BEVA KLEDING
-jLYEI
^Rondom
de Kerck van Sint Maerten te Sneeck i
BUITENLANDS
OVERZICHT
TWEEDE BLAD
„SNEEKER NIEUWSBLAD"
r/
over een wapenstilstand
Sneek
geeft U t beste daler is:
VAN DER PLAATS BOLSWARD
rond
Een goede keus
uit de betere merken
Collecte Drumband
Nationale Reserve
Samenstelling Fries KNVB-
elftal
Elfsteden-rijwieltocht
Bolsward
Sportdag R. K. ULO’s
Sneek - Bolsward
Invloeden op het bouwplan
Voetbaltournooi te Ijlst
Naar Bio-Vacantieoord
Geslaagd
Onderhandelingen
in Indo-China
g
I
VRIJDAG 4 JUNI 1954
geschieden. Wel
•X
20 stuks 75 ct - 10 stuks 38 ct
Advertentie I.M.
Advertentie 131.
■5»
BEVA werkkleding verkrijgbaar bij
„DE VOORUITGANG” - Fa. Bouwhuis
roken tr-»ao
(afgebroken /b&Z?)
tij kan tevreden zijn over
r’n werk: die hond komt
to gauw niet los, en het hok
gaat beslist een mensen
leeftijd mee.dat Is nu wat
|e noemt „extra versterkt" I
Op overzichtelijke wijze beschrijft nu
Prof. Ozinga, welke stijlgroepen in Ne
derland te onderscheiden zijn, en ook,
hoe zij hun invloed op de Friese kerk
bouw hebben uitgeoefend.
In het Oosten van Nederland treffen
we in de 15de eeuw voornamelijk Neder-
rijnse invloeden aan. De kerken daar
vallen niet op door hun grote hoogte of
hun gedurfde constructies, maar zijn
van een statige monumentaliteit met
vrij weelderige versieringen, terwijl ze
altijd een stenen overwelving bezitten.
De Noordelijkste directe vertegenwoor
digers van dit type schijnen de Grote- en
de Kleine Kerk te Steenwijk te zijn. Ook
de Martinikerk te Bolsward kan in ze
kere mate als een uitloper van deze
groep beschouwd worden, waarbij de to
ren van zuiver Friese aard is.
(L rtriikerk
P! a.tfe
Doordat veel in de loop der eeuwen
verdwenen is, is het moeilijk, de ontwik
keling nauwkeurig na te gaan. Het is
De verschillende wegen welke Ame
rika en Engeland gaan in hun politiek
jegens China -wijzen er wel op hoe vaag
eigenlijk het beeld is dat men zich om
trent de toekomstige ontwikkeling in
Azië kan vormen. De Amerikanen schij-
nen hun hoop te hebben gevestigd op de overigens ook voor het bredere verband
Het Fries K.N.V.B.-elftal, dat Woens
dagavond 9 Juni op Cambuur te Leeu
warden t. b. v. het Friese Terreinfonds
een wedstrijd speelt tegen een Zwalu-
wen-elftal, is als volgt samengesteld:
doel: Koopmans (Leeuwarden); r .achter:
Ydema (Sneek) aanvoerder; l.achter:
Smit (Sneek); r.half: Jitse de Groot
(Leeuwarden); spil: de Linde, (Leeu
warden); l.half: Woudstra (Leeuwar
den); r.buiten Bakker (Leeuwarden); r.-
binnen van der Oord (Heerenveen);
midvoor: v. d. Ley (Leeuwarden); 1.-
binnen: Lenstra (Heerenveen); l.buiten:
Hoekema (Leeuwarden). Reserves: Bou-
ma (L.S.C.); Born (Leeuwarden); Sie-
benga (Heerenveen); Santema (Frisia)
Trainer is de heer A. Delgrosso, Leeu
warden,
De aangifte voor bovengenoemde rij-
wieltocht op Pinkster-Maandag 7 Juni
a.s. is naar het bestuur ons mededeelt
boven de verwachting en groter dan ooit
te voren. Het aantal nieuwelingen is
verdubbeld en bedraagt thans reeds
105; amateurs 65; vaardigheid 40 en
toertochters zullen er pl.m. 300 komen.
Bij de renners zijn verschillende promi
nente figuren: o.a. ook de winnaar van
't vorige jaar van Steenselen uit Mijns-
herenland; Hofland, Beverwijk; van der
Pluim, Dussen; Matena, Den Haag; Mik,
de kampioen van het Noorden van
de Heuvel en de Roo, kampioenen van
Overijsel en Drente, enz., terwijl Cha-
risius ook van de partij zal zijn.
Hadden de meiskes uit Bolsward zich
niet zo kranig geweerd tijdens de sport
dag tussen de St Jozef ULO uit Sneek
en de St Franciscus ULO uit Bolsward,
dan waren er weinig prijzen meegegaan
naar de Hanzestad, aldus schrijft Ons
Noorden.
De meisjes wonnen het handbal met
20 en het korfbal met 32. Het grens-
teriaal zorgvuldig bestudeerd wordt. Als
nog bestaande stadskerken vallen te
nemen: Franeker 1420), Bolsward
(1446—1466), Sneek 1500, zeer ge
wijzigd), en Workum 15551615,
niet voltooid), terwijl Leeuwarden (St.
Vitus) en IJlst lang zijn verdwenen. Ook
de kloosterkerken werden merendeels
afgebroken.
Gelukkig wordt de laatste jaren ook
aandacht aan de Sneker Martinikerk ge
schonken en de geschiedenis daarvan be
studeerd, naar aanleiding waarvan reeds
vele artikelen van de hand van de heer
P. S. Scheltema het licht zagen. Het is
jammer, dat de kerk verschillende malen
ingrijpend gewijzigd is. Daardoor is het
moeilijk, zich een goede voorstelling van
de oorspronkelijke gedaante te vormen,
terwijl ook niet goed de stijlgroepen, die
de bouw beïnvloed hebben, kunnen wor
den onderscheiden.
In verband hiermee moet de aandacht
nogmaals gevestigd worden op de ont
dekkingen, die op 28 September 1953 ge
durende een inwendige herstelling in de
kerk nabij de consistorie door mij toe
vallig werden gedaan en waarvan de
heer Scheltema in dit blad een uitvoe
rige beschrijving heeft gegeven, terwijl
de heer H. Halbertsma ter aanvulling
daarbij later enkele kanttekeningen
schreef. Uit de in het muurwerk aange
troffen resten bleek toen vrijwel zeker,
Ook BEVA-Jongenskleding
Is extra versterkt op alle
plaatsen, die geweld moe
ten kunnen weerstaan.
De vlotte broekjes wor
den gemaakt van prima
pool- en slijtvaste man
chester of van zuivere,
Amerikaanse katoen.
Net zo royaal en gemak
kelijk als deze BEVA-jon-
genskledlng zitten ook de
herenshorts en... U krijgt
zowel bij de jongens- als
bij de herenmodellen een
schriftelijk garantiebewijs.
van de geschiedenis van Friesland ze
ker van belang, te onderzoeken, welke
invloeden, Hollands of Gelderse, in de
late Middeleeuwen hier met betrekking
tot de kerkbouw de boventoon hebben
gevoerd. Hopelijk zal er in de toekomst
eens een samenvattend werk over de
Friese kerkbouw in de Middeleeuwen
verschijnen. Hoe dan ook, in elk geval is
het van belang, dat het voorhanden ma-
Eigenlijk kan men zich dan ook best
voorstellen dat Thailand Siam dat
aan Laos en Cambodja grenst bij de Vei
ligheidsraad heeft aangedrongen waar
nemers der V. N. naar dit land te zen
den om er toezicht op te houden dat de
communistische strijdkrachten niet ver
der infiltreren. De Veiligheidsraad zal
dit verzoek stellig afwijzen want als het
al een voldoende meerderheid verwierf
zou het toch door een Russisch veto
worden getroffen, maar de Thailandse
regering wil het verzoek dan in de alge
mene vergadering der V. N. brengen,
waar het vetorecht niet geldt. Engeland
zowel als Frankrijk waren gekant tegen
deze Thailandse stap omdat deze h.i. na
delig op de besprekingen te Genève kon
den werken, doch de Ver. Staten waren
er voor. En dat laatste is ook wel te be
grijpen. De Amerikaanse regering over
weegt nog steeds plannen hoe zij aan
een verdere infiltratie van het commu
nisme in Z.O.-Azië een eind kan maken
en hoe zij voor een eventueel ingrijpen
hier de toestemming van het Congres
kan verwerven. Als de Ver. Naties ver
dere communistische infiltratie in Laos
en Cambodja of in Thailand zouden vast
stellen en zouden oproepen tot verzet
daartegen zou de weg naar interventie
door Amerika min of meer geëffend
worden. Zoals bekend ijveren de Ameri
kanen ook voor een blijvende dam tegen
het opdringend communisme via een
pact voor Z.O.-Azië, maar dat is een
lange weg. Churchill heeft daar in het
Lagerhuis ook nog eens op gewezen en
herhaald dat Engeland ten deze geen
enkele verplichting op zich had geno
men, al neemt het wel deel aan militaire
stafbesprekingen over Z.O.-Azië welke
te Washington zijn begonnen, doch ge
heel los staan van besprekingen over een
pact en alleen beogen de huidige mili
taire verhoudingen in Z.O.-Azië onder
het oog te zien. Canada heeft doen we
ten dat het niet aan een Z.O.-Aziatisch
pact zal deelnemen, het voelt voor het
principe, maar acht zijn militaire ver
plichtingen elders te zwaar om ook nog
lasten voor de verdediging van Z.O.-
Azië op zich te nemen. Men vermoedt
wel eens dat Engeland principiëler be
zwaren tegen het Z.O.-Aziatisch pact
heeft, omdat het ook na wat er zich nu
te Genève afspeelt blijft hopen op een
toenadering tot communistisch China.
Engelse Lagerhuisleden hebben te Ge
nève informele besprekingen met de
Chinese premier Tsjou en-lai gehad,
welke naar gezegd wordt zeer hartelijk
waren en liepen over de handel tussen
beide landen. En. ofschoon de Engelse
regering niets te maken heeft met het
bezoek dat de linkse labourleider Bevan
en de rechtse Attlee en een aantal an
dere parlementsleden van de Arbeiders
partij dit najaar aan communistisch
China gaan brengen, moeten de Ameri
kanen, die Peking op een afstand willen
houden, toch wel geprikkeld zijn door dit
gedrag van hun Britse bondgenoten.
De tegenwoordige (aangebouwde) con
sistoriekamer schijnt in een weer andere
richting te wijzen. Het elegante gebouw
tje dient zeker in de eerste helft (wel
licht het eerste kwart) van de 16de
eeuw gedateerd te worden, bouw lang na
1550 is wel uitgesloten. Terwijl de ste
nen gewelven op een zekere Oostelijke
invloed duiden, heeft deze sacristie een
meer Hollands karakter. Daar bouwde
men ter verlevendiging van de tamelijk
eenvoudige, strakke architectuur vaak
portalen en sacristieën tegen de kerk
muren aan. De Sneker sacristie nu doet
bepaald enigszins denken aan het derge
lijke maar rijkere (jongere?) gebouw
van 1538 te Edam. In één zijner artike
len meende de heer Scheltema, op grond
van de kaarten van Van Deventer (ver
vaardigd tussen 1557 en 1575) en van
Hoogerberch en Braun 1580), de
bouw van de Sneker sacristie op 1590
te moeten stellen. Dit is echter zeker
een te late datering. Mèt de heer Hal
bertsma ben ik van mening, dat men
niet al te strikt op de oude plattegron
den mag afgaan. De genoemde kaarten
geven de situatie inderdaad onnauwkeu
rig (en daardoor onjuist) weer. Wat is
het geval? De kerk wordt daarop vrij
Enige maanden geleden werd de litteratuur over de Middeleeuwse bouwkunst in
Nederland verrijkt door de verschijning van „De Gotische Kerkeltfke Bouw
kunst” van Prof. Dr. M. D. Ozinga in de serie „De Schoonheid van ons Land”.
Wie dit boek gelezen heeft, zal zich afvragen, waarom dit werk in deze reeks
artikelen vermeld wordt. Sneek wordt er immers helemaal niet in genoemd en
aan Friesland worden maar enkele bladzijden gewijd. Dat is overigens wel be
grijpelijk, want in Friesland heeft de Gothiek zich niet zo onwikkeld als in de
meer Zuidelijk gelegen provincies. Vermoedelijk bestaan daarvoor verschillende
oorzaken. In de 12de en 13de eeuw, de tijd waarin de kloosters de brandpunten
van de cultuur vormden, zijn mede juist door hun invloed de talloze grotere
en kleinere Romaanse kerken ontstaan, waarvan nu nog vele bewaard zijn.
In de 15de eeuw gingen de steden als Bolsward en Sneek en ook bloeiende dor
pen (b.v. Oosterend en Minnertsga), vaak vanwege een groeiend aantal paro
chianen, over tot het bouwen van grotere kerken in de toen moderne (gotische)
stijl.
De collecte voor de Drumband Natio
nale Reserve heeft in de gemeente
Wymbritseradeel opgebracht 162.82.
Voor deze collecte verleenden de 11 mu
ziekverenigingen in deze gemeente be
langloos haar medewerking.
IJLST. De jeugdvoetbalvereniging
Stormvogels begint zich te weren. In
samenwerking met de v.v. U.V.C. hoopt
zij a.s. Zaterdagmiddag op het sportter
rein alhier een voetbaltournooi te geven.
De Bolswarder Jongens brachten er
weinig van terecht: grensbal 60, hand
bal 41 en voetbal 80; drie duidelijke
overwinningen voor de leerlingen van de
St Jozef ULO.
De schoolprijs was dus voor Sneek;
een lauwertak, aangeboden door de heer
J, Dikhoff, opticien te Sneek.
De zon brandde heerlijk op het Zuider-
sportpark, waar kapelaan A. J. J. Mul
der en vele leraren van beide scholen
zaten te „bakken” en te kijken naar de
verrichtingen van him pupillen. De heer
W. Monsma uit Sneek leidde de dartele
leerlingen naar een geslaagde sportdag.
Bij de individuele nummers stonden
drie onderdelen op het programma: a.
verspringen, b. hardlopen, c. balwerpen.
De uitslagen waren: Meisjes 16 jaar
en ouder: a. 1 Cl. Portiek, 2. Dulie Bos,
beiden Sneek; b. 1. Dulie Bos, 2. Cl.
Portiek, beiden Sneek; c. 1. Agatha
Teernstra, Bolsward, 2. L. Knook, Sneek.
1415 jaar: a. 1. G. de Vries, Sneek,
2. D. de Jong, Bolsward; b. Truus Al
tenburg, 2. D. de Jong; c. 1. Nellie Wol-
ke, allen Bolsward, 2. M. Hamersma,
Sneek.
1213 jaar: a. 1. W. Teernstra, 2. G.
V. d. Meer, b. G. v. d. Meer, 2. B. Mie-
dema; c. 1. A. Yntema, 2. G. v. d. Meer,
allen Sneek.
Jongens 16 jaar en ouder: a. 1. L. v.
d. Meer, Sneek, 2. S. Hettema, Bols
ward; b. 1. F. v. d. Heyde, Sneek, 2. H.
de Jong, Bolsward; c. 1. K. Boersma,
Sneek, 2. B. Altenburg, Sneek.
1415 jaar: a. 1. H. Ketelaar, Bols
ward, 2. J. Hoekstra, Sneek; b 1. H. Ke
telaar, Bolsward, 2. W. Ztflstra, Sneek;
o, 1. J. Hoekstra, Sneek, 2. H. Yntema,
Sneek.
1213 jaar: a. 1. F. Bonte, 2. J. Smit;
b. 1. F. Bonte, 2. J. Smit en A. Abeln,
allen Sneek; c. 1. R. Tolsma, Bolsward,
2. F. Siemonsma, Sneek.
Een ieder, die de bioscoop bezoekt, zal
steeds getroffen worden door de aardige
filmpjes van het Bio-Vacantieoord, wel
ke Stichting tweemaal per jaar in de
Nederlandse bioscooptheaters ten behoe
ve van het zwakke Nederlandse kind
collecteert. Ook het bioscoopbezoekend
publiek in onze gemeente is steeds gaar
ne bereid voor het goede doel een steen
tje bij te dragen. De Stichting „Bio-
Vacantieoord”, waarvan de bestuursle
den geheel belangloos hun functies
waarnemen, zendt zwakke kinderen uit
geheel Nederland in de leeftijd van 6
14 jaar, van wie de schoolartsen de uit
zending aanbevelen, naar het Bio-Vacan-
tieoord „Russenduin” te Bergen aan Zee,
ongeacht de religieuze of politieke ge
zindheid der ouders of verzorgers. Het
enige doel, hetwelk door het bestuur der
Stichting wordt nagestreefd, is, dat
deze kinderen nieuwe krachten en nieu
we levensvreugde zullen opdoen. Ook uit
onze gemeente worden regelmatig kin
deren in het Bio-Vacantieoord verpleegd
en heden Donderdag, 3 Juni, vertrekken
wederom 8 kinderen voor een verblijf
van zes weken naar dit Ideale vacantie-
oord. Wij twijfelen er niet aan of ook
deze kinderen zullen' t.z.t. gesterkt en
vol energie terugkeren.
Te Den Haag slaagde voor de Nijver-
heidsakte Na, eerste gedeelte, mej. N.
Oostra te IJsbrechtum.
Samenvattend kaïn voorlopig gezegd
worden, dat de Sneker Martinikerk oor
spronkelijk in de overgang van de 15de
naar de 16de eeuw opgetrokken is als
een basilicaal gedacht kerkgebouw met
een schip van 5 of 6 traveeën, van voor
zover bekend de meest grootscheepse
opzet in Friesland. Van deze tjjd resten
nog het koor en de muren van de zijbeu
ken. De Westgevel en de zuilen in het
schip zijn van 1682, terwijl het geheel
bekroond wordt door de forse dakruiter
van 1771.
Wellicht kan een diepgaander onder
zoek de invloeden, die voor de bouw van
betekenis geweest zijn, nader aan het
licht brengen. Bodemonderzoek schijnt
bij dit alles zeer gewenst. Daardoor zal
nagegaan kunnen worden, hoe de funde
ringen van de verdwenen toren en de
vroegere Westgevel liggen, terwijl ook
de grondslagen van oudere kerken aan
het licht kunnen komen. Op de betekenis
van dit alles voor het onderzoek naar
de geschiedenis van het Middeleeuwse
Sneek behoeft ternauwernood gewezen
te worden. Hopelijk zal binnen zeer af
in Holland ontwikkelde de stijl zich
gelijktijdig in twee richtingen. In de
grote steden werden onder leiding van
Brabantse bouwmeesters de voorname
kerken opgetrokken, waarvan nog
vele over zjjn (b.v. Haarlem, Alk
maar). Deze hebben echter betrekke
lijk weinig directe invloed gehad.
Daarnaast ontwikkelde zich in de
kleinere plaatsen een meer inheemse
stijl, waarbij vrij eenvoudige altijd
met houten gewelven overdekte, ker
ken ontstonden, zoals te Edam en
Enkhuizen. Vooral dit eenvoudige type
heeft in Friesland via de Zuiderzee
zijn invloed doen gelden, zodat b.v.
Franeker als een loot van deze tak
beschouwd kan worden.
waar de E.D.G. werd behandeld, gezegd
dat de Russen in de ontwapeningsconfe
rentie der V. N. nu wel degelijk voor
contröle voelen, waarom de Franse so
cialisten goed zouden doen de E.D.G. te
verwerpen en aan te sturen op een po
litiek waarbij Frankrijk de rol van be
middelaar tussen Rusland en het Westen
zou kunnen spelen. Deze tegenstanders
van de E.D.G. hebben echter hun zin
niet gekregen, het congres heeft zich
voor dit verdrag verklaard en de socia
listische parlementsleden voorgeschre-
ven in de nationale vergadering voor de bal daarentegen was weer voor Sneek:
E.D.G. te stemmen. Daar op het niet
nakomen van deze opdracht geên sanctie
gesteld is bijv, verwijdering uit de
partij staat het niet vast dat alle
socialistische afgevaardigden nu inder
daad voor het verdrag zullen stemmen
en blijft het lot van de E.D.G. nog even
onzeker als het lot van het verdeelde
Frankrijk zelf. In de nationale vergade
ring is nu een debat gaande over Indo
China, dat het leven van het kabinet
Laniël weer bedreigt. Naar aanleiding
van de moeilijke militaire toestand in
Indo China en de nieuwe onrust in Tunis
en Marokko heeft de regering 80000
man dienstplichtigen vervroegd doen op
roepen. Deze kunnen, zonder toestem
ming van het parlement, niet naar Indo
China worden gezonden, doch ze kun
nen beroepsmilitairen daarvoor vrjj ma
ken en zelf wel in Noord-Afrika gede
tacheerd worden. Dit alles heeft de
spanning in Frankrijk weer sterk opge
voerd en omdat men langs legale weg
eigenlijk geen uitkomst ziet, zijn er ook
weer geruchten over staatsgrepen enz.
Van het verdere nieuws vermelden wij
de overwinning van de bestaande coa-
litie-regering in de verkiezingen in
Australië. De liberale partij en de con
servatieve die samen deze regering vor
men kregen 65 zetels (verlies 3) en de
Labourpartij, die in de oppositie is 56
zetels (winst 3). In Luxemburg won de
r.k. christelijk sociale partij de verkie
zingen, ze kwam door 5 zetels winst op
26, wat maar een zetel minder is dan de
absolute meerderheid. Socialisten, libe
ralen en communisten verloren zetels.
Vermeld dient ten slotte nog dat de
Ver. Staten met spoed wapens naar de
Midden-Amerikaanse republieken Hon
duras en Nicaragua hebben gezonden nu
hun buurman Guatemala grote wapen-
zendingen uit Polen kreeg. De regering
van Guatemala is niet communistisch,
maar wel sterk links georiënteerd en
meer anti-Amerikaans dan pro Russisch.
Daartoe heeft sterk bijgedragen het op
treden van de United Fruit Company,
dat ook in andere Zuid-Amerikaanse
landen wrevel verwekte. Deze Ameri
kaanse maatschappij is niet royaal met
haar arbeidsvoorwaarden en leverings
contracten. De regering van Guatemala
heeft van deze maatschappij nu vele
plantages onteigend terwille van agra
rische hervormingen. De maatschappij
werd met staatsfondsen schadeloos ge
steld, doch deze onteigening wekte na
tuurlijk weer ongenoegen in de Ver.
Staten.
gebleken, terwijl in dat geval de sacris
tie in het geheel niet aangegeven zou
zijn. Voor deze opvatting pleit vooral
ook, dat er aan het kerkgebouw tegen
woordig geen spoor van een dwarsschip
te bespeuren valt, terwijl een grootse af
braak omstreeks 1590 onmiskenbaar zijn
sporen nagelaten zou hebben.
De zijbeuken van het
Oosterkoor.
Dit laatste argument valt ook in te
brengen tegen de veronderstelling, dat
de zijbeuken in 1590 aan de Oostzijde 13
meter zouden zijn ingekort, dat zij dus
tevoren ’t koor tot aan de 5-zijdige koor
sluiting zouden hebben geflankeerd, ter
wijl dus pas in dat jaar de Noordelijke
en Zuidelijke koormuur benevens het
traptorentje zouden zijn opgetrokken.
Ook hiervan is aan het gebouw niets
waar te nemen; integendeel, juist de
koorpartij geeft de indruk het meest
gave deel van het hele kerkgebouw te
zijn. Bovendien zou dit een hoogst onge
bruikelijke bouwwijze zijn, die bij mijn
weten ook van elders niet bekend is. Of
men laat de zijbeuken als een koorom-
gang om het hele koor heenlopen, zoals
in Franeker, öf ze begeleiden alleen het
schip, terwijl het vrij diepe koor een-
beukig is, zoals b.v. Bolsward. Ook hier
heeft een onduidelijke weergave op de
plattegrond tot verkeerde conclusies
doen leiden.
Te Genève is een Engels compromis
aanvaard inzake het overleg over een
wapenstilstand in Indo China. Het was
de eerste belangrijke beslissing welke
deze conferentie nam en ze komt hierop
neer dat thans vertegenwoordigers van
het opperbevel der strijdende partijen,
dus van de Fransen en van de Vietminh,
naar Genève zjjn gekomen om een re
geling voor het staken van het vuren te
bespreken. D. w. z. zrj zullen voorstellen
moeten doen over de groepering der
wederzijdse strijdkrachten als het tot
een wapenstilstand komt en dez? voor
stellen zullen dan aan de conferentie
worden voorgelegd. Maar het is nog
lang niet zeker dat het dan tot een wa
penstilstand zal komen want al worden
de militairen het eens over de opstelling
der troepen na de wapenstilstand, de
politici kunnen het misschien niet eens
worden over de samenstelling der com
missie, welke op het naleven van de wa
penstilstand toezicht moet houden.
Deze staatslieden hebben ook het voor
beeld van Korea voor ogen. Daar lijkt
het er veel op dat de deling bij de wa
penstilstand tot stand gekomen, blijvend
zal zijn omdat men het in het politieke
overleg men praat ook daarover nog
altijd te Genève niet eens kan
worden over het vraagstuk van de een
heid van het land. Wel heeft naar ver
luidt Syngman Rhee nu ingestemd met
het houden van verkiezingen in geheel
Korea om die eenheid te verwerkelijken
wellicht is deze oude vechtjas tot die
concessie bereid gebleken omdat de ver
kiezingen in zijn eigen land hebben uit
gewezen dat zijn starre politiek nog al
wat tegenstanders heeft ook bij niet-
communisten maar de Noord-Korea-
nen wensen geen toezicht der Ver. Na
ties op die verkiezingen te aanvaarden
en deze eis zal het Westen zeker niet
prijs geven. Welnu met het voorbeeld
van Korea voor ogen, vrezen de regerin
gen van Vietnam, Laos en Cambodja, de
drie Indochinese staten, dat als er een
maal een wapenstilstand gesloten is en
een opstelling der wederzijdse troepen
aanvaard, tenslotte ook de verdeling van
hun gebieden langs de voor de wapen
stilstand overeengekomen grenzen zal
geschieden. Wel is in de voorwaarden
welke de beslissing over het overleg
over een wapenstilstand vergezelden
uitdrukkelijk opgenomen dat er geen
sprake is van een verdeling van Viet
nam, terwijl bij de besprekingen de Ame
rikaan Bedell Smith nog vaststelde dat
in Laos en Cambodja de communistische
indringers zich moeten terugtrekken
voor het vrede kan worden, maar als er
eenmaal een wapenstilstand is krijgt
men in de regel de oorlogsmachine
maar moeilijk weer op gang. Er heerst
dus bij de regeringen der Indo Chinese
staten vrees dat een deel van hun ge
bieden blijvend in communistische han
den zal blijven met al de gevaren daar
aan voor hun bestaan verbonden.
nog jonge vrije Z.O.-Aziatische staten,
die, naar zij verwachten, gaandeweg wel
in hun nu nog te wijde pak van Westers
democratische snit zullen groeien en
dan met het Westen samen één front
zullen vormen tegen het Chinese com
munisme. Amerika had ongetwijfeld
enig succes in Pakistan, waar echter
ook scherp verzet is tegen' deze Ameri-
kaans-Pakistaanse samenwerking. Voor
al in Oost-Pakistan, dat mede om bin
nenlandse oorzaken, zo sterk in opposi
tie is tegen de centrale regering, dat
deze het Oost-Pakistanse bestuur in zijn
geheel heeft ontslagen en het gebied on
der militair bewind gesteld. Dit in zich
zelf verdeelde Pakistan is dus maar et i
vrij zwakke bondgenoot voor het Wes
ten. Maar het is een feit dat ook de
premier van India, Nehroe, de laatste
tijd neiging toont wat meer naar het
Westen te zien, dan naar Peking, waar
mee de Indische betrekkingen wat min
der hartelijk geworden zijn. Een neiging
welke door andere Z.O.-Aziatisch? sta
ten als Ceylon en Birma, die van het
communisme niets moeten hebben, wordt
aangemoedigd. Toch schijnt deze nu nog
lichte toenadering in een te langzaam
tempo te zullen verlopen, om de grote
gevaren, welke in Azië opdoemen door
de RussischChinese samenwerking, die
van China in snel tempo een enorm
sterk rijk dreigt te maken, het hoofd te
bieden. De Amerikanen hebben natuur
lijk nog een pijl op hun boog, door hun
bondgenootschap met Japan, dat ook
weer gemllitairiseerd wordt, maar waar
ook in aanzienlijke mate oppositie heerst
tegen de samenwerking met Amerika.
Een deel dier oppositie zou eigenlijk het
liefst met rood China samenwerken om
daarmee samen de lakens in Azië uit te
delen. Zover is het echter nog niet, Ja
pan is nog te vast aan Amerika gebon
den, om zich een dergelijk avontuur te
veroorloven. Maar of het nu de Russen
zijn met wie rood China samenwerkt of
de Japanners, ook te Londen ziet men
de gevaren wel welke vanuit Peking
dreigen, maar meent men deze ook
thans nog het best te kunnen bezwe
ren door te trachten met rood China op
goede voet te komen en het van de Rus
sen los te weken. Zowel in de politiek
van Washington als in die van Londen
waar trouwens tal van conservatie
ven nu ook in verzet komen tegen al te
grote toegevendheid jegens Peking
zit veel speculatiefs, maar de toestand
in Azië is nu eenmaal zo onduidelijk dat
men eigenlijk niet meer kan doen dan
gokken. Men zegt overigens dat er zelfs
in Rusland een stroming onder de lei
dende politici is, die ook wat bang wordt
voor de ontwikkeling van de Chinese ko
los en daarom het liefst toenadering tot
het Westen zou zoeken.
Op een Russisch—Westelijke toenade
ring Ijjkt het echter nog in het geheel
niet. President Eisenhower heeft nog
pas tot zijn teleurstelling moeten mee
delen dat zijn pogingen om ook Russi
sche deelneming te verkrijgen voor het
vormen van een wereldvoorraad grond
stoffen voor de productie van atoom
energie voor vreedzame doeleinden mis
lukt zijn. De president had langs deze
weg willen trachten de Russen ook ge
leidelijk te betrekken in een poging om
te komen tot contröle op atoom- en an-
dere wapenen. Maar ook daarop is wei-
nig hoop al hebben enige Franse socia
listen op het congres van hun partij,
dat de Zuidbeuk een stenen overwelving
gekend heeft, wat dan ook bij de Noord-
beuk zo geweest moet zijn. Zeker zal
dit althans in ontwerp ook bij het
middenschip zijn aangebracht. Helaas is
van dit alles niets over behalve de een
voudige consoles in de zijbeuken, terwijl
het schip in 1682 enige meters verlaagd
werd, zodat daar alle resten van de oor
spronkelijke overwelving verdwenen zijn.
In ieder geval zou deze stenen overwel
ving een aanwijzing kunnen zijn van
GeldersNederrijnse invloeden.
In zijn artikelenreeks heeft de heer
Scheltema op verdienstelijke wjjze de
ontwikkeling van het kerkgebouw, voor
zover mogelijk, trachten te beschrijven.
Een van de belangrijkste winstpunten
daardoor mag wel genoemd worden, dat
hier de vraag, of de kerk oorspronkelijk
één, dan wel twee torens bezat, wordt
beantwoord. In tegenstelling tot wat
sommige boeken onjuist vermelden, luidt
het: één toren, ouder waarschijnlijk dan
het kerkgebouw zelf, en, na reeds eerder
te zijn gesloopt, in 1682 tenslotte door de
tegenwoordige Westgevel vervangen.
Wellicht is deze toren van een typisch
Fries model geweest, te vergelijken met
zijn Bolswarder naamgenoot.
De Sacristie nader bekeken.
Toren
3 Poort je., herontdekt 5ept. tyrj
l~ro.ptore.n[Spït5 °-fje kraken 'ó&l?)
Tfoord^orta.n.1
zijde één hoge puntige dwarsgevel. Het
kan wel niet anders, of dit is de (ietwat
vertekende) sacristie, en niet een dwars
schip, waarvan nimmer het bestaan is
heidkundig Bodemonderzoek de eerste
spade ter plaatse in de grond kunnen
steken.
B. van Haersma Buma Jr.
0
