tynag&ye. uf-o-ïdt lu-iM Rond de Ronde Tafel ja 1 BI itw Officieel Orgaan van de gemeenten SNEEK, WYMBRITSERADEEL en IJLST r E H BP T De laatste ronde ®.e fueuiue AUTOBRANDSPU1T F i” g i VRIJDAG 4 NOVEMBER 1949 4e JAARGANG No 86 L. KIEZEBRINK e N K Sneker Straatnamen IER l Bevorderd Ned. Chr. Grafische Bond Het Sneeker Nieuwsblad is een gecombineerde uitgave van NIEUWE SNEEKER COURANT, SNEEKER COURANT en DRIJFHOUTS NIEUWSBLAD >an 55 SNITSER FRYSK FORBAN It Prinsehöf KLEINZAND 7 - Telef. 2872 'T- 5f Aanwinsten Fries Scheepvaart museum. Bioscoopnieuws A SNEEKER NIEUWSBLAD Redacteur: de Lk. j Scheepskanonnen uit de 18e eeuw. HEEG. Te Bolsward slaagde voor het muziekdiploma C de heer Fr. Reitsma alhier. geleden landde na een reis die over- reeds Met ingang van 1 October is benoemd tot hoofd-directeur van de strafgevan genissen te ’s-Gravenhage, onze vroe gere stadgenoot de heer W. P. Mole naar, thans directeur van de strafge vangenissen aldaar. Naar wij vernemen heeft jhr. O. Q. van Swinderen te Loosdrecht aan het Fries Scheepvaartmuseum alhier twee 18e eeuwse scheepskanonnen op houten rollen in bruikleen afgestaan. Komend voorjaar zullen waarschijn lijk ook de Lutine-kanonnen weer in het museum terugkeren, met nog enige an dere vondsten en onderdelen van dit schip. Een der firmanten van de fa. Gebr. van Bergen dankt daarna voor het in hen gestelde vertrouwen, men hoopt dit vertrouwen waardig te blijven. Aan de auto is de uiterste zorg besteed, spr. geeft de verzeke ring, dat ook de sirene-kwestie naar genoegen zal worden opgelost. Opperbrandmeester F. H. Ring n al da sluit de rij der spre kers. Het is voor de Sneker Brand weer een historische dag. Met de grootste toewijding zal zij zich aan haar taak geven en hij dankt het da gelijks bestuur voor het vertrouwen in de brandweer gesteld. Advertentieprij» 15 ct. per m.m. Bij contract (handelsadv.) lager. Abonnementsprijs f 2.50 per half jaar. Franco per post f 3.75 per half jaar. Giro 50748 ten name van Firma E. J. Drijfhout, Sneek. Verschijnt: DINSDAGS en VRIJDAGS. Administratie Comb. Drijfhout-Kiezebrink Co. Kantoor: GROOTZAND 55 Telefoon 3005 (K 5150) k Redactie-adres ORT \--.V 1 Door nauwe samenwerking tussen de gemeentebesturen van Sneek en Wymbritseradeel heeft de brandweer alhier Maandagmiddag een nieuwe autobrandspuit aan haar materiaal kunnen toevoegen. Het is een 6 cy linder Dodge met een pomp van het nieuwste type; om het bevriezen in de winter tegen te gaan is een ver- warmingsinstallatie aangebracht. De pomp is in- en uitschakelbaar. Hij heeft een capaciteit van 2600 liter per minuut bij een druk van 8 atmosfeer. De vier monden kunnen tot 8 stralen worden uitgebreid. Elke straal ver werkt dan 300 liter per minuut. Wil men meer of minder water gebruiken dan kan men dit bereiken door de ver stelbare straalpijpen, zelfs kan men deze door omdraaien geheel afsluiten. Voor binnenbranden kan men ook de verstuiver inschakelen, en wil men veel water, bijvoorbeeld bij turfbran- den, gebruiken dan worden de twee slangen in werking gesteld ieder van 65 mm. wijdte met een capaciteit van 4500 liter per minuut. Wanneer er 12 stralen zijn ingeschakeld, kan men het water 25 meter ver spuiten. Met één straal kan men een hoogte berei ken van 40 meter. De gesloten op bouw biedt plaats voor 11 personen. Voorts is er voldoende ruimte voor het materiaal. In het achterste ge deelte bevinden zich 2 uitneembare haspels voor elk 100 meter slang en is er ruimte voor een kleine draag bare motorspuit. Achter is aan de Nu, zoals uit een bericht in ons vorig nr. blijkt, de voormalige syna goge van de Ned. Israëlietische ge meente eerstdaags zal verdwijnen, is er, bij een foto van het gebouw zoals het er nu uitziet, gelegenheid even bij zyn geschiedenis stil te staan. Reeds op het einde der achttiende eeuw woonden te Sneek Joden. In het begin van de 19e eeuw vormden zij een gemeente, die in 1813 een syna goge op de Oosterdijk verkreeg, wel ke tot 1819 in gebruik bleef. Daarna werden de godsdienstoefeningen ge houden in een huis aan de Westzijde van de Pol onder leiding van Lijfman Mozes Lijfmans, voorzanger, sjochet en onderwijzer. In 1825 bestond de Joodse gemeente hier uit 35 mannen en 32 vrouwen op een tatale bevol king van 6379. Was de gemeente reeds in 1823 in het bezit gekomen van een eigen begraafplaats buiten de Oosterpoort (waar op 17 Mei 1828 het eerste lijk ter aarde werd besteld nl. dat van Florette Broekhuyzen), in 1836 werd de eerste synagoge op de huidige plaats gesticht. In 1880 werd deze geheel verbouwd, op 3 De cember vdn dat jaar werd ze ingewijd, de rede werd uitgesproken door Rab bijn I. Hoofiën uit Utrecht. De ver nielzucht der Duitse bezetters heeft van het gebouw, met de daarachter gelegen vérgaderzaal niet anders dan de muren overgelaten. Reeds voor de oorlog was het aantal Joodse gezin nen hier sterk achteruitgegaan, in 1934 bedroeg het nog 14 a 15, tijdens de bezetting werden daarvan een aantal weggevoerd, die niet terug keerden, zodat de gemeente na de be- vrjjding is opgeheven wegens te ge ring aantal leden en bij Leeuwarden gevoegd, daar er geen kerkdiensten meer konden worden gehouden. 113 jaar is de plek aan de Wijde Burgstraat gewijde grond voor de Israëlietische gemeente geweest. Doordat de Sneker gemeente bij die van Leeuwarden is gevoegd, is ook Maandagavond vergaderde de afd. Sneek van bovengenoemde bond. Ter inleiding van het winterprogramma was de nieuwbenoemde vierde vrijge stelde, de heer L. Blaauw, 2e secr. van het H.B., overgekomen, die een inleiding hield over: „Armoede of Welvaart?”, waarbij hij wees op de oorzaken, waardoor ons volk thans onder een zware schuldenlast gebukt gaat en de middelen, die worden be raamd om aan een mogelijke inflatie te ontkomen. Een geanimeerde dis cussie was het gevolg, waardoor spr. gelegenheid verkreeg enkele punten nader te verduidelijken. De voorz., de heer Tj. v. d. Werf, bracht spr. har telijk dank en riep hem gaarne een tot weerziens toe. Onze medewerker, de heer H. Hal- bertsma, die weer naar Italië vertrok ken is, verzoekt ons allen, die reageer den op zijn laatste artikelen inzake Sneker straatnamen, even zjjn dank voor hun belangstelling over te bren gen, hij hoopt na zijn terugkeer, tegen het eind van dit jaar, nader en uitvoerig op een en ander terug te komen. Spr. complimenteert de fabrikanten; hij heeft grote bewondering voor de moderne bouw van deze nieuwe auto brandspuit. Hij hoopte dat beide ge meenten in de toekomst er veel nut van mogen hebben. De heer C o m e 11 o verklaart als deskundige, dat de auto er goed uit ziet en zeer zeker aan alle gestelde eisen zal voldoen. Hij feliciteert de gemeenten met deze aanwinst en wil de brandweermannen, aan wier zor gen zij straks zal zijn toevertrouwd, de wenk geven, de motoren tijd te gunnen om rustig in te lopen. Moge het brandweercorps schouder aan schouder staan en een prachtorgani- satie blijven. Moandeitojoun haldde it Snitser Frysk Forban syn earste bütenge- woane gearkomste fan dizze winter. It Forban hopet neffens de foarsitter op ünderskate terreinen fan it Fryske kultuerlibben eat to bieden. Op dizze joun spruts de hear Tsjalling Terp- stra fan Amsterdam oer de gloarje fan it Prinsehóf. Yn in koarte ynlie- ding joech de sprekker earst in oer- sjoch fan de methoaden fan for- feantsjen. Dat wiene foar 1751 de Fryske en dêrnei de Giterske wize fan turfmeitsjen. Sa üntstiene oan ’e iene kant greate puollen en op ’e oare wize smelle stripen lan, dêr’t turf op droe- ge waerd. Nei it forfeantsjen lei de wrald hjir in goed ieu forlitten. De natuer gie syn gong en it fügel- en plantelibben üntjoech him frü, sünder yngripen fan minskene han. Allinne de fiskerman fan Grou en Earnewald wist fan de rykdom hjir. Nei 1918 lykwols waerden de boatsjes goed- keap en foer mannich Ljouwerter dizze kanten üt. Om’t de eigners fan de feanen meast büten Fryslan wen nen, wie der net folie taforsjuch. Sa- dwaende waerd der troch guon, dy’t de frijheit net wurdich wiene, al ris hwat forinnewearre. Yn 1934 kocht It Fryske Gea lyk wols dizze hoeke groun en wetter foar f 20.000. De saek waerd daliks goed oanpakt: in diel waerd sletten om de bisten rest to jaen, in oar diel bleau foar de wettersport. Dat sletten wêzen duorret allinne de briedtiid, dêrn;i kin men permisje krije yn it reservaet te farren. De namme Prinsehöf is üntstien om’t de Fryske Oranje’s by Earne wald in „büten” hiene en dêr faken jagen. De sprekker fortelde doe, hoe’t it him slagge wie mei syn skültintsjes fan reid en latten de fügels soms op 80 cm. bynei te kommen. By de Ijip en de skries slagge dat makliker as by de rooffügels. Dy sjugge sa skerp, dat hja de lytse foroaringen yn it terrein opnimme. Boppedat koe men har net maklik forrivelje, om’t hja skoan yn ’e gaten hiene, hoefolle minsken der nei it tintsje ta giene en hoefolle der wei kamen. Dochs slagge it de reiddomp en de müzebiter to fo- togravearjen en har yn syn hokje to bigljurkjen. Nei it skoft krige men doe it resul- taet dêr fan to sjen en to hearren. By in great tal prachtige foto’s for telde Terpstra nijsgjirrige bysünder- heden üt it fügellibben. Letter waerd de minske der by helle en joech er bylden üt it libben fan boer en fisker üt dizze kontreijen. De rige simmer yn it reservaet wie wol bysünder moai. Hy eindige mei in serie bylden fan it skütsjesilen by Grou. De gearkomste koe sletten wurde mei to konstatearjen, dat de joun tige slagge wie. De 28e Novimber komt op de twadde Forbansjoun Dr. B. Dyk stra fen It Hearrenfean mei in tige nijsgjirrige lêzing oer „De sliep by it bern”. gen zijn van nauwe samenwerking van twee gemeenten die zo zeer op elkaar zijn aangewezen. Ook gaat sprekers dank uit naar de gebroeders fa. van Bergen, de leveranciers, die nu ongeveer 6 maanden geleden ook in deze raadzaal aanwezig waren bij de overdracht van ’t carillon. De auto heeft wel wat lang op zich laten wachten en de sirene is ook nog niet gearriveerd, maar spr. verwacht, dat dit spoedig in orde zal komen. Spr. brengt tevens dank aan de heer Co- mello voor de verstrekte adviezen. Burgemeester Tjabe- rings sluit zich volgaarne by het gesprokene aan en hoopt, dat de sa menwerking nog nauwer mag worden. punt achter zet. Hatta spreekt. Niet alle problemen zijn opgelost, constateert hij, en hij noemt het struikelblok: Nieuw Guinea, waarover de beslissing een jaar is uit gesteld. Het koloniale régime is thans officieel verdwenen, een nieuwe rechts orde grondt zich op de basis van vrij heid, gelijkheid en geljjkberechtlgheid. Sultan Hamid H bespreekt in het bij zonder de militaire aspecten van de overeenkomst, die meebrengt dat de Nederlandse troepen zo spoedig moge- lijk zullen worden teruggetrokken. Hier door mag echter, zo zegt hij, geen va cuum ontstaan, en daardoor zal het no dig zjjn dat Nederlanders en Indonesiërs in vrijwillige samenwerking, het gezag handhaven. Een militaire missie zal daartoe in Indonesië blijven. De hulp van Nederlanders zal welkom zijn, maar ze moet gebaseerd zijn op vrijwil ligheid. Men heeft hier met mensen te maken, die gewapend tegenover elkan der hebben gestaan, en niet met dode instrumenten. De nieuwe situatie vraagt wederzijds begrip, offerbereidheid, zelf beheersing. Het komt nu op de uitvoe ring van de overeenkomst aan. Maar het verblijf in Nederland, zo constateert hij, heeft het vertrouwen in het wel slagen van de samenwerking vergroot. Ook de Belg Herremans spreekt, in het Frans, over wat hier is bereikt. Hij constateert dat van het begin af de overdracht van de souvereiniteit de wens is geweest van beide partijen. Twee onafhankelijke en souvereine partners hebben zich in een unie ver enigd. Falen, zo zegt hij, zou een ramp be de leraar, de heer C. Heymans amb teloos geworden, na een 50-jarige diensttijd, hij trad hier nl. op 15 Februari 1899 in dienst toen de ge meente nog ruim 30 gezinnen telde met pl.m. 135 zielen. De heer Hey mans, die 25 October 1867 te Veghel (N.B.) geboren werd, heeft zich in zijn langdurige werkzaamheid hier bij zijn gemeente zeer bemind gemaakt en de algemene achting van de burgerij verworven. Toen hij hier kwam be stond het Israëlietisch kerkbestuur uit de h.h. D. de Groot, voorzitter, A. L. de Wolff, vice-voorzitter en Meijer A. Kuyt, penningmeester. Ge durende zijn werkzaamheid heeft de heer Heymans velë wijzigingen in dat bestuur gezien, de laatste zeer ver dienstelijke voorzitter der gemeente was de heer Abraham Kuyt, die zich vorig jaar te Leeuwarden vestigde. De Joodse gemeente te Sneek is, wat het aantal zielen betreft, nooit tal rijk geweest, maar ze heeft het voor recht gehad, aldus getuigde eens het Centraal Blad voor Israëlieten in Ne derland, dat uit haar midden mannen zijn voortgekomen, die een sieraad geworden zijn voor het gehele Neder landse Jodendom, het blad noemde speciaal wijlen dr. L. Hertzberger. grondgebied of inwonertal rechtvaardi gen. Maar hij spreekt de hoop uit, dat men nu als vrije partners zal kunnen samenwerken, tot heil van beide volken. Handen worden geschud. Hatta, Ha mid H, Critchley, Herremans, Cochran, ze komen allen naar voren en drukken de hand van de Minister-President. En dan is het gebeurd. Nederlands- Indië bestaat niet meer. Nederland is geen koloniale mogendheid meer. Indo nesië is vrjj. Sultan Hamid II heeft het gezegd: het zal van het grootste belang zijn, hoe deze overeenkomst zal worden uit gevoerd. Minister Drees verklaarde het enkele dagen geleden, tijdens zijn onofficiële ontmoeting met de Pers: zowel negatief als positief kan Nederland hiervan de vruchten plukken. Niet langer zal er strijd, wantrouwen, miskenning, vijandschap zijn. Niet lan ger zullen we onze zonen naar het Oos ten behoeven te zenden. Niet langer zullen de verhoudingen vertroebeld wor den. En daartegenover staat, dat men nu in Indonesië kan gaan werken aan de wederopbouw. Men zal daarbij de hulp van de Nederlanders nodig hebben. Maar die zijn nu niet langer de heer sers, maar de vrijwillige medewerkers, met grote ervaring, met doorzettings vermogen. De wijze waarop Nederland zich uit het verval der oorlogsjaren heeft opgericht, zo zeide de Minister- President in zijn slotwoord, zal ook de Indonesiërs ervan overtuigen dat zij waardevolle partners kunnen zijn. En verder moeten wij de ontwikkeling der dingen afwachten. Het z(j ons een troost, dat ons lot en dat van het volk van Indonesië niet in mensenhanden ligt. Wat verschijne, wat verdwjjne, 't hangt niet aan een los geval. In ’t ver leden ligt het heden, In het nu wat worden zal De mens wikt, God beschikt. Nadruk verboden. tekend hebben de leiders van alle partijen waren zich hiervan bewust. Het voorbeeld van dit slagen zal het geloof versterken in het bereiken van overeen komsten langs vredelievende weg, waar aan de wereld zozeer behoefte heeft. Het is dan al laat, en Minister Drees verzoekt te mogen afzien van een ver taling van deze rede. De leiders der de legaties knikken ook zij verlangen naar het einde. Dan begeven zich de voorzitters der delegaties naar de ledige stoelen aan de rechterzijde van de voorzitter, Minister- President Drees. Zij tekenen zonder ge wichtigheid en plechtigheid, de over eenkomst eerst Hatta, dan Hamid II, dan van Maarseveen. De leden van de commissie der United Nations zien toe, plaatsen later ook hun handteke ningen. Dan zetten Minister-President Drees en de Secretaris-Generaal Mr. Prinsen hun namen. Een legertje pers fotografen heeft zich voor de tafel ge schaard, onophoudelijk flitst het blitz- licht en klinkt het doffe knappen der lampen. Daarna rjjst Minister-President Drees van zijn zetel en gaat in zijn slotrede de historische ontwikkeling na, dij tot dit ogenblik, deze mylpaal in de wereldge schiedenis heeft geleid. Hjj ontveinst zich niet, dat deze overeenkomst niet iedereen bevredigt. Er moesten weder zijds concessies worden gedaan. Zowel in Indonesië als in Nederland zjjn groe pen, die hiermede zich niet kunnen ver enigen. Voor Nederland is dit een diep ingrij pend besluit. Nederland laat thans een taak los, die het in het oog der wereld veel belangrijken heeft gemaakt dan Vjjf op de Huwelijksreis. Van heden t.e.m. a.s. Maandag gaat als hoofdnummer in het Amicitia The ater „Vijf op de Huwelijksreis” met in de hoofdrollen Claudette Colbert en Fred Mac Murray. In deze comedie zien we deze laatste als verstokte vrjjgezel- professor huwen met een weduwe met drie kinderen, gespeeld door Claudette Colbert. De huwelijksreis voor twee wordt zo een feest voor vijf, en een feest ook voor hen die deze film gaan zien. Want ze is vol kostelijke verwik kelingen en vol goede humor. De kin- derrollen worden uitstekend gespeeld door Gigi Perreau, Jimmy Hunt en Pe ter Mlles, en de populaire dikke „neger- kokkin” Hattie Mc Daniel en de intri gerende Rita Johnson vervullen een paar goede bijrollen. Ruim drie eeuwen Cornells de Houtman, meer dan een jaar duurde, op de rede van Bantam. Dat was het begin van een historische ontwikkeling, die leidde tot de algehele beheersing van de In dische Archipel door het Koninkrjjk der Nederlanden. Deze ontwikkeling leidde noodzakeljjk tot het overdragen van die heerschappij aan de ontwaakte, tot zelfstandigheid gegroeide volken van Indonesië, aange zien de Hollanders dit land niet be schouwden als uitbuitingsobject, maar er ook ontwikkeling en cultuur brach ten. De huidige ontwikkeling, de dracht der Souvereiniteit, was lang voorzien en in feite aangekondigd in de radio-rede van H. M. Koningin Wilhelmina. Maar, zoals de Minister- President het uitdrukte in zjjn slot woord, oorlog en revolutie veroorzaak ten stroomversnellingen, waardoor men in draaikolken belandde en zich afvroeg of de stroom nog ooit bevaarbaar zou worden en welvaart zou kunnen bren gen. Zo heeft de loop der geschiedenis on weerhoudbaar geleid naar de 2e Novem ber 1949, naar de bijeenkomst in de statige Ridderzaal, naar de plechtige ondertekening van de overeenkomst tus sen het Koninkrjjk der Nederlanden enerzjjds, de Souvereine Republiek In donesia Sarikat anderzjjds. Weer vult de Ridderzaal, badend in een gloed van licht uit de kronen, die met het daglicht wedjjveren zich met gedelegeerden, adviseurs en toeschou wers. De sfeer is anders dan bij de eerste zitting. Heerste daar een zekere plechtstatige reserve, thans is alles za- keljjker, vlotter. Men is gekomen aan het einde van een moeiljjke taak, en men is er zich van bewust, dat deze bjjeenkomst geen ander doel heeft dan de bereikte resultaten officieel vast te leggen. Het is geen bijzonder interessante bjj eenkomst. Integendeel. Ze rekt zich, uur na uur. De redevoeringen moeten wor den vertaald in en uit Maleis, Engels, Nederlands. De Engelse tolk verstaat zjjn vak, weet zelfs gloed en persoon lijk cachet te leggen in zjjn woorden, maar de Indonesische vertolker komt er af en toe niet uit, en moet zelfs eenmaal naar de Secretaris-Generaal lopen om de oorspronkelijke tekst van wat is ge zegd, aangezien z’n notities hem in de steek laten. De Nederlandse tolk krijgt een moeilijk moment wanneer hjj een later bjjgevoegd gedeelte in de rede van Sultan Hamid II moet vertalen, prima vista, en de leden van de B.F.O.-dele- gatie luisteren met plezierige spanning toe, hoe hjj het er af zal brengen. Maar het loopt vlot. Op zulke kleine incidentjes gaat men letten, wanneer de uren in verveling voorbjj gaan. De dames onder de geno digden kouten eerst gezellig, bljjkbaar over onderwerpen, die niets, maar dan ook niets met de conferentie zelve te maken hebben. En zitten dan geresig neerd te wachten op het einde; onder de Nederlandse delegatie doet een papier tje de ronde, dat blijkbaar een goede mop bevat, want de hilariteit plant zich voort van de een naar de ander, tot voorzitter Van Maarseveen, na het ge val te hebben gesavoureerd er een wagen een grote rijdbare haspel be vestigd voor 300 meter slang. Boven op de auto is een volledig laddergestel met bergplaats voor zuigslangen die op zeer gemakkelyke wijze verwijderd kunnen worden. Alle aanwezige kas ten zijn electrisch verlicht en verder is alles zo modern mogelijk uitge voerd. De pomp en de gehele opbouw is gemaakt bij de fa. van Bergen te Heiligerlee, die ook de leverancier was van ons carillon. De kosten be dragen inclusief 600 meter slang 20.400. Aan de Geeuwkade bij de ingang van de veemarkt heeft men Maandag middag, in tegenwoordigheid van de dagelijkse besturen van Sneek en Wymbritseradeel en de heer G. J. Comello, Inspecteur van de brand weer in de drie Noordelijke provin cies, een demonstratie gegeven. Na afloop had ten stadhuize de overdracht plaats. Burgemeester Raster- h o f f was met de spuit zeer ingeno men en hoopte dat men nu in staat zou zijn eventuele branden snel te blussen, en dat de spuit dus aan de verwachtingen zou voldoen. Spr. dankte allen voor de prettige samen werking en wel in de eerste plaats het gemeentebestuur van Wymbritsera deel. De twee portieren van de auto dragen ook elk het wapen van Sneek en Wymbritseradeel. Spr. hoopte dat deze versierselen, hoewel ver van elkander verwijderd, het symbool mo-

Kranten in de gemeente Sudwest-Fryslan (Bolswards Nieuwsblad, Sneeker Nieuwsblad en Friso)

Sneeker Nieuwsblad nl | 1949 | | pagina 1