Vetyaahdaq en JlfaAeid.
Officieel Orgaan van de gemeenten SNEEK, WYMBRITSERADEEL en IJLST
11
50 jaar gewijd aan de dienst
aan volk en vaderland.
3e JAARGANG No. 68
MAANDAG 30 AUGUSTUS 1948
1
mi
s
I
t
r
i
weer
teken van hoop op de toekomst.
Zie vervolg pag. 4,
Koningin-Moeder Emma een zeer scherpzinnig in de vervulling er-
zegen voor het land.
Hoewel uit het huwelijk van koning
Willem III met Sophie van Würtem-
berg drie zoons waren geboren, over
leefde de koning hen allen, en het be
gon er op te lijken dat de Oranje-
dynastie zou uitsterven, toen de ko
ning als 63-jarige besloot tot een
tweede huwelijk met prinses Adelheid
Emma van Waldeck Pyrmont (1879).
Deze vorstin schonk hem en het land
de 31e Augustus 1880 een dochter.
Wilhelmina was tien jaar oud toen
Het nieuwste officiële portret van H. M. Koningin Wilhelmina.
Foto Merkelbach.
„De parlementaire monarchie past
meer de vrouw dan de man; de zo dik
wijls vereiste resignatie en opoffe
ringsgezindheid stonden in het alge
meen de vrouw beter dan de man.
Overheersende eisen om een goed ko
ning in de moderne tijd te zijn, blijven
inzicht, bekwaamheid, karakter, be
wustzijn vooral van de hoge taak, die
op het boven de partijen staande ko
ningschap rust, dat koningschap dat
de hoogste drager der natuurlijke tra
ditie moet zijn. Aan die eisen kan een
vrouw even goed als een man voldoen,
al zijn zulke begenadigden in beide
sexen dun gezaaid”, aldus de bekende
Nederlandse historicus Japikse.
Goede Moeder.
Naast Haar vele werkzaamheden
als Landsvrouwe toonde de Koningin
zich een goed moeder, die alle zorg en
aandacht besteedde aan de opvoeding
van Haar dochter voor haar hoge
taak. Eenvoudig en grondig werd de
prinses opgevoed. Veel wandelen en
ook fietsen was het devies. Haar la
ger onderwijs in een klasje met drie
vriendinnetjes genoot zij onder leiding
van de bekende Nederlandse paeda-
goog Jan Ligthart, afgewisseld door
muzieklessen van de componiste Ca
tharina van Rennes, door gemoede
lijke kinderfeestjes en als het win
terde door schaatsenrijden. Viel zij
daarbij, dan mocht geen gedienstige
geest haar ophelpen.
Het middelbare onderwijs, onder
aan op haar 11e jaar, onder een aan
tal leraren, na 1923 vermeerderd met
hoogleraren.
Daar tussen door eisten de represen
tatie en de vele bezoeken aan alle de
len des lands veel tijd op. Prinses Ju
liana was een vlotte leerlinge, die
daarnaast een gelukkig gevoel voor
humor van haar vader had geërfd.
Nadat Zij in 1927 meerderjarig was
geworden en haar kerkelijke belijdenis
had gedaan, verkreeg zij een beschei
den hofhouding en werd, overeenkom
stig de grondwet tot lid van de Raad
van State benoemd.
Ilierna begon de heerlijkste tijd van
versiteit te Leiden, gesticht door Wil
lem de Zwijger in 1575, als beloning
der stad voor het heldhaftig door
staan van de belegering door de Span
jaarden.
Met enkele clubgenoten bewoonde
prinses Juliana een kleine villa te
Katwijk, de badplaats dicht bij Lei
den en bezocht gedurende 2% jaar
geregeld de colleges als gewoon stu-
rig deel aan de debatten in haar dis
puutgezelschap.
In 1930 promoveerde zij tot doctor
in de letteren, na eerst drie tentamina
te hebben afgelegd. Het behoeft geen
betoog, dat de levenslustige prinses
het meisjes-studentenleven met volle
teugen genoot.
Haar promotie maakte aan die ge
lukkige tijd een einde. Al dadelijk
wachtte haar het voorzitterschap van
het Nationale Crisiscomité. Aan dat
Ab.prrjs ƒ2.50 per Halt jaar
Franco per post
ƒ3.75 per half jaar
VersciUjnt
DINPOAGS en VRIJDAGS
Bureau voor Advertenties:
Fa. DRIJFHOUT
GROOTZAND 55
Telefoon 3005
Advertentieprijs 15 et per
tn.m. Bjj contract (handels-
adv.) lager.
tUmiuor /oor Aoomiementen
Fa. KTE3FM3iUNK A Oo.
KLEINZAND 7 - Tel. 2872
het vraagstuk der verhouding tussen
kapitaal en arbeid. Haar toenmaals
evenwichtig land werd uitverkoren
voor de vredesconferentie van 1898/99
en 1907, op initiatief van Tsaar Ni-
colaas II belegd en voor de zetel van
het Permanent Hof van Internatio
nale Justitie. Zo verrees te Den Haag
gevers wisten dat zij hun adviezen in Augustus 1913 het Vredespaleis,
av» V»z»V» aavöatï rvnAAöfnn o 1 <3 .ttaamaia AAM OXmiCoVlD O"P£> TH V'PT*
deze de Koningin-Regentes voorleg
den.
Zij stal onmiddellijk het hart der
onderdanen, die bekoord werden door
haar innemende en toch karaktervolle
persoonlijkheid, en vooral ook door
haar hoge opvattingen van het moe
derschap. De Nederlanders zullen de
geliefde figuur van Koningin Emma,
van verre herkenbaar aan haar we-
van; een van de bekwaamste en ver
standigste gekroonde hoofden van
Europa en in alle opzichten een goed
regeerster van het zeer democrati
sche Nederland”. Men weet, dat het
Staatshoofd volledig boven de par
tijen staat, en in de laatste oorlog
besefte iedere Nederlander weer dat
Oranje het symbool van Nederlands
eenheid is.
Comité gaf zij veel van haar tijd en
haar middelen.
1934 jaar van rouw,
1936 van blijdschap.
Het jaar 1934 was voor moeder en
dochter een jaar van rouw. De 20e
Maart overleed de Koningin-Moeder,
de 3e Juli Prins Hendrik. Prinses Ju
liana nam de taak van voorzitster van
5 Augustus 1939 werd geboren, Irene,
Jat is „Vrede”, werd gedoopt?
Wij zeiden „gedoopt”, maar op va
derlandse bodem werd het prinsesje
niet gedoopt. Dat geschieddein
de kapel van het Buckingham paleis
te Londen. Want de 12e Mei had Prins
Bernhard het bevel gekregen zijn ge
malin en kinderen in Engeland in vei
ligheid te brengen, omdat uit op para
chutisten gevonden papieren was ge
bleken, dat de vijand, die op 10 Mei
1940 zelfs zonder voorafgaande oor
logsverklaring, ons land was binnen
gevallen, het speciaal op de Koninklij
ke familie en de regering had gemunt.
De Koningin vestigde zich in het
gastvrije Londen om zo dicht moge
lijk bij het geallieerd opperbevel te
zijn; prinses Juliana en de babies be
hoorden ver van grote gevaren te
blijven. Op uitnodiging van de gou-
verneur-generaal van Canada, de
graaf van Athlone, vestigden zij zich
in Canada.
Prins Bernhard aanvaardde zijn mi
litaire taak, na zijn benoeming op 23
Augustus 1940 tot chef-liaison-offi-
cier tussen het Britse leger en de Ne
derlandse strijdkrachten. In deze
functie als adjudant van H. M. de
Koningin verwierf hij zich grote ver
diensten. Steeds was hij waar de
plicht hem riep, getuige zijn dienst
reizen naar de Verenigde Staten, Ca
nada, Curasao en Suriname, Brazilië,
Cairo, Tripolis, Napels en Rome. Op
het einde van 1944, na de bevrijding
van het Zuiden van ons land, volgde
zijn benoeming tot algemeen opperbe
velhebber der binnenlandse strijd
krachten, welke alle verzetsbewegin
gen omvatte. Na de algehele bevin
ding van het land werd de Prins in-
specteur-generaal van het Nederland
se leger en bovendien in verschillende
functies in het economische herstel
ingeschakeld.
Voor het volk in al zijn geledingen
spreekt echter het na-oorlogse wezen
der Oranje-dynastie het sterkst in de
blijvende sympathie en in de steun
der Koningin, Prinses en Prins voor
en aan hen, die in het ondergrondse
verzet metterdaad toonden het va
derland boven alles lief te hebben.
Regeringsbeleid ta
de oorlog.
Van het regeringsbeleid der Ko
ningin i d' jaren Harer ballingschap
I traal land, en weigerde de uitlevering
van de vluchtelingen.
En ook na de oorlog was in ons va
derland de rust niet onmiddellijk
weergekeerd. In de Novemberdagen
van 1918 scheen, door de actie van
toch slechts een kleine groep een
ogenblik de troon in gevaar. Het re
sultaat van deze woeling was echter
een spontane manifestatie van trouw
op de Haagse Maliebaan, waar de
mensen de paarden van de landauer
der Koningin, die zich met Haar 9-
jarig dochtertje onder de menigte
had begeven, afspanden en zelf Haar
rijtuig voorttrokken. Toen wist de
Koningin Haar troon gered, niet door
regimenten soldaten, maar door de
wil van Haar volk.
Ook de economische crisis van 1929
drukte zwaar op het land. De Ko
ningin nam het initiatief tot de op
richting van het Nationaal Crisis
comité, dat de eerste nood trachtte te
lenigen. Noch ontbrak Zij ooit op het
terrein van rampen of daar waar
Haar hulp of belangstelling nodig
waren.
Uiteraard ging de roerigheid van
fascisten en nationaal socialisten ook
niet langs Haar heenhet kan
geen vreugde zijn geweest Koningin
te zijn in de jaren tussen de eerste en
tweede wereldoorlog.
Leven van ijzeren
plichtsbetrachting.
Haar leven is er altijd een van
ijzeren plichtsbetrachting geweest, 1 meer in de drie moderne talen, ving
van stage werkzaamheid; het zou
troosteloos zijn geweest zonder het
bezit van Haar fleurig dochtertje. Zo
komen wij op Haar gezinsleven.
In Januari 1901 huwde de Koningin
Hertog Hendrik van Mecklenburg
Schwerin, die zich steeds goed heeft
aangepast aan de moeilijke positie
van prins-gemaal. Hij was zeer ge
ïnteresseerd in sociale aangelegenhe
den en gaf een groot deel van zijn tijd
aan het Nederlandse Rode Kruis,
waarvan hij het voorzitterschap be
kleedde.
Het duurde lang voor het huwelijk
der Koningin gezegend werd met een
kindje. In 1902 ondervond Zij een bit- haar leerjaren, de studie aan de Uni-
tere teleurstelling. Nadat een ernstige
typhus Haar aan de rand van het
graf had gebracht, vervloog de hoop
op een voorspoedige zwangerschap.
Het volk voelde innig mee met de ko
ninklijke familie. De ouderen kunnen
zich nog de tekening in één der be
kendste Nederlandse weekbladen her
inneren: Het silhouet van het Paleis
het Loo met het bordje „Besmette
lijke ziekte, Febris typhoidis” en daar- dente in de rechten. Doch daar kwa-
voor de Doodsengel en de Nederland- men voor haar heel wat vakken bij,
se Maagd, die hem smeekt: „Ik bid U, zoals de Nederlandse letteren, kerk-
ga hier voorbij”. Het gebed werd geschiedenis en geschiedenis van de
verhoord. Islam, Slavische Literatuur en het
Eind 1908 vernam de Natie dat er Indisch adatrecht. Ook nam zij ijve-
een prinsje of prinsesje op komst was.
De 30e April 1909 deden 51 saluut
schoten den volke kond, dat een prin
ses geboren was. Zij kreeg de namen
Juliana, Louise, Emma, Maria, Wil-
helmina.
In Juliana leefde de naam der
l stammoeder van de Oranjes voort. Zij
i bleef het enig kind van het vorstelijk
paar, en de Kroon zal binnenkort
weer door een vrouw worden gedra
gen.
het Nederlandse Rode Kruis van Haar laat ons de toekomst ingaan vol ver
trouwen en met opgeheven hoofde”.
Poolnacht zonder zon.
Wie voorzag op dat tijdstip, dat een
gruwelijke poolnacht zonder zon al zo
dichtbij was? Misschien toch Zijzelf?
Zij kende de dreiging van het bruut
geweld, dat zich prepareerde op de
zessen zag men het jonge paar niet vernietiging der beschaving. Was het
in een officiële koets in triomfale in- een voorgevoel dat het tweede doch-
De nieuwste foto van Prinses, straks Koningin Juliana.
Hare Majesteit kon verklaren, dat
Zij schone herinneringen had aan
Haar lange regeringsperiode, over
tuigd als Zij was, dat land en dy
nastie steeds dichter bij elkaar waren
gekomen en dat Zij zeker kon zijn
van de liefde en het vertrouwen van
Haar volk. Berustend, doch resoluut
klonken Haar eindwoorden: „Geen
zonneschijn zonder schaduwen, maar
SNEEKER NIEUWSBLAD
Redacteuren: L. KIEZEBRINK en C. SMIT Redactie-adresKLEINZAND 7 SNEEK
Haar tocht op een onderzeeboot.
Haar initiatieven tot hulpverlening
en weldadigheid en tot religieuze be
zinning verdubbelden. Zij betaalde
Haar tol voor Haar vermoeiende rei
zen; na het bezoek van door waters
nood geteisterde gebieden in 1916
werd Zij ziek. Ook maakte Zij het
treinongeluk in Juni 1917 bij Houten
mede en hielp de 26 gewonden, zelf
een dronk water weigerend voor de
slachtoffers gelaafd waren.
Hoeveel bedachtzaamheid kostte
wij mogen het oordeel overnemen van Haar verder het uitzetten van de
een Amerikaanse p-ezant..Koninein iuiste koers, toen de Duitse Keizer en
volkomen beheersen moesten als zij j waarop een cynische grappenmaker
een jaar later het bordje „Te huur”
spijkerde.
Nadat het land met geestdrift, in
1913, het Eeuwfeest van het herstel
van Nederlands onafhankelijkheid had
gevierd, braken zware jaren voor de
Koningin aan. Haar eerste reactie op
het uitbreken van de eerste wereld
oorlog was, dat Zij zich voor de raad
gevers van de Kroon dag en nacht
duwkapje niet gauw vergeten. Zij ont- ter beschikking hield met lerzijde-
viel ons land in 1934. stelling van alle plichtplegingen. De
Aan Koningin Emma heeft Ko- soldaten van 19141918 herinneren
nlngin Wilhelmina veel te danken en zich Haar talloze inspecties in
Zij laat nooit na te getuigen van en wind, dikwijls te paard, de Marine
Haar erkentelijkheid.
Het is hier te lande een ongeschre
ven wet, dat het privé leven van het
Koningshuis nauwgezet wordt ge
ëerbiedigd. Het familieleven van het
kleine gezin van twee Koninklijke
vrouwen werd niet aan de openbaar
heid prijsgegeven. Het volk zag
slechts de resultaten van de uitste
kende opvoeding, die de Koningin ge
noot, en de ontplooiing van Haar
hart, karakter en intellect. Het is
moeilijk de levenden te prijzen, maar
-y 1AVU WA V4WX V V VI V4AAVA* V V*AA -
een Amerikaanse gezant: „Koningin juiste koers, toen de Duitse Keizer
Wilhelmina valt op door een natuur- de Kroonprins na hun verloren oorlog
lijke beschroomdheid, die oppervlak- over onze grens vluchtten. De gemoe-
kig kan lijken op terughoudendheid, deren der geallieerden waren verhit,
Maar dat is onjuist. Zij is rechtuit en maar Zij verloor de bezinning niet,
oprecht, toegewijd aan Haar plicht en haar opgelegd als Hoofd van een neu- De nieuwste foto van H.K.H. Prinses Juliana en Z.K.H. Prins Bernhajpd.
50 jaar Koningin in
schokkende tijd.
Nu in 1948 heeft de Koningin ons
Haar vader stierf en Zij het Koning- land reeds 50 jaar geregeerd. Dat is
schap aanvaardde, tot 1898 onder re- een lange tijd, die gekenmerkt is door
gentschap van Koningin Emma en1 grote en wereldschokkende gebeur-
vanaf 6 September 1898 zelfstandig, tenissen. In het kader van Haar
Wij kunnen de komst van koningin grondwettige plichten vervulde de
Emma in ons land als een grote zegen Koningin Haar taak met grote acti-
beschouwen. Aan haar vaders kleine viteit. Daarnaast toonde Zij zich een
hof was zij eenvoudig, streng, zorg- voorvechtster bij de alcoholbestrjj-
vuldig en veelzijdig opgevoed. Als 21- ding, ’n hartstochtelijk strijdster voor
jarige bruid was zij al een ernstige, de volksgezondheid en voor de gods-
hoogst ontwikkelde vrouw met veel dienst. Met constitutioneel beleid
gevoel voor kunst en wetenschap en werkte Zij mee aan de oplossing van
sociale aangelegenheden. Binnen kor
te tijd verwierf zij een grondige ken
nis van onze taal, letteren en geschie
denis en van de moderne rechtstaat
met het annex parlementaire stelsel.
Zo kon zij de dynastie in politiek be
wogen tijden behoeden voor subjectie
ve meningsuitingen en haar raad-
Vader over.
1936 bracht de verloving van Prin
ses Juliana met Prins Bernhard van
Lippe-Biesterfeld.
Er was geen gefluister vooraf ge
weest, toen plotseling iedereen ’s mor
gens op weg naar zijn werk, het grote
nieuws hoorde. En ’s avonds tegen j
zag men het jonge paar niet
tocht Den Haag binnenrijden, doch i »ertje_ van het
een „two-seater” Fordje stopte voor
het paleis en daaruit sprongen een
overgelukkig jong meisje en een vlotte
jongeman in een gewoon wandelpak
en met slappe boord.
Onmiddellijk won de jongeman het
hart der Nederlanders door zijn be
minnelijk optreden; ook de Neder
landse taal kreeg hij buitengewoon
snel onder de knie. Weldra, de 7e
Januari 1937 volgde het huwelijk, dat
een privé karakter droeg, zodat de
buitenlandse gasten slechts familie
leden en vrienden waren. Het burger
lijk huwelijk werd gesloten in dezelfde
trouwkamer ten stadhuize, waar ieder j
Haags paartje voor de ambténaar
van de burgerlijke stand verschijnt,
maar de kerkeljjke plechtigheid was
indrukwekkend en de geestdrift,
waarmede het jonge paar op zjjn
rondrit van 9 K.M. door honderddui
zenden werd toegejuicht, was over
weldigend. Volgens de wens van de
Prinses fungeerden als getuigen bij haar
huwelijk niet slechts, op de traditio
nele wijze, familieleden of hoogwaar
digheidsbekleders, doöh de door haar
zo vereerde leermeester en promotor
prof. dr. J. Huizinga, een geste waar
mede de prinses ook de Nederlandse
cultuur en wetenschap eerde.
Het prinselijk paar genoot een
paar gelukkige jaren, aanvangend met
een huwelijksreis naar Krynsca in Po
len. In April riep hen de plicht naar
huisPrins Bernhard aanvaardde zijn
taak als lid van de Raad van State.
Verder stonden er vele representatie
ve taken op het programma, waar
van wij alleen noemen het bezoek aan
Engeland van 1967 tot bijwoning van
de kroning van koning George VI en
de Spithead-vlootrevue.
En op 31 Januari 1938 ontsprong
een nieuwe loot aan de Oranje-stam.
Het voortbestaan der dynastie was
wederom verzekerd door de geboorte
van prinses Beatrix, Wilhelmina,
Armgard. Beatrix betekent „de ge
lukbrengende”.
De doopplechtigheid was statig-
eenvoudig, niet te vergelijken met de
pracht en praal van vroeger tijden,
maar de geestdrift was er niet min
der om. De troonrede voor de grote
gebeurtenis had iets optimistischer
geklonken dan wjj de laatste jaren ge
wend waren en ook de viering van het
40-jarig regeringsjubileum der Ko-
X
‘'''X
j.'