NATUURKUNDIG GENOOTSCHAP
Voetba’programma met belang*
wekkende ontmoetingen
u
I
ÏIU Verte ben
WW
Pinky
FEDDE SCHURER en P. v. d. MARK
by Krite Drylts
ZJ
ZWITSAL
TWEEDE BLAD
VRIJDAG 14 MAART 1952
DE SPANNING STIJGT
L J
„SNEEKER NIEUWSBLAD”
T.B.C. bestrijding
Een jaar voorwaardelijk
SPROETE N -
Stadgenoot onderscheiden
Op 17 Mei eerste electrische
trein in Friesland
90.000 kinderen doen
verkeersexamen
geneest
bij doorliggen,
doorzitten en
gevoelige huid
Nijland IMakkum I 1-1
Pijnlijke stramheid - dat is
iet begin. Maar dan...
immer 4.
Zwaagwest-
DE KOOI—WZS UITGESTELD.
16 Maart
Overleden: Anne Lanting, 33 jr.,
7—
van
Geboren: Sjoukje <3. v. Jelle Rin-
de dokter. Dokter is net thüs
Advertentie:
Is het jarenlang een strtfdvraag, voor
al onoer de medici geweest, welke fac-
GVAVHeerenveen en Go Ahead—De
Volewijckers.
Benut HZC de laatste kans?
Wij vernemen nader dat de ontmoeting
Da KooiWZS is uitgesteld.
DelfstrahuizenBalk vragen hier ver
der de aandacht.
Wieuwerd; Sjoerd Steggerda, Sneek
en Uiltje Trjmstra, Wommels.
WYMBRITSERADEEL,
14 Maart 1902.
Fragen.
Der waerden forskfflende fragen steid:
Hwerom hawwe wy üs Fryske kranten
net yn 'e Fryske tael? Hoe moat it mei
de tiannel De Hoilanners kinne it Frysk
net forstean. Master Wouda hie yn ’e
rubryk Fyttich jier lyn yn it Snitser
Nijsblêd lézen dat doe yn ’e Rie bislet-
ten wie ek Frysk prate to saeijen. Hy
hie der lykwols noalt fan heard dat dit
bislüt weromlüke wie.
De hear Schurer antwurdde: De kran
ten kinne noch net hielendal yn it Frysk
forskine. Safier binne wy noch net Wy
hawwe gjin Frysk op skoalle leard en
mannichien kin dêrom gjin Frysk léze.
It ünderwiis moat earst yn oarder, dan
komt it wol sa fier.
Hwat de hannei oangiet. Wy kinne it
Nederlan.sk net Itbanne. It is hjir in
twatalich gebiet. Mar it Frysk moat
foertael wurde en dêrneist it Neder-
lénsk. Dat komt it Frysk en Nederlénsk
beide to goede. Wy mpatte net op in
pöltsje komme.Sprekker wist net of dat
riedsbislüt fan 1902 ek forjierje is. Der
is straks sein, dat de boargemaster it
praten yn it Frysk forbean hat, mar
men moat dit oars sizze. It is net de
skuld fan de boargemaster, mar fan ’e
Rie. Dy hat it Frysk forbiede litten.
Mar ek it Frysk is in Nederlanske tael.
Dêrnei sleat de hear Schurer de gear-
komste mei tank oan God.
werker te Goënga. K. Speelman al
daar, de laatste op een jaarwedde
van 364.
BURGERLIJKE STAND.
SNEEK, van 7—14 Maart.
Geboren: Sybren z.
Uit de Sneeker Courant en de Nieuwe Sneeker Courant van
1902, 50 jaar geleden dus:
Ook dit jaar doet het N.V.V. t.b.c.-
fonds weer een beroep op de medewer
king van de Sneker ingezetenen om het
te steunen in de strijd tegen de t.b.c.
Ondanks zgn vaste inkomsten vraagt de
verpleging van de patiënten zulk een
groot bedrag, dat het fonds de aanvra
gen om steun niet ten volle zou kunnen
beantwoorden als het niet zou kunnen
rekenen op de steun van zeer velen. In
het afgelopen jaar kon het fonds 3000
patiënten helpen, waarmee een bedrag
van 780.000 gulden gemoeid was. En ook
dit jaar zal een groot bedrag beschik
baar moeten zfln, wil het fonds zgn taak
ten volle big ven behartigen. Een taak
die ieders sympathie zal hebben waar
het hier gaat om de bestrijding van een
der meest gevreesde ziekten. De strijd
tegen de t.b.c. mag geen ogenblik ver
flauwen, omdat een tijdelijke inzinking
nu, over enige jaren nog grotere offers
zou vragen om die inzinking te boven te
komen en al direct meer menselijk leed
ten gevolge zou hebben. Des te meer
men nu kan helpen, des te groter de ze
kerheid dat deze ziekte niet nog meer
om zich hesn zal slaan, terwijl toch ie
ders streven er op gericht zal zijn om ze
terug te dringen en liefst zo ver moge
lijk. Niet alleen om de geldelijke offers
die de bestrijding steeds weer vraagt,
doch vooral om zoveel mogelijk mense
lijk leed te kunnen verzachten. Gelukkig
verstaan reeds zeer velen hun plicht en
zijn reeds lid van een of andere ver
eniging tot bestrijding van de t.b.c. Doch
nog niet allen zijn lid van een dergelijke
vereniging en mede daarom is het dat
wij een beroep op hen doen om ons stre
ven te steunen, en zij die wel lid zijn van
een vereniging als bedoeld, zullen ook
gaarne bereid zijn om eens iets extra’s
te doen. Daarom is het dat onze collec-
trices en collectanten U morgen (Zater
dag 15 Haart) een offer durven vragen
om gezamenlijk onze medemensen die
Ijjdende zijn aan t.b.c. zo goed mogelijk
te helpen. Hoe groter Uw bijdrage, des
te beter kunnen wij helpen.
BESTUUR SNEKER
BESTUURDERSBOND.
Zaterdagmiddagvoetbal.
Ie klas A: GNS 2—Ngland, Wouds-
endBolswardia.
2e klas A: Oudega (W.)Scharne
goutum.
3e klas A: Nijland 2—UVC 2
3e klas C: ONS 4Heeg 3, Oudega
(W.) 2—Ter home 2, CSC 2—HJSC 2.
Junioren A, Afd. Oeverzwaluwen
—ONS.
Afd. C: CWO—Woudsend.
Junioren B, Afd. B: ONS 2Heeg 2,
Oudega (W.)Scharnegoutum; HJSC
—Balk 2.
organen,
zeer
mannelijke en vrouwelijke
Het zijn deze algemeen
waarneembare verschijnselen geweest
waaruit we bereid waren te zweren bi;
een scherpe scheiding tussen de geslach
ten bij de hogere dieren. Dcoh we aan
vaarden tegenwoordig niet zo grif meer
dat het ene individu absoluut vrouweljjk,
het andere absoluut mannelijk is. Reeds
bg de zweepdiertjes valt het op, dat er
bij de cellen graden zijn in de geneigd
heid naar elkaar toe te komen voor sa
mensmelting, Lij sommige cellen is die
geneigdheid betrekkelijk zwak, bij an
dere buitengewoon intens, en dit ver
schijnsel doet ons van relatieve sexuali-
teit spreken, die we in de gehele plan
ten. en dierenwereld terug blijken te
vinden, en waarin we een viertal graden
van intensiteit kunnen constateren.
Gjin skieding.
As Friezen binne wy in folk. In apart
folk tsjinoer de oare folken. Mar it is de
bidoeling net dat wy in skieding meitsje
wolle tusken it Fryske folk en it oare
diel fan Nederlan. W/ hawwe it mei
oare dingen to dwaen. As wy hwat fan
in ambtner sizze, dan wurde wy oan-
kleije. Mar hwat God üs jown hat as
folk, dér moatte wy foar stride. Mei
man en macht moatte wy der efter oan,
oara rédde wy it net.
o
Nei in lyts skoft spriek de hear Schu
rer fan it Hearrenfean. Hy gyng der fan
üt, dat eltse tael midden yn it libben
fan it folk stean moat.
Wy Friezen misse hwat eik normael
folk wol hat, H dielt net mei yn ’e ünt-
jowing fan syn tael. Dêrtroch giet it de
kant üt fan it forskerpjen fan de tael-
striid. Men wol it libben fan üs tael
keare, en de natuerlike groei yn ’e wei
stean. In jonkje üt Langsweach moat in
boadskip dwaen yn it Hearrenfean by
en as
mefrou, in Friezinne, it jonkje heard
hat, dy’t syn boadskip yn ’t Frysk
die, dan seit hja: „Kun jij niet netjes
spreken?” De yndruk, dy’t soks op ’e
bern makket, kin net oars wêze, as dat
hja miene op driuwsan to stean.
De boargemaster fan Drylts forbiedt
om Frysk yn ’e Rie to sprekken. Dat is
de üntjowing tsjin keare, hwant it giet
om üs bistean seis.
En dit skied giet hielendal net tusken
Friezen en Hoilanners. Né it is in bi-
paelde klasse. It binne binammen de
ambtners, faek fan Fryske komóf, dy’t
dit dogge, en dêrmei it folk net erkenne
yn syn nasjonale wearde.
Karakter biwarje.
De Fryske biweging is uterst modern.
De nije tiid freget hoe’t in folk syn ka
rakter as folk biwarret en dat docht it
as it folk oandiel nimt yn it libben. Och
seit men, Fryslén is sa lyts, men komt
De rechtbank te Utrecht heeft de arts
A. J. B. uit Eindhoven tot 1 jaar veer
waardelijke gevangenisstraf veroordeeld.
Hij had 2 weken geleden terecht gestaaa
wegens het op uitdrukkelijke wens ver
strekken van tabletten aan zjjn broer,
alsmede het toedienen van morfire-
injecties, waarop de dood van laatstge
noemde was gevolgd, eubsidvair het op
zettelijk behulpzaam zijn bij het plegen
van zelfmoord at middelen daartoe te
verstrekken,
komen vroeg in l voorjaar
Koop tijdig S *>RUTOL
Sneek 2 heeft een rustdag, maar in de
res. 2e klas komen alle Sneker ploegen
in het veld. LSC 2 en Black Boys 2 in
het Sportpark en Sneek 3 in Leeuwar
den tegen het lager geplaatste Fries
land 2. Bij de eerste ontmoeting ver
wachten we weinig krachtsverschil en
bij de andere een zege voor de withem-
den. LSC 3 speelt in de res. 3e klas A
direct de returnwedstrijd tegen Leeu
warden 4. In Sneek werd het vorige
Zondag 22 en een dergeljjk resultaat
is ook nu best mogelijk.
Uit-wedstrijden voor de leiders.
Blauw Wit en ',/orkum moeten er
Zaterdag beide op uit, maar de Huizu-
mers krjjgen o.L een lastiger karweitje
te verstouwen dan de Workumers.
Heeg in eigen omgeving te bekampen, is
nu eenmaal geen „makkie” en het zou
ons helemaal niet verwonderen als de
kampioenspretendent hier een veer liet.
Workum gaat zijn opwachting maken
bij de L. Zwaluwen, die ondanks heftig
verweer in de gasten hun meerderen
zullen moeten erkennen. DWPQVC en
toren eigenlijk het geslacht van een we
zen bepalen, het standpunt dat we op
het ogenblik huldigen is dat op het mo
ment der bevruchting al vast wordt ge
legd of een embryo mannelijk of vrou-
welijk zal worden, omdat dit bepaald
wordt door de verdeling der chromoso
men, de stoffelijke dragers der erfelijke
eigenschappen, in de bevruchte eicel.
Spr. demonstreerde met lichtbeelden
van de chromosomen van drosophila hoe
bij de versmelting van ei- en zaadcel het
geslacht van het embryo wordt vastge
legd en hoe tevens verklaard kan wor
den dat er ongeveer evenveel vrouwe
lijke als mannelijke individuen worden
geboren. Nu zijn er echter twee afwij
kingen bekend. Het kan nl. voorkomen
dat bij de drosophila individuen ont
staan waarvan symmetrisch de
ene helft mannelijk, de andere vrouwe
lijk is, wat waarschijnlijk geweten moet
worden aan onregelmatigheden bü de
verdeling der chromosomen (gynandro-
morphen) en er is het verschijnsel der
intersexen. Bij kruising van bepaalde
kikkersoorten bijv, komen individuen
voor die eerst vrouwelijk en later man
nelijk worden en omgekeerd. Uit dit
laatste probleem komen we niet via een
verklaring met behulp der chromoso
men. We zullen echter moeten conclu
deren dat in aanleg ieder levend wezen
bi-sexueel is, doch dat uit deze twee
mogelijkheden, die voortdurend met
elkaar in conflict zijn, door bepaalde
omstandigheden en dan in de regel
door de erfelijke aanleg welke de chro
mosomen dragen slechts een dezer
mogelijkheden tot uiting komt. Vervol
gens stelde spr. de vraag of ook uiter
lijke omstandigheden, en dus niet alleen
de erfelijke factoren in de chromoso
men, kunnen meewerken tot het vast
leggen van het geslacht. In de stuifmeel-
korrels van hyacinthen zien wij soms
een vrouwelgke embryo-zak optreden,
dit gebeurt onder temperatuursinvloed
waardoor dus stuifmeel-korrels vrouwe
lijke eigenschappen kunnen krijgen. Een
wormsoort in de Middellandse Zee pro
duceert neutrale larven, als deze zich op
een rotsbodem vasthechten worden het
wijfjes, hechten ze zich op de lange
sl-rf welke het wijfje heeft, dan wor
den het mannetjes. Een andere zeeworm
uit dit gebied blijft mannelijk zolang hij
niet meer dan 15 segmenten heeft, daar
na worden ze vrouwelijk, en als men een
wijfje van 22 segmenten doorsnijdt zo
dat de kop met bijv. 11 segmenten over
blijft, wordt dit gedeelte mannelijk. Ieder
organisme blijkt dus in aanleg bi-sexu
eel te zijn, en niet alleen door de erfe-
liike aanleg in de chromosomen kan het
geslacht bepaald worden doch ook, bij
de lagere organismen, door uiterlijke
orrstaniigheden. Ten slotte stond spr.
rog st-1 bij de geslachtshormonen en
toonde bij plaatjes aan hoe bijv, bij de
bekende visjes, de zwaarddragers, jonge
dieren (wijfjes) ingespoten met manne
lijk hormoon, een zwaard krijgen, dat
anders alleen het mannetje heeft. De
slotconclusie van spr. was dat de tegen
stelling mannelijk en vrouwelijk niet zo
absoluut is als we geneigd zouden zijn
aan te nemen, ieder organisme heeft
aanleg tot beide, bij de hogere organis
men wordt normaliter het geslacht be
paald door de erffactoren in de chromo
somen, doch bij de lagere kan het ook
gebeuren onder invloed van uitwendige
omstandigheden. Nadat spr. een aantal
vragen had beantwoord, dankte de
voorzitter, dr P. J. Nieuwkamp, prof.
Sirks voor zijn boeiende voordracht.
SNEEK. Geslaagd voor het toe- Overleden: Anne Lanting, 33 jr.,
latingsexamen tet de Rijksnormaal- ongeh.; Maria Anna van Lingen, 75
Grietje Bangma, Nijland; jr., wed. van Thomas Johannes Stö-
petie; Jiskje Jantje v. d. Bij, 9 mnd.;
Zaterdag 17 Mei a.s. beginnen de
electrische treinen naar en van Leeu
warden te rijden. De eerste trein zal
met vlaggen versierd Friesland binnen
rijden,
in het stadium gekomen, dat er elke
Zondag beslissingen te verwachten zün.
Daardoor stijgt net de week de span
ning op de Nederlandse voetbalvelden,
wat de komende Zondag o.tn. het geval
zal zijn op die van Achilles, DWS en
Ajax. In Assen immers vechten Achilles
en Oosterparkers tegen de onderste
plaats, bij DWSHaarlem staat de titel
in IA op het spel en op het Ajax-ter-
rein zal de thuisclub na de wedstrijd
tegen Be Quick wel door een enthou
siaste supporterschare als kampioen
worden gehuldigd.
Is het in normale omstandigheden al
een zware opgaaf een juiste voorspelling
te doen, wanneer er onder hoogspan
ning wordt gevoetbald is dit nog moei-
Igker. Want dan dient men zich tevens
af te vragen of de spelers van de favo
riete ploeg ook in mentaal opzicht tegen
de belangr ijkheid van de ontmoeting zyn
opgewassen en op deze vraag kan een
outsider moeilijk het antwoord geven.
Voor ons gevoel bijv, is Achilles in de
strijd tegen Oosterparkers favoriet,
maar als de Assenaren het gewicht van
deze zware wedstrijd niet kunnen dra
gen, kunnen de bezoekers evenals des
tijds m Groningen (het werd toen 4—3)
best met de punten gaan strijken. De
uitslag van deze ontmoeting is ook van
groot belang voor onze stadgenoten, die
aan de Lemmerweg binnen de lijnen ko
men tegen Wageningen. Sneek zou een
hele haal doen als het uit deze ontmoe
ting één of meer punten binnenhaalde en
o.i. is de kans hierop aanwezig. Wage
ningen zakt de laatste tijd af omdat ze
de steun van beste krachten als Bieyen-
berg en V. d. Weerd moet ontberen. De
nertj. Geen idealisering maar een krach
tig, sociaal-voelend realisme. Tegen deze
achtergrond wordt dan ook de strekking
van het geheel geloofwaardig: een waar
achtige humaniteit is bg machte de gren
zen tussen blanken en negers te verbre
ken. Een flinke dosis Amerikaans sen
timent vermag hieraan geen afbreuk te
doen. Een film als ,JPir,1ry” laat ons nog
eens op overtuigende wijze zien welk
een prachtig gebruik er van de film als
sociale techniek in dienst van een ver
antwoorde volksvoorlichting kan wor
den gemaakt. Nog al te veel laat de film
zich leiden door de verlangens van het
grote publiek, nog al te weinig durft zij
leiding en vorming te geven. Dat eer
ontwikkeling ten goede mogelijk is la
deze film echter duidelijk uitkomen.
schonken, hetgeen ook niet zonder re
sultaat blijft Een belangrgke stap
vooruit is het verkeersonderwijs op de
kweekscholen, dat reeds geruime tijd de
aandacht van het Verbond heeft. Op een
aantal kweekscholen is een aanvang ge
maakt met regelmatig verkeersonder
wijs door uiterst deskundigen op dit ge
bied. Op enkele kweekscholen konden al
verkeersexamens worden gehouden, o.a.
op de kweekscholen te Amsterdam, Hil
versum en Beverwijk, terwijl in ver
schillende andere plaatsen de examens
voor de deur staan. Het verkeersonder
wijs op de kweekscholen moet van gro
te betekenis worden geacht daar het
tenslotte de onderwijzers zijn, in wier
hand de verkeersopvoeding van de
schooljeugd behoort te berusten. Het
toekomstig onderwijzerscorps, dat op de
kweekscholen voor het geven van ver-
keersonderwjjs is opgeleid, kan er veel
toe bedragen om het aantal verkeers
slachtoffer» to verminderen, vooral on
der de jeugd. De weg daartoe wordt
thans door lui Verbond gebaand.
Bij hen aan wie Z.K.H. Prins Bern-
hard onlangs in het Paleis op de Dam te
Amsterdam onderscheidingen uitreikte,
bevond zich ook onze stadgenoot H.
Tamminga. Hij ontving het bronzen
kruis voor krijgsverrichtingen geduren
de de Meidagen 1940. Reeds eerder had
hij het Oorlogsherinneringskruis met de
gesp ontvangen.
Programma Friese Voetbalbond.
Reserve 2e klas A: Sneek 4—RES 2,
LSC 4—De Kooi 3, BI. Boys 3—CAB 2.
3e klas A: CAB 3BI. Boys 4.
3e kjas B: BI. Boys 5Lei
Sneek 6—Langweer 2.
Junioren Hoof daf d.
eindeLSC.
Ie klas A: BI. BoysLemmer, WZS
De Kooi, SneekRES.
2e klas A: Sneek 3Sneek 2, RES 2
—LSC 3, RES 3—WZS 2.
Junioren B: Afd. L: ONS 3Sneek 4,
CAB 2—LSC 4.
Afd. M: WZS 3—LSC 5. CAB 3—
Sneek 6, RES 5BI. Boys 2.
Steven Tin- stra, 79 jr., wed. van Gerrit v. d. Leij
stra en Hendrikje Jaasma; Anna Ma- te Uitwellingerga; Japke Twtjnstra,
ria Dorothea d. v. Georgius Hini- 47 jr., echtgen. van Jan de Lang te
Ti.., u m.., Usbrechtum; Tietje W. de Jong, 2
mnd. te Wolsum.
Naar onze mening treft Friesland het
bijzonder slecht, dat het juist in een pe
riode, waarin HZC de weg naar het her
stel heeft gevonden, naar Harlingen
moet. Het moreel van de withemden
immers is dooi’ de recente successen aan
zienlijk gesterkt en dat kon wel eens
funest worden voor de hoofdstedelingen.
De oud-le klasser zov dan lelijk in de
penairie komen. PEC kan Zondag weer
een stap dichter bij het kampioenschap
zijn als de Zwollenaren het in hun thuis
wedstrijd tegen Emmen klaren. Maar
verder is het programma ook hier niet
bijzonder interessant meer. Houtigehage
moet bij een zege van HZC nog wel op
passen, temeer daar ze zelf in Kla-
zienaveen tegen Zwartemeer weinig
kans maakt, maar overigens is de be
langstelling voor de andere ontmoetin
gen: NicatorFVC, Zwaagwesteinde
LSC en MSCAleides aanmerkelijk ge
daald, hoewel we aan de andere kant
wel kunnen begrijpen, dat de laatste
wedstrijd voor de Mappeler toeschou
wers nog we! iets pikants heeft.
Zal Steenwyk nog struikelen?
Hoewel Black Boys zich waarschijnlijk
geen illusies meer zal maken, dat Steen-
wijk nog enkele keren struikelt, zal me
nige aanhanger van de zwartjes toch
met interesse de verrichtingen van de
leider volgen. Per slot van rekening kan
men bij voetbal nooit weten hoe een koe
een haas vangt. De leider gaat Zondag
Als andere middelen
gefaald hebben Uw
hoest minder benauwd
te maken, neem dan
tëDWlROOP
WYMBRITSERADREL. De raad
dezer gemeente benoemde tot onder-
wijzeres aan de o. 1. school te Heeg dert v. d. Wal en Klaske Visser te
mej. Y. Lantinga aldaar en tot weg- Gaastmeer.
Overleden: Doeke v. d. Zee, 85 jr.,
wedn. van Pietertje v. d. Baan te
Scharnegoutum; Sjoerdje J. v. d.
Meer, 12 dgn. te Idzega; Wijtske Vis
ser, 51 jr., te Idzega; Beeuwkjen Zijl-
Het Verbond voor Veilig Verkeer
ijvert sedert jaar en dag voor verkeers
onderwijs op de scholen. Reeds wordt op
een groot aantal scholen geregeld ver-
keersles gegeven en is de belangstelling
1 voor het verkeersexamen van jaar tot
jaar groter. In 1948 namen 35.000 kin
deren aan het examen deel, ia 1949:
50.000, in 1950: 60.000, in 1951: 76.000,
terwijl thans het recordcijfer van 90.000
is behaald. Onlangs heeft het Centraal
Bureau voor de Statistiek er op gewe
zen, dat het aantal jeugdige verkeer
slachtoffers in de leeftijd van 611 jaar
niet toeneemt, in tegenstelling met de
andere leeftijdsgroepen. Het Bureau
meent dit te moeten toeschrijven aan
het verkeersonderwijs, dat aan kinderen
van deze leeftijdsgroep gegeven wordt
en dat dus gunstigs resultaten geeft.
Verder wordt ook tijdens de jaarlijkse
Veilig Verkeersweek van het Verbond
grote aandacht aan da schooljeugd ge-
De voetbalcompetitie is zo zoetjesaan naar Jubbega en we geleven niet dat de
„ii,zwarte supporters bij het vernemen van
de uitslag reden tot juichen krijgen.
Trouwens Black Boys krijgt bet zelf in
Drachten ook niet cadeau. Wij zouden
bet tenminste een knappe prestatie van
de Snekers vinden, wanneer ze met bei
de punten thuis komen. Voor WZS ziet
het programma er niet gunstig uit. Zelf
moeten de zebra’s naar Joare, waar De
Kooi hun ongetwijfeld een warme ont
vangst zal bereiden, terwijl lotgenoot
Tijnje bezoek krijgt van Harlingen en
dus in het veld komt met de gedachte,
wat WZS kan, kunnen wg ook. Lemmer
Bergum en Rood GeelGAVC zijn
van geen betekenis meer.
Ds reserves.
Op 20 Maart zal, onder auspiciën van
het departement Sneek van de Maat
schappij tot Nut van ’t Algemeen hier
door het Amicitia Theater de film
„Pinky” worden gedraaid. We veroor
loven ons thans reeds te citeren wat het
Critisch Bulletin, uitgaande van de
Stichting Filmcentrum, er van schrijft:
Elia Kazan heeft met „Pinky” weer
een nieuw werk toegevoegd aan
langzamerhand indrukwekkende reeks
van Amerikaanse films tegen de rassen
discriminatie. Het thema is sterk ver
want aan dat van „Lost Boundaries”. De
film houdt zich nl. op boeiende wijze
bezig met het probleem van de zogen,
blanke negers. Naar het schijnt zijn er
in de V. S. zeer velen, die ondanks hun
negerafkomst naar het uiterlijk niet van
blanken te onderscheiden zijn. Willen
zij echter ook in het maatschappelijk
verkeer als volwaardige burgers wor
den beschouwd dan is het bezit van een
blanke huidskleur niet voldoende, doch
moeten zij ook hun afkomst radicaal
verloochenen. Men doet dat dan door ge
heel en al met zgn familie te breken en
zreh in het Noorden van de V. S. te ves
tigen. Dat mensen hierdoor voor een af
schuwelijk ethisch conflict worden ge-
ste’d is duidelijk.
Zowel in „Lost Boundaries” als in
„Pinky” is dit zedelijke conflict het cen
trale moment van de film geworden.
Daarnaast geeft de laatste film echter
een treffend beeld van da maatschap
pelijke ten achterstelling van de negers
en hun rechteloosheid. De figuur van
Pinky’s grootmoeder geeft ons een in
druk van de merkwaardige doch diepe
godsdienstigheid van de Amerikaanse
negerbevolklng. Waar deze echter ont
breekt kan de maatschappelijke ellende
tot ernstige zedelijke verwording leiden
en ook dat wordt in deze openhartige
film niet verdoezeld. Pinky is een meisje
van blanke huidskleur doch van neger
afkomst. In het Noorden kreeg zij een
verpleegstersopleiding. Wanneer zij na
jaren in haar geboortedorp terugkeert
ziet zij zich gesteld voor de beklemmen
de vraag of zij haar volk trouw moet
blijven of gebruik makend van haar
lichte huidskleur zich voor een blanke
moet uitgeven. Dit conflict wordt ver
scherpt door haar liefde voor een blanke
dokter. Deze wil vel over de biologische
vooroordelen heenstappen en ondanks
haar negerafkomst met haar trouwen.
De sociale vooroordelen kan hij echter
niet overwinnen. Hij kan Pinky slechts
als vrouw aanvaarden als zij met haar
verleden en haar afkomst breekt. Dat
leidt dan tenslotte tot de breuk tussen
hen beiden.
Dit is nu eens een film van hoog ze-
De greate gearkomste dy’t Krite mei üs tael net fier. Wy moatte Neder-
Drylts fan it Kr. Frysk Selskip forline j lünsk leare. Mar komme we dér dan
Wy sitte aliegearre yt it selde skütsje. flelftk niveau Geen goedkope braafdoe-
Dyseide minsken, dy t de taelstrud for-
skerpe, -uoatte goed bitinke, dat binnen
fyftsjin jier in kantonrjochter yn Am
sterdam wol sizze kin: Kinne jo net bi-
hoarlik Ingelsk prate? Ik wol dat goare
Hollansk hjir net hearre. Wy stride
tear üs demokratysA folksrjucht Wy
binne gjin wingewest fan Hollen. Dat is
wol prebearre, mar mis roun. Tink mar
oan ’e stien fan Warns.
It kulturele aspekt is tige bilangryk.
Dg forhklding mei Nederlan moat toart-
setten wurde en dat uugge wy it 'béste
troch sa goed mooglik Friezen to wêzen
en as Friezen yn ’e Nederlanske steat
meije wy freegje as folweardigen bihan-
nele to wuroen. Hwat is it keninkryk
der Nederlannen? Allinnich Hoilanners?
Né, ek Friezen, Drinten, Zeeuwen. Mei-
inoar foarmje wy dat Keninkryk. Der
stiet yn e wet: het onderwijs is een aan
houdende zorg der regering. As it re-
gear dit folk oersjocht, lit it dit dan ek
op Fryslün tapasse. De talinten en krêf-
ten, dy’t wy as folk krigen hawwe, bin
ne üs jown om üs to üntjaen. Dér is Ne-
derian en de wrald it béste mei tsjinne.
En dat bitsjut striid. Mar it folk wurdt
wekker, rt g>et nj allinnlch om óe
tael, de hiele üntwikkeling fan dizze tiid
hat dermei to meitsjen. Sjoch mar hoe
dwers troch alle klassen en partgen
dizze striid rint. De ijün is in geast, in
produkt fan in bipaelde kuituer en op-
rieding, dy t seit: büge of boarste.
Wy bistnde dy geast. Wy freegje frg-
heit en romte. Dat doel moatte wy yn
’t each hélde. Yn it lytse Fryslan moatte
wy der stik foar stik efter stean sünder
haet en sünder freze.
overige ontmoetingen in afd. B t.w. DOS
Zwolse Boys, RCHVitesse en En
schedéLeeuwarden zgn van alle be
lang entbloot,
Titanenstryd in Amsterdam.
Zoals hierboven reeds gezegd, staat
in 1 A bü DWSHaarlem de titel op
het spel. Weliswaar is de winnaar direct
nog geen kampioen, maar wel staat
vast dat hg dan zeer bc~e ogen gooit.
Beide ploegen beschikken over sterke
verdedigingen. Die van de Amsterdam
mers is misschien even hechter, maar
daartegenover staat dat de voorhoede
der roodbroeken wat productiever is. In
Haarlem won DWS destgds met 3—2, nu
kunnen de rollen wel eens omgedraaid
worden, omdat o.i. de Haarlemmers de
laatste weken iets sterker spelen dan
de Amsterdammers. De staartclubs in
deze afdeling krijgen het niet gemakke-
Igk. Velocitas treedt in Groningen aan
tegen ’t Gooi, dat een zeer sterke ach
terhoede bezit, en Theole moet naar Fri
sia. Onderaan is dus geen verandering
te verwachten. Verder worden gespeeld:
EDO—Ensch. Boys, AGOVV—Elinkwijk
Voor dit Genootschap sprak vorige
week Donderdag in een der zalen van
café restaurant Piso prof, dr M. J.
Sirks uit Groningen over „Vormen en
oorzaken van geslachtelgke voortplan
ting b(j planten en dieren”. Een der be
langrijkste problemen waarmee de bio
logie zich bezig houdt is dat der ge-
slachtelgke voortplanting, om de ingrij
pende en mysterieuze betekenis welke
wij nog niet volledig vermogen te door
zién. Zelfs de ongeslachtelijke voort
planting der ééncelligen schjjnt niet in
het oneindige te kunnen doorgaan, een
verversing schijnt af en toe nodig te zgn
doer samensmelting van 2 cellen, waar
uit een nieuw individu ontstaat. Wij ken
nen geen enkel organisme dat zich alleen
door deling vermenigvuldigt, de onder
zoekingen der laatste tien jaar hebben
bewezen, dat ook bij de bacteriën wel
geslachtelgke voortplanting plaats heeft.
Spr. toont dan met lichtbeelden aan, hoe
bij de laagste organismen (zweepdier
tjes) nog iedere cel aan de geslachte
lijke voortplanting kan deelnemen, bij de
draadwieren eveneens, doch daar kan al
een draad uitgesproken mannelijk, een
andere uitgesproken vrouwelijk zijn; bij
da bruinwieren zijn al bepaalde organen
gevormd, waarin geslachtscellen liggen,
doch ze zgn nog tweeslachtig, een be
paalde vorm der bruinwieren heeft ech
ter aparte vrouwelgke en mannelijke or
ganen in hetzelfde blad, en er is nog
een vorm waar een stap verder is ge
gaan, daar komen de mannelijke orga
nen op een en de vrouwelrjke op een
ander blad voor. Bij de hogere planten
komen meestal mannelijke en vrouwe
lijke organen in eenzelfde bloem voor,
maar er is ook wel een verdere differen
tiatie, nl. ■lat d -e organen in verschil
lende bloemen liggen en ook dat de man
nelijke en vrouwelijke
E'hillende Individue-
hogere dieren heef
pen van different!
belde organen, maar
is een zeer scherpe scheiding tus
sen mannelijke en
d.eren. Het zgn deze
verschijnselen
organen bij ver-
komen. Bij de
dezelfde trap-
de slak heeft
bij de spin
Gorter en Gooitske Balstra. T2. 2 _2
Gehuwd: Luitjen de Lang, 25 jr. en wirde\,De aide baron” en „it Pikel-
Hiltje Huisman, 27 jr. wed. van Lu- fleisfet” fen TJ. Veletra. Efternei
cas Brink; Gabe Fritsma, 26 jr. en dounsjen!
Etje Afcsma, 26 jr.
mersma en Dorothea Hubertina Tul-
leners; Hendrikus Johannes z. v. Jo
hannes Ggsbertus Jannes en Aagje
de Wit; Willemke d. v. Johannes Advertentie: Toanielfoar-
Auke Faber en Ruwkje Idskje Dok- stelling op Peaskesnein, de jouns 8
kum; Grietje d. v. Aldert Bouwhuis üre krekt yn „De trge Friezen” to
en Aaltje de Boer; Sietske d. v. Sgtze Snits troch it Sjong- en Toaniel-
selskip „Euphonia” to Raerd. Opfierd
NIJLAND, 8 Maart. Hedenmiddag
werd de voor de competitie nogal be
langrijke wedstrijd Nijland IMakkum
I op het sportterrein alhier gespeeld,
ender leiding van scheidsrechter Boot-
sma van Sneek. Nijland, dat de toss
won, verkeos eerst te spelen met de vri
sterke wind mee. Nadat een paar mi
nuten waren voorbij gegaan met een we
derzijds verkennen, gingen de gasten tot
de aanval over, waarbij het N.-doel een
gevaarlijk moment beleefde, doch de
score bleef blank. Nijland nam hierna
het initiatief over, miste een paar keren
een behoorlijke kans en nam daarna de
leiding door haar midvoor, die een door
de achterhoede, de keeper incluis,
gemiste bal beheerst inschoot. Even voor
rust hadden de Makkumers succes, toen
bun linksbuiten de bal kreeg en deze
fraai doorgaf aan een der andere voor
hoedespelers, die de N.-keeper kansloos
sloeg. Zodoende was met rust de stand
gelijk en hadden de gasten na rust met
de wind mee, theoretisch de beste kan
sen. Doch de wederzijdse aanvallen lever
den door slecht richten en goed werken
de achterhoeden niets op. Het einde pijnlijke gevolgen. Vraag Uw leverancier
spanning in dt> kopgreep blgfL
lessen:
Cornelia Johanna Frederica Öuën- petie; Jiskje Jantje v. d. Bij, 9 mnd.;
dag, Sneek; Caroline Antoinette Bmi- Sjirk Fokkens, 2 jr.; Geertje de Boer,
lie v. d. Palm, Usbrechtum; Stjkje 20 jr., ongeh.; Martha Geertruida
de Vries, Sneek; Wülem Halbertsma, Anna Maria Casparie, 7 mnd.
liagrijnige Rheumatische Pijnen in
l 0w ledematen, nu hier, dan daar.»
Laat ’t met U niet zo ver komen. Neem
Kruscben Salts bg de eerste aanwijzin
gen van Rheumatische pijnen. Daarmee
brengt ge Uw bloedcirculatie weer op
gang. Want niet zodra bloedzuiverende
organe.. in hun werking verslappen,
demonstreert zich dat in pijn en stram
heid hier en daar. Onzuiverheden in het
bloed krijgen dan bun kans. In plaats
van te worden afgevoerd langs natuur
lijke weg, gaan deze zich vastzetten en
Uw lijden begint. Maar niet bg de vaste
Kruschen gebruikers. Di- weten van
geen onzuiver bloed, nog minder van de
kwam dan ook met 1- 1, waardoor de leen flacon Kruschen, or- persoonlijk die
spanning in d« kopgreep blgft. radicale verbetering te ondervinden.
greate gearkomste dy’t Krite mei üs tael net fier. Wy moatte Neder-
fan if Wr TTrarelz RpIcUin 1 lA.nsk laarp Mar komma tvp dér dan
wike yn 1 Gebou hélden hat en hweryn J fier mei? Tink ris oan al üs emigranten,
de hearen Fedde Schurer en P. v. d.
Mark sprutsen hawwe, waerd mei gebet
en it foarlêzen fan in diel fan Genesis
11 iepene, hwernei foarsitter H. Waltje
nei oanlieding fan dy tekst in koart
iepeningswurd spriek.
As earste sprekker krige de hear v.
d. Mark, foarsitter fan it Kristlik Frysk
Selskip, it wurd. Der binne minsken,
sa bigoun hy, dy’t as men it hjoed de dei
oer de Fryske Biweging hat, sizze: it giet
ommers goed. Wy geane foarüt. Hv. at is
it de lêSte 20, 30 jier foroare. Mar wy
bins* der noch lang net. It is üs rjucht,
dat wy üs tael op ’e skoalle leare en
oeral brüke. Binne wy sa fier? Noch
lang net! Yn 'e skoalle eu ’e tsjerke is
it aliegearre Hollénsk. En hjir yn Drylts
mei hja yn ’e Rie net brükt wurde. It
Frysk komt noch hielendal oan ’e krap-
perein, mar gjin tael kin it forneare dat
de Hollanske wals der altyd oer hinne
giet. Mar it giet net allinich om üs tael
of it rjocht fan üs tael. It giet om in
folia wider perspektyf.
