereiken dat ze zelfs
aan de eisen van de meest verwende
reiziger kunnen voldoen. De heer
D ij k s t r a, voorz. van de Ver. Plaat-
Silijk Belang te Workum dankt de
N.S. voor de prachtige verbindingen
van die plaats met Holland en voor
het vlotte goederenvervoer. De heer
i r. v. d. Poel, voorz. van het dept.
Sneek van de Maatschappij van Nij
verheid en Handel constateert dat nij
verheid en handel tevreden zijn over
de diensten welke de N.S. verleent.
Maar er is nog een andere zijde aan
dit vraagstuk, nl. deze dat de N.S.
in hun snelle wederopbouw een dus
danige
zuigkracht op het geschoolde
personeel
van de kleinere bedrijven oefenen dat
deze nu grote moeite hebben geschikt
personeel te krijgen, mede omdat de
N.S. vrij schijnen in het bepalen der
lonen; dit alles heeft vooral een fu
neste invloed op de personeelsvoorzie
ning van bedrijven, welke aan de
Peripherie liggen. Spr. vraagt of
thans, nu de N.S. reeds zooveel heb
ben bereikt, aan dat wegzuigen geen
eind kan gemaakt, men zou daarmede
de industrie hier grote diensten be
wijzen. De heer Otten acht het be
staan van die zuigkracht mogelijk,
maar dan komt dat toch zeker niet
door de abnormaal hoge lonen welke
de N.S. betalen, zij zijn immers ge
bonden aan salaris- en loonschalen,
waarboven niet gegaan wordt, en deze
schalen zijn in talrijke gevallen lager
dan wat in particuliere bedrijven
wordt betaald. Is die zuigkracht er
desondanks, dan kan spr. de gerust
stelling geven, dat het de bedoeling
der N.S. is om het bedrijf zo te mo
derniseren en electrificeren, dat het
met belangrijk minder personeel toe
kan; het bedrijf is thans topzwaar
doordat zeer velen van het personeel
naar de 60 jaar lopen; het is de be
doeling dezen binnenkort alle met
pensioen te doen gaan, en geen nieuw
personeel in dezelfde omvang aan te
stellen, al zal er altijd voor toevoer
SNEEKER NIEUWSBLAD
I
III
Volgens officiële mededelingen van
het departement van Economische
Zaken te Batavia hebben de Nederlan
ders bij hun snelle acties op Oost- en
West-Java voor millioenen aan goe
derenvoorraden aangetroffen. Vol
gens schattingen overtreffen de voor
raden verre de verwachting. De on
dernemingen verkeren in verwaar
loosde toestand, maar slechts enkele
zijn verwoest, de Chinese eigendom
men hebben de meeste schade geleden.
De grootste voorraden zijn tot nu toe
gevonden in de havens van Cheribon
en Probolinggo. Te Probolinggo zijn j dat reeds op 1 October
echter grote hoeveelheden rubber en der ouderdomsuitkering
een van ons een reconstructie geeft
van mijn aandeel in het drama”.
„Wij zouden dus een van de dames
mee moeten nemen”.
„Je zuster”, stelde mijnheer Chitter
wick voor.
Maar Mouse schudde zijn hoofd.
„Neen, Agatha is een schat, maar zij
maakt van de ernstigste zaken een
grapje. Met haar zouden we de goede
sfeer niet kunnen opwekken. Het
moet Judy zijn”.
„Dat moet toch veel te pijnlijk voor
haar zijn”, merkte mijnheer Chitter
wick op.
„Zij zou het ons nooit vergeven, in
dien wij haar uitsloten”, antwoordde
Mouse.
Daarop werd de volgende afspraak
gemaakt. Zij zouden vroeg in de mor
gen met de wagen van Mouse vertrek
ken, zodat zij, na eerst geluncht te
hebben, om twee uur in het Piccadilly
Hotel konden zijn. De kleine tragi-
comedie zou dan kunnen beginnen op
dezelfde tijd, als het werkelijke drama
begonnen was.
„En het is het best, als we de nacht
ook -in de stad doorbrengen”, voegde
Mouse er aan toe, „voor het geval ons
de volgende dag nog iets te binnen
schiet, dat een herhaling van de re
constructie nodig maakt. Helaas is
onze Londense woning in Augustus
I
n De stand van zaken,
n
Terwijl wij dit schreven, blijven de
Nederlandse troepen vooral op Java
vorderingen maken, al gaat dat hier
en daar thans iets minder snel dan in
de eerste dagen. Op sommige plaatsen
rukt men zelfs niet verder op, naar
vermoed wordt omdat men daar de
grens van het nieuwe bezettingsplan
heeft bereikt. Zoals ’t zich thans laat
aanzien streeft men er aan Neder
landse zijde blijkbaar naar de gehele
Noordkust van het eiland te bezet
ten en de beide uiteinden: West- en
Oost Java, aan de republiek en haar
strijdkrachten dus een groot deel van
de Zuidkust en een gebied land
inwaarts daarvan latend.
Zoals het beeld der operaties thans
zichtbaar wordt schijnt het plan ook
te bedoelen het verkeer tussen Java
en de rest van Insulinde volkomen af
te snijden om daardoor te verhinde
ren dat Indonesische troepen in an
dere gebieden infiltreren en daar
moeilijkheden veroorzaken. Onze ver
liezen zijn gestegen tot 41 doden, 75
gewonden en 8 vermisten en blijven
dus gering. Van de verliezen aan In
donesische zijde hoort men niet
maar uit een beroep, dat voor de re
publikeinse radio op de bevolking van
Malakka gedaan werd om genees- en
verbandmiddelen aan het Indonesi
sche Rode Kruis te zenden zou men
moeten afleiden dat die verliezen nog
al wat betekenen. De Nederlandse re
gering heeft, op daartoe gedaan En
gels verzoek natuurlijk toegestaan
dat vliegtuigen met Rode Kruismate
riaal van Malakka naar republikeins
gebied gaan ’t was trouwens nooit
verboden. Wat de reactie van het bui
tenland op het Nederlands optreden
aangaat, hebben we de indruk, dat
het oordeel er niet gunstiger op g»
worden is, men vreest in Engeland en
Amerika zeer voor de gevolgen in de
gehele Oosterse, met name Moham
medaanse wereld, welke zich uiter
aard achter de republiek schaart en
waar geschermd wordt met de woor
den: „Nederlands imperialisme”. Er
wordt gezegd, dat Engeland thans
bezig is een bemiddelingsvoorstel uit
i te werken, dat zou worden aangebo
den aan den Haag, als dit er zelf niet
j binnen korte tijd in slaagde weer tot
besprekingen met de Indonesiërs te
I komen. De rede welke dr. van Mook
Vrijdag voor de radio uitsprak en
welke herhaald werd in het Engels
had blij «baar de bedoeling behalve
het buitenland beter over de kwestie
in te lichten, ook de voelhorens voor
een eerste contact met leidende figu-
rer uit de Indonesische wereld op Ja
va eens uit te steken.
We geven de rede hier weer.
Radiorede dr. van Mook.
Vrijdagmiddag om kwart over een
heeft dr. van Mook voor de zender te
Batavia een oproep gericht tot het Ne
derlandse volk. De Lt.-Gouv.-Gen. zeide
behoefte te gevoelen, ofschoon het nog
geen vijf dagen geleden is, dat de rege
ring het ernstige en moeilijke besluit
moest nemen, de weg van onderhande-
lingen met de Republiek voorshands te
verlaten, rekenschap te geven van de
toestand en de gebeurtenissen. Toen het
besluit werd genomen, wist de reggering
dat de ondernomen actie door velen in
dc wereld zou worden beoordeeld als een
daad van Nederlandse agressie. Het is
altijd moeilijk gevallen als deze te be
oordelen, maar bijzonder moeilijk is het
geval van de Republiek, waar de uiter
lijke vormen zo sterk de innerlijke tegen
strijdigheden verbergen. Het streven
naar onafhankelijkheid van het Indone
sische volk wekt algemeen sympathie,
niet in de laatste plaats bij de Neder
landers. De Republiek vertoonde zich
als de belichaming en de kampioene van
dat streven.
Hoe pijnlijk het eerste en revolution-
naire tijdperk van de Republiek ook
moest zijn voor de talrijke Nederlan
ders, die gedurende de Japanse bezetting
vrijwel alles aan dit land ten offer heb
ben gebracht, zo lag het toch voor de
hand, dat het Nederlandse regerings
beleid zich richtte op de versteviging
en de constructieve krachten in de Re
publiek, om met hen samen deze ge
westen uit hun nood en verval op te
richten.
Nederland pleegt afspraken
na te komen.
Men vergete niet, dat de Nederlandse
regering op ^rond van de Koninklijke
rede van 7 December 1942, reeds in Fe
bruari 1946 het recht op zelfbeschikking
van het volk van Indonesië had erkend
en daarom in de overeenkomst
Linggadjati uitdrukkelijk als doel van
haar beleid had gesteld de oprichting
van de Ver. Staten van Indonesië, die
als gelijken met Nederland zouden sa
mengaan. Was het begrijpelijk, dat de
Republiek met een zeker wantrouwen
hiertegenover stond, uit vrees voor een
terugkeer van de koloniale verhoudin
gen, in November-December 1946 was
daar geen reden meer voor. Nederland
pleegt gemaakte afspraken nauwkeurig
na te komen. Intussen bleef het republi
keinse gebied een gesloten wereld. Wat
zich daarbinnen afspeelde, viel niet ge
makkelijk waar te nemen en tegeliik
bleef de republikeinse propaganda Ne
derland ep de Nederlanders afschilderen
als de belagers van de Indonesische vrij
heid, tegen de gemaakte afspraken in.
Ook internationaal bleef de Republiek
zich op de plaats van geheel Indonesië
dringen; eveneens tegen de gemaakte
afspraken in, bleven de republikeinse
organisaties gewelddadige acties voeren
en bedreigingen uiten tegen degenen, die
de samenwerking met ons hadden aan
vaard. Djokja bleef iedere samenwerking
afwijzen en bleef in het gezelschap van
Japanners en Duitsers, van deserteurs,
van Westerse en Oosterse avonturiers en
profiteurs. De Republiek was de oor
zaak, dat Nederland een militair appa
raat r. -'est handhaven, omdat zij de be
laging der bezette plaatsen voortzette.
De samenwerking werd steeds moeilij-
ker en de geest van wantrouwen en vij
andschap kon niet worden bezworen.
Indonesiërs zelf keerden
zich tegen de republiek.
Ook de openlegging van zaken werd
steeds moeilijker. De noodzakelijke
discipline om een goed en betrouwbaar
rechtsapparaat op te bouwen, was ver
dwenen. Langzamerhand keerden de In
donesiërs zelf zich tegen de Republiek,
niet tegen de onafhankelijkheid. Eerst
kwam dit gevoel naar voren in de be
zette steden van Oost-Indonesië en Bor
neo, langzamerhand ook in toenemende
mate binnen de Republiek zelf, waar de
verstandigen zowel als de eenvoudigen
een achteruitgang van het gezag en het
uitzichtloze van de gevolgde politiek
van Djokja erkenden.
Dr. Van Mook meende, dat het niet
nodig was te herhalen, hoe onjuist de
voorstelling van zaken is als zou de Ne
derlandse regering wegens afwijzing
van een klein onderdeel van haar voor
stellen tot de huidige actie hebben be
sloten. De vijandelijkheden namen steeds
toe, waardoor de grondslag voor een
werkf’jke rehabilitatie steeds smaller
dreigde te worden.
De gebeurtenissen van de laatste vijf
dagen hebben enkele dingen zeer duide
lijk aan het licht gebracht. In de eerste
plaats, dat het geen strijd is van volk
tegen volk. Nergens waar onze troepen
o~**-<*e,v** uwr
kwamen werd vijandschap ondervonden.
Integendeel, de algemene reactie is er
een van verlichting, dat eindelijk bij
overeenkomst de toestand van stritjd en
terreur'gaat verdwijnen. Het feit alleen,
dat bij een zo uitgebreide actie zeer
weinig verliezen werden geleden, spreekt
boekdelen. Aan de dag is getreden, dat
de betreurenswaardige politiek van de
Republiek van de verschroeide aarde
weinig anders is dan een kapitaalvernie
tiging op grote schaal en in de meeste
gevallen een vernietiging van het bezit
van niet-Indonesiërs.
De regering betreurt*ten diepste de
brandstichtingen en vernielingen, die in
een aantal van de steden, waar de troe
pen binnentrokken, hebben plaats gehad,
en waarin met name de huizen en be
zittingen van de Chinese bevolkings
groep het middelpunt waren van van
dalisme en roofzucht. Zij zal alles in het
werk stellen om deze soort gebeurtenis
sen te beperken en hulp te verlenen aan
individuële slachtoffers van deze ver
nielingen.
Zij wil er met de grootste nadruk op
wijzen, dat de gevolgde strijdwijze er
niet een is van een volksoorlog, en dat
daarmede is aangetoond de noodzakelijk
heid van een goede gemeenschappelijke
politie-organisatie ten behoeve van de
binnenlandse veiligheid.
De regering roept allen op, die in de
gebieden, waar thans de Nederlandse
troepen de veiligheid handhaven, hun
woonplaats en hun werk hebben, met
alle kracht er aan mede te werken, dat
zo spoedig mogelijk de taak voor orde
en veiligheid door een normaal geconsti
tueerde politie-organisatie kan wor
den overgenomen. Daardoor zal het mo
gelijk worden in deze delen van Indone
sië de staatkundige organisatie op te
bouwen, om straks tezamen met Oost-
Indonesië en Borneo de Verenigde Sta
ten van Indonesië te vormen. Het is de
bedoeling van de regering hiermee niet
langer te wachten dan nodig is, tot her
stel van veiligheid en vrijheid in deze
gebieden en het organiseren van een
regelmatig bestuur.
Indonesiërs tot mede
werking uitgenodigd.
Ook de noodzakelijke rehabilitatie van
transport en economische productie en
economisch verkeer zal van de aanvang
af met kracht worden ter hand geno
men. De regering roept vooraanstaande
figuren uit de Indonesische wereld <>n.
zich voor deze constructieve arbeid be
schikbaar te stellen. Daardoor dienen zij
de belangen van het volk en de veilig
heid van Indonesië sneller en beter dan
door het vormen van een organisatie, die
onmachtig is gebleken in het vestigen
van een regelmatig staatsgezag.
Niets zal de regering aangenamer
zijn, dan spoedig het ogenblik te zien
aanbreken, waarop het programma van
Linggadjati zal kunnen worden uitge
voerd.
Er zal veel en harde arbeid nodig zijn.
Maar hij zal door de Indonesiërs kunnen
worden uitgevoerd in de overtuiging, dat
zij inderdaad bezig zijn hun beetaan als
volk te vestigen en te consolideren, en
door de Nederlanders in de overtuiging,
dat zij door een constructieve arbeid de
helpende hand kunnen bieden.
Laten wij samen zo besloot dr. v.
Mook een einde maken aan het Ja
panse systeem, waarbij wilde troepen
de vrede bedreigen. Laat ons zo Indone
sië maken tot een welvarende natie, die
het zijn kan, en dat het, wil het zijn vrij
heid behouden, worden moet. De rege
ring richt deze oproep tot allen, waar en
in welk kamp zij zich ook bevinden, die
Linggadjati aanvaarden en met haar de
verantwoordelijkheid beseffen voor het
herstel van vrede, recht en welvaart ;n
Indonesië.
