Herdenking Oorlogsslachtoffers
Buitenlands Overzicht
DE CANADESE ERFENIS
5
Officieel Orgaan van de gemeenten SNEEK, WYMBR1TSERADEEL en IJLST
De Nationale Feestdag
VRIJDAG 7 MEI 1948
3e JAARGANG No. 36
FEUILLETON
De herdenking op de Marktstraat
SNEEKER NIEUWSBLAD
INGEZONDEN.
voor
er
r
tegen een vloedgolf van Russische mH-
lioenenlegers kan worden verdedigd en
dat de Ver. Staten hun krachten daar
om beter kunnen samentrekken op het
Nabije en Verre Oosten waar te land en
te water ruimte is, terwijl Azië in de
toekomst ook belangrijker voor de Ver.
Staten zou zijn dan Europa. Voorts zou
Azië wanneer de Ver. St hun krachten
versnipperen over geheel de wereld, ook
groter gevaren voor het Westen herber
gen. Daarom willen de Amerikanen Ja
pan ook weer op de been helpen e^tot
hun sterke bondgenoot maken. Reeds
wordt de ontmanteling van de,Japanse
Ab<-prijs f2.50 per halt jaar
Franco per pos*
f3.75 per half laar
Verschijnti
DINSDAGS en VRIJDAGS
Bureau voor Advertenties i
Fa. DRIJFHOUT
GROOTZAND 55
Telefoon 3005
Advertentieprijs 15 ct. per m.m-
Bij contract (handelsadv.) lager
lenen brachten vervolgens hun bloemen
offer en vele ver. en particulieren volg
den. Ten slotte werd gezamenlijk een
couplet van het Wilhelmus gezongen.
De gezamenlijke zangverenigingen van
Sneek hadden op voortreffelijke wijze
‘onder leiding van de heer F1. van
Bergen na elke redevoering enige lie
deren gezongen en m e j. J. van der
Veen, godsdienstonderwijzeres der Ned.
Herv. Gemeente declameerde tussen de
zang enige toepasselijke gedichten nl.
„Een nieuw lied” van Ida Gerhardt, „Na
de bevrijding” van J. C. Bloem, en „De
Besten”, een uit het Noors vertaald ge
dicht.
spraak. „Nee”, zei ze midden in een gesprek zeer be
slist, „dat zeggen we hier niet”, als Jack en Evelyn een
verkeerd woord gebruikten, of een zin op een on-Britse
manier in elkaar zetten „Dat moet je zó zeggen!” En
dan volgde het juiste woord in de juiste woordkeus. Op
die manier leerden de twee jonge Hollanders snel en
goed Engels.
Deze Zondag was niet anders dan de vele Zondagen,
die ze reeds in Beaver Creek doorgebracht hadden. De
preek en het gezang hadden de gewone bekoring, maar
zowel broer als zuster waren in een naar daden hunke
rende stemming, zodat ze niet veel aandacht hadden
bij de plechtigheid. De wijding, die van de arbeid uit
ging in de gespannen voorjaarsdagen nam hun denken
meer in beslag dan de beschouwingen van de dominee.
Buiten op het land werd thans de eredienst uitgejubeld
op een wijze, waarmee heel hun hart instemde. Ze
haastten zich na de kerk naar hun Canadese moeder om
het laatste nieuws, een uitstekend maal en ontelbare
goede raadgevingen en wenken te krijgen. Vroeg in de
middag werden de inkopen in de wagen geladen en kort
na twee uur reden ze langs de rivier, die zo sterk ge
zwollen was, dat de opslagplaatsen der houtzagerijen
langs de oevers ondergelopen waren.
,,’t Water staat hier hoger dan bij ons”, zei Jack. „Kijk
eens, hoe hard het gaat! ’t Lijkt wel een bergstroom”.
„Je zou er angstig van worden”, antwoordde zijn zus
ter. „Maar het schijnt wel, dat wjj er dit jaar al heel
gemakkelijk afkomen. Er staat dit voorjaar lang niet
zo’n plas water in onze lage wei als het vorige jaar”.
„Ik hoop het, want hoe minder water er cp het land
staat, des te harder kunnen we ópschieten. Als het
goed gaat, hebben we over vijf weken alles geploegd
acht moeten worden voor onze zieke
en gewonde militairen in de vreemde.
Zie de raambiljetten en de adverten
tie in dit nummer.
Het plaatselijk Comité:
Mevr. JONGEJANS—de Vries
Mevr. KINGMA—Niemeijer
J. HOEKSTRA
R. MARTENS
W. MODDERMAN
J. J. J. NOORDMAN
J. N. DE RUITER
C. SLUMP
T. J. VAN TERWISGA
H. TROMP.
In ons land is thans het congres voor
een Verenigd Europa bijeen, voortgeko
men uit het initiatief van verschillende
bewegingen, die de eenheid van ons we
relddeel nastreven en daarom nieuwe
vormenvan samenwerking tussen de
Europese staten willen zoeken. Alge
meen voorzitter is Churchill, die zoals
bekend van het einde van de oorlog af,
ja tijdens deze oorlog nog, op de nood
zakelijkheid van deze samenwerking
heeft gewezen. Het congres staat geheel
buiten de invloed van officiële instanties
en zijn bedoeling is de volkeren zich te
doen bezinnen op problemen, van welker
oplossing misschien het bestaan van
Europa afhangt en welke ook reeds bin
nen de sfeer van de practische politiek
zijn getrokken, sedert het Marshallplan
samenwerking der 16 Europese landen
welke van dat plan profiteren, eiste.
Hoewel het congres theoretisch de sa
menwerking van geheel Europa beoogt,
is in een politiek rapport dat het is
aangeboden, met de werkelijkheid reke
ning gehouden, het gaat er van uit dat
thans alleen plannen gemaakt kunnen
worden voor een samenwerking Oezer
16 landen, temeer omdat als basis voor
een Europese Unie de democratische be
ginselen naar Westerse begrippen wor
den gedacht. Dit getuigt inderdaad van
zin voor de werkelijkheid. Op dit ogen
blik is samenwerking met Oost-Europa
onmogelijk, te zeer lopen de ideologieën
uiteen om besprekingen ook op een con
gres, dat buiten de practische politiek
staat, vruchtbaar te doen zijn. Zelfs
thans nu er slechts 16 landen op het
congres vertegenwoordigd zijn, kan men
er nauwelijks directe vruchten van ver
wachten. Misschien zullen de beraad
slagingen er toe kunnen leiden dat in
elk land kernen gevormd worden, welke
door een krachtige propaganda voor een
Europese samenwerking, de volken ge
leidelijk voor de practijk van die ge
dachte rijp maken. Want hoe moeizaam
in de practijk samenwerking zelfs bin
nen een zeer beperkte kring kan wor
den bereikt toonden ook weer verschil
lende gebeurtenissen in de afgelopen
week. Gepubliceerd werd dat de Ver.
Staten, Engeland en Frankrijk het nog
niet eens konden worden over de poli
tieke organisatie van West-Duitsland.
De conferentie der ministers van defen
sie der Westelijke Unie kon het eigen
lijk niet eens worden over de vraag wie
de gemeenschappelijke opperbevelhebber
zou zijn, de Fransen wensten een Frans
generaal, de Engelsen schoven Mont
gomery naar voren, het heet dat ten
slotte een compromis is bereikt waarbij
Montgomery de leider zou worden en
een Fransman chef van de gemeen
schappelijke generale staf. Ongeruster
dan dergelijke kibbelarijen stemt echter
de houding der Ver. Staten die nog
steeds schijnen te aarzelen militaire ga
ranties aan de Westelijke Unie te geven
en haar wapenen te verstrekken. Deze
aarzeling is weinig aangenaam voor
Europa maar schijnt er uit voort te
vloeien dat in de Ver. Staten op basis
van deze kwestie eerst een principiële
zaak moet worden uitgevochten. Er zijn
nl. in Amerika militairen die van oor
deel zijn dat West-Europa zeer moeilijk
De Belgische
af te treden
de socialisti-
koos in het
Kan<oo< Abonnementen;
7*. iCIEZEBRINu Jo.
KLEIN ZAND 7 - Tel 2872
was door gordijnen gescheiden van de eetkamer en die
kwam weer uit op een keuken, waar een geweldig for
nuis het voornaamste meubelstuk was. Dat fornuis was
het huishoudelijk altaar van de „Canadese moeder” van
Jack en Evelyn, zoals Mrs. Collins zichzelf gedoopt
had. Daar sloofde ze zich uit om cakes en pies te
bakken, porridge te koken, brood te roosteren en jams
en jellies te voorschijn te toveren, zoals dat volgens de
goed Britse regelen van de onvolprezen Canadese keu
ken geëist wordt.
In haar houten huis troonde Mrs. Collins, een fijn
grijs dametje met een kanten mutsje, als een plaatje
uit vervlogen dagen en ontving haar gasten met een
grazieuze gastvrijheid, die niet meer van deze tijd is.
Nadat de ergste verwarring in de erfenis van hun broer
was opgeruimd, voorraden en materiaal waren inge
slagen, hadden Jack en Evelyn hun Canadese moeder
voorlopig vaarwel gezegd, maar deze had hun de be
lofte afgedwongen, dat ze trouw bij haar zouden komen
als ze in de stad kwamen. Geleidelijk was daarna de
gewoonte ontstaan, dat Mrs. Collins op Zaterdag voor
hen boodschappen deed en dat zij die ’s Zondags, als ze
voor de kerkdienst naar Beaver Creek kwamen, op
haalden. Ze bleven dan bij de oude dame eten en deze
was voldoende burgeres van de Nieuwe Wereld om voor
de maaltijden betaling aan te nemen, zonder dat het
aan haar moederlijkheid of waardigheid ook maar iets
afbreuk deed. Het geschiedde met een eenvoud, die het
zakelijke van het banale ontdeed en die bewees, dat er
een werkelijke band tussen de beide Hollandse jongelui
en de oude Canadese vrouw was ontstaan.
Deze regelmatige bezoeken hadden neg een ander voor
deel. Mrs. Collins was in haar jonge jaren onderwijzeres
industrie stop gezet, er het economisch
herstel weer bevorderd en zoeken de
Amerikanen er, om het communisme
dat ook in Japan zekere zuigkracht
heeft, tegen te gaan, steun bij partijen,
welke niet vrij van nationalistische
smetten zijn. Inderdaad zou een com
munistisch Japan een even groot ge
vaar in het Verre Oosten opleveren als
een communistisch Duitsland in het
Westen, in verband met een dan te ver
wachten samengaan met Rusland. Toch
heeft de Amerikaanse steun aan Japan
al geleid tot verzet in Z.O. Azië waar
niet alleen Australië, maar ook India en
andere landen evenveel vrees hebben
voor een nieuw nationalistisch Japan,
als Frankrijk ze heeft voor een derge
lijk georiënteerd Duitsland. Er is dan
ook in Z.O. Azië een streven tot meer
onderlinge samenwerking der daar lig
gende landen merkbaar, zoals dat zich
in het Westen geopenbaard heeft in de
vorming der Westerse Unie. Dit streven
in Z.O. Azië dankt zijn ontstaan zowel
aan vrees voor een herleving van een
nationalistisch Japan als aan de Rus
sische expansiezucht ook in het Verre
Oosten, welke zich nog weer pas uitte in
het feit dat het door de Russen bezette
gedeelte van Korea, het Noorden, een
grondwet heeft aangenomen welke ge
zag over geheel Korea opeist, met inbe
grip der Amerikaanse bezettingszöne.
Men kan zich in het licht van dit alles
de aarzeling der Ver, Staten op velerlei
gebied voorstellen, ook inzake de kwes
tie Palestina, waar het thans even rus
tig is omdat het de Engelsen te bar
werd met de strijd tussen Joden en Ara
bieren, en ze strijdkrachten hebben aan
gevoerd om de orde te handhaven tot
15 Mei, de officiële ontruimingsdatum.
Daarna dreigt echter de echte oorlog,
wanneer intussen de Ver. Naties niet
een internationale troepenmacht hebben
gezonden. De Engelsen hebben ver
klaard ook de Arabieren te zullen te lijf
gaan, als ze voor 15 Mei door een inval
de wereld voor een voldongen feit wil
len plaatsen, doch betwijfeld wordt of
ze daarna nog iets tegen de Arabische
staten zullen willen ondernemen. En de
vraag is of ook de Ver. Staten zich
tegenover een Arabisch blok zullen wil
len stellen, dat immers ook een belang
rijke rol in de wereldpolitiek kan spelen.
Evenals een Zuid-A- erikaans blok,
waarop president Peron van Argentinië
aanstuurt, die nog pas in een rede heeft
laten doorschemeren dat hij van een
keuze tussen de twee bloks niets moest
hebben, doch voor Z.Amerika een „derde
positie” wenste. De Z.Amerikaanse re
publiek Columbia heeft thans officiëel
haar betrekkingen met Rusland verbro
ken, nadat de nieuwe regering een on
derzoek had ingesteld naar Russische
inmenging in de Columbiaanse politiek
via de communistische beweging. Ook
van dichter bij huis komt nog een iet
wat sensationeel bericht,
ministerpresident besloot
omdat zijn eigen fractie,
sche, partij tegen hem
vraagstuk van de subsidiëring van het
bijzonder onderwijs, Spaak wenste in
deze verder te gaan dan zijn fractie. Het
blijft echter mogelijk dat deze zeer be
kwame en geziene figuur toch weer te
rugkeert. Er werd trouwens later be
richt, dat Spaak nog niet besloten had
af te treden.
leden en het heden der bevrijding. Ds.
Nagel sprak over het heden en de toe
komst. Met een samenzang van twee
coupletten van het Wilhelmus werd de
dienst beëindigd. Gezamenlijk verleen
den de drie koren, onder dirigentschap
van de heer Tj. J. v. d. Velde, him me
dewerking door de verzen 2 en 3 van
Psalm 98, Gelukkig is het land en Wilt
heden nu treden, ten gehore te brengen.
De kerk was tot in alle hoeken bezet.
We moeten in verband met Hemel
vaartsdag en het vroeg afsluiten van dit
blad thans zeer kort zgu met het behan
delen van hetgeen zich zoal Woensdag
afspeelde, doch we hopen daarop in ons
volgend nr. nog even terug te komen.
De feestelijkheden, geopend door he
rauten, waartoe de landelijke Rijvereni-
ging „De Waterpoorters” haar mede
werking verleende, stond vooral in het
teken der kindervreugd. Een kleurige
optocht van schoolgroepen, kinderen
met bogen, groepen, versierde wagens,
reclamewagens enz. trok al vroeg door
de met vlaggen versierde stad, waar
een grote menigte het fleurige schouw
spel gadesloeg. Er waren originele
vondsten bij: „De Ronde van Neder
land” en „Japi” deden opgeld, ’s Avonds
werd deze optocht herhaald. Later op
de morgen volgde een indrukwekkend
défilé van de plaatselijke gymnastiek
verenigingen langs de in de stad opge
stelde muziekcorpsen.
Een schoolsportmiddag, met pl.m. 400
deelnemers in het Sportpark trok heel
wat belangstellenden daarheen. Het slot
der feestelijkheden werd gevormd door
een bioscoopvoorstelling op het Martini-
plein.
Wat in de verte een wonderlijk geruis leek, won aan
kracht, naarmate de vloedgolf Mackintosh Valley
naderde om ten slotte met een brullend geweld in het
dal neer te storten.
De paarden, reeds verontrust door de ongewone ge-
MEVROUW SPOOR AANDELEN
ACTIE.
De meeste Nederlanders kennen de
naam van Mevrouw Spoor, de echtge
note van Generaal Spoor, die zo ont
zaglijk veel en goed werk verricht
voor onze zieke en gewonde militairen
overzee. Zij is in de ware zin van het
woord „soldatenmoeder”. De jongens
waarderen haar arbeid buitengewoon.
Dit is te begrijpen. De soldaat, die
ver van huis ziek of gewond is heeft
'behoefte aan een vriendelijk, opbeu
rend woord, aan raad en liefde.
Het is vanzelfsprekend, dat voor
het werk van Mevrouw Spoor geld,
heel veel geld zelfs, nodig is. Dat geld
kan niet komen uit de beurzen van
de soldaten zelf. Die kunnen hun
soldij wel op. Daaruit volgt, dat het
Nederlandse volk zal moeten zorgen,
wil dit werk althans voortgang heb
ben, dat het benodigde bedrag er
komt. Om dit te bereiken is de z.g.n.
„Mevrouw Spoor Aandelen Actie” op
touw gezet. Ieder Nederlander wordt
hierdoor in de gelegenheid gesteld
een „aandeel” te kopen van 10,
5.—, 2.50 of 1.Ook in Sneek
zal deze actie gevoerd worden en wel
in de week van 9 Mei. Alle ingezete
nen van Sneek zullen worden bezocht.
Wie niet in staat is een „aandeel” te
kopen, kan een gift deponeren in een
bus. Aanbeveling is wel overbodig.
Wanneer elke ingezetene van Sneek
doet wat hij of zij kan, zal ook in
onze stad een flinke som geld bijeen
gebracht worden. Dan kan voor de
ontspanning van zieke en gewonde
soldaten veel gedaan worden. Dan ko
men er in de hospitalen radio-instal-
laties, dan komt er huisvlijtmateriaal
voor de arbeidstherapie, dan kan er
een fonds gesticht worden voor kleine
attenties bij ziekenbezoek, kortom, j
dan kunnen al die voorzieningen ge- j
troffen worden, welke wenselijk ge-1
Redacteuren: L. KIEZEBRINK en C. SMIT Redactie-adresKLEINZAND 7 SNEEK
rijt. Herinnerend aan de woorden van
H. M. de Koningin in haar proclamatie
tot ons volk bij de inval der Duitsers:
„Ik en mijn regering zullen onze plicht
doen, doet gij de uwe met die innerlijke
rust, waartoe een rein geweten in staat
stelt”, een plicht door de gevallenen ten
volle vervuld, zegt spr. dat 3 jaar na de
bevrijding ons volk, nog krimpend van
de pijn, maar herrijzend, zijn 250.000
slachtoffers gedenkt. „Wij mogen niet
vergeten”, doch spr. zegt dit niet als
prediker van de haat. God leert ver
geten en vergeven, maar daar is de
stem des bloeds van de aarde opgegaan
naar de hemel en in die zin vergeet God
niet en moeten wij dei gevallenen her
denken. Ons land is nog vol corruptie,
dat eert die gevallenen niet, verbroken
huwelijken, ze eren de gevallenen ook
niet, noch de anti-militairistische pa
pieren, welke men u weer ter tekening
aanbiedt! Zeker ook zij die ■'delen, von
den de oorlog een verschrikking, maar
als het moet, moet het! Laat ons ook in
dit ogenblik even denken aan onze jon
gens in Indië, die ons land zo liefhebben,
ook naar hen gaan nu onze gedachten
in deze ure,^welke ons toeroept: „terug
naar gezin, volk en in het midden de
kerk, want waar het Christendom ver
loren gaat, komt de tirannie. Terug
naar de eenvoudige waarheden van het
Christendom, dan zal het zijn: „de Vrij
heid brengt Christus” en „ik verkoos
de vrijheid”.
KERKOONCERT
SNEKER CANTATEKOOR.
De herdenkingsplechtigheden werden
in Sneek besloten met een buitenge
woon goed geslaagd concert in de Grote
Kerk. Het stijlvolle programma werd
geopend met drie liederen voor mannen
koor: „Am Grabe” en „Trösterin Mu-
sik” van Anton Bruckner en „Vere
Languores” van Lotti. Het koor, be
staande uit heren van enkele zangver
enigingen uit Bolsward en Sneek, le
verde o. 1. van de heer Schrik, met de
uitvoering van deze werken een zeer
goede prestatie. Het plechtige „Am
Grabe”, door de talrijke aanwezigen
staande aangehoord, zal zeker niemand
onberoerd hebben gelaten.
De rest van het programma werd ver
zorgd door het Sneker Cantatekoor. Ge
zongen werden de cantates no. Ill
(„Was mein Gott will”) en no. 93
(„Wer nur den Lieben Gott laszt wal-
ten”) van Joh, Seb. Bach. Het Cantate
koor dat ons al zo vaak van Bach’s
heerlijke scheppingen heeft doen genie
ten, zong ook nu weer zuiver en mooi
van klank. De solisten: Mien Peters
(sopraan) Dora v. MeegenJorritsma
(alt), Chris Taverne (tenor) en Guus
Hoekman (bas) verzorgden hun belang
rijk aandeel uitstekend. Het duet der
beide damessolisten en de sopraanaria
uit de cantate no. 93 met de mooie
hobo-solo vormden wel de muzikale
hoogtepunten van deze avond. De bege
leiding werd correct uitgevoerd door het
strijkorkest, aangevuld door Dicky de
Groot (clavecimbel) en de heren Timme
en de Roo (hobo).
Ds. de Ruiter sprak een korte herden
kingsrede uit. Hij schetste de betekenis
en het karakter van het bevrijdingsfeest
en herdacht degenen, die door het offer
van hun leven dit feest mogelijk hadden
gemaakt.
Hetzelfde programma, uitgezonderd
de liederen voor mannenkoor, werd
’s morgens en ’s middags gegeven voor
de leerlingen van alle inrichtingen voor
voortgezet onderwijs in Sneek. Dit gold
meteen als vierde en laatste jeugdcon-
cert in dit seizoen. De heer Schrik
lichtte ontstaan en bouw der kerkcan-
tate toe en bezorgde ook door een goede
uitvoering de jeugd enige waardevolle
en leerzame uren. H. B.
NATIONALE HERDENKINGSAVOND
IJLST, 4 Mei. De stille tocht ving te
7.40 aan bij het Gemeentehuis, Concor
dia ging met omfloerste trom voorop,
daarachter B. en W. en dan volgden
vele ingezetenen. Onder dof tromgerof
fel trok men naar de begraafplaats,
waar onder het luiden der klokken en
treurmuziek vanConcordia, bloemen
werden gelegd, allereerst op het graf
van Gerrit Kaspersma, in 1940 gevallen
te Wons, dan op de graven van Jurjen
Hoomans en Henk Huizinga, gevangen
genomen en in Gaasterland gefusilleerd
een paar dagen vóór de bevrijding in
April 1945 en ten slotte op de beide
graven der Canadese vliegers, die met
hun vliegtuig hier waren neergestort.
Na de twee minuten stilte speelde Con
cordia een couplet van het Wilhelmus,
het Canadese Volkslied, om dan met het
tweede couplet van het Wilhelmus te
besluiten.
Do dienst in de Ned. Herv. Kerk werd
aangevangen met het zingen van Ps.
66 5 en 6. Ds. Albada las voor Ps.
124 om daarna te spreken over het ver-
Zoals overal in den lande zijn Dins
dagavond ook hier de oorlogsslacht
offers herdacht. Te zeven uur ’s avonds
trokken velen op naar de Marktstraat,
waar van tal van gebouwen de vlag
halfstok woei, om bij het tijdelijk monu
ment, opgericht op de plaats waar een
maal de Waag stond en dat de namen
der Sneker slachtoffers draagt, dezen ce
gedenken. De plechtigheid werd ingeleid
met een kort woord van de voorzitter
Kan het 5 Mei comité, de heer F. J.
J a p e n g a waarna
Burgemeester Rasterhoff
constateerde dat de strijd voor het
naakte leven, welke velen onzer in de
oorlogsjaren van vroeg tot laat ver
vulde, heeft plaats gemaakt voor andere
problemen. Niets welhaast heeft nog
zijn evenwicht hervonden en beangstigd
vragen wij ons vaak af: Waar gaan wij
heen? Is het dan wonder, dat wij in die
omstandigheden steeds minder gelegen
heid vinden onze gedachten te richten
op de nagedachtenis van hen, die in de
strijd om ons vaderland vielen. Daarom
is het goed telken jare hier eenmaal sa
men te komen om te gedenken de velen,
die behoord hebben tot onze plaatselijke
gemeenschap en in de strijd voor de
vrijheid en de rechten van de mens ge
vallen zip. Met hen en degenen, bij wie
de gev» enen voor immer een lege
plaats achterlieten, ouders, echtgenoten
en kinderen, voelen wij opnieuw de band
en hen die achterbleven wensen wij op
nieuw de kracht toe het onherstelbare
verlies dat zij leden, verder te dragen.
Spr. wijst er dan op dat dit niet slechts
een uur van herdenking doch ook van
bezinning moet zijn. In de drie jaar na
de bevrijding zijn wij er ons van bewust
geworden dat het hoogste goed, waar
voor velen, die wij gedenken, het leven
lieten, nog steeds belaagd wordt, en wij
aanvaarden langzamerhand de ontstel
lende werkelijkheid, dat wij misschien
opnieuw op de bres zullen moeten staan
voor vrijheid en menselijkheid. Daarom
moeten wij ons bezinnen op de vraag of
wij bereid zijn met dezelfde volharding
en zelfverloochening te strijden, 'als zij,
die in de jaren 1940—’45 het hoogste
offer brachten, dat gedaan hebben. Dit
uur moet dan ook behalve in het teken
van de herdenking, staan in het teken
van de geestelijke herbewapening tegen
alles wat onze hoogste opvatting van
vrijheid en mensenrechten zou kunnen
aantasten. Wij moeten in de eerste
plaats onze innerlijke weerbaarheid te
gen aantasting van die rechten vergro
ten. Doen wij dit, dan staan wij vandaag
niet helemaal met lege handen tegen
over hen, die vielen, en die hun idealen
hadden van vrijheid en vrede, van ge
rechtigheid en eensgezindheid. Idealen,
laten we het hier maar openlijk erken
nen, stadgenoten, waarvan wij in de
achter ons liggende 3 jaar zo bitter wei
nig hebben terecht gebracht. „Als ik
aanstonds namens de burgerij van
Sneek, een krans aan het voetstuk van
het gedenkteken zal leggen, wil dat dan
ook niet alleen zijn een daad van her
denking, maar tevens de bekrachtiging
van onze hier jegens de doden afge
legde gemeenschappelijke belofte, dat
ook wij, ten koste van offers, op de j
bres zullen staan, nu en in de toekomst,
vrijheid en recht.
Veldprediker ds. H. Steenhuis,
die deze middag nog een dodenherden
king aan de Moerdijk van ons derde mi
litaire gewest had meegemaakt, had
toch gaarne gevolg gegeven aan de
uitnodiging hier te spreken, omdat hij
zich met velen hier door lief en leed
verbonden voelt, in het bijzonder ook
door het leed aan de bezettingstijd ver
bonden, en niet het minst ook door het
leed van hen wier namen op dit monu
ment staan. Voor hun nagelaten be
trekkingen is elke herdenking weer een
offer, omdat ze de wond opnieuw open
luiden en door het langzaam stijgende water, werden
plotseling door een panische schrik bevangen, toen de
troebele muur van sneeuwwater, ijs, bomen en stenen
aan kwam donderen. De koppen vlogen omhoog, snui
vend richtten ze zich op hun achterpoten en in vlie
gende galop stoven ze naar het andere einde van het
kleine weitje, waar de afrastering, die opgebouwd was
uit boomstronken, hen tegenhield. Ze draafden opge
wonden langs de kant van het land, maar reeds nam
het water bezit van de weide en toen een grote ijs
schots op een ontwortelde boom in stukken brak met
een knal als een geweerschot, vlogen ze weer naar het
andere einde, vergaten dat ze brave en kalme werk
paarden waren, die geleerd hadden afrasteringen als
onaantastbare wet te aanvaarden en.... sprongen
orss- de hindernis der stekelige boomstronken.
Ler. kwartier later Hepen ze rustig te grazen langs de
bnge eo droge spoorbaan, terwijl naast hen zich in
sn«L-2 was een memr vormde van grijsbruin, wild
draaiend, nw» setarim bedekt modderwater, waarin
bomen, :w>c-'‘'"wbrokken en ijsschotsen rondwentelden
en zochten «mum een rustiger plaats.
Deken J. van Galkom
was de derde spreker, die in zijn rede
aan de eerste oorlogsdagen herinnerde,
toen onze mannen, door overmacht ge
dwongen, de wapenen moesten neerleg
gen, zo zij niet het hoogste offer hadden
gebracht. Liefde betekent offers bren
gen, vaderlandsliefde dus offers brengen
voor het vaderland. Zij die dat hoogste
offer brachten hebben de overwinning
niet mogen aanschouwen, welke door
het verzet van ons volk en de hulp on
zer vrienden is bereikt. Hun offers mo
gen wij nooit vergeten want hun daden
vormden de eerste .grondslag voor de
komende overwinning. Met weemoed en
dankbaarheid maar ook met fierheid
gedenken wij allen die vielen, onze stad
genoten, maar ook alle andere vader
landers, onze jonge matmen als bloemen
afgeplukt en neergelegd op het altaar
van het vaderland, en ontvallen aan hun
gezinnen en familiebetrekkingen. Voor
het recht en het leven van ons vader
land hebben zij de dood niet gevreesd.
Houde ons volk hen steeds in vrome
dankbaarheid. Het beste eert men hen
door trouw te blijven aan waarheid en
recht, en voorts door te denken aan hen,
die zij achterlieten en door hun heen
gaan in moeilijkheden geraakten. Mo
gen wij dezen steeds met trouwe zorg
omringen, en ook denken aan de ka
meraden der gevallenen, die verminkt
of ziek werden en eveneens recht op
onze hulp hebben, zodat de fondsen
daarvoor dienen gesteund. Inderdaad,
wij hebben de oorlog gewonnen, maar de
vrede nog niet, daarom mogen wij ons
gebed tot de Heer van de Vrede niet
vergeten. Tenslotte: er is ontzettend
veel leed veroorzaakt in de oorlogs-
iren, groot is de verantwoordelijkheid
van hen die dat leed over de wereld
brachten, maar haat mag nooit de drijf
veer van ons handelen zijn. Daarom zij
naast de gerechtigheid ook plaats
voor de vergiffenis naar het woord van
onze Meester: „Vader, vergeef het hun,
want zij weten niet wat zij doen Deze
gevallenen zij mogen ons een voorbeeld
zijn tei navolging wat hun trouw aan
gaat: Trouw aan de Heer, aan Koningin
en Vaderland. Spr. verzoekt daarna alle
aanwezigen de doden te eren in twee
minuten stilte. Daarna legde burge
meester Rasterhoff een krans namens
de gemeente aan de voet van het ge
denkteken, de betrekkingen der geval-
Beaver Creek; een stadje van nog geen tweeduizend
inwoners. Met hun Fordje over de grotendeels ruwe
weg deden Evelyn en Jack ongeveer een uur over de
15 mijl, die Mac Intosh Valley van de „stad” scheidde.
Het was de enige plaats in de omtrek, die met enig
recht aanspraak op de naam „stad” kon maken. Het
was een station rijk, drie hotels, enkele banken, een
kantonrechter, wat industrie, verschillende kerken,
bioscopen, Chinese wasserijen en goedkope restau
rantjes.
Jack en Evelyn gingen iedere Zondag, waarop het mo
gelijk was met de auto te rijden naar Beaver Creek om
de kerkdienst bij te wonen. Thuis in Holland waren ze
niet erg kerks, maar door hun harde arbeid op de ont
ginning hadden ze meer behoefte aan geestelijke ver
ademing. Het rechtstreekse contact met de ontzaglijke
natuur rondom hen had hun belangstelling voor de
grote mysterieën van het leven verlevendigd en ze had
den bovendien meer morele steun nodig, nu ze op hun
eigen krachten waren aangewezen.
Het was hun gewoonte in Beaver Creek te logeren bij
de oude Mrs. Collins, die haar bescheiden inkomsten
graag aanvulde, met wat betalende logé’s haar in
brachten. Toen Jack en Evelyn voor het eerst in Beaver
Creek aankwamen, hadden ze bij de oude dame hun
intrek genomen en uit hun eerste kennismaking was
een wederzijdse genegenheid gegroeid. De zoons van
Mrs. Collins woonden reeds jaren in de „States” en
onderhielden de briefwisseling maar zeer onregelmatig.
Geen wonder, dat de oude dame alle warmte van haar
moederlijk hart had overgebracht op de twee Hollandse
jongelui, die zo onverwacht haar huis waren komen
binnenvallen. Haar ouderwetse withouten huis was zo
