Krite Snits
circa
Hunde’d ji&i.
Officieel Orgaan van de gemeenten SNEEK, WYMBRITSERADEEL en IJLST
Het Nieuwe Plan betreffende de bouw van
279 woningen
Anjerdag
<g|
lJB
5e JAARGANG No 52
VRIJDAG 30 JUNI 1950
L KIEZEBRINK
Grote dingen naderen
R.H.B.S. - SNEEK
Sport en Liefdadigheid
Verdronken
Overgeplaatst
KLEINZAND 7 - Telef. 2872
Hef Sneeker Nieuwsblad is een gecombineerde uitgave van NIEUWE SNEEKER COURANT, SNEEKER COURANT en DRIJFHOUTS NIEUWSBLAD
Koninklijk bezoek aan
Friesland
Redacteur:
om
I. De woning.
3.
gaf
Eindexamen B.
het
en
A.
Toen de twintig dames in Fries
tuurn Donderdagmorgen begonnen
De loco-burgemeester
het goede voorbeeld.
KERKNIEUWS.
Geref. Kerken. Beroepen te Oppenhui
zen, P. B. Suurmond, eandidaat te Oos-
terbeek.
In de voorstellen van B. en W. voor
de laatste raadsvergadering zowel als
in de discussie in die vergadering is ook
ter sprake gekomen een nog niet ge
publiceerd plan betreffende de bouw van
279 woningen in het Sperkhem, d.w.z.
in de omgeving van het Zuidersportpark.
We zijn thans in staat omtrent dit
plan, een door de architect Ronake de
Vries opgemaakte uiteenzetting te publi
ceren. Deze architect schrijft
Advertentieprijs 15 ct per m.m.
Bij contract (handelsadv.) lager.
Abonnementsprijs f 2.50 per half
jaar. Franco per post f 3.75 per
half jaar.
Giro 50748 ten name van Firma
E. J. Drijfhout, Sneek.
De heer A. Brander, opperwacht
meester bij de Rijkspolitie te Nijland, is
met ingang van 30 Juni overgeplaatst
naar Valthennond,
Redactie-adres:
SNEEKER NIEUWSBLAD
Gisteren is Z. K. H. Prins
Bernhard 39 jaar geworden.
In velerlei opzicht maakte de
Prins zich ook dit jaar weer
verdienstelijk voor ons va
derland. We denken aan zijn
kort geleden gemaakte rei
zen naar de West en de Ver.
Staten. Grote bladen prijzen
hem als Nederlands popu
lairste economische ambas
sadeur. Moge hij nog vele
jaren voor zijn koninklijk ge
zin en ons vaderland ge
spaard blijven.
Bovengenoemde commissie organiseert
dit jaar een zomeravond-voetbaltournooi
ten bate van de liefdadigheid, met als
inzet het kampioenschap van Sneek.
Alle Sneker voetbalverenigingen doen
mee. Voor bizonderheden wordt ver
wezen naar de advertentie, voorkomende
in het volgend nummer van dit blad.
cos-
met
de verkoop van de bekende witte Anjer
of het oranje Anjer-vlagje, gaf de loco-
burgemeester, weth. Boeijenga, de bur
gerij het goede voorbeeld. Als eerste bur
ger van de stad bracht hij nl. ook als
eerste zijn offer voor het Anjerfonds,
en versierde de eerste witte bloem uit
de toen nog volle mandjes zijn officiële
zwarte jasje.
Om negen uur verzamelden de leden
van het comité en de collectrices zich
met hem in de hal van het stadhuis,
waarna allen zich naar het bordes be
gaven om daar het Wilhelmus aan te
horen, dat; door de geluidswagen van de
firma Minkema, die de dames een (ste
vig) handje hielp bij hun mooie werk,
werd uitgezonden, en toen dat plechtige
moment voorbij was, werd de heer
Boeijenga in letterlijke en figuurlijke zin
door een van de dames bij de kraag ge
pakt, welke handeling de andere heren
zich daarna ook met kennelijk genoegen
lieten welgevallen. Het gebeurt hun nl.
ook niet alle dagen dat er zo vriendelijk
en voor zulk een goed doel een aanslag
op hun portemonnaie gedaan wordt, en
welke man zou tenslotte zo’n aardige
Friezin kunnen weerstaan? Wij hopen
dat het er maar weinigen zijn geweest,
en dat ook de dames hun ijverige sekse
genoten niet met lege handen en een
volle korf hebben laten gaan.
Een is er zelfs al, want wie even een
kijkje op het Martiniplein neemt, zal
toch wel verbaasd staan over de enor
me omvang van het houten gebouw,
dat straks „De Windvaan” zal herber
gen. Men verwondert er zich eigenlijk
over dat zo’n gebouw „volgeboekt” kan
worden; maar zoals bekend geniet de
tentoonstelling grote belangstelling van
de zijde der zakenlieden.
Comité’s, sub-comité’s en commissies
zijn druk in de weer, zoals bij derge
lijke organisaties gebruikelijk is, moet
veel juist in de laatste dagen, aan de
feesten voorafgaande, gebeuren, maar
men heeft ervaring en die is een kost
baar bezit bij de voorbereidingen.
Ook de buurtverenigingen beginnen
zich al te roeren, we zagen ergens al
een pril begin van een versiering. Vol
gende week zal men echter dit werk
wel algemeen zien aangepakt, want een
gezonde wedijver om ter gelegenheid
van „It Snitser Jubeljier” allerwege
het beste beentje voor te zetten, is er!
De invloed op de bouwkosten.
1. Doordat de Gemeente Sneek de vrije
hand heeft gegeven in de stedebouw-
kundige opzet van het geheel, kon een
groepering bereikt worden, waarbij de
typisering van de woningen tot enke
le typen beperkt bleef. Bij een stads
aanleg waarin zeer vele richtingen
voorkomen, moet terwille van de be-
zonning een zeer groot aantal typen
komsten. Wie der allinne tagong foar
troude froulju? As mochten de fein-
ten dy’t fêste forkearing hienen, de
faem ek meinimme?
En hwat forstie it bistjür ünder
fêste forkearing? Bygelyks as men in
kear as trije by in faem west hie?”
Ja, soks is tige aerdich to lézen en it
ien mei it oar makket it ek nijsgjirrich.
En as dat nou komt dat it bistjür alle-
gearre mei 't selde scp oergetten binne
as master, dat wit men net, mar it moat
üs fan 't hert dat it hiele bistjür, alle-
gearre sakelju, foar harren Krite in
waerm plakje yn ’t hert hawwe.
As de hear v. d. Werf skriuwt oer
„syn” Krite en de hear Niemeijer op ’e
tekst rekket oer syn bifinings (sjoch
syn art. op blêds. 10) dan skuort men
jin de busen üt en der allinne soe men
in toanielstik oer skriuwe kinne!
Mar ja men moat dat alles ris goed
léze en dan stiet men dochs efkes mei
de müle fol tosken.
Hwat is der yn dizze hündert jier
net opbrocht oan leaf de en jild! Hwat
is der skrept en skuord (en noch!) om
twa dingen: de leaf de foar it Frysk
waerm to halden en, de eintsjes oanin-
oar to knoapjen hwat de jildmiddels
oanbilanget! Dit is noch hwat oars dan
„oan ’t Frysk dwaen!” Dit graeft djip-
per dan it sa forspuide „nocht en wille
boartsjen” hwer’t de jongfriezen yn '15
sa tsjin to kear giene! Lêz it artikel
mar ris oer toaniel! Oer de sang! Hoe’t
de toaniellju 3 kear yn ’t jier in nij stik
ynstudearje en dat eltse kear 3 ,X
spylje moatte!
Yn it deiske libben komt it wurk fan
de Krite net sasear oan bar. Mar tsjin
dat it hast wer safier is dat der in joun
is, dan rüst it yn Snits en deromhinne
fan petearen oer de Krite! De iene fynt
it stik moai, in oar wol ruilje mei kaer-
tea en sa giet it mar, Spkke tiden
merkbyt men hoe dat de Krite libbet.
En der is gjin saek dy’t Fryslan oan
bilanget as de Krite stipet. Akademy,
Toaniel, A.F.U.K., Krante en neam mar
op. Mar boppedat ek noch wolris in oar
tige goed doel.
It Griene Krüs wit der fan mei to
praten, hwant doe’t dy harren nij ge-
bou kocht hiene, sprong ek Krite Snits
der mei foar en wie ré om troch ynsam-
ling en in joun de oankeap to stypjen.
It ünderwiis yn üs stêd hat ek harren
omtinken. Alle jierren binne de bi-
stjürsleden fortsjinwurdige by de eksa-
mens dy’t de bern fan de Legere Skoal-
len ófnommen wurde.
En nou sil men feesthalde! En in
goed feest! Op 10 July.
It gemeentebistjür sil in flagge oan-
bean wurde.
It koar Marsang sil sjonge!
In resepsje sil halden wurde.
En fjouwer jounen sil in troch de
hear Y. C. Schuitmaker skreaune re
vue „Hwat Tiidtosk ek Fordylget” spile
wurde. In revue dy’t foar dit feest
skreaun is en bilangeleas oanbean!
Folie derüt meije wy net forklappe
mar „Schuit” dy’t in „fakman” is nimt
üs seis mei nei de Hommerts yn 1850,
en yn klean, praet en menearen sjogge
wy de Krite to wrüld kommen.
Wy winskje üs Krite in goede feest-
dei ta, en it warbere bistjür noch folie
jierren en men sil üs net kwea-öf nim-
me as wy „master” efkes apart neame.
De Krite sünder „master” soe emmers
net bistean kinne.
De kommisje, dy’t it tinkboekje gear-,
staid hawwe in wurd fan tank. Helder,
net wiidweidich en goede ynhald.
Wy fan dizze ginneraesje sille it 2e
ieufeest net meimeitsje mar de lju fan
„dan” sille grif noch wolris oer jimme
fen „Krite Snits 1950” sprekke!
A. f. S.
Naar wij vernemen zijn H. M.
de Koningin en Z. K. H. Prins
Bernhard voornemens, eind Sep
tember a.s. een officieel bezoek
aan de provincie Friesland te
brengen. De data van dit bezoek
zullen binnenkort nader worden
bekend gemaakt.
Dit bouwplan is opgezet om een aan
tal woningen te bouwen met verlaagde
Rijksbijdrage. Woningen met verlaagde
Rijksbijdrage worden verondersteld wo
ningen te zijn, die tegen een lagere prijs
gebouwd kunnen worden, dan tot voor
kort gebruikelijk was. Daar deze wonin
gen geheel moeten voldoen aan de bouw
verordeningen der verschillende gemeen
ten en aan de tot heden geldige Rijks-
voorschriften, betekent dit dus dat deze
lagere prijs niet bereikt kan worden
door weglating van onderdelen, door be
perking van de nodige technische voor
zieningen in de woning, door toepassing
van slechtere of lichtere constructies. Dit
betekent dus voor bouwer en architect
de opgave een woning te construeren,
die het resultaat is van ernstige studie
op het gebied van efficiënte werkmetho
den en materiaalgebruik, daar dit het
enige terrein is, waarop de besparingen
in feite kunnen worden gevonden. Het
bebouwingsplan Sperkhem is dan ook vol
ledig volgens deze inzichten ontwikkeld,
zodat daaruit, en niet door weglating
van onderdelen, woningen tot stand kun
nen komen die zeker volwaardig kunnen
heten en die zelfs, dank zij deze werk
methoden, op sommige punten nog wel
meer gerief kunnen bieden, dan in de
meeste huizen van de laatste jaren ver
werkelijkt werd.
Met name zijn o.a. besparingen ge
zocht op de volgende punten
1. De opeenvolging van de werkzaam
heden, zodat nimmer een categorie ar
beiders op voorgaande moet wachten.
2. Het samenvoegen van delen met ge
lijke functie, o.a. kozijnen en balk
lagen tot zo groot mogelijke eenheden,
die in 1 keer vervaardigd en in 1 keer
in het werk gebracht worden (kozij
nen o.a. in 1 keer gesteld voor 2 ver
diepingen tegelijk, zodat b.v. lateien
boven ramen en het wachten van de
metselaar op het aanbrengen daar
van, niet voorkomt)de overblijvende
muurgedeelten kunnen door de met
selaar in één keer rechtstandig opge
trokken worden van begane grond-
vloer tot dakgoot.
3. Het tevoren gereed maken van alle
beton-onderdelen als fundering-balken,
douche-vloeren, balken voor kelder
kasten etc. en de efficiënte montering
van deze onderdelen op de heipalen
en op de muren.
4. Het tevoren gereedmaken en met
deuren, legborden etc. kant en klaar
in het werk brengen van alle kasten,
binnenpuien en betimmeringen.
5. Het tevoren gereedmaken en in grote
delen ter breedte van 3 woningen te
gelijk in het werk brengen van kap
hout.
6. Dito werkwijzen zullen ook worden
gevolgd bij leidingaanleg, zinkwerk,
o.a. dakgoten, etc.
7. Strakke doorvoering van bepaalde
maateenheden, waardoor bepaalde on
derdelen slechts in enkele maten in
het werk voorkomen, o.a. kozijnele
menten, die op enkele uitzonderingen
na alle van gelijke hoogte zijn en van
slechts 2 breedten. (Desondanks ver
schillende indeling zodat variatie ge
waarborgd blijft).
8. Materiaalverbruik gebaseerd op cou
rante handelsmaten, waardoor afval
practisch vermeden is.
II. Het stedebouwkundig aspect.
Hiervan moeten vooral 2 kanten toe
gelicht worden
A. De stedebouwkundige opzet, voor
zover ook deze van invloed is op de prijs
der woningen en daarmee op de huren.
B. De architectonische-stedebouwkun-
dige opzet, beschouwd van aesthetische
en ethische zijde in verband met de
woonmogelijkheden.
OOSTHEM, 28 Juni. Hedenmorgen is
het 1%-jarig zoontje van de fam. J.
Broersma, wonende aan de Hemdijk
onder behoor van ons dorp, in een on
bewaakt ogenblik bij de ouderlijke wo
ning in een sloot geraakt en verdronken.
sinds lang bezig zich weer in deze geest
te ontwikkelen, zij het dan in zeer mo
derne vorm. Ook in ons land begint deze
idee zich te ontwikkelen. Ook door de
Directeur van Gemeentewerken van
Sneek, de heer de Kok, was al een opzet
gemaakt voor de bebouwing van het ter
rein Sperkhem in deze richting de re
gelmatige strooiing van zeer kleine
bouwblokjes elk van 3 a 4 woningen over
het terrein. In karakter kwam dit plan
diverse nieuwere Scandinavische plannen
zeer nabij.
In het onderhavige plan is ondanks de
grotere eenheden, deze gedachte uit het
plan van de heer de Kok verder uitge
werkt, n.l. gedeeltelijke open en in elkaar
overgaande straten en binnenterreinen:
de woningen liggen met de eigen tuin
tjes aan de ene zijde van de straat, aan
de andere zijde aan een hof met behoor
lijke paden, gazons, kinderspeelplaatsen
enz. De gevels zijn alle gelijkwaardig.
Daar de eigen tuinen klein gehouden
zijn, zal het onderhoud daarvan geen
grote kosten vergen. Nagenoeg alle
schuren zijn ingebouwd, zodat de wo
ningblokken aan alle zijden een rustige
aanblik bieden. Waar bergplaatsjes on
vermijdelijk waren (alleen bij de etage-
woningen), zijn zij tot grotere rustige
eenheden verenigd, die dan weer tevens
gebruikt zijn tot afscheiding en bescher
ming van de kinderspeelplaatsen.
Na.r het inzicht van Gemeentebe-
stuurderen en architect is deze woon-
wijkvorm in Friesland bovendien een
voortbouwen op bestaande vormen, daar
steeds in de Friese steden en dorpen het
gemeenschappelijke een grote rol ge
speeld heeft. Een grote netheid is steeds
waarborg geweest dat anderer en ge
meenschappelijk eigendom gerespec
teerd en verzorgd werd. Zo zal dan ook
dit plan, na totstandkoming, van de be
woners zeer zeker deze zelfde deugden
vragen, maar het zal daarvoor een
gaafheid geven, die de oude Friese
steden en dorpen op hun beste punten al
Verschijnt:
DINSDAGS ct VRIJDAGS,.
Administratie
Comb. Drijfhout-Kiezebrink Co.
Kantoor GROOTZAND 55
Telefoon 3005 (K 5150)
door de openheid zal het plan echter
desondanks veel ruimer tonen dan
een gesloten bebouwing met alleen
eengezinswoningen.
B. Het architectonisch-stedebouw-
kundig aspect.
De grondgedachte waarvan de moder
ne architect in wezen uitgaat is erop ge
richt de woningbouw voor de brede lagen
der bevolking op een hoger plan te
brengen.
Alleen bij het huis van de goed gesitu
eerde werd er tot voor kort aan gedacht
dat dit, meestal vrijstaande, huis aan
alle kanten bekeken kon worden. Het
echte herenhuis wordt sinds onheuglijke
tijden ook in het geheel niet gekenmerkt
door grote verschillen tussen vóór- en
achtergevels. Integendeel, het kent deze
beslist niet. Alle gevels zijn gelijkwaar
dig behandeld en bieden ook aan even
tuele bewoners van omringende huizen
een aangenaam uitzicht.
Geheel anders was het gesteld met de
19e eeuwse en vroeg 20e eeuwse woon
wijken voor het overgrote deel der be
volking. Het gesloten straatbeeld, met
slechte, zonloze hoekwoningen, maakte
het mogelijk de binnenterreinen geheel
aan het oog te onttrekken, waardoor
het typische verschil ontstond tussen
de zeer armelijke, door uitbouwen ver
brokkelde achtergevels en de straat-
gevels, waaraan nog een povere schijn
werd opgehouden. Dit is niet altijd zo
geweest. Bij de vroege, middeleeuwse
stadvorming in onze gewesten, hielden
strenge keuren de hand aan achtergevel-
rooilijnen, orde op binnenterreinen e.d.,
zodat ook in de rijenbouw het huis de
achterbuurman een vriendelijk uitzicht
bood. In de Scandinavische landen, Zwit
serland, Amerika, is de architectuur i sinds lang hebben.
It warbre bistjür fan lofts nei rjochts: J. Muurling, toaniellieder; A. Sietsma,
Ze foarsitter; K. Niemeijer, skriuwer, J. v. d. Werf, foarsitter; E. Hazelhoff,
skathalder; F. Boorsma, Ze skriuwer; G. Walinga, toanielbouwer.
ontworpen worden. Hierdoor worden
de series, waarin de onderdelen ver
vaardigd worden, te klein om nog
voordelen af te werpen.
2. Het plan behoefde niet gewrongen
te worden in het keurslijf van een,
niet op moderne woningen ingesteld
uitbreidingsplan, zoals helaas nog al
vaak voorkomt. Een d.g. plan ken
merkt zich vaak door scheefheden,
stompe en scherpe hoeken, dikwijls
nog met voorgeschreven gesloten be- I
bouwing daarvan.
Het behoeft geen betoog dat onregel
matige hoektypen door algehele af
wijking van het gekozen type woning,
aan meerdere werklonen en materiaal-
verliezen enorme bedragen vorderen.
Deze bedragen moeten, daar deze
hoekwoningen toch veelal dezelfde in
houd hebben als de overige, op de
huren dier overige woningen mede
verhaald worden. Doordat in het on
derhavige plan deze verschijnselen ge
heel vermeden konden worden is be
reikt dat de gekozen typen conse
quent doorgevoerd konden worden
zonder afwijkingen.
Door het karakter van de gekozen
meer open bebouwingswijze, die geen
verschil maakt tussen vóór- en ach
tergevels, kon de straataanleg meer
gedifferentieerd worden naar de aard
van uitgesproken verkeerstraat of
woonstraat, in de geest o.a. van tuin
dorp Vreeswijk etc., waardoor in ver
gelijking met de meest gangbare
straataanleg veel wordt bespaard.
4. Het aantal woningen is belangrijk ho
ger dan bij een bebouwing met nor
male eengezinshvJzen het geval zou
zjjn, deels door het aanvaarden van
een 2e woonlaag voor enkele blokken;
Oudstrijders manifesteren
op de Place d’Opera.
Een vergadering van oud
strijders en verminkten uit
de oorlog is bijeengeko
men op de Place d’Opera
teneinde de aandacht te
vestigen op de noodzake
lijkheid der verbetering van
hun pensioenen.
Foto: Een nachtelijk ge
zicht op de Place d’Opera,
waar de oudstrijders hun
bivak hebben opgeslagen.
In opmerkelik feit yn
dit Snitser Jubeljier! Yn
üs stêd fan Snits, foar
'in great part warbere
sakelju, bitlnkt in krite
fan it Selskip foar
Fryske Ta el en
Skriftekennisse
in kulturiele foriening
dos, syn hündertjierrich
bistean mei mear dan
tüzend leden! Der
mei men etkes by stil-
stean! Der mei men
efkes oer neiprate, hwant
dat seit hwat! Ofsjoen
fan alle hegere funksje’s
dy’t in krite neistribbet
lyk as ünderwiis ensfh.,
bitsjut dit dos dat mear
dan 2000 minsken trije
kear jier’s by de Snitser
Krite in Frysk toaniel
stik en Fryske sang bi-
harkje en dit seit wol
hwat! Dit is taelwarjen
en skreppen fan ’t bop-
peste buordtsje!
Yn 1850 is de Snitser
krite troch D. Hansma
fan Snits, E. v. d. Wal
to Offenwier, H. A.
Tromp, L. P. Oppedyk,
G. A. Brouwer, F. de
Carpentier, D. C. v. Sisséren, to Walds-
ein, M. H. Reidsma fan Folsgeare en
A. A. Brouwer, J. E. Dykhuizen en F.
Joustra, oprjochte.
Mar ien Snitser, en dochs krite Snits,
dat is frjemd mar forklearber om’t
Snits it sintrom wie fan de omkriten,
en dat jitte is hwant yn it nijsgjirrige
tinkboekje hwer’t wy ien en oar üt mei-
diele stiet ek in opneaming fan de
plakken hwer’t Snits leden hat, it binne
der 42!
Ek nijsgjirrig is „De Groei fan
Krite Snits. Hja hiene yn 1850: 12
leden, yn 1895: 3!, yn 1918: 240! yn
1936: 52! yn 1950: 1060!
It tsjinwurdige bistjür bistiet üt: J.
v. d. Werf, foarsitter; A. Sietsma, 2e
foarsitter; K. Niemeijer, skriuwer; F.
Boorsma, 2e skriuwer; E. Hazelhoff,
skathülder; G. Walinga, toanielbouwer;
J. Muurling, toaniellieder.
Oer it wurk en it bilang fan in Krite
is al hiel folie sein. Guon minsken wolle
it noch altiten sykje yn s.n. heech cul
turele jounen, lyk as lezingen, mesyk,
mar Krite Snits hat al rille gau yn-
sjoen dat de ban dy greate kloften Frie
zen bynt, it toaniel is. En der sette hja
sünt hja dat bigrepen, ek alles op.
It wiidweidich, mar bisünder goed
gearstald oersjoch fan de hear E. Ha
zelhoff jowt inkele aerdige taferieltsjes
üt ’e skiednis, en men kin „master”
tige tankber wêze dat er se forteld en
sa forteld hat!
Men moat it fragment mar ris léze op
blêds. 12 (de blêds. binne spitigernóch
net nümere) hweryn men it smoute
forhael fynt fan it wekker wurden fan
de yn 1872 mei trije leden ynsliepte
Krite en de earste gearkomste 1895!
Ien fragment: „Frjemde fragen ka
men op it aljemint. De jongerein woe
wolris witte hoe as it nou kaem mei
de tagong foar de froulju pp ’e gear-
Geslaagd voor het eindexamen B
1950: W. A. Casparie, H. H. Faber, O.
Ferwerda, P. Harder, T. Kuipers, U.
Kuipers, J. H. Poiesz, Th. G. Potma, T.
J. Radsma, A. Sikma, J. F. de Vries,
*T. J. Wagenmakers, *M. v. d. Werf,
K. Zandhuizen, P. Zandstra, *E. J. v.
d. Zee, allen uit Sneek; S. J. Detmar,
A. G. v. Dijk, Balk; S. de Boer, S. Hol
lander, D. K. v. d. Meulen, J. S. M.
Wierema, Bolsward; L. Cuperus, Burg-
werd; G. Abma, Folsgare; O. Oenema,
Gaast; P. J. Muurling, Heeg; H. v. d.
Wetering, Hemelum; J. P. Cnossen, G.
Vleer, Langweer; P. de Rook, Lemmer;
C. Keuning, Nijemirdum; J. Posthuma,
Nijland, H. Menger, Warns. Afgewezen
6 candidaten. zpn meisjes.
z
