Predikbeurten
1
s
AAH WINSTE N
p
H
fe«
BB
H
o
Wie werden Sneker in December 1953?
g
FRIES SCHEEPVAARTMUSEUM
PUROL GENEEST
ruwe huid, ruwe handen, ruwe lippen
Wat wil de beweging
van Europese
Federalisten
Van glazen flessen, dakpannen
Dammen
en
t
/O,
Hardrijderij schoolkinderen
Blauwhuis
Ijsclub IJsbrechtun
Omstreken
Manljusriderij to Jutryp-
Hommerts
Zondagdienst Dokter,
Apotheek en Zusters
Dorpsbilang Gauw
I
Ijsclub Heeg hield hard
rijderij van oud-hardrijders
Ledengearkomste Griene
Krüs to Jutryp-Hommerts
Hurdriderij foar skoalbern
to Jutryp-Hommerts
Het leven begint bij veertig
liggen op de loer.
Heem in acht - neem Krnschen.
SPIERPIJN, SPIT...
en aarden buizen
3
2.
LXXI
H. H.
T
Advertentie I.M.
nam.
de
W.
Advertentie I.M.
4.
Advertentie 1. M.
r-
Advertentie Ï.M.
t
De voorwedstrijden om bet
persoonlijk kampioenschap
van Friesland.
DOOPSGEZ. GEMEENTE.
Voorm. 10 uur Ds. M. v. d. Meulen.
67 Februari 1954.
Vanaf Zaterdagmiddag 4 uur:
Dokter K. v. d. Heuvell, Bothnia-
kade 1, Telef. 2612 (b.g.g. 3000).
Apotheek
Vanaf Zaterdagavond 6 uur:
K. G. Postma, Oosterdyk 65.
Wijkverpleging
Zuster H. Oppedyk, Jachthaven
straat 10.
Kraamverpleging
Zuster IJ. Kramer, Stationsstr. 14
BIJ BRAND.
Voor brandmelding belle men
steeds op nr. 3000.
ZONDAG 7 FEBRUARI 1954.
NED. HERV. KERK SNEEK.
Voorm. 10 uur Dr K. H. Siccama.
Nam. 5 uur Ds. H. Sondorp.
Bed. H. Doop.
VER. VAN VRIJZ. HERVORMDEN.
Amicitia: voorm. 10 uur Drs R. K. de
Jong. Extra collecte.
N. van Loo;
Kuiper, van Lemmer.
Zuiderkerk: voorm. 9.30 uur Cand. Th.
Kuiper; nam. 5 uur Ds. J, M. Spier,
GAUW. Dorpsbelangen vergaderde
Maandag in ’t Gebouw. Voorzitter H.
Jellema opende met een woord van wel
kom tot de leden die niet in grote ge
tale waren verschenen. Misschien waren
de weersomstandigheden en de Elfme-
rentocht daar aan schuld. De notulen
gelezen door de secretaris werden goed
gekeurd. De penningmeester bleek zijn
boeken te hebben afgesloten met een
klein batig saldo. Besloten werd om ook
volgende zomer in combinatie met an
dere dorpen Offingawier en Goënga een
autotocht voor ouden van dagen te or
ganiseren. Voorzitter Jellema was niet
herkiesbaar; in zijn plaats werd be
noemd W. Cnossen. Bij de rondvraag
was er nog een geanimeerde bespreking
aangaande verschillende belangen van
de dorpsgemeenschap. Vervolgens ver
telde de schrijver Abe Brouwer iets van
zijn werk, hij las een ernstige novelle
voor en behandelde enige fragmenten
uit andere van zijn werken. Hij introdu
ceerde ook een hoorspel en behandelde
het marktgebeuren op humoristische
wtjze. Alles bijeen genomen een heel
boeiende voordracht. Jammer dat de op
komst der leden zo gering was. Het be
stuur mag- op een prachtige avond te
rugzien. Om elf uur sloot de voorzitter
de vergadering.
PINKSTER ZENDING.
Voorlopig Woensdag 8 uur in Aere Pe-
rennius. Spr. Pastor H. Brohede.
doordringen. Evenzo is het gesteld met
de andere S.D.C.’er J. de Korte in groep
D, die het tegen de leider J. Miedema
(DCL) moet opnemen. De „theoretische”
kans bestaat hier zelfs, dat vier spelers
met ieder 5 punten eindigen. Daarvoor
is nodig, dat de Korte van Miedema
wint en de Vries (Workum) en Huizing
(Harlingen) van de G.S.’er S. v.d. Kooi,
welke laatste niet in een beste vorm
steekt. Weet Miedema evenwel minstens
remise te spelen, dan zou ook hij weder
om zijn terugkeer in de finale kunnen
vieren. In groep E gaat het nog tussen
Y. v. d. Bij (DCL) en H. Steenhuis
(Meppel), die beiden 5 punten hebben.
Beide moeten het nog opnemen resp.
tegen J. Stenekes (Gez. Sam.) en H.
Krot (SDC), twee tegenstanders tegen
wie het altijd nog moeilijk is te win
nen.
In de jeugdwedstrijden krijgt ook Th.
Doevendans het zwaar tegen K. Rozema
(Zwaagwesteinde), Niettemin achten
wij hem tot een puntenverdeling in staat,
in welk geval de kans om zich te plaat
sen bestaan blijft.
Competitie Sneeker Damclub.
In de hoofdklasse verloor L. Wijnja
by verrassing van K. Krot en daarmede
goeddeels zijn kans op het kampioen
schap. Er zal voor de Korte derhalve
wel een hernieuwd kampioenschap zijn
weggelegd; om de tweede plaats heerst
nog voldoende spanning, getuige on
derstaande stand: J. de Korte 1120,
L. Wjjnja 12—17, K. Krot 13—16, H. de
Boer 1214, H. Nauta 1314, H. Krot
12—13.
In de eerste klasse verloor J. Wester
door een fraaie slagzet van R. Wage-
naar. Hierdoor kwam P. Jorritsma, die
van C. Spijker won, in zijn directe na
bijheid. J. de Groot en A. Faber deelden
gelijk op, terwijl J. de Wal ditmaal te
sterk bleek voor D. Boot.
In de tweede klasse deelden J. Bat-
stra en Huitema de eer, zeker tot ge
noegen van leider v. d. Sluis. De stand
In de kopgroep is hier: v. d. Sluis 13
18, J. Batstra 13—15, IJ. Kroes 10—13,
Huitema 711.
Cili Galama;
Schel tinga.
Jongens 7 en 8 jaar: le pr., f3.
Watte Bruinsma; 2e pr., f 2.Jan Be-
kema; 3e pr., f 1.Durk Bosma.
Meisjes 8 en 9 jaar; le pr., f3.
Ginie Brouwer; 2e pr., f 2.Hendrina
Rijpma; 3e pr., f 1.Alie Bootsma.
Jongens 10 en 11 jaar: le pr., f 4.
Theo Popma; 2e pr., f 2.50, Henkie Hui
tema; 3e pr., f 1.50, Paul Andela.
Meisjes 10 en 11 jaar: le pr., f 4.
Gonnie Galama; 2e pr., f 2.50, Wietske
Rijpma; 3e pr., fl.50, Jannie Brattinga.
Jongens 1214 jaar: le pr., f5.
Bouke Doper; 2e pr., f 3.Klaas Rijp
ma; 3e pr., f 2.Haitze Wiersma; 4e
pr., f 1.Sietze de Boer.
Meisjes 1214 jaar; le pr., f5.
Hiltje Kramer; 2e pr., f 3.Hendrina
Witteveen; 3e pr., f 2.Hermina Lenes.
Meisjes Huishoudschool: le pr., f 5.
Lucie Beekema; 2e pr., f 3.Boukje
Wybenga; 3e pr., f 2.Ginie Hoekstra.
HEEG, 2 Februari. Slechts 12 deelne
mers verschenen aan de start. Doordat
het fel koud was waren 15, die zich
reec aangegeven hadden, niet opgeko
men tot grote teleurstelling van het be
stuur. Er werd in drie groepen gereden.
Afdeling A, 4050 jaar: 1. C. Meier-
hof, Terwispel; 2. P. Brouwer, Langweer.
Afdeling B, 5060 jaar: 1. J. Slof,
Joure; 2. M. de Jong, Nieuw-Beets.
Afdeling C, boven de 60 jaar: 1.' A.
Dikkerboom, Oudehaske; 2. W. Peeke-
ma, Broek o.d. Joure.
De prijzen bestonden uit luxe voor
werpen.
LEGER DES HEILS, Kleinzand 20.
10 uur v.m. Heiligingsdienst; 7 uur
n.m. Openluchtsamenkomst Ged. Pol;
8 uur n.m. Verlossingssamenkomst.
Leidster der diensten Luitenante W.
Kloosterman.
Donderdag 11 Februari: 8 uur nam. Hei
ligingsdienst. Leider v. d. dienst Kapi
tein Wismeyer.
JEHOVA GETUIGEN.
Iedere Dinsdagavond Pieter Jelleshüs,
Kleinzand en Zondagsavonds 7.30 uur.
NED. HERV. KERK.
Abbega: voorm. 9.30 uur de heer S.
Brouwer van Menaldum; nam. 1.45
uur Ds. van Dullemen v. Oudega(W).
Goënga: nam. 1.30 uur Ds. F. H. Kuiper.
Voorjaars-Zendingscollecte.
Hommerts: voorm. 9.30 uur Ds. H. C.
Kranendonk; nam. 1.45 uur Ds. H. de
Noo. H. Doop.
Nijland: voorm. 9 uur en nam. 1.30 uur
Ds. Prins.
IJSBRECHTUM. Op de gracht van
Epema-State hield bovengenoemde ijs
club een hardrijderij voor kinderen van
leden. De uitslag was:
Jongens en meisjes tot en met'6 jaar:
le pr. Ineke Bakker; 2e pr. Feikje Ley-
stra.
Jongens 7 en 8 jaar: le pr. Albert
Koopman; 2e pr. Bouke Kpopmans.
Meisjes 7 en 8 jaar: le pr. Geertje de
Boer; 2e pr. Rigtje Bakker.
Jongens 9 en 10 jaar: le pr. Johannes
Bles; 2e pr. Kerst Koopman.
Meisjes 9 en 10 jaar: le pr. Brechtje
Spoelman; 2e pr. Gezina Jillings.
Jongens en Meisjes 11 en 12 jaar: le
pr. Uilke Bakker; 2e pr. Tjeppie
Bosscha.
Estafette Jongens en Meisjes 13, 14
en 15 jaar: le pr. R. de Boer, J. Leij-
stra, A. v. d. Tempel; 2e pr. W. v. d.
Eems, B. v. d. Zee; H. Spoelman.
Dinsdagmiddag hield bovengenoemde
ijsclub een estafette-rijderjj voor leden
met dames. Door de felle koude en harde
wind was er geen grote deelname. Er
waren maar 9 drietallen die de strijd
aanbonden. De uitslag was:
le prijs Willem de Boer, Anneke de
Jong, Klaas v. d. Wolf; 2e pr. Willem
Schaap, mevr. BootsmaAltenburg, Ate
Speerstra.
Yn it lokael by de brêge waerd Tiis-
deitojoun de ledenjoun fan de for. i£
„Griene Krüs” holden. Nei’t de foarsit-
ter O. Hofman de gearkomste iepene hie
mei gebet róp er de oanwêzige 15 mei-
elkoar it wolkom ta. Ut de forslaggen
fan de skriuwer H. Jorritsma blykte
dat de foriening net stilsitten hie. Nést
it gewoane wurk hiene se mei de ramp
de foarstap nommen ta helpaksje. Fier
der wie der in E.H.B.O.-kursus op tou
set mei goed 20 kursisten. Ek wie der
frijhwat nij materiael oanskaft. De skat-
halder A. Osinga liet ek net in raer lüd
hearre. Troch in pear forfaltsjes wie
der in foardelich saldo fan f 566.55. De
beide bistjürsleden O. Hofman en H.
Jorritsma waerden mei op ien nei alge-
miene stimmen op ’e nij ynhlerd. Hen-
ny Schotanus soarge op prachtige wize
mei deklamaesje foar de nedige ófwik-
seling. As attraksje stie der priissprek-
ken op it programma. By de froulju
woun Henny Schotanus de le prils en
frou OsingaHuitema de 2e priis. De
manlju hiene allegearre likefolle pun
ten, sadat der om de prizen lotte wurde
moast. Durk Baanstra en Anne Osinga
wiens de geiokkigen. Foar de rounfra-
ge wie net folie mear en om healwel
alven sleat de skathélder de gesellige
gearkomste mei tank oan God.
Moandeitomiddei hawwe de hern fan
de skoallen to Jutryp en Hommerts
harren kréften tsjin elkoar metten. De
lieding wie by it bistjür fan de iisklub
en by de skoalmasters, dy’t spitiger-
nöch de waermte net hélde koene. De
ütslach wie: Famkes 6 en 7 jier: le pr.
Popkje Hoornveld; 2e pr. Pytsje Berg-
sma. Jonges 6 en 7 jier: le pr, Durk
Nauta; 2e pr. Sybren Hoekstra; 3e pr.
Haeije Wittermans. Famkes 8 en 9 jier:
le pr. Getsje Zylstra; 2e pr. Grytsje
Piersma; 3e pr. Sjoeke de Jager. Jonges
8 en 9 jier: le pr. Jan Cnossen; 2e pr.
Willem Gaastra; 3e pr. Jetze Nieuwen
huis. Famkes 10 en 11 jier: le pr.
Maeike Duiker; 2e pr. Anna Nijdam; 3e
pr. Ytsje Nauta. Jonges 10 en 11 jier:
le pr. Michiel Cnossen; 2e pr. Bert
Regelmatig! De zes minerale zouten
van Kruschen stimuleren Uw bloed
zuiverende organen. Zolang die maar
krachtig blijven werken, worden pijn-
verwekkende onzuiverheden op natuur
lijke wijze afgevoerd en hebt U van
iheumatiek geen weet...
't Loert overal. De weldadige warm
te van de pijnstillende Thermogène
verdriift de snerpende pijn.
deze op de daken van gerestaureerde
middeleeuwse kerken te leggen. Maar de
ware kunst heeft men nog niet onder de
knie, men kan het verschil maar al te
duidelijk zien. Misschien schuilt het ge
heim wel in het gebruik van open vuren,
gestookt met turf. Het moeilykste is
juist, de warme, diep-rode of zacht-
oranje tinten te treffen.
Ook van deze „nonnen- en paters” kan
men verschillende typen in ons Museum
vinden, opgesteld in de kelder naast de
zandstenen, 12de eeuwse sarcofaag uit
Tjerkgaast. Uit Sneek zelf hebben wij
tot nog toe geen gaaf exemplaar kunnen
bemachtigen; ook de ondergrond van
het voormalige Johannieterklooster, die
nu al goeddeels door de jongste stads
uitbreidingen is verzwolgen, leverde
slechts brokken op. Wij hebben ons dus
tevreden moeten stellen met voorbeelden
uit Janum bij Dokkum, Holwierde in
Fivelgo en Midwolda in ’t Oldambt. Af
wijkend van vorm zijn de overeenkom
stige pannen, die wij eens uit ’t oude
Deventer meer naar Sneek namen. Hier
kan men zelfs nog verschillende huizen
in de oude binnenstad vinden, dia nog
met dergelrjke pannen zijn gedekt; ooit
in Zutfen is dit het geval.
Tot slot dan de draineerbuizen, ogen
schijnlijk artikelen, die nog minder dan
dakpannen m een oudheidkundig Muse
um thuis horen. Maar vergist U zich
niet, men onderschat zijn voorouders
wel eens! Mogen de draineerbuizen, ge
lijk wü die thans kennen, eerst sedert
ongeveer een eeuw in gebruik zijn ge
raakt de landbouwhistoricus N. G.
Addens wijdde er in de vorige Groning
se Volksalmanak een interessante stu
die aan dit neemt niet weg dat ver
gelijkbare pijpen reeds in de middel
eeuwen op Friese panwerken gebakken
moeten zijn, om ondergronds water af-
of aan te voeren. Dit bleek wel duidelijk
uit ontdekking, die de veehouder F.
H. Rienstra te Doniahuis onder Hydaard
deed en ons door bemiddeling van Dr
Veenenbos ter ore kwam. Deze stiet in
het weiland, gelegen onmiddellijk ten
Oosten van diens uit terpaarde bestaand
erf, ter diepte van 5 voeten op een uit
kloostermoppen opgezet putje, waarin
een uit aarden buizen netjes samenge
voegde, onderaardse leiding uit kwam.
Omdat het perceel vroeger al eens was
afgegraven om de vruchtbare bovengrond
te bekomen aan weerszijden van de
weg was voorheen alles terp kon men
de leiding slechts nog over korte afstand
volgen. Naar ons gevoelen betrof het
hier een drinkwaterputje, dat verbinding
had haar singel of gracht, zodat men
voor het drenken van het vee steeds
verzekerd was van „stromend water”,
zonder met emmers of tonnen behoeven
Na de uitslagen van Dinsdagavond is
de laatste ronde, die Zaterdagmiddag te
Leeuwarden gaat, wel uitermate belang
rijk geworden. In groep A staat D.
Cremer (Lioessens) voor een zware op
gaaf. daar hij persé van A. Talsma(Rin-
sumageest) zal moeten winnen, om zich
te plaatsen. Talsma, die zich een vorig
jaar juist niet bij de eerste zes van
Frieslands besten kon handhaven, heeft
dus een mooie kans het verloren ter
rein te heroveren. In groep B is de
zaak reeds bekeken. De Huizumer Das
sen,die een vorig jaar het eveneens niet
in de finale kon banken, mag het thans
opnieuw proberen. In de voorwedstrijden
nl. bereikte hij de fraaie score van 7 uit
4 In groep C vecht H. Jelsma (Rau-
werd) voor zijn laatste kans. Tegen
Bloem (Zwaagwesteinde) bereikte hij
weliswaar materiaalvoordeel, doch wij
vrezen voor hem dat hij juist iets te
kort zal schieten om deze hangpartij tot
winst te brengen. By remise gaat het
verder tussen Bloem en H. de Boer,
welke laatste na zijn misstap tegen de
G.S.’er Stoelwinder alleen met winst ge
baat is, wil hy wederom tot de finale
Er is hier ter stede in het laatst van
het vorig jaar een vergadering gehou
den, waar een afdeling van de Bewe
ging van Europese Federalisten is op
gericht (bestuur: de heer J. Nauta,
Leeuwarderweg 42, voorzitter, de heer
mr Y. N. Zeijl, Stationsstraat, secretaris,
mevr. J. Schutter, pennm. en de h.h. W.
Nauta, Menno de Vries, beide te Sneek
en G. Wierda, Ijlst). Nu deze afdeling
a.s. Maandag een openbare vergadering
heeft belegd in hotel Hanenburg, waar
als spreker zal optreden de heer Brijnen
van Houten zij hier nog even de aan
dacht gevestigd op wat de Europese
Federalisten eigenlijk willen. Misschien
zal dat het bezoek aan deze vergadering
aanmoedigen want het betreft hier een
zaak, welke ons allen aangaat. Ko
ningin Juliana heeft dat op 20 Mei 1953,
sprekende voor de studenten in Kopen
hagen, treffend uitgedrukt toen zij zei-
de: „Binnen een kwart eeuw zullen wij
in Europa öf allemaal in hetzelfde huis
wonen, öf in dezelfde ruïne ondergaan.
Als wij de handen ineenslaan en elkan
der helpen kan Europa een overvloed
van stoffeiyke rijkdom verwerven en
een rijkdom aan culturele waarden gaan
verspreiden, gedragen door morele
kracht. Wij kunnen niet met de geest
van de tweede helft van de twintigste
eeuw in gebouwen biyven wonen, die
ontworpen zijn m de negentiende eeuw
of zelfs in de achttiende”. Tot zover
H. M. de Koningin. De wereld van van
daag is nu eenmaal er niet meer een
van kleinere of grotere nationale sta
ten, maar van werelddelen. In die we
reld zijn onze kleine Europese staten
verouderd en gaan zij ten onder. De
Europese Federalisten willen dus een
verenigd en vry Europa, omdat zy wil
len leven. Europa gaat ten onder, niet
omdat de Europeanen hun werkkracht
en hun kunnen hebben verloren, maai
omdat zij voor die werkkracht en dat
kunnen geen ruimte meer hebben. Een
verenigd Europa schept meer ruimte
voor allen en daarmee hoop voor de toe
komst. De Europese federalisten willen
een verenigd Europa, maar ook een vrij
Europa, omdat vryheid het hoogste
goed voor de mens is en staatkundige
vryheid der burgers het enige funda
ment, waarop een menswaardige sa
menleving kan worden opgebouwd. Ook
die vrijheid wordt thans bedreigd omdat
Europa niet verenigd Is. Krachteloos en
verdeeld staat dit West-Europa tegen
over de gevaren welke het van binnen
uit en van buiten bedreigen. Zo kent dit
West-Europa weer de angst voor de on
dergang, een angst welke verlammend
werkt op zijn burgers. Wil het zieke
Europa weer gezond worden, willen zyn
burgers weer zonder die verlammende
angst leven dan moeten de slagbomen
welke thans de landen onderling schei
den omhoog, moet Europa één worden,
één vrije ruimte dus waarin de Euro
peanen zich kunnen bewegen en waarin
de belemmeringen zijn opgeheven, die
thans het staatkundig, geestelijk en
economisch leven dreigen te verstikken.
Een verenigd Europa dus, maar in de
vorm van een federatie van vrije Euro
pese volken, verenigd onder een ge
meenschappelijk, langs democratische
weg tot stand gekomen gezag, dat zich
uitstrekt tot die onderwerpen, die ter-
wille van het gezamenlijk welzijn niet
meef nationaal kunnen, doch Europees
moeten worden geregeld.
Een hersenschim, deze federatie’ Ze
zal dat inderdaad blijven als niet allen
de schouders er onder zetten. Ze mag
geen hersenschim biyven omdat het om
het leven van allen dus ook van u en
de uwen gaat. Werk daarom mee
aan de totstandkoming van deze fede
ratie en kom om te beginnen eens op
de vergadering van a.s. Maandag.
echtgen. van Gerben Hoekstra, zonder,
de Bourbonstraat 7, van Tolbert, Zuider-
weg 32; Hille Bosma, matroos IKM, U.
Emmiusstraat 9, van Den Helder, Bui
tenhaven 5; Margaretha J. Bruggink,
religieuse, Dr Boumaweg 3, van Maas
tricht, St, Servaaskl. 14; xEverhardus
R. Zweep, inspecteur ’s Ryks belastin
gen, Leeuwarderweg 12, van Harlingen,
Noorderhaven 97; Janke Wallnga, kin-
derverzorgster, Kerkhoflaan 4, van Pet
ten, Korfwaterweg 1; Antje G. Kooij,
wed. van R. J. de Groot, zonder, Dr
Bosstraat 11, van Veenwouden M 72;
Anne van der Werf, adv. en proc., Leeu
warderweg 7, van Leiden, Bloemisten
laan 47a; Maria A. G. Rijkenberg, kin-
derverzorgster, Dr Boumaweg 3, van
Haarlem, v. ’t Hoffstraat 75; Jan H. de
Groot, zonder, a.b. „Pr. Marijke”, van
Balk aan boord; Pieter Punter, rijwiel
hersteller, Kloosterstraat 7, van Goënga
30; Jan Brandligt, zonder, H. Cathari-
nastraat 22, van Meppel, Brouwers-
dwarsstraat 14; Geesje A. Kleinlugten-
beld, cheffin manufacturenzaak, Ama-
liastraat 25, van Enschede, Oldenzaalse-
straat 869; x Albert je Struik, zonder,
Koopmansgracht 29, van Amsterdam,
Meerhuizenstraat 3IH; Bouwe Hoge-
boom, groentehandelaar, Wassenbergh-
straat 22, van Duitsland; Jelke van der
Wal, zonder, a.b. „Pr. Marijke”, van
Haulerwijk, Hoofdweg boven 27; Aukje
P. M. Arp, religieuse, Dr Boumaweg 3,
van Zwolle, Blekerstraat 1; Elske
Wijkstra, a. b. „Pr. Marijke” van C.B.R.
X Gezin.
BAPTISTEN GEMEENTE.
Kerkgebouw: Willem Lodewijkstr.
Voorm. 9.30 en nam. 5 uur Ds. Ph. Lin
deman.
Jeugdbyeenkomsten: 7.30 uur voor leef-
tyd 12 t.e.m. 15 jaar en 8 uur voor
ouderen.
Vrijdag 5 Februari: ’s avonds 7.30 uur
Bijbellezing en Bidstond.
AERE PERENNIUS.
Vergadering van Gelovigen. 10 uur by-
eenkomst.
DOOPSGEZ. GEMEENTE.
Woudsend: nam. 5 uur Ds. H. J,
Wilde.
Ijlst: voorm. 9.30 uur Ds. H. B. Kossen.
Extra collecte Doopsgez. Jeugdwerk.
GEREF. KERK (Art. 31 K.O.)
Koudum: voorm. 9.30 uur Lezen (Ooste
59); nam. 2 uur Ds. Benschop (in de
Doopsgez. kerk).
GEREF. KERK.
Oudega (W.): voorm. 9.30 en nam. 1.30
uur Ds. v. d. Plaat. (H.A. en Dankz.)
Jacoba Mulder, zonder, Amaliastraat
53, van Enschede, Roggestraat 11; Ge
orges H. Galema, cand. notaris, Singel
40, van Bussum, H. Zwaardemaker-
straat 1; xRoelof van der Mey, houtbe
werker, Zuidend 19, van Grouw, Molen
pad 3; Roelof K. de Jong, vicaris,
Marktstraat 16, van Heilo, Frederiks-
laan 19; xHendrik Toonstra, mach,
bankwerker, Napjusstraat 34, van Am
sterdam, Nepveustraat 221; Johanna
M. Visser, verpleegster, Jollenstraat 11,
van Voorburg, Oosteinde 62; xBertus
Lubbering, grondwerker, a.b. br.adres
Parkbuurt 39, van Meppel, a. boord;
xRein Veenstra, landb.ingenieur, Mei-
doornlaan 2, van Schagen, Marktstraat
5; An je L. Ubbens, arts, Stationsstraat
27, van Groningen, T. Mesdagstraat
38a; xjules C. Keydeniers, zonder, N.
Dillenburgstraat 31, van Oppenhulzen
134; Alida C. J. Lammers, religieuse,
Dr Boumaweg 3, van Breda, Ulven-
houtselaan 19; Bertha Han, verpleeg
ster, Dr Boumaweg 3, van Amsterdam,
Willemsparkweg 144; Leon H. F. van
Zanten, lasser, Priorstraat 18, van Wol-
vega, Andr. Veenstrastraat 2; Johanna
P. Kruk, echtgen. van Klaas J. Hager,
zonder, Grootzand 24, van Co;vorden,
Batavierstraat 5; Geeske Veldstra, ver
koopster, 2e Steenklipstraat 21, van
Amsterdam, le Helmersstraat 161hs;
lebeltje Hoogland, echtgen. van Jan
Age Bouma, Kleinzand 46, van Oppen
huizen 85; Folkert A. Wijngaarden,
Kantoorbediende. Priorstraat 39, van
Apeldoorn. Stoppelbergweg 40; Alber-
tje de Jong, echtgen. van Jan Veenema,
zonder, de Bourbonstraat 2, van Roor-
dahuizum 90; Paulina M. Zwagerman,
onderwijzeres. Kruizebroederstraat 89,
van Oostburg, St. Eligiusplein 5; Djien
N. Hwan, 1.1. verpl., Dr Boumaweg 3,
van Amsterdam, le Oosterp.str. 179;
Hinko Rienstra, zonder, Amaliastraat
6, van Ermelo, ’s-Heerenloo 25; Geesje
de Vries, echtgen. van H. L. M. Tiche
laar, zonder, Prinsengracht 19, van
Leeuwarden, Schrans 145; Antje Snip,
Tiisde! hold de iisklub „lendracht” to
JutrypHommerts in hurdriderij foar
Breeuwsma; 3e pr. Anne Osinga. Fam- manlju. Der wiene 12 dlelnlmmers. Op
GEREF. KERK SNEEK.
Noorderkerk: voorm. 9.30 uur Ds. E. N.
van Loo, Z. 8; nam. 2.30 uur Ds. E.
nam. 5 uur Cand. Th.
Z. 8.
Oosterkerk: voorm. 9.30 uur Ds. J. M.
Spier, Z. 8.
GEREF. KERK (Art. 31 K.O.)
Oosterdyk 30.
Voorm. 9 en nam. 5 uur Ds. Benschop.
CHR. GEREF. KERK.
Voorm. 9.30 en nam. 5 uur Ds. J.
v. d. Gronden, van IJmuiden.
Offingawier: voorm. 9.30 uur Ds. F. H.
Kuiper, Voorjaars-Zendingscollecte.
Oudega (W.)nam. 1.30 uur Ds. van
Dullemen.
Scharnegoutum: voorm. 9.15 en
1.30 uur Ds. C. P. van Andel.
Sandfirden: voorm. 9.30 uur Ds. van
Dullemen.
Tirns: voorm. 10 uur Ds. Brink. H. Doop.
Woudsend: voorm. 9.30 uur Ds. de Noo;
's avonds 7.30 uur Ds. Kranendonk.
IJlst: voorm. 9.30 en nam. 2 uur Ds.
B. Albada.
kes 12 jier en alder: le pr. Harmke ’e bybanen wie fanwege de kjeld net
v. d. Velde; 2e pr. Lize Nauta; 3e pr. folie minsken. Ek wie der by de ridery
Netty Wittermans. Jonges 12 jier i
Alder: le pr. Gerben Stavinga; 2e r
Jurjen Strikwerda; 3e pr. Willem c’
Boef.
BLAUWHUIS. Er woei Dinsdagmid
dag een ijzige wind, maar op de Kerk-
gracht was het tamelijk luw. Bovendien
was er heerlijk warme chocolademelk
in overvloed. En ook kreeg ieder kind
een reep en een koek. Hartelijk dank
aan de milde gevers en aan de spontane
helpers en helpsters, die dit feest mo
gelijk maakten en deden slagen. En hier
is de uitslag:
Jongens 6 en 7 jaar: le pr„ f2.
Fons v. d. Zee; 2e pr., f 1.Martien
Mulder.
Meisjes 6 en 7 jaar: le pr„ f 2.
2e pr., f 1.Marietje
Een bonte rij wacht op beschrijving,
van een scheepje in een glazen fles tot
aan middeleeuwse draineerbuizen. Waar
te beginnen Eerst dan maar het
scheepje. Ieder kent ze wel, in meer of
minder fraaie uitvoering op vernuftige
wijze in opgevouwen toestand door de
nauwe flessenhals getrokken, om vervol
gens met een enkele ruk aan het touw
tje in de gewenste stand te worden ge
bracht. Ook in Sneek hebben wel oude
varensgasten gewoond, die deze kunst
verstonden, en het zou me niets verwon
deren als er zich nu nog iemand kwam
aanmelden, met het aanbod voor ons nog
zulk een kunststukje te vertonen! Een
wel zeer mooi exemplaar bezat ons Mu
seum tot voor enkéle jaren; binnen een
grote, sieinjk gevormde stopfles, zag
men een bygedraaide driemaster, bezig
in volle zee een sloep uit te zenden om
schipbreukelingen te redden, die zich
vastklemden aan de kiel van een ge
kantelde sloep. Alles was gesneden uit
ragfyne houtsplinters en op bonte wijze
beschilderd. Wy hadden het als een
pronkstukje in zijn soort geëxposeerd op
de „Windvaan"-tentoonstelling van 1950,
maar achteraf is dat onverstandig geble
ken. In een onbewaakt ogenblik, toen
het publiek geen toegang had, heeft een
onbekend persoon de fles opgenomen en
blijkbaar onzacht weer neergezet, met
het gevolg, dat de inhoud deels losraakte
en verschoof, met al de gevolgen van
dien. Het stuk was daardoor niet meer
geschikt om te worden ongesteld. Ge
looft U, dat dit een droeve dag was
voor de conservator.
De fles, die nu het eigendom werd van
het Museum, werd ons geschonken door
Jhr. A. F L. Hora Siccama, voorheen
woonachtig te Leeuwarden. In de fles
ziet men een viermast-barkschip, die
door twee sleepbootjes buitengaats ge
trokken wordt. Wij weten ook de histo
rie van deze fles: het scheepje werd ge
sneden door een bootsman, die de op
dracht had een oogje te houden op de
schenker, toen deze als kleine jongen
omstreeks het jaar 1900 van Batavia
naar Amsterdam voer, om in Nederland
zijn opvoeding te kunnen voltooien. Deze
aanwinst is de enige, thans op Scheep
vaartgebied te melden, afgezien van een
aantal hoogst belangwekkende scheeps
journaals van een Workumer kofschip-
reder, lohenoe over de jaren 17631769.
waarover wij later nog iets meer hopen
te vertellen, evenals over nog andere,
op de Friese zeevaart betrekking heb
bende schrifturen, het Museum ten ge
schenke aangeboden.
Zijdelings met de zeevaart hangen sa
men enige oudheden, te Workum aange
kocht, te weten een aardig, typisch
Zuidwesthoeks „üngetiders-tsjotteltsje'
met bijbehorende „treeft” en „haal”, bui
tengewoon sierlijk gesmeed, een geelko
peren scheerbekken tot voor een tien
tal jaren hing er een dergelijk bekken te
blikkeren aan een uithangbord van een
barbier in de Galigastraat en een
aardige, 18de eeuwse zilveren vork, van
het .ype, dat toen in de stadjes rond de
Zuider ee in ’wang was, als er een Zon-
dagseten op afel kwam.
Maar ook uit Sneek kwamen weer zo
niet kostbare, dan toch karakteristieke
oudheden binnen. Wy noemen in het
voorbijgaan de ouderwetse, 19de eeuwse
potjes en dozen van apotheek de Jong
aan het Grootzand, de originele gist-
balans uit de winkel van de heer Sprik.
voorheen aan dezelfde gracht gelegen,
enkele antieke sleutels, geschenk van
de heer J. Zoethout, en de onderste steen
van een laat-middeleeuwse, uit trachiet
gehouwen handmolen, te voorschy'n ge
komen by het uitgraven van de diepe
bedrijfskelder in de garage van de heer
S. H. Fritsma aan de Oude Koemarkt.
En lest maar best de unieke verzame
ling modellen van Fries aardewerk, die
eenmaal de monstercollectie van het
pottenoakkersbedrijf Stam uitmaakte!
Üoor aankoop wist het Museum deze
verzameling voor Sneek te behouden.
Zéér oude stukken zijn er niet bij, maar
toch bevat zij een voorbeeld van elk stuk
aardewerk, sinds ruim een eeuw door de
aloude firma in de handel gebracht,
vanaf fraai met de ringeloor versierde
platelen en bordjes af, tot voederbakken
en nachtspiegels toe! Elke Sneker zal
het betreuren, dat dit met Sneek zo
hecht verweven bedrijf niet meer op de
zelfde voet kon worden voortgezet. Het
huidige geslacht stelt nu eenmaal andere
eisen aan het gebruiksaardewerk dan
onze grootouders, hoe fraai en decoratief
a dit met de hand vervaardigde, geheel
uit inheemse grondstoffen vervaardigde
goed ook was Samen met de roerleeuw
van wijlen het Sneker potschip moet de
collectie voortaan het nageslacht duide
lijk maken, op welke wijze de Friese
huisvrouw in vervlogen eeuwen aan haar
keukengerei kwam.
Nu wij toch aan het pottenbakken zijn,
kunnen ook andere voortbrengselen van
Friese bakovens behandeld worden. In
de eerste plaats dakpannen; ja lezers en
lezeressen, die verzamelen wij óók al!
Maar niet alle natuurlijk. Het Sneker
Museum kan namelijk bogen op een col
lectie middeleeuwse dakpannen, die men
elders zo niet vindt. Wij begonnen met
een zogenaamde leipan of „schalie”, ge
vonden bij de afgraving van de klooster-
terp „Thabor” een platte pan van be
trekkelijk kleine afmetingen, in beginsel
vergelijkbaar met de nu wel in onbruik
geraakte „Friese” pannen, die op het
panwerk bij Achlum gebakken werden.
De pan uit „Thabor” stamt uit de 15de
eeuw; het toeval wilde, dat het fragment
van een dergelyke pan door de goede
zorgen van de heer Ht Vrolijk in het Mu
seum „bedaarde”, gevonden by het gra
ven van een bouwput naast het kantoor
van de Fa Hoogeveen aan de Prins Hen
drikkade. Men groef hier in de vulling
van het eertyds achter het Bolwerk lo
pende en een veertigtal jaren geleden
gedempte „haventsje”; het is dus niet
uit te maken welk gebouw deze pan
eens heeft gedekt.
Veel vaker ontmoet men echter de
middeleeuwse „paters en nonnen”, een
van weinig eerbied getuigende, doch al
gemeen gangbare benaming voor afwis
selend hol- en bol gelegde, langgerekte
dakpannen. In sommige delen van
Waals-België en Frankrijk zyn dergelijke
pannen nog steeds in gebruik; in Fries
land kan men het levendige effect van
zulk ëen dakbedekking nog waarnem n
by de kerken van Oostrum en Born-
werd, beide nabij Dokkum, alsmede bij
de kerk van Kantens in Groningerland.
De laatste jaren heeft men gepoogd der
gelijke pannen weer na te bakken, om
te slepen van en naar de stal. Misschien
herinnert men zich nog uit een vroeger
oudheidkundig artikel in dit blad, dat
een dergelijke watergang te voorschijn
kwam in de ondergrond van de klooster-
terp van „Aula Dei” of Nyeklooster bij
Scharnegoutum. Alleen was in dit laat
ste geval de leiding opgezet uit grote
kloosterstenen.
Het toeval wilde, dat kort daarop nog
een andere vondst werd gedaan, die het
bestaan van aarden buizen in de middel
eeuwen ten behoeve van wateraan- of
afvoer bewees. Hier betrof het een
vondst in de voormalige „molewier” in
het land van de heer Tj. Kramer te Wol-
sum; de heer J. Tjalsma aldaar was zo
attent, ons op een en ander opmerkzaam
te maken. Helaas was hier al zo veel in
de grond gewroet, dat niet met zeker
heid viel op te maken, waarvoor de pijp
leiding gediend had. Gezien de vind
plaats, vlak aan .de opvaart, waarin het
overtollige hemelwater uit de landeryen
tussen het dorp Wolsum en deze vaart
werd geloosd, zou men hier kunnen den
ken aan een primitief molenwerk, dat
het weg te malen water opzoog door eer
door aarden buizen bestaande leiding.
Watermolens kwamen echter eerst in de
16de eeuw in gebruik, in Holland het
eerst, zodat de aanleg hier niet zo oud
kan zijn geweest als te Doniahuis en
Nyeklooster.
Naast de twee specimina van Donia
huis en Wolsum ziet men nog een derde
aarden buis staan in de Museumkelder.
Komen de pijpen van Doniahuis en Wol
sum vrijwel met elkaar overeen, wat
grootte, vorm en baksel betreft, de derde
wijkt geheel af en doet wat baksel be
treft zelfs aan terra cotta denken.
Laatstbedoelde pijp is afkomstig van de
slotplaats van de voormalige brug ,,’t
Faan” te Niekerk, in de Groninger Wol-
den. Wy danken deze aanwinst aan Ds.
J. J. Liefting, Ned. Herv, Pred. aldaar.
Wij hebben hier klaarblijkelyk te doen
met de overblijfselen van een waterlei
ding, in de 16de of 17de eeuw aangelegd
om een fontein of vijver van water te
voorzien.
Besluiten wij met de opmerking, dat
ook te Sijbrandahuis bij Dokkum enige
jaren aarden buizen zijn gevonden van
het type Doniahuis. waarvan een speci
men bewaard bleef, bestemd voor de
Oudheidkamer te Dokkum. Ook hier wa
ren er voldoende aanwijzingen, die op
vervaardiging en gebruik in de middel
eeuwen duidden.
De volgende maal weer eens wat
„luchtiger” kost!
net folie spanning. De ütslach wie: le
f20, G. Mulder. Nijesyl; 2e pr. f 10,
i< Wittermans. Jutryp; 3e pr. f5,
J. ita, de H' erts.
tegen hoofdpijn
o
y
2.
oo
0;
(D
C
tQ
s
o
n
y
