I
De Landbouw als Tovertuin
Officieel Orgaan van de gemeenten SNEEK, WYMBRITSERADEEL en IJLST
k
k
tt
„EEN GLIMLACH
wan Sa^éuna'’
FEUILLETON
38
PROVINCIALE KRONIEK.
1947
Ze JAARGANG No. 83
DINSDAG 28 OCTOBER
et
f
8
i
i
I
„Het is”, ging de professor voort,
„een zeer zwakke vertaling...”
„Toch niet professor, ik geloof dat
u er in geslaagd bent de betekenis
„Geljjk een bloem, zo zorgzaam
Zal ik haar doen opengaan
En mij verlustigen in haar jeugd
en schoonheid!”
In de hoogste opgewondenheid had
ik het huis van de professor verlaten
n ik kon er niet toe komen om naar
huis te gaan. Mijn gedachten waren te
zeer vervuld, van wat ik bij de pro-
Ab.-prijs f2.50 per half jaar
Franco per post
f3.75 per half jaar
Verschijnt
DINSDAGS en VRIJDAGS
3
t
Bureau voor Advertenties
Fa. OR1JFHOUT
GROOTZAND 55
fel. 3005
de
in
•I-
iu
d.
Ie
n
>t
st
e
n
it
t.
li
s
je
is
:h
d.
ik
»r
at
n
h
J.
■oys
ans
had
ond
>ge-
1 ’t
,B.-
oen
lys-
ant
:ing
uis-
be-
hop
nen
>or-
ide,
op
een
het
an.
aai
eer
oor
•jgt
de
hot
est
ran
ste
de
zo-
is
•ok
is-
elt
en
ge
de
•a-
en
ke
jer
of
de
at
er
fessor had gehoord, dan dat het mij
mogelijk zou zijn geweest om in de
kring van mijn familie over koetjes
en kalfjes te spreken. Daarom tele
foneerde ik naar huis, dat ik doör
zaken verhinderd was om thuis te ko
men en dat de mogelijkheid niet uit
gesloten was, dat ik de gehele nacht
niet thuis zou komen... Ik begaf mij
zonder een bepaald doel de stad in,
tot heel laat in de nacht zwierf ik
door Amsterdam, de ene straat in, de
andere uit en niet slenterend als een
rustig wandelaar, maar met een flin
ke pas als iemand, die een bepaald
doel voor ogen heeft. Mijn enig doel
bij die wandeling was intussen geen
ander, dan al lopende te kunnen den
ken aan wat mij nu te doen stond.
Want van mijn voornemen om, zodra
ik de betekenis van de opschriften zou
weten, deze episode in mijn leven af te
sluiten en van Ira niets anders te be
waren dan de tere herinnering, daar
van kon nu natuurlijk niets komen.
Alles in mij verzette zich daartegen
en bovendien zou het, naar mijn ge
voel, met een lafheid gelijk staan.
Wat moest ik doen?
Ik had daarvan nog steeds geen
duidelijke voorstelling, maar in elk
geval rijpte in mij het absolute voor
nemen om de strijd om Ira oji te ne
men. Toen ik tot zover met mij zelf in
„Als een duldend kind, koester ik
mij in de stralen,
Die heerlijk uitgaan van mijn ge
bieder
Hem geluk te schenken is mijn
verheven taak...”
De professor kwam nu weer op zijn
stokpaardje terecht.
„Dat komt door de eigenaardighe
den van de taal... Dit is in een zeer
verheven taal geschreven en daardoor
krijgen de woorden vaak een zeer
symbolische betekenis... Trouwens
daar hebt u voorbeelden van in ’t Ja
vaans... daar wordt het gewone be
grip „baden”, zodra het in verband
met vorstelijke personen staat, aange
duid door ’n woord, dat in de gewone
omgangstaal zoveel betekent als „de
bloemetjes begieten”. Nu, en in een
zo poëtische taal zijn de opschriften
op die amuletten ook geschreven, en
ja... hoe zou ik dat nu maar zo direct
voor u vertalen?...”
Mijn nieuwsgierigheid werd door de
uitleggingen van de professor in niet
geringe mate geprikkeld. Want nu
wist ik nog altijd niet het minste van
wat de opschriften inhielden.
„U zoudt een poging kunnen doen
schilder Boermeester, in de hall van
het Gymnasium. De ene muurschilde
ring brengt de dank van de Oud-Leer-
lingen in beeld, wat tot* uiting komt
o.a. door de latijnse spreuk: Multum
Sane Gymnasium Nostrum Frisia
Universa Multum Nos Omnes De In-
stitutione Discipli Naque Tua Tibi
Debemus, hetgeen betekent: Veel
waarlijk, O ons Gymnasium, is gans
Friesland, veel zijn wij allen aan U
verschuldigd voc Uw leer en onder
wijs. De andere muurschildering is ge
wijd aan die Oud-leerlingen, die vielen
in de bezettingstijd. Hierbij is een
Griekse spreuk geschilderd, welke
vertaald luidt: Vrees geen der din
gen welke Gij lijden zult. Wees ge
trouw tot in den dood, Zo zal ik U de
Kroon des levens geven.
Onder de schildering zijn de namen
van hen die vielen aangebracht.
Na de overdracht werden de geval
lenen herdacht. Hun namen klonken
door de hall, waar zij zo dikwijls had
den gestaan, gepraat en gelachen met
hen, door wie ze nu herdacht werden.
Hun namen staan op de muur van het
Gymnasium dat zo veel voor hun vor
ming heeft gedaan, ook voor hun ka
raktervorming. Zij blijven in dankbare
herinnering voortleven bij hen die nu
en in de toekomst deze onderwijs
inrichting zullen bezoeken, waartoe
de muurschildering niet weinig zal
bijdragen. HEIN F. FABER.
om mij een denkbeeld te geven van de
betekenis...” stelde ik voor.
„O ja, met alle genoegen”, ant
woordde de professor bereidwillig.
En hij pakte de ene amulet op er
vertaalde de lettertekens als volgt:
DE NIEUW AMSTERDAM
WEER IN DE VAART.
Herstelkosten 21 millioen.
Morgen vertrekt het vlaggeschip
van de HollandAmerika lijn, de
Nieuw Amsterdam voor zijn eerste
reis naar Amerika na de bevrijding.
In de oorlog voer het schip voor
troepentransport en daarna moest het
dus weer geheel ingericht worden tot
varend luxe hotel, dat het voor de
oorlog was. l1/^ jaar is door honder
den mensen daaraan gewerkt. De her
stelkosten hebben 21 millioen gulden
bedragen, meer dan het gehele schip
in 1937 kostte, maar dit bedrag
wordt niet door Nederland doch door
de geallieerden betaald, in welker
dienst de Nieuw Amsterdam haar
grote bijdrage in de oorlogvoering le
verde. Nu is het weer een prachtig,
zeer weelderig ingericht schip dat be
halve voor de vaart op New York ook
brandbare moerasgas, waarmee dienst zal doen voor kruistochten met
.ron Inmnpn wnrrlpn npdrpvpn rijke Amerikaanse toeristen over de
wereldzeeën en dus ons deviezen zal
opleveren.
SNEEKER NIEUWSBLAD
Redacteuren: L. KIEZEBRINK en C. SMIT Redactie-adresKLEINZAND 7 SNEEK
Ik luisterde met de grootste aan
dacht, dit moest het lapje van Ira
zijn; sprak ze in haar brief ook niet
van een duldend kind?... Neen, ik her
innerde het mij weer, ze sprak van
een „berustend” kind... maar dat zijn
woorden van ongeveer gelijke be
tekenis.
„En dit andere”, zei de professor,
„zou men aldus kunnen vertalen:
VERENIGING VAN SNEKER
ZAKENLIEDEN.
In de laatst gehouden bestuurs
vergadering van de Ver. v. Sneker
Zakenlieden werden verschillende
besluiten genomen. Het ligt in de
bedoeling, dat de Ver. van Sneker
Zakenlieden deze winter een aantal
lezingen organiseert voor haar leden
met hun dames. Met de K.L.M. is
reeds overleg gepleegd en deze is
be~eid gevonden een lezing te hou
den over haar organisatie waarbij
tevens een of meer zeer interessante
films zullen worden vertoond. Ver
der zal dhr. Riemersma uit Leeuwar
den worden uitgenodigd een cause
rie te houden, waarbij de vele moei
lijkheden, die het huidige economi
sche leven treffen, zullen worden be
sproken en waardevolle inlichtingen
en tips zullen worden gegeven. Er
zal een St. Nicolaas-actie door de
Ver. op touw worden gezet, waarbij
het de bedoeling is, Zijne Hoog
waardige Excellentie met muziek te
verwelkomen en op het stadhuis of-
fici.el te ontvangen. Aan de Direc
tie der N.T.M. za’ verzocht worden
Dinsdagsmorgens om 6 uur een bus
uit Alkmaar te laten vertrekken,
waardoor de kooplieden tijdig op de
Veemarkt aanwezig kunnen zijn
Aan de Gemeenteraad zal een ver
zoek worden gericht om de straat
verlichting zodanig uit te breiden,
dat Sneek ook ’s avonds de indruk
geeft van een welvarende stad, wat
thans in vergelijkino met andere
plaatsen van dezelfde grootte lang
niet het geval is. Tenslotte zal
I getracht worden een avond te be
leggen voor het personeel van de
leden der vereniging, waar zij zullen
worden ingelicht over Verkoopkun-
de of iets dergelijks.
LERAREN OVERWEGEN
COLLECTIEF ONTSLAG.
Achttienhonderd lera’ren gaan
zich beraden, in hoeverre het uitblij
ven van enigerlei verbetering in hun
salariëring aanleiding voor hen
vormt, het bijltje er bij neer te leg
gen. Op 31 Oct. a.s. komt nl. de
Algemene Vereniging van Leraren
bij het Middelbaar Onderwijs in een
buitengewone algemene vergadering
te Utrecht bijeen. De agenda ver
meldt, dat men de mogelijkheid zal
bespreken van „een actie tot collec
tieve ontslagaanvraag in samenwer
king met de andere leraren-organi-
saties". (Het Parool).
NEDERLANDSE VERLIEZEN
IN INDONESIË.
Officieel is bekend gemaakt, dat
de Nederlandse verliezen in Indo
nesië tussen 4 Augustus en 9 Octo
ber bedragen209 gesneuvelden,
628 gewonden en 16 vermisten.
De verliezen bij de marine bedroe
gen over September twee officie
ren, een korporaal en vijf manschap
pen gesneuveld, twee officieren aan
hun verwondingen overleden, een
korporaal en vier manschappen ge
wond.
NALATIGE BEWAKERS
BERECHT.
Een transport van twee en veer
tig politieke delinquenten, die van
Hoensbroek naar Den Helder wer
den gebracht, maakte halt voor een
café te Renswoude. Slechts één be
waker overzag het transport terwijl
de weg geheel donker was. Van
deze gelegenheid maakten elf gede
tineerden gebruik, te ontsnappen.
Bovendien verdween er nog een
twaalfde in Amsterdam.
Bij onderzoek bleek, dat de bewa
king veel te wensen had gelaten.
Wegens nalatigheid hadden de vier
bewakers zich voor de Maastrichtse
rechtbank te verantwoorden. Het
O.M. constateerde, dat, ofschoon
het aantal bewakers en de soort be
wapening onvoldoende waren, de
mannen schromelijk te kort waren
geschoten.
Tegen de ex-hoofdbewaker werd
f 200 of 2 maanden hechtenis geëist
en tegen de ontslagen bewakers
f 100 of een maand hechtenis.
PRIJSOPDRIJVING VAN TURF
GESTRAFT.
Een aantal verveners in Drente’s
Z.O.hoek zijn wegens prijsopdrij
ving van turf tot boeten van f 2500
tot f 100.veroordeeld.
EEN „HANDIG” LIFTER.
Een automobilist van Leeuwarden
naar Den Haag onderweg, nam
noj in Friesland, een lifter op. Dat
bleek een zeer spraakzaam man, die
bekende al eens een paar jaar „op
geknapt” te hebben wegens zakken
rollerij. „Maar”, zei hij tót de auto
bestuurder. „U hoeft niet bang voor
me te zijn. U is vriendelijk”. Bij de
Afsluitdijk gekomen, wachtte de au
tomobilist ’n onaangename verras
sing, hij bleek zijn rijbewijs vergeten
te hebben en werd bekeurd. Toen
ging de tocht verder naar A dam,
waar de lifter afscheid van de au
tomobilist nam en zeide „nog een
aardigheidje voor hem te hebben”.
Met die woorden bood hij zijn gast
heer het zakboekje van de bekeuren
de ambtenaar op de Afsluitdijk aan,
dat 30 namen bevatte en als laatste
die van de onfortuinlijke automobi
list. Aldus vertelt het N. v. h. N.
door GERARD REVERS
Er gebeuren soms van die dingen,
welke aan de algemene aandacht ont
snappen, maar die naderhand blijken
toch van groot gewicht te zijn ge
weest. Zo vergaderden Zaterdag te
Leeuwarden het bestuur en enige le
den van „It Boun fan Fryske toaniel
skriuwers” met het Bestuur van „It
Boun fan Fryske Toanielselskippen”.
Het was in de eerste plaats een ken
nismaking over en weer, maar ook
zakelijke dingen werden behandeld,
Welke zeer zeker van grote invloed
gunnen zijn voor het Frysk Toaniel.
t Waarschijnlijk wordt er in geen en-
1*1 deel van ons land zo intens en met
on grote' overgave toneel gespeeld
Win Friesland. Vooral nu, nu ook
^echtst bevolkingsgroep haar voor-
irdeeljLegenover het toneel heeft la-
i varen’en zelf ook aan de slag is
gaan. We kunnen gerust constate-
dat hier een zeer bloeiend toneel-
en is, wat echter nog niet gelijk is
,n een toneelleven op hoog peil. Aan
et peil kan nog wel iets verbeterd
worden en daaraan wordt dan ook ge
werkt, misschien nog wel niet met di
rect succes, doch wel met de meeste
inspanning. Dit bleek ook weer uit
deze vergadering. Er werden in hoofd
zaak zakelijke dingen besproken,
maar dit werd gezien als een inleiding
naar verbetering van het toneel.
Er werd geconstateerd, dat het, bij
de tegenwoordige regeling, voor de
toanielselskippen buitengewoon moei
lijk was om een overzicht te krijgen
van de speelbare stukken en dan wel
speciaal van die stukken welke voor
een bepaalde toneelgroep van belang
waren. Om hierin verbetering te bren
gen werd door de voorzitter van It
Boun fan Fryske Toanielskriuwers.
Abe Brouwer, voorgesteld om een be
redeneerde catalogus samen te stellen
en uit te geven.
Eén der bestuursleden van It Boun
fan Fryske Toanielselskippen deelde
hierop mede, dat dit plan reeds een
paar jaar geleden ook door It Aid
Sèlskip was opgevat, maar dat tot nu
t'je de verwerkelijking van dit plan op
zich had laten wachten. De vergade
ring was wel is waar van oordeel dat
er inderdaad heel wat werk voor ver
richt moest worden, maar dat het ver
schijnen van een dergelijke catalogus
toch noodzakelijk was. Om het werk
zo eenvoudig mogelijk te maken, op
dat een dergelijke catalogus zo spoe
dig mogelijk zou kunnen verschijnen,
zal de secretaris van It Boun fan
Fryske Toanielskriuwers aan alle le
den en tevens aan alle bekende toneel
schrijvers, welke nog geen lid van de
Bond zijn, een vragenlijst ter beant
woording doen toekomen, waarop zij
hun speelbare stukken met alle ge
gevens, welke voor een goed overzicht
nodig zijn, kunnen opgeven. Men wil
zich voorlopig houden aan die ge
gevens, welke voor een goede oriënte
ring voor de Selskippen nodig zijn. De
toneelgroepen kunnen dan dadelijk
zien of een aangegeven stuk door hen
gespeeld kan worden of niet. Dit zal
veel heen en weer sturen van stukken
voorkomen, terwijl de besturen, welke
een stuk voor hun groep moeten uit
zoeken, niet meer gedwongen zullen
zijn om verscheidene stukken te le
zen, wat natuurlijk altijd veel tijd
kostte. Om verder een vlotte behande
ling van deze materie te verkrijgen
werd besloten, dat vanaf 15 Novem
ber a.s. alle door de leden van It
Boun fan Fryske Toanielskriuwers
4
geschreven stukken, alleen te krijgen
zullen zijn bij Boekhannel De Funk to
Leeuwarden. Als ideaal staat voor
ogen dat in de toekomst alleen aan
dat adres alle stukken, of ze nu door
bepaalde uitgevers zijn uitgegeven of
door de schrijvers zelf, verkrijgbaar
zullen zijn. Dit zal ook weer heel wat
uitzoeken en heen- en weer-schrijverij
voorkomen. Bovendien zal ook de in
vordering van het auteursrecht over
één persoon lopen en wel over het bu
reau Van Zinderen te Leeuwarden.
Over het auteursrecht werd ook een
en ander gezegd. Voorlopig is een uni
forme regeling getroffen, waarbij een
groot speelstuk voor de eerste op
voering 15.en de volgende opvoe
ringen in dezelfde plaats 10.moe
ten kosten. Wordt hetzelfde stuk door
dezelfde vereniging op een andere
plaats over het voetlicht gebracht,
dan geldt weer dezelfde regeling als
boven genoemd. Verenigingen, welke
lid zijn van. It Boun fan Fryske Toa
nielselskippen krijgen 25. reductie
op het auteursrecht. Dit is echter een
voorlopige regeling, daar men een
ontwerp in studie heeft om te komen
tot een andere regeling van de
auteursrechten, daar het volgens de
schrijvers, en hiermede was het Be
stuur van It Boun fan Fryske Toa
nielselskippen het volkomen eens, niet
redelijk is te noemen, dat verenigin
gen pp een kleine plaats, welke dus
nooit Veer grote recettes kunnen ma
ken, hetzelfde moeten betalen als die
van een grote plaats, welke daartoe
wel in de gelegenheid zijn.
Hierna kwam een schrijven van It
Buro foar Kulturele Saken in discus
sie, in welk schrijven de wens naar
voren kwam om te komen tot voort
zetting van de Regiekursus. Algemeen
was men van oordeel, dat die Regie
kursus een groot succes was geweest,
alleen werd het sterk betreurd, dat
men op aandrang van de organisato
ren geen aantekening van het behan
delde had gehouden. Er was toegezegd
dat alles wat behandeld werd, in druk
zou verschijnen en wel in het Toneel
blad dat zou worden uitgegeven, maar
dat niet gekomen was. Een voortzet
ting wan de cursus werd dan ook zeer
wenselijk geacht al hadden enkelen
dan ook bezwaar tegen de organisatie
vorm. Algemeen was men het er over
eens, dat dergelijke kursussen het
Fries toneel zeer ten goede komen.
Dit geldt natuurlijk alleen voor de uit
voering, voor wat er naar voren za>
worden gebracht zijn de schrijvers
verantwoordelijk. Het is echter zo.
dat de schrijvers van dergelijke kur
sussen heel wat toneeltechniek kun
nen opdoen, wat de stukken ook ten
goede komt. Dat is echter een kwestie
van vorm. Voor het verhogen van het
peil der stukken verwachten de schrij
vers veel van het onderling contact
en van het onderling bespreken van
hun nietje werken. Indien ze de cri-
tiek van hun collega’s zullen kunnen
verdragen, zal hieruit inderdaad heel
veel goeds kunnen komen.
In Leeuwarden had de overdracht
plaats van een tweetal muurschilde
ringen door een comité van oud-leer
lingen aan het Bestuur van het Ge
reformeerd Gymnasium. Toen het
Gymnasium het vorig jaar zijn 25-
jarig jubileum vierde, werd een comité
van oud-leerlingen opgericht, om het
Gymnasium een blijvend aandenken
aan te bieden. De keuze viel op de nu
aangeboden muurschilderingen, welke
werden aangebracht door de bekende
Amsterdamse glazenier en fresco
men dus een heel aardig avond-
blaadje bij elkaar 1
De krantenpapierproductie uit stro
is nog niet volmaakt, doch de prac-
tische toepassing komt steeds dich
ter bij en daarmee komt een ant
woord op de vraag, waar men in
normale tijden met de overvloed van
stro heen moet. Als we c maal zo
ver zijn, dat de stromassa zowel
voor kunstzijde <ls voor papier re
gelmatig aan grote fabrieken gele
verd kan worden, zal daarmee een
grote steun gegeven worden niet
alleen aan de inlandse graanteelt,
maar ook aan onze deviezenpositie,
aangezien dan het aankopen van pa-
piergrondstoffen en cellulose uit het
buitenland zeer belangrijk vermin
derd kan worden.
Internationaal gezien is het niet
onmogelijk, dat deze verwerking in
de gehele wereld toe^epast zal wor
den, waardoor de grote graanbedrij-
ven in de Amerikaanse prairiegebie
den, die tot nu toe hun stro ver
branden of onderploegen, dit mate
riaal eveneens gaan verzamelen.
Daarvan zal weer het gevolg zijn,
dat er een geringere behoefte komt
aan lioutcellulose, hetgeen de uitput
ting van de bossen zal voorkomen,
althans in sterke mate remmen. En
aangezien dat weer van geweldige
invloed is op het handhaven van een
goed klimaat, omdat in ontboste ge
bieden droogte en overstroming el
kander afwisselen en de wind vrij
spel krijgt op de grond, zal deze ont
sluiting van het stro met chemische
middelen het wereldbosbezit helpen
sparen en daardoor een grote aan
winst voor de gehele mensheid zijn.
Kantoor voor Abonnementen*
Fa. KIEZEBRINK Co.
KLEINZAND 7 - Tel 2872
AARDAPPELMEEL IN HET
BROOD.
Met ingang van 26 October is
viji procent aardappelmeel in het
Tot Leidster van de Adsp.-
afdelingen der Chr. Gymn. Ver.
..Kracht en Vriendschap te Leeu- pervlakte
warden is benoemd onze plaatsge- I krant oplevert. Bij
note Mej. M. A. Jongejans.
van de opschriften juist weer te
geven...”
„De betekenis?... Ja, die is onge
twijfeld veel omvangrijker, dan u uit
mijn vertaling hebt kunnen begrijpen.
Deze amuletten hebben een symbo
lische betekenis; ze dienen als bruids
tooi... Oorspronkelijk waren het
bruidsgeschenken; als ik het wel heb,
dan behoort er bij zo’n paar zijden
doekjes een edelsteen, of liever twee
edelstenen, van meer of mindere
grote waarde al naar de aanzienlijk
heid van het vorstengeslacht... En
die beide edelstenen vormen dan sa
men in eivorm één geheel... Kunt u
mij volgen”.
„O, ja, professor, heel goed”, ant
woordde ik. Dat was ook zo, want ik
had thuis zelf zo’n steen, of liever de
helft van zo’n steen en dus kon ik
’s professors betoog zelfs buitenge
woon goed volgen...
De professor had intussen op mijn
antwoord helemaal geen acht gesla
gen. Het was blijkbaar een gewoonte-
vraag, waarmee hij gewend was zijn
geleerde betogen te onderbreken...
„Zowel aan de steen, als aan de
erbij behorende lapjes”, zeide hij
„wordt een bovennatuurljjke werking
toegekend. Ik geloof niet, dat men
Indië het wagen zou, zich aan het ge
bod er van te onttrekken...”
zeggen, dat i broodbloem gemengd. Dit wil niet
zeggen, dat van die datum af reeds
brood gebakken wordt, waarin
aardappelmeel verwerkt L. De bak
kers zullen namelijk eerst hun voor
raad bloem zonder aardappelmeel
opmaken, alvorens zij het bloem van
de nieuwe samenstelling gaan ge
bruiken. Verder zit er 10 procent
maisbloem in.
De professor echter keek' ernstig
en reageerde dadelijk op mijn glim
lachen
„Bijgeloof?... Ja, in zékere zin kan
dit als een soort bijgeloof gelden. En
ik geloof ook niet, dat men in verlichte
kringen in Indië nog wil weten, dat
men er waarde aan hecht. Maar dat
èr waarde aan wordt gehecht en dat
men het niet zou wagen om met deze
overlevering te breken, is even zeker
als uw aanwezigheid hier... Tradities
mijn jonge vriend, zijn sterker dan de
meeste mensen vermoeden. En dan
vooral in Indië... Daar hebt u geen
Idee van!...”
Ik reikte de professor de hand.
„Ik ben u zeer dankbaar voor uw
n edelingen, professor”, zei ik,
„r i weet ik tenminste, wat die op-
sc ften betekenen”.
„Ik hoop, dat u er iets aan zult
hebben”, lachte de professor, „als
u bijgeval de prinses uit het sprookje
zult gaan opeisen! Ik wens u goed
succes!”
„Nogmaals hartelijk dank, profes
sor!”
Sommige mensen zeggen, dat de
landbouw eigenlijk niet anders is dan
een transportbedrijf. De boer rijdt
mest naar het land, hij rijdt op zijn
akkers heen en weer met zijn machi
nes, ploegen, eggen, rollen,
zaaien, schoffelen, maaien, het is al
les rijdend werk; en tenslotte rijdt
hij de oogst naar huis en van het erf
weer naar station of fabriek. Hij
rijdt zijn hooi, hij rijdt naar het land
om te melken, hij rijdt de melk naar
dc afleveringsplaats.
Niet onaardig bekeken, maar toch
zal geen enkele boer zich een trans
portondernemer voelen. Is het mis
schien juister hem te beschouwen als
een chemisch fabrikant? Want wat
gebeurt er eigenlijk op een boerde
rij Daar worden voortdurend al
lerlei stoffen afgebroken en uit de
brokstukken worden weer nieuwe
stoffen opgebouwd. De grote bouw
meester is daarbij de natuur, hetzij
werkende in de bodem door middel
van bacteriën, zuren, ja wat niet al,
dan wel werkende in planten en die
ren met de onmisbare medewerking
van zon, lucht en regen. Toch is die
„chemische fabriek”, die boerderij
heet, een bedrijf, dat halverwege
stopt. Onze geleerden hebben nage
gaan, hoe ze al die scheikundige
processen kunnen voortzetten en
daarbij doen ze nog voortdurend
merkwaardige ontdekkingen. De
laatste jaren zijn ve zo ver, dat we
kousen kunnen spinnen uit stro en
binnenkort zullen we, al brood eten
de, zorgen voor het papier van ons
avondblad. Ook dit '3 n strokwestie.
want stro, vroeger een min of meer
verwaarloosd, „afvalproduct”, blijkt
een bron van allerlei toekomstige
rijkdommen. Het is al jaren geleden,
dat stro alleen maar diende voor lig
ging van het vee; het strocarton
kwam op, maar dez* industriële ver
werking bood lang niet genoeg af
zetgebied voor de enorme massa's
stro, die onze graanverbouwende
provincies vóór de oorlog oplever-
d,en. Men zocht dus naar nieuwe
toepassingsmogelijkheden van de
stoffen, waar stro’ uit bestaat, waar
toe te Groningen een speciale onder-
zoekingsdienst voor dit product
werd gesticht.
De lange serie van onderzoekin
gen, die daar is verricht, heeft aan
getoond, dat er in stro niet alleen
grondstof zit voor kunstzijde, maar
ook voor krantenpapier, voor vee
voeder, (in de vorm van voeder--
suikers), papierpulp, grondstof voor
perspoeders en ook warmte, want
men kan bepaalde stoffen gebruiken
voor ontwikkeling van methaan, het
zeer 1
motoren kunnen worden gedreven
Naar de directeur van bovenge
noemd laboratorium, ir. Ritman, on
langs op het Re: _*arch Congres me
dedeelde, komt er bij een broodver-
bruik (van inlands gr in) van drie
honderd gram per hoofd per dag een
hoeveelheid van 50C gram stro ter
beschikking. Hij wil i’
b.v. bij een oogst van drieduizend I
kilogram tarwe per hectare vijfdui-
zend kilogram stro wordt gewonnen.
Van deze vijfhonderd gram stro kan
een vijfde gedeelte tot krantenpapier
worden verwerkt, hetgeen een op-
van een vierkante meter
-- - Z.j een gemiddelde
I gezinsgrootte van vijf personen eet
„Het gebod...”
„O, ge begrijpt het niet?”
De professor was van zijn stoel op
gestaan en met vlugge bewegingen liep
hij door de kamer, kijkend langs de
ruggen van zijn boeken also* hij iets
zocht. Hij zocht echter niet naar een
boek, maar alleen naar een manier om
mij duidelijk te maken wat hij be
doelde te zeggen:
„Stel u voor, een jonge Indische
vorst of desnoods een oudere, die in
het bezit is van de helft van een steen
plus het éne lapje, en die van een
vorstendochter het erbij behorende
andere doekje krijgt...
„Juist”, knikte ik...
„Ja, we hebben het er niet over hoe
die vorst aan dat doekje g komen is,
misschien heeft hij het van de vors
tendochter gestolen of wel het van
haar ouders gekocht... goed, hij is in
het bezit er van. Begrijpt ge?”
Ik knikte wederom.
„Welnu, als dan deze vorst de
vorstendochter opeist als zijn vtouw,
dan zal niemand het wagen zich tegen
deze beschikking van het noodlot te
keren...”
De woorden van de professor brach
ten mij in de grootste opwinding
Uiterlijk liet ik echter niets blijken:
ik dwong rr.pzëif zelfs tot een glim
lach.
ia
k-
e-