Rapport Parlementaire Enquête Commissie
Tekst Atlantisch Pact.
MIDDERNACHT
Officieel Orgaan van de gemeenten SNEEK, W ÏMBRITSERADEEL en IJLST
4e JAARGANG No. 23
Acht naties met ruim 270 milloen zielen
sluiten zich aan. Toetreding verwacht van
vier landen met 60 millioen
Detective roman uit donker Amsterdam
door PIEL KLOPPERS
DINSDAG 22 MAART 1949
Redacteur: L. KIEZEBRINK Redactie-adresKLEINZAND 7 - SNEEK
Het Sneeker Nieuwsblad is een gecombineerde uitgave van Nieuwe Sneeker Courant, Sneeker Courant en Drijfhouts Nieuwsblad
FEUILLETON.
2
Wordt vervolgd
NIEUWE BONNEN VOOR
WERKKLEDING.
de parlementaire
Regeringsbeleid
Immers de con-
witte jas, een laboratoriumjas of een
mouwschort.
Op de bonnen L 12 kan men kopen:
een werkbroek of werkjasje van ke
per, drill, satijn, beaverteen, Engels
leer, manchester of pilow, een korte
witte jas, een koksbuis of een korte
stofjas.
De bonnen H 1 tot en met 11 en L 1
tot en met 11 en de rantsoenbonnen
FC en FD blijven voorlopig geldig.
Kantoor voor Abonnementen
Fa. KTEZEBRLNK Co.
KLEINZAND 7 Tel. 2^72
TWEE RECHTERLIJKE AMBTE
NAREN DOOR TERRORISTEN
VERMOORD.
Te Batavia werd bericht ontvangen,
dat bij een overval van terroristen bij
Bandjarsari, in de nabijheid van Poerwo-
kerto, twee rechterlijke ambtenaren om
het leven kwamen, n.l. mr. J. B. Kan en
mr. J. G. Platteeuw.
VERKIEZINGEN OP DE ANTILLEN.
Bij de verkiezingen op de Antillen
heeft op Curasao de Nationale Volks
partij, onder leiding van dr. M. F. da
Costa Gomez de overwinning behaald.
Men acht dit gunstig voor de samen
werking met Nederland.
NIEUWE VERLIESLIJST.
Een nieuwe verlieslijst meldt de na
men van 6 gesneuvelden van de Kon.
Landmacht.
Verschijnt
DINSDAGS en VRIJDAGS
Bureau voor Advertenties:
Fa. DRIJFHOUT
GROOTZAND 55
Telefoon 3005
Advertentieprijs 15 et. per
m.m. Bij contract (handels-
adv.) lager.
TWEE MILITAIRE WAARNEMERS
VAN DE UNCI GEWOND.
Twee militaire waarnemers van de
Unci werden gewond, toen een jeep,
waarmee zij van Brastagi naar Medan
reden, door een bende werd beschoten.
Deze waarnemers zijn de Engelse lui-
tenant-kolonel Harry D. Chaplin en de
Amerikaanse majoor John A. Simmons.
Dit is de eerste maal, dat waarnemers
van de Verenigde Naties in Indonesië bij
de uitoefening van hun taak werden
gewond. Ook de Nederlandse luitenant
Van Voorst tot Voorst, die begeleider
was en kranig de verdediging ter hand
nam, is gewond.
VOOROPLEIDING VOOR
AMBACHTSSCHOOL.
Een commissie van onderzoek, inge
steld om het lager nijverheidsonderwijs
voor jongens onder de loupe te nemen,
stelt voor aan de ambachtsschool een
voorbereidende cursus van één jaar te
verbinden. Dit zou tot betere voorberei
ding voor de technische leerstof leiden
en het mogelijk maken, meer aandacht
te besteden aan een juiste beroepskeus.
Deze en dergelijke gesprekken voerden wij op zijn ge
zellige kamer in het huis waar hij een gemeubileerde
suite bewoonde, Singel 453a, dicht bij de Munt. Ik her
haal die gesprekken niet omdat ze zo bijzonder interes
sant waren zijn avonturen waren gewoonlijk belang
wekkender dan zijn conversatie, want véél zeggen deed
hij meestal niet maar om u de man, over wiens af
wisselend leven ik ga schrijven, wat nader te leren
kennen.
Hij was een jaar of dertig toen ik hem bij een avontuur
in mijn journalistieke loopbaan, dat ik misschien later
nog wel eens zal vertellen, leerde kennen, en vriend
schap met hem sloot. Bij die gelegenheid redde hij mij
het leven, en waagde het zijne, wat hij als iets heel ge
woons, iets dat van zelf sprak, beschouwde. Hoewel hij
dus nog jong was, grijsde zijn haar toen reeds langs
zijn slapen, misschien wel het gevolg van de vele trage
dies die hij om zich heen had zien afspelen. Boven zijn
vierkante kin, die van wilskracht getuigde, had hij op
ieder uur van de dag een cigaret tussen zijn lippen. Het
aantal cigaretten, dat hij in een etmaal rookte, was on
gelofelijk, maar het scheen zijn gezondheid niet te
schaden. Zijn twee koele grijze ogen schenen in de ziel
van een ander te kunnen lezen, maar ze konden ook
dromerig staren als hij zijn primitieve liedjes zat te
neuriën en erbij op zijn guitaar speelde. Verder was
Norman Ray met een spierkracht begaafd, die aan het
ongelofelijke grensde, hij was een prachtig athleet, en
dong onder een pseudoniem herhaaldelijk mede in wed
strijden der Kon. Nederl. Athletiek Unie, maar dat was
vóór zijn beroepsbezigheden hem geheel in beslag
namen.
De tekst van het Atlantisch Pact is officieel bekend gemaakt. Acht
landen (Ver. Staten, Canada, Engeland, Frankrijk, Noorwegen, Nederland,
België en Luxemburg) met een gezamenlijke bevolking van 270 millioen
zielen en een grondgebied van bijna 18 millioen vierkante kilometer sluiten
zich aaneen voor defensieve doeleinden, terwijl toetreding wordt verwacht
van vier andere landen: Italië, Ijsland, Portugal en Denemarken, met in
totaal 60 millioen zielen.
Het gebied, waarvoor het Pact van kracht is, strekt zich ook uit over
West-Duitsland, West-Oostenrijk en Algiers, en wordt in het Zuiden be
grensd door de Kreeftskeerkring. Artikel vijf, dat iedere staat verplicht tot
hulpverlening aan een aangevallen lid van de Atlantische Unie laat echter
aan elke natie over, te bepalen, of deze hulp militair van aard zal zijn. De
vijf landen van de West-Europese Unie hebben elkander evenwel bij het
sluiten van het Pact van Brussel reeds automatisch militaire hulp toe
gezegd.
Ab.prijs 2.50 per half jaar
Franco per post
ƒ3.75 per half jaar
op, waarin elk van haar zal zijn ver
tegenwoordigd ten einde aangelegenhe
den de tenuitvoerlegging van dit ver
drag betreffende in behandeling te
nemen. De Raad moet zo worden geor
ganiseerd, dat hij te allen tijde terstond
zal kunnen samenkomen. De Raad zal
de hulporganen oprichten welke nodig
mochten zijn. In het bijzonder zal de
Raad onverwijld een defensie-comité
oprichten, hetwelk maatregelen voor
de tenuitvoerlegging van artikel 3 en
artikel 5 zal aanbevelen.
10. De partijen kunnen eenstemmig
elke andere Europese staat, welke de
verwezenlijking van de beginselen van
dit verdrag kan bevorderen, en kan bij
dragen tot de veiligheid van het Noord-
Atlantisch gebied, uitnodigen tot dit
verdrag toe te treden. Elke staat, welke
aldus is uitgenodigd, kan partij worden
bij het verdrag door het nederleggen
van zijn akte van toetreding bij de rege
ring van de Verenigde Staten van Ame
rika. De regering van de Verenigde
Staten van Amerika zal elk der partij
en in kennis stellen van het deponeren
van elke akte van toetreding.
10. Dit verdrag zal worden bekrach
tigd en de bepalingen daarvan zullen
door de partijen worden tenuitvoerge-
legd overeenkomstig haar onderschei
den grondwettelijke procedures.
De akten van bekrachtiging zullen zo
spoedig mogelijk worden gedeponeerd
bij de regering van de Verenigde Staten
van Amerika, die alle andere onderte-
ZEEPOST VOOR DE OVERZEESE
GEBIEDSDELEN.
Met het hieronder volgende schip kan
zeepost naar de Overzeese Gebiedsdelen
worden verzonden.
De datum, waarop de correspondentie
uiterljjk ter post moet zijn bezorgd,
staat tussen haakjes achter de naam
van het schip
Naar Indonesië 26 Maart M.s. „Ma-
taram” (24 Maart).
Ook had hij smaak. Zijn huiskamer, zoals hij de kamer
aan de straatzijde waar hij het meest bivakkeerde,
noemde, had veel weg van een met groote weelde inge
richte tent van een Oosters potentaat. Men verdronk er
in de kussens, langs de muren hingen echt Afghaanse
en Smyrnase tapijten, wapenen en trofeeën, maar er
stonden ook massa’s boeken, waaronder zijn onontbeer
lijke folianten met knipsels, zijn encyclopedieën, zijn
studieboeken op het terrein van de misdaad, werken
over zwarte kunst en gifmengers, boeken over schei
kunde, kortom alle literatuur, die met zijn beroep ver
band hield, was in die kamer te vinden. Wie van een
heid van stijl hield, zou er zich misschien geërgerd heb
ben, want al had het vertrek een overheersend Oosters
cachet, het was er meer een allergezelligste warboel
dan een salon, meer het home van een rijke bohémien
dan de werkkamer van een detective, bij wie het op
systematische arbeid en methodisch analyseren aan
komt.
En Middernacht hield er dan ook geen vast systeem,
geen eigen methode op na. Hij ontkende de waarde
niet vhn de theorieën die Sherlock Holmes en zijn na
volgers aanhangen, ook hij kon in sommige gevallen in
zijn kamer een misdadiger op het spoor komen door
feiten te groeperen, conclusies te trekken en wan
trouwend te staan tegenover het voor de hand lig
gende. Maar meestal ging hij niet anders te werk dan
de politie zelf. Voor hem was bovenal de rechte weg
de kortste, en dus de beste.
Daarbij ging hij naar mijn mening wel eens wat te ver.
Ik heb het meegemaakt dat hij een individu van wie
hij zeker was dat het de bedrijver van een misdaad
moest zijn, naar zijn kamer lokte onder het een of
ander voorwendsel om daar door brute kracht een be
kentenis van de ongelukkige los te krijgen.
Tegen zijn ijzeren vuisten was niets bestand, en in zijn
eentje paste hij de methode toe die men in Amerika ook
meer dan nodig is, aanwendt, en die men daar „man
handling” of ook wel „the third degree” noemt. Maar
ik moet er bij vertellen, dat Middernacht alleen onver
murwbaar was, en alleen zijn harde vuisten gebruikte
tegenover hen die zich aan het leven van anderen
De bonnen voor werkkleding H 12
en L 12 zijn tot nader order geldig.
Op H 12 kan men kopen: een overall
of een werkpak van drill, keper of
had gedaan gaf de nodige bevelen satijn, een lange stofjas, een lange
vergrepen hadden. Zijn eigenaardige lankmoedigheid
tegenover vijanden van de maatschappij in het alge
meen, heb ik «reeds ter sprake gebracht, tegenover
moordenaars kende hij echter geen medelijden,
voor hen was geen verontschuldiging. Het leven van
iedereen was hem iets heiligs, en hoewel hij altijd een
kleine revolver bij zich had, zou hij die nooit anders
dan uit zelfverdediging opheffen. Was een vluchteling
sneller dan hij, dan zou hij nooit ook maar een schot in
de lucht lossen, liever liet hij zijn tegenstander lopen.
Tenzij deze een moordenaar was. Als hij een slachtoffer
zag liggen, de ogen voor altijd dicht, de ledematen voor
altijd verstjjfd, ging er een rilling langs hem. Vaak heb
ik hem zo gezien, zijn lippen persten zich dan samen,
zijn ogen kneep hij half dicht, en wee de moordenaar
die hjj op de hielen zat. Hij beschouwde hem als zijn
persoonlijke vijand, en rustte niet voor hij hem had
doen boeten voor zijn daad. Zijn vernuft en zijn hard
nekkigheid kwamen in zulke gevallen pas goed tot hun
recht, en wanneer ik zijn avonturen ga beschrijven, zal
het gewoonlijk zijn een moordgeval dat door hem tot
klaarheid werd gebracht.
Reeds veel vroeger vatte ik het plan op om verschil
lende episodes uit het leven van mijn vriend Midder
nacht aan het papier toe te vertrouwen, maar hij bleef
zich daar lang tegen verzetten. Hij had mijn erewoord,
dat alles wat ik met hem, de particuliere detective,
meemaakte, ons beider geheim zou blijven, en hij
vroeg dat erewoord omdat hij niet wilde dat de nabe
staanden en de familieleden van misdadigers in op
spraak zouden komen, of dat het publiek in mijn be
schrijving van de verschillende mensen die betrokken
waren bij zijn avonturen, bekende persoonlijkheden zou
herkennen. Ook waren de opdrachten die hij kreeg, dik
wijls van delicate aard, en eerst nadat ik hem de plech
tige verzekering had gegeven niemand te zullen kwet
sen door publicaties van diepe geheimen, en niets te
laten drukken, voordat hij zelf de drukproeven had
doorgelezen, gaf hij aarzelend zijn toestemming.
Zijn bescheidenheid kennende, zei ik hem echter rond
uit, dat alleen veranderingen in verband met boven
staande motieven mijn goedkeuring zouden wegdragen:
SNEEKER NIEUWSBLAD
kenaars ia kennis zal stellen met elke
deponering. Het verdrag zal in werking
treden voor de staten, welke het hebben
bekrachtigd, zodra de bekrachtigingen
van de meerderheid van de onderteke
naars met inbegrip van België, Canada,
Frankrijk, Luxemburg, Nederland, het
Verenigd Koninkrijk en de Verenigde
Staten van Amerika, zijn gedeponeerd
en het zal van kracht worden met be
trekking tot andere staten, op de dag,
waarop hun bekrachtiging is gedepo
neerd.
12.
NAAR DE BOLLEN IN BEGIN
APRIL.
De bloei van de bolgewassen is door
het koude voorjaar wat vertraagd. Hoe
wel het nog niet precies te zeggen is
wanneer de verschillende bloeihensoor-
ten in bloei zullen staan, kan men voor
lopig wel schatten, dat de narcissen en
vroege tulpen in de eerste week van
April zullen gaan bloeien. Het grote
bloemencorso In de bollenstreek is nu
vastgesteld op Zaterdag 23 April.
hij kon anders in staat geweest zijn alles te schrappen
wat hem te vleiend voor zijn eigen persoon voorkwam.
Nu ik zijn toestemming heb, voel ik mij de koning te
rijk. Eindelijk zal ik het Nederlandse publiek onthul
lingen kunnen doen uit het 'leven van Middernacht,
onthullingen over misdaden die beroering hebben ge
bracht onder alle lagen der bevolking. Maar mede in
verband met het voorbehoud dat de detective zelf
maakte, wijs ik er hier nadrukkelijk op dat de dramatis
personae fictief zijn.
Gelukkig heb ik steeds aantekening gehouden van
allerlei bijzonderheden betrekking hebbend op de avon
turen van Middernacht, de detective, hetzij dat hij ze
mij vertelde als wij in zijn gezellige kamer zaten, hetzij
dat ik ze geheel of gedeeltelijk meestal echter
slechts voor een klein gedeelte zelf meemaakte.
Vaag hoopte ik altijd, dat de dag zou komen waarop
Middernacht zijn bezwaren tegen publicatie zou laten
varen, en nu die dag gekomen is, ben ik in staat zijn
avonturen op te bouwen uit mijn notities, alsook uit
materiaal m(j van andere zijde verstrekt. Lang heb ik
geaarzeld met de keuze van het avontuur waarin ik
de detective bij het Nederlandse publiek zou introdu
ceren, en dat die keuze tenslotte gevallen is op de
moord op de Keizersgracht 997bis, vindt zijn oorzaak
niet zozeer in het feit dat Middernachts speurders-
kwaliteiten bjj dit avontuur zo goed tot uiting komen
(mgn persoonlijke mening is zelfs dat hij in dit geval
een paar maal de plank lelijk missloeg), dan wel in de
omstandigheid, dat dit een der raadselachtigste moord
zaken is geweest, waartegenover de detective, en met
hem de Amsterdamse politie, ooit heeft gestaan.
Het geval leert bovendien, en in zoverre is het een
pendant van de bekende Culemborgse moordzaak, hoe
gemakkelijk de justitie op een dwaalspoor kan worden
gebracht, en als ik de moord op de Keizersgracht 997bis
en al wat er aan vast zat, in de herinnering terugroep,
bedenk ik niet zonder huivering of het niet mogelijk is
dat in vele gevangenissen onschuldigen boeten voor de
misdaden van anderen.
5. De partijen komen overeen, dat
een gewapende aanval tegen een of
meer van haar in Europa of Noord-
Amerika als een aanval tegen haar alle
zal worden beschouwd. Zij komen bijge
volg overeen dat, indien zulk een ge
wapende aanval plaats vindt, ieder van
haar de aldus aangevallen partij of par
tijen zal bijstaan, in de uitoefening van
het recht tot individuele of collectieve
zelfverdediging erkend in artikel 51
van het Handvest van de Verenigde
Naties, door terstond, individueel en in
samenwerking met de andere partijen,
op te treden op de wijze die zij nodig
oordeelt met inbegrip van het ge
bruik van gewapende macht om de
veiligheid van het Noord-Atlantisch ge
bied te herstellen en te handhaven.
Elke gewapende aanval van dien
aard en alle dientengevolge genomen
maatregelen moeten terstond ter ken
nis worden gebracht van de Veiligheids
raad. Deze maatregelen zullen worden
opgeheven, zodra de Veiligheidsraad de
nodige maatregelen zal hebben geno
men, om de internationale vrede en vei
ligheid te herstellen én te handhaven.
6. Voor de toepassing van artikel 5
wordt mede als een gewapende aanval
op een of meer der partijen beschouwd
een gewapende aanval op het grond
gebied van een der partijen in Europa
of Noord-Amerika; op de Algerijnse
departementën van Frankrijk; op de
bezettingstroepen van een der partijen
in Europa; op eilanden vallende onder
de rechtsmacht van een der partijen in
het Noord-Atlantisch gebied ten Noor
den van de Kreeftskeerkring of op de
schepen of luchtvaartuigen van een der
partijen in dit gebied.
7. Dit verdrag doet geen afbreuk aan
en mag niet worden uitgelegd als op
enige wijze afbreuk te doen aan de
rechten en verplichtingen welke voor
partijen, die lid zijn van de Verenigde
Naties uit het Handvest voortvloeien,
of aan de primaire verantwoordelijkheid
van de Veiligheidsraad voor de hand
having van internationale vrede en
veiligheid.
8. Elk der partijen verklaart, dat geen
der internationale verbintenissen, op
het ogenblik van kracht tusen haar en
een der andere partijen of een derde
staat, in strijd is met de bepalingen van
dit verdrag, en neemt op zich geen
enkele internationale verbintenis aan te
gaan in strijd met dit verdrag.
9. De partijen richten hierbij een Raad
Nadat het verdrag gedurende
tien jaar van kracht is geweest, of te
eniger tijd daarna, zullen partijen, op
verzoek van een van haar, zich met
elkander verstaan omtrent herziening
van dit verdrag, met inachtneming van
de factoren, welke alsdan van invloed
zijn op de vrede en veiligheid in het
Noord-Atlantisch gebied, met inbegrip
van de verdere ontwikkeling van alge
mene zowel als van regionale, binnen
het kader van het Handvest van de Ver
enigde Naties vallende regelingen voor
het handhaven van internationale vrede
en veiligheid.
13. Nadat dit verdrag gedurende
twintig jaar van kracht is geweest, kan
elke partij ophouden partij te zijn één
jaar, nadat zij van deze opzegging ken
nis heeft gegeven aan de regering van
de Verenigde Staten van Amerika, die
de regeringen van de andere partijen in
kennis zal stellen met het nederleggen
van elke kennisgeving van opzegging.
over wie de commissie zegt dat hij een
bovenmatig zware taak op beleidvolle
wijze heeft verricht. Dat wil niet zeg
gen dat er in het beleid van het Alge
meen Hoofdkwartier en bij de regering
ook geen fouten gemaakt zijn. In Ber
lijn zat als onze militaire attaché ma
joor G. J. Sas, die als generaal-majoor
het vorige jaar bij de ramp van de Nij
megen omkwam. Deze majoor Sas on
derhield uitstekende betrekkingen met
de Duitse kolonel Hans Oster, die reeds
in 1939 tot de oppositie tegen Hitler be
hoorde, doch als lid van de Duitse con
tra spionnage van alle militaire plan
nen op de hoogte was. In April 1945 is
deze kolonel toen zijn samenspannen
tegen Hitler bekend werd door de nazi’s
omgebracht. Oster nu had majoor Sas
al in 1939 herhaaldelijk gewaarschuwd,
dat een overval op Nederland dreigde,
Sas gaf die berichten dan door, doch
generaal Reynders hechtte er geen ge
loof aan, vooral niet toen ze een paar
maal niet uitkwamen. Ook de ministers
de Geer, van Kleffens en Dijxhoom za
gen de ernst van de toestand niet in
toen majoor Sas in November 1939 naar
Den Haag kwam om persoonlijk te
waarschuwen. Ook dr. Colijn was te op
timistisch en daarom trachtte de heer
Sas de Koningin op de hoogte te bren
gen, maar generaal Reynders liet het
paleis waarschuwen dat hij de militaire
attaché verbood met H. M. te spreken
De heer Sas gaf toen zijn berichten aan
de adjudant van de Koningin. Hij ging
weer naar Berlijn en hoorde in de avond
van 9 Mei 1940 van Oster dat de inval
die nacht zou geschieden. Oster deed
dit met de woorden „Beste vriend, het
zwijn (Hitler) is naar het Westelijk
front vertrokken, nu gaat het los”. Ma
joor Sas waarschuwde nu telefonisch
ons ministerie van defensie en generaal
Winkelman die meer vertrouwen
in Sas stelde dan generaal Reynders
doch ging thuis slapen. Verschillende
ondercommandanten namen de nodige
maatregelen doch de commandant van
de vesting Holland gaf het bericht niet
door aan zijn onderbevelhebbers, hij
achtte geen parachutisten-aanval op
grote schaal op zijn gebied waarschijn
lijk. De commissie laakt dit evenals het
feit dat toen om 3 uur ’s nachts de
eerste grensoverschrijdingen werden ge
meld, de sous-chef van de staf van de
landmacht niet onmiddellijk het com
mando luchtmacht waarschuwde.
Wat de eigenlijke oorlogshandelingen
betreft, is de commissie van oordeel dat
de ontruiming van de PeelRaamstel-
ling op de eerste oorlogsdag welke
stelling generaal Reynders hardnekkig
had willen verdedigen door generaal
Winkelman niet in strijd kan worden
genoemd met de plannen van de Franse
troepen, die Noord-Brabant binnentrok
ken. Betreurd wordt dat de Fransen
geen poging hebben gedaan de Moerd;
te ontzetten. Dat de bruggen zo snel in
handen van de vijand vielen, vindt zijn
oorzaak hierin dat men de troepen de
bruggen niet tijdig gealarmeerd had,
zodat het ontstekingssnoer in de ont-
ploffingsladingen niet meer kon worden
aangebracht. De verdediging van de
Grebbelinie is een opeenstapeling van
mislukkingen en nalatigheden geweest.
Gedeeltelijk lag dat ook aan het feit dat
de regering niet tijdig de nodige oprui
mingen had toegestaan op plaatsen,
waar geen inundatie was gesteld. Zo
moest een boomgaard, die voor een
schadevergoeding van 400.— kon wor
den opgeruimd, blijven staan en juist
hier kwam een hoofdstoot der Duitsers
los. Dergelijke dingen hebben ook de
moraliserend op de hier strijdende troe
pen gewerkt.
Wat de Nederlandse soldaat in goede
stellingen met middelen, die niet achter
staan bij die van de vijand, vermocht,
bleek uit de strijd op de Afsluitdijk bij
Kornwerderzand. Hier werd de weer
stand niet gebroken, de bezetting werd
eerst door de algemene capitulatie ge
dwongen zich over te geven; stelling en
troepen waren toen nog geheel ge-
vechtswaardig. Dat de Wons-stelling,
het bruggenhoofd voor de Afsluitdijk,
niet kon worden gehouden, was het ge
volg van de geheel onvoldoende inrich
ting van deze stelling. In het algemeen
wordt nog opgemerkt dat officieren re
gimentscommandant werden, die hier
voor totaal ongeschikt waren. De com
missie heeft geconstateerd dat Duitse
troepen verscheidene malen in strijd met
het oorlogsrecht hebben gehandeld: ge
bruik van Nederlandse uniformen,
krijgsgevangenen als dekking gebruiken
e.d. Het is helaas niet mogelijk geble
ken het leger, hetwelk gedurende lange
jaren onvoldoende was uitgerust en op
geleid, de laatste jaren en meer in het
bijzonder de laatste maanden vóór de
oorlog op een zodanig peil te brengen,
dat het geschikt was om op redelijke
wijze stand te houden tegen een krach
tige vijand. Met des te meer voldoening
heeft de commissie in de vorige hoofd
stukken kunnen wijzen op verschillende
voorbeelden van zeer goede plchtsbe-
trachting.
Het is een eigenaardig samenvallen
van. gebeurtenissen, dat tegelijk met de
publicatie van het Atlantische pact,
hier in Nederland het eerste deel van
het onderzoek van
„Enquête-commissie
1940’45” verscheen,
clusie van dit onderzoek is door de
commissie met haar grootst mogelijke
meerderheid getrokken dat het de
neutraliteitspolitiek was, door de Neder
landse regering met instemming van de
meerderheid van het Nederlandse volk
in 1939 en 1940 gevoerd, welke verhin
derde dat een doeltreffend krijgsbeleid
werd gevoerd. In een eventueel nieuwe
oorlog moet het optreden der Neder
landse troepen gericht zijn op samen
werking in bondgenootschappelijk ver
band en tevoren met bondgenoten een
krijgsplan zijn opgesteld. Welnu, deze
mogelijkheid is nu aanwezig door het
Atlantische pact, al hopen we natuur
lijk allen, dat het bestaan van dit mach
tige verbond alleen al voldoende zal zijn
een oorlog te voorkomen. Ware dit pact
er in 1914 of 1939 geweest, dan was de
kans dat er een wereldoorlog zou zijn
ontstaan aanzienlijk kleiner geweest.
Wat het rapport zelve betreft, het
geeft een overzicht van de moeilijk
heden tussen regering en de opperbevel
hebber, generaal Reynders in de periode
van de mobilisatie in 1939. De generaal
had verkeerde opvattingen over zijn
staatsrechtelijke positie, maar de re
gering had ook geen vertrouwen in zijn
beleid. De generaal wenste achtereen
volgens de Grebbelinie en het oostfront
van de vesting Holland met dezelfde
troepen te verdedigen, de regering
meende dat een keuze moest gedaan.
Een en ander leidde tenslotte tot het
heengaan van generaal Reynders; de
commissie bevreemdt het echter dat
hem daarbij de gebruikelijke decoratie
werd onthouden. Zijn opvolger op 6 Fe
bruari 1940, was generaal Winkelman,
i
De ondertekenaars van dit verdrag
bevestigen opnieuw hun vertrouwen in
de doeleinden en beginselen van het
handvest van de Verenigde Naties en
hun wens, om in vrede te leven met alle
volken en alle regeringen.
Zij zijn vastbesloten om de vrijheid,
het gemeenschappelijk erfdeel en de be
schaving van hun volken, welke zijn ge
grondvest op beginselen van democratie,
persoonlijke vrijheid en rechtsorde, vei
lig te stellen. Zij zullen zich beijveren,
de stabiliteit en de welvaart in het
Noord-Atlantisch gebied te bevorderen.
Zij zijn besloten hun krachten te ver
enigen voor de gemeenschappelijke Ver
dediging en voor het behoud van vrede
en veiligheid.
Derhalve sluiten zij dit Noord-Atlan
tisch verdrag.
1. De partijen nemen op zich om, ge-
lijk is geregeld in het Handvest der Ver
enigde Naties, alle internationale ge
schillen, waarin zij mochten worden ge
wikkeld, langs vreedzame weg te be
slechten op zodanige wijze, dat inter
nationale vrede en veiligheid en gerech
tigheid niet in gevaar worden gebracht,
en om in haar internationale betrekkin
gen zich te onthouden van bedreiging
met of gebruik van geweld op enige
wijze, welke onverenigbaar is met de
doeleinden van de Verenigde Naties.
2. De partijen zullen bijdragen tot een
verdere ontwikkeling van vreedzame en
vriendschappelijke internationale be
trekkingen door haar vrije instellingen
te versterken, door een beter begrip te
wekken voor de grondslagen, waarop
deze instellingen berusten en door sta
biliteit en welvaart te bevorderen. Zij
zullen trachten, tegenstellingen in haar
internationale economische politiek uit
de weg te ruimen en zij zullen econo
mische samenwerking aanmoedigen tus
sen alle partijen.
3. Ten einde de doeleinden van dit
verdrag te verwezenlijken, ’zullen de
partijen, ieder voor zich en tezamen,
haar individuele en collectieve vermo
gen om een gewapende aanval te weer
staan handhaven en ontwikkelen, door
voortdurend en op doelmatige wijze
zich zelf te versterken en elkander
hulp te verlenen.
4. De partijen zullen onderling over
leg plegen telkens wanneer naar de
mening van een van haar de territoriale
onschendbaarheid, politieke onafhanke
lijkheid of veiligheid van een der par
tijen wordt bedreigd.
a