Sneker Middelbaar Onderwijs kreeg op zijn 86ste verjaardag een vorstelijke behuizing Officieel Orgaan van de gemeenten SNEEK, WYMBRITSERADEEL en IJLST VRIJDAG 15 SEPTEMBER 1950 5e JAARGANG No 75 L. KIEZEBRINK Pleeg- en stadskind Gedenkraam Geschiedenis der school -Het Sneeker Nieuwsblad is een gecombineerde uitgave van NIEUWE SNEEKER COURANT, SNEEKER COURANT en DRIJFHOUTS NIEUWSBLAD MIS 88 hiEm mk imis mut Mini >MHSt ;ss?m !Hw mi iiiih KLEINZAND 7 - Telet 2872 iinhi! fcmp HS18W S Commissie van toezicht trok aan de touwtjes limm wil ®gss*g| SNEEKER NIEUWSBLAD VRIJDAGS- Redacteur: IKR Rijksbouwmeester ir. G. Friedhoff De minister aan het woord. 111*1*1 De directeur, de heer H. de Boer 1l..Y-L gaf nu een kort resumé van de geschie denis dezer H.B.S. waarbij hij in verband met de beschikbare tijd vooral het ac cent op de huisvesting legde. Onze Redactie-adres Advertentieprijs 1 5 ct. per m.m. Bij contract (handelsadv.) lager. Abonnementsprijs f 2.50 per half jaar. Franco per post f 3.75 per half jaar Giro 50748 ten name van Firma E. J. Drijfhout, Sneek. ling en we hopen dat de dit jaar aan de school gegroeide nieuwe loot, de Mid delbare meisjesschool een even groot succes mag hebben als onze afd. A, waarvan tot nu toe van alle 5e klassen alle candidaten voor het eindexamen slaagden. Naast het godsdienstonder wijs, voor protestanten en katholieken afzonderlijk, werd in 1947 ook de gele genheid geopend onderwijs in Fries te volgen ook om het onderwijs in Neder lands meer steun te geven. Nu is ook het vak muziek in het onderwijs betrok ken, waarbij de met zoveel succes gege ven jeugdconcerten zijn ingeschakeld. Spr. staat nu stil bij het oude gebouw. Dit gebouw werd in 1865 aanbestéed voor 40.000, waarvan het Old Burger Weeshuis bijna de helft voor zijn reke ning nam. 2 September 1922 nam het Rijk de H.B.S. van de gemeente over, doch de rijksbouwmeester keurde het gebouw af, zodat dit alleen in bruikleen werd overgenomen van de gemeente. Deze stelde kosteloos terrein beschik baar voor de bouw van een nieuwe school en aanleg van een sportterrein. De gemeente Sneek toonde zich dus tot offers bereid. Het sportterrein kwam er spoedig doch de bouw werd lang uitge steld, en mede tengevolge van de twee de wereldoorlog was er een stagnatie van jaren in het uitvoeren der plannen. Spr. schetst nu uitvoerig de desolate toestand van het oude gebouw wij hebben in ons nummer van 21 Juli 1.1. daarover het een en ander meegedeeld en herinnert er nog eens aan hoe eerst in een der lokalen een- plafond naar beneden moest komen voor de plannen tot nieuwbouw krachtig Werden aangepakt. In 1938 kwam de minister zich persoonlijk overtuigen van de on houdbare toestand en werd het nieuwe gebouw toegezegd. Terloops brengt spr. ook in herinnering dat 2 lustrumvierin gen, die van 1914 en die van 1939 moes ten overgaan wegens het uitbreken van resp. wereldoorlog I en II, we zijn we reldoorlog III hopelijk komt hij nooit echter nu voor geweest. Het plan van de nieuwbouw moest na de oorlog wat worden herzien, alleen het gedeelte dat de les- en vaklokalen zou omvatten, mocht afgebouwd. De noordelijke vleu gel moest wachten op gunstiger tijd. Nu we weer 2 jaar verder zijn uit spr. de hoop dat deze vleugel spoedig tot stand zal komen. Hoewel het kan zijn dat hier en daar met een tikje weemoed het oude gebouw wordt verlaten, spr. valt het af scheid niet moeilijk. We betrekken nu een paleis van een school, waar het voor de leraren een genot zal zy'n les te ge ven en voor de leerlingen les te ontvan gen. Met opgewektheid willen we hier onze taak beginnen om de jeugd voor te bereiden voor de maatschappelijke taak Excellentie, ik wil u gaarne de verzeke ring geven het nieuwe gebouw als een kostbaar pand te zullen beheren. Verschijnt: DINSDAGS en Administratie: Comb. Drijfhout-Kiezebrink Co. Kantoor: GROOTZAND 55 Telefoon 3005 (K 5150) gegeven. Nu bevoegde leerkrachten voorhanden zijn, wil ik Excellentie niet ver zuimen de onder oud-leerlingen levende wens uit te spreken, dat het onderwijs in de eigen taal en letterkunde eerlang als verplicht vak in het lesrooster worde opgenomen, omdat het, dan eerst vol doende tot zijn recht kan komen. Mynhear de Boer, binammen foar Jo moat it hjoed wol in dei fan blydskip en greate foldwaning wêze, nou’t dit prachtige en royael ütriste gebou yn Jins hoede oerdroegen wurdt. Wy winsk- je Jo, as direkteur fan dizze skoalle, dér hertlik lok mei. It sil, tinkt my, fóar Jo, foar de learaers en foar alle- gearre, dy’t hjir wurkje, in freugde wur- de yn dit milieu to forkearen. Ik tink oah it gedicht fan Huygens Die ’t ambacht wel verstaet, daer van hij leven moet, En die ’t niet wel alleen, maar wel en geeme doet, Beleeft het grootst geluck, dat ijemand kan begeeren. Mynhear de Boer, ik wit, dat Jo bigryp ïawwe foar de délikate taek om de nge minsken dat mei to jaen, dat har- (Zie vervolg pagina 2). geen overbodige luxe zou zijn. Vandaar dat zij de pogingen van de vroegere directeur win de heer de Haas om daar toe te geraken, gaarne heeft gesteund. Al is het geduld lang op de proef ge steld het doel is nu toch bereikt. Als uiting van belangstelling en dankbaar heid biedt de commissie de school een klok in de hall aan. Wij hopen dat dit geschenk gewaardeerd zal worden, wat de plichtsgetrouwen gemakkelijker dan de luiaards spr. heeft natuurlijk uit sluitend het oog op de leerlingen zal vallen. Moge het geschenk bijdragen tot het handhaven van de regelmaat en orde, zo zeer gewenst voor een goede gang van zaken. Wij hebben als Com missie van Toezicht niet zoveel te zeg gen, maar in dit nieuwe gebouw begin nen wij i..:t aan de touwtjes te trekken (spr. trekt bij deze woorden aan het touw dat het doek voor de klok weg trekt.) vcor de minister van Wederopbouw en Volkshuisvesting sprekend zegt dat ve len misschien tevreden mogen zijn, maar spr. zelf is ’t niet. Zijn tevredenheid wordt getemperd omdat er nog wat aan dit gebouw ontbreekt. Het is ontworpen door sprekers voorganger ir. Hoekstra, wien hij gaarne hulde voor het ontwerp brengt, maar een stukje ervan is ge amputeerd. Laten we hopen dat de om standigheden spoedig de afbouw moge lijk zullen maken, op sprekers medewer king ten deze kan men kenen. Op het gebouw zelf kunt U trots zijn, het is ontstaan in een periode dat men wat de eisen aan gebouwen te stellen, in ver band met de financiële mogelijkheden, nog niet zo streng was als nu. Daarom heeft U nu een school royaler in opzet dan men het nu zou doen, U kunt blij zijn door het oog van de naald te zijn gekropen en de buit in de wacht te heb ben gesleept. Spr. wenst directeur, lera ren en leerlingen geluk met deze school, mogen komende generaties hier een goe de opleiding genieten om een schone toe komst tegemoet te gaan ten bate van het gehele vaderland. school is de oudste middelbare school van Friesland en met die van Groningen de oudste in de drie Noordelijke provincies. Een bewijs van de voortvarendheid van het toenmalig Sneker gemeentebestuur. In 1864 kwamen immers in totaal maar 8 H. B. scholen in Nederland tot stand. Er kwamen aanvankelijk 72 leerlingen, doch dit cijfer was in 1874 al 100. Be houdens een onnatuurlijke uitzetting na de eerste wereldoorlog bleef het getal vrij constant op 130 a 140, tot de laatste wereldoorlog een totale verandering bracht, er kwamen meer dan 300 leer lingen. Hoewel bijna in alle kleinere plaatsen H. B. scholen met 3-jarige cur sus werden gesticht, kwam er hier di rect een 5-jarige. Opnieuw een bewijs van de vooruitstrevendheid van het ge- De heer F. Matak Fontein voorzitter van de commissie, van toe zicht, zegt dat ook deze commissie reeds lang voor de oorlog doordrongen was van het feit dat een nieuw schoolgebouw meentebestuur van destijds. De omlig gende plaatsen leveren nu de helft van onze schoolbevolking, zodat terwijl Sneek zelf het centrum van de Z. W. hoek is, ook de school nu een echte streekschool is geworden, mede tenge volge van de eenzijdige agrarische in stelling van dit gebied, waardoor vele kinderen uit de streek een beroep buiten het agrarische moeten kiezen. Door de totstandkoming van de wet-Limburg werd de H.B.S. ook het voorportaal van de Universiteit. En verder wachten we nu geduldig op de grote verandering van ons onderwijs. In September 1947 kreeg onze school een litt. economische afde- De heer Koe Is tra voert het woord namens oud-leerlingen, die met voldoe ning en dankbaarheid aan hun H.B.S.- tijd terugdenken. Zij, die deel hebben ge had aan deze schoolgemeenschap, daarin een goed deel van hun maatschappelijke en culturele vorming hebben ontvangen en verworven, er wellicht blijvende vriendschap in hebben gesloten en een reeks van prettige herinneringen bewa ren aan docenten en mede-scholieren, kortom daaraan veel levensvreugde heb ben te danken, zullen zich ongetwijfeld met directeur, leraren en leerlingen .ver blijden over de opening van dit fraaie gebouw, waarin de school voortaan ge huisvest zal zijn. Het aandenken, dat zij bij deze gelegenheid de school wensen aan te bieden zal naar zij hopen tot in lengte van dagen getuigen van de erkentelijkheid, die de oud-leerlingen aan deze H.B.S. verschuldigd zijn. Spr. trekt hierna het doek weg dat dit geschenk, een gebrandschilderd raam, bedekte. Dit gedenkraam, aldus vervolgde spr., werd ontworpen en vervaardigd door de jonge glazenier Haro op het Veld te Amsterdam in het brandschilderbedrijf van de vennootschap Bogtman te Haar lem. Ik moet hier allereerst dank bren gen aan hen, die op spontane wijze heb ben medegewerkt aan de vorming van Burgemeester Rasterhoff zegt dat het voor de hand ligt dat het gemeentebestuur van Sneek hier van zijn belangstelling wil doen blijken, en er zijn redenen welke die belangstelling rechtvaardigen, nu dit nieuwe gebouw van een belangrijke onderwijsinstelling, die jarenlang slecht was gehuisvest, wordt geopend. Door de stichting van dit prachtige gebouw neemt het rijk de blaam van zich betreffende de hier zo juist geschetste slechte huisvesting van tot nog toe. Wij betreuren slechts dat dit schone gebouw niet gesticht is op een plaats waar het nog meer tot ver fraaiing van de stad zou hebben bijge dragen dan het op deze plaats doet. De bouw van deze school is een uitvloeisel van de overeenkomst tussen rijk en ge meente, nu meer dan 25 jaar geleden gesloten. De H.B.S. is een kind van het gemeentebestuur, dat toen de omstan digheden er toe leidden, in 1922 na 60 ja ren zegenrijke arbeid, in overleg met de wettige ouders door het rijk werd ge adopteerd. Die adcptie is niet onvoorde lig voor de school geweest, als ze stads kind was gebleven zou ze zeker niet zo vorstelijk gehuisvest zijn als nu. Wij kun nen er ons over verheugen dat de pleeg vader in 1922 niet de geweldige waarde daling van de gulden heeft voorzien, want spr. vreest dat de gemeente dan nog gro tere offers had moeten brengen dan nu ’t geval is geweest. We hebben hier nog een paar eeuwen oudere onderwijsinstel ling, ons gymnasium dat sedert jaren is aangewezen op inwoning bij de H.B.S. Ook hierdoor bleef er een sterke band tussen H.B.S. en gemeente, temeer, om dat een aantal leraren van de H.B.S. ook les geeft aan het gymnasium. Spr. wenst de minister van harte geluk met de totstandkoming van dit fraaie ge bouw en hij strekt zijn gelukwens gaar ne uit tot ieder die bij dit gebouw is be trokken, ook tot directeur, leraren en leerlingen. Het is gebruikelijk bij een gelegenheid als deze enkele wensen te uiten. Welnu spr. hoopt dat de nieuwe school geheel zal voldoen aan de ver wachtingen en zal bijdragen tot verdere ontplooiing van het M.O. over stad en omgeving. Onderwijs is een dienende functie, het doel moet zijn het geluk van de mens. Middelpunt van de belangstel ling zal dus moeten zijn de leerling en zijn belang. Daarom wil spr. de hoop uiten dat het onderwijs in deze geest zal worden gegeven door docenten over tuigd van deze dienende functie, een mooie maar verantwoordelijke taak, waarbij niet alleen het verstand, maar ook het hart zal moeten spreken. Mogen uit deze nieuwe school, na volbrachte studie, een stroom leerlingen blijven vloeien die niet alleen veel kennis heb ben vergaard maar voor wie dit onder wijs ook karaktervormend heeft ge werkt en die hier levenswijsheid hebben opgedaan. Moge de goede verstandhou ding tussen H.B.S. en Gymnasium be stendigd blijven en ook in d toekomst het gymnasium gebruik mogen maken van lokalen van de H.B.S., dat zij dan een kleine vergoeding voor het feit dat het gymnasium stadskind bleef. En als straks het gymnasium, in overeenstem ming met de wet ook muziekonderwijs gaat geven, moge het dan ook van de H.B.S. medewerking daarvoor ontvan gen. In kleinere gemeenten als deze zijn wij ten slotte op elkaar aangewezen, we moeten elkaar nader staan d'.n in grote centra. Tenslotte biedt spreker de ge lukwensen aan namens de burgemees ters der omliggende gemeenten, veel leerlingen daaruit komen naar deze school en dat geeft haar een bijzonder karakter, waarom het ook duidelijk is dat deze buitengemeenten medeleven. Moge deze school dan blijven groeien en bloeien. „Dit is een H.B.S. met een geschiedenis waarop men trots mag zijn”, zei minister Rutten bij de officiële opening van het nieuwe schoolge bouw Dinsdagmorgen. „Belangrijk is de reputatie der school”, vervolg de hij tot leraren en leerlingen, houdt haar hoog, want daarvan zal afhangen hoe verder de geschiedenis dezer school zal zijn. De directeur der school zei dat de docenten nu met opgewektheid hun taak aan vaarden en beloofde de minister het nieuwe gebouw als een kostbaar pand te zullen beheren. Hij drong echter aan op spoedige uitvoering van de noordervleugel, waarin de rijksbouwmeester hem bijviel. Burge meester Rasterhoff was blij met de verfraaiing van zijn stad door dit nieuwe gebouw al zou het op een andere plaats in de gemeente nog meer daartoe bijgedragen hebben. Ook hoopte hij op verdere goede samenwerking tussen Rijks H.B.S. en het gymnasium, dat „stadskind” bleef. Maar voor deze en nog vele andere sprekers het woord namen, was er zang geweest. Een gemengd koor begeleid door een orkestje, alles onder leiding van de heer Gezinus Schrik had, nadat allen in de hal bijeen waren, eerst een couplet van het Wilhelmus gezongen, ge volgd door een volkslied uit 1733 „Mein Stimme klinge” en G. F. Han dels Lobgesang. Voortreffelijke zang, prachtig tot zijn recht komend door de uitstekende acoustiek in de hal. Thans volgen wij echter de sprekers op de voet. De directeur de heer H. de Boer sprak een woord van welkom als direc teur en oud-leerling tot de aanwezigen, in het bijzonder tot de Minister van Onderwijs, Kunsten en Wetenschappen Prof. Dr. F. J. Th. Rutten, tot da Rijks bouwmeester ir. G. Friedhoff als verte genwoordiger van de minister van we deropbouw en volkshuisvesting, de Com missaris der Koningin in deze provincie, mr. H. P. Linthorst Homan, het voltal lig D. B. van Sneek, de burgemeesters en andere vertegenwoordigers van om liggende gemeenten, de inspecteur van het M.O., college curatoren van het gymnasium, college regenten van het O. B.W., leden van de Prof. Underwiisrie, enz., waarna hij de Minister verzocht de school officieel te willen openen. De onthulling van het gedenkraam door de heer Koelstra met de voorstellingen op dit raam be doeld is. Een school is niet zomaar een ding, dat ergens is verrezen en dan ver der kan volstaan met de leerlingen een zekere hoeveelheid kennis bij te brengen, maar zij is gegroeid uit haar omgeving en behoort niet vreemd te staan tegen over de daarin gestelde orde der dingen. De onderste partij geeft daarom weer het agrarische karakter van de streek, waarvan Sneek als het culturele cen trum is te beschouwen. In het midden- tafreel ziet U het onderwijs weerge geven. Naast het exacte karakter daar van, o.a. gesymboliseerd in wis- en na tuurkundige attributen, is de litteraire inslag tot uitdrukking gebracht door een spreuk, die met opzet werd gekozen uit de Friese letterkunde om daardoor nogmaals de verbondenheid der school met dit volk te doen uitkomen. Daar boven staan verschillende takken van sport uitgebeeld, die in het schoolleven hoe langer hoe meer een belangrijke plaats gaan innemen en niet alleen voor de lichamelijke oefening, maar ook voor het aankweken van een sportieve men taliteit en een gezonde team-geest van niet te schatten waarde zijn. Boven naast de jaartallen van stichting en 17de lustrum der school staat links het wapen van Sneek (de H.B.S. was im mers hier tot 1922 een gemeentelijke in stelling) en rechts het Rijkswapen. Daar tussenin bevinden zich het wapen van het Old Burger Weeshuis, om er aan te herinneren, dat deze stichting indertijd in belangrijke mate door financiële steun aan de totstandkoming der H.B.S. heeft medegewerkt, en het wapen van Fries land. De spreuk is van onze 17de eeuwse dichter Gysbert Japicx en in Middel- friese tekst opgenomen Wa tijd naet bruwckt, de tijd ontglijdt, Ontfljuecht, ontduwckt, men wirdse quijt. Deze van klank en rhythme schone strofe kan, vrijwel woordelijk, aldus ver taald worden Wie de tijd niet gebruikt, de tijd ont glijdt, Ontvliedt, ontduikt, men raakt hem kwijt. Ik mag hierbij de voldoening van oud- leerlingen niet verhelen over het feit, dat ook de schatten der Friese littera- een garantiefonds en daardoor een tij-tuur op deze school voor de leerlingen dige opdracht mogelijk maakten. Veel worden ontsloten al wordt het vak dank zijn wij voorts verschuldigd aan de Friese taal en letterkunde slechts facul- Rijksbouwmeester, ir. Friedhoff, en aan tatief de architect, de heer Caspers, voor hun waardevolle adviezen, opdat dit kunst werk in deze schone omgeving in geen enkel opzicht zou detoneren. Professor Brouwer dank ik hartelijk voor zijn hulp bij het kiezen van een passende spreuk. Mijnheer Bogtman, wij weten, dat er op Uw atelier gezwoegd is om het raam op tijd klaar te krijgen. Voor uw goede zorg en voortvarendheid zijn wij zeer er kentelijk. Maar bovenal breng ik hulde aan U, mijnheer Op het Veld, die zich naar het oordeel van de gedenkraam- commissie op zo uitnemende wijze van de U gegeven opdracht hebt ge kweten. Het leek min of meer een waag stuk in zee te gaan met een jonge kunstenaar, die in de glasschilderkunst nog niet over een rijke ervaring be schikte, maar reeds bij de eerste kennis making hebben wij intuïtief geweten, het met U te mogen aandurven. Wij fe liciteren U hartelijk met uw debuut, waarop U terecht trots kunt zijn. U stond voor een moeilijke opgave de commissie had nog al wat noten op haar zang, maar U is er in geslaagd de ge geven suggesties te verwerken in een geheel, dat schoon van kleur, lijn, uit drukking en compositie is. Ik moge L thans zeer in het kort vertellen wat - Minister Dr. Rutten acht zich gelukkig deze school namens de rege ring te mogen openen. Want deze H.B.S. heeft een geschiedenis waarop men trots mag zijn en moet blijven. In 1863 kwam fn ons land de wet op het M.O. tot stand. Thorbecke had daarin een nieuw school type uitgestippeld en ge steld dat het rijk enkele van die scholen zou op richten. Hij deed een be roep op gemeenten en particulieren om dit ini tiatief te volgen. Het voortvarende Sneek be hoorde tot de allereerste gemeenten, die met een dergelijke school kwa men, reeds op 12 Sep,- tember 1864 werd zij ge opend. Sneek gaf Ne derland een voorbeeld. Van 1864 tot 1922 bleef de H.B.S. hier in handèn der gemeente, toen werd zij door het rijk overge nomen. Een goede 80 jaar heeft het oude ge bouw dienst gedaan. Vele van de leerlingen der Sneker H.B.S. zijn tot de meest vooraan staande leden der maat schappij geworden en hopelijk worden de hui dige leerlingen dat ook. Het spreekt dat er reden tot verheuging is door de ope ning van dit nieuwe gebouw. Allereerst voor de gehele streek en het gehele ge west, want men dient voor ogen te hou den dat niet alleen Snekers deze school bezoeken, maar bijna de helft der leer lingen van de laatste jaren uit de om ringende gemeenten komen. Vanzelf sprekend is er voor de gemeente Sneek bijzondere reden van verheuging omdat zij zich verrijkt gevoelt met dit gebouw in het centrum der streek, waar in de toekomst tal van prominente personen hun opleiding zullen krijgen, terwijl het ook voor de andere helft der leerlingen, die uit Sneek komt, een blijde dag is nu zij een zo prachtige school krijgen. Was het aantal leerlingen aanvankelijk niet groot, van 18641875 remiddeld 60, na 1900, 1 jaar na de invoering van de leerplicht, steeg het cijfer geweldig, nu is het cijfer gemiddeld 280, een flinke vooruitgang dus. Reden te meer voor bijzondere verheuging te Sneek is er om dat de scholen voor M.O. in elke streek werden centra van cultuur van bijzon dere waarde. Bij dit staaltje van archi tectuur van de rijksgebouwendienst mo ge er dus blijdschap van alle zijden zijn, in het bijzonder toch wel bij directeur, leraren en 'eerlingen en terecht. In het leven van een directeur is zo’n dag een heel grote dag, en ook voor docenten en leerlingen moet er vreugde zijn, nu ze in zo’n mooie school komen. Moge ik dan één ding tot docenten en leerlingen zeggen Laat meï! vooral bedenken dat er vele H.B.S.’en en ook al lycea in ons land zijn, maar dat vooral belangrijk is de reputatie van de school. Die ligt in jullie handen en het hangt van jullie af hoe verder de geschiedenis van deze school zal zijn. Voor de goede reputatie van deze school moeten jullie verant woordelijk blijven. Daarop reken ik. En tot allen zeg ik Weest zo goed en viert vandaag feest, er is reden toe I

Kranten in de gemeente Sudwest-Fryslan (Bolswards Nieuwsblad, Sneeker Nieuwsblad en Friso)

Sneeker Nieuwsblad nl | 1950 | | pagina 1