De ontvolking van het platteland
Internationale Vrouwendag
I
7
I
i
Officieel Orgaan van de gemeenten SNEEK, WYMBRITSERADEEL en IJLST
van
Chr. Geref. Kerk
5O-jarig jubileum
I
Jaarlijkse Feestavond
federatie Sneek A.N.A.B.
R.K. Toneelgroep Sneek speelde
„De waarde van een leven”
Donderdag 29 nov. 1956
111e jaargang no. 96
RedacteurL. KIEZEBRINK
25 doden bij luchtramp
14
R
1.
1
b
F
I
I
S
Tijdens raadsvergadering
overleden
Lanbou-Jongerein bispriek
üntfolking fan it plattelan
Redactie-adre
KLEINZAND 7 - Telef. 2872
J
9
De
- Het Sneeker Nieuwsblad Is een gecombineerde uitgave van NIEUWE SNEEKER COURANT. SNEEKER COURANT en DRUFHOUTS NIEUWSBLAD
ï-
X
Tragisch ongeluk te
Oppenhuizen
Ring van 4000 verloren
Hulp voor Hongarije
Rondrit St. Nicolaas
Voor 50.000 medicamen
ten gestolen
b
DONDERDAGS
-X-
4'
7
-
e
i
en
In
Voor de tweede maal binnen zes maan
den is er een vliegtuig van de Venezo
laanse luchtvaartmaatschappij i
lukt. Dinsdag stortte er bij Caracas een
stortte. Daarbij kwamen 74 mensen om
het leven.
De fractievoorzitter van de K.V.P. in
de Apeldoornse gemeenteraad, de heer H.
Th. Balfooj-t, is dinsdag tijdens de raads
vergadering plotseling onwel geworden en
kort hierop overleden. Dit tragisch ver
scheiden volgde enmiddellijk nadat de
heer Balfoort naar aanleiding van de ge
meentebegroting namens de K.V.P.frac-
tie een verklaring had afgelegd.
De gearkomste fan de Lanbou Jon-
gerein ófd. „Snits e. o.”, forline wike
freed, waerd forsoarge troch eigen le
den. De hear KI. Timmerman fan Offen-
wier spriek oer de „üntfolking fan it
plattelün”, hwer’t in stüdzje oer makke
is troch it wurkforban „Lege Geaën”.
Der binne dérnei diskusjegroepen foar-
me, dy’t dizze problemen terdege troch-
praet hawwe. Eltse groep hie in rappor
teur, dy letter forslach ütbrocht oer it
hoe, en hwerom as it moat mei dizze
problemen. De mieningen rounen wolris
hwat ütien, mar dêrtroch wie it foar de
Jongerein leden in tige learsume joun.
H.
SNEEKER NIEUWSBLAD
■S3
QPPENHUIZEN. Toen de «3-jarige
vrouw van E. de Jager maandagavond
met de bus van Sneek arriveerde, stak
zij achter de bus om de weg over. Zij
werd door een juist passerende volks
wagen gegrepen en moest zwaar gewond
naar het ziekenhuis in Sneek worden
vervoerd, waar zij enige uren later over
leed.
zij die niet kunnen leren komen op de
boerderij.
Na ook te hebben stilgestaan bg het
verschijnsel dat vele oudere boeren het
bedrijf niet verlaten om financiële
redenen of omdat er geen woning voor
hen is wat eveneens bij de midden
standers het geval is, zodat de jongeren
niet aan bod komen, kwam de heer v. d.
Mark tot de vraag
De spreekster op deze avond, mevrouw
A a r s e nJ a n s e n, wethoudster van
Groningen, sprak over „Het socialisme
streeft naar Vrijheid en Vrede”, het
motto van deze internationale vrouwen
dag. Zij schetste uitvoerig onze ontzet
ting toen wij hoorden over de misluk
king van de Hongaarse vrijheidsstrijd.
Hoe we machteloos bij de luidspreker
voeden in het democratische bewustzijn.
Wij moeten ons socialist voelen met de
andere socialisten en onze kinderen op
voeden voor een socialisme dat vecht
voor de vrede en staat voor de vrijheid.
Wij trachten te krijgen een verenigd
Europa en zullen daar de regering van
moeten kiezen. Laten wij dan gedragen
worden door ons ideaal, ons een onder
deel voelen van het grote geheel en ons
zelf de belofte geven mee te werken aan
een wereld van vrijheid en vrede.
Volgend op deze toespraak vertelde
Een inwoonster van Den Haag is een
witgouden of platina ring ter waarde
van ongeveer 4000.— kwijtgeraakt in
een Café-Restaurant aan de Kneuterdijk
te ’s Gravenhage. Zij liet de ring liggen
bij de wastafel van .het toilet. De ring is
versierd met een briljant van twee ka
raat, met rondom een krans van blauwe
saffieren.
Wat kunnen wij doen?
Eén ding staat vast: we moeten over
deze dingen veel beter georiënteerd zijn.
We weten er veel te weinig van af. In
Groningen speelt dit probleem ook,
maar daar is men ons met het onder
zoek door prof. Bouman een slag voor.
Misschien kunnen we niet alle dorpen
meer helpen, maar zal het de kant moe
ten uitgaan van streekcentra, waar men
op de fiets kan komen. Groene Kruis
gebouwen, dorpshuizen, centr. bakke
rijen enz. zouden dan in die centra moe
ten komen en de gemeentebesturen
dienen zich daarom bij ’t maken van hun
uitbreidingsplannen af te vragen of en
waar de nieuwe huizen gebouwd moeten
worden. Misschien alleen ook in de cen
tra, waar men dan tevens de mogelijk-
hied kan scheppen industrie aan te trek
ken.
IJLST. Wg moeten nog eens terug
komen op de collecte „Hulpverlening
aan Hongarije”. Bij het comité is alsnog
binnengekomen f 182.50 zodat de totale
opbrengst hiervan nu is f 2096.Hier
bij komt dan nog de f 1000.gecol
lecteerd in de Gereformeerde en Her
vormde kerken, terwijl zondag 2 decem
ber ook in de Doopsgez. kerk nog een
extra collecte voor Hongarije wordt ge
houden.
De R.K. Toneelgroep Sneek. had voor
haar eerste uitvoering van dit seizoen,
dinsdagavond in het Amicitia-theater
voor een zo goed als geheel bezet.te zaal
gegeven, een toneelspel van Jan Gros-
feld gekozen, nl. „De waarde van een
leven”. Het conflict in dit stuk heeft
tot basis het standpunt der R.K. Kerk
ten opzichte van de therapeutische
abortus. In voorkomende gevallen, zo
leert dat standpunt, moet op alle mo
gelijke wjjze getracht worden het leven
van de moeder te behouden, maar de
directe menselijke ingreep welke het
leven van het ongeboren kind afsnijdt,
wordt in strijd geacht met de leer der
Kerk.
In dit stuk wordt het echtpaar Offer
mans met dit probleem geconfronteerd.
Volgens het oordeel van twee artsen is
de echtgenote Gonde ten dode gedoemd,
als zij een tweede kind, dat verwacht
wordt, ter wereld brengt en beide art
sen adviseren daarom tot therapeutische
abortus. Ook de echtgenoot, die zijn
vrouw aanbidt, gaat met dit ingrijpen
accoord, maar Gonde weigert* resoluut,
zij kan aan het leven van haar kind dat
zij in een droom al als volwassen meisje
en als reiigieuse heeft gezien, geen eind
maken. Kort daarna wordt het kind, dat
werkelijk een meisje is, zonder compli
caties geboren, maar na enkele maan
den sterft Gonde. Na dit voorspel voert
Daarom dient de vraag gesteld: hoe
komt het straks met de landbouw
met de werkers in de landbouw?
Wymbritseradeel zjjn er voor elke hon
derd bedrijven 160 opvolgers, boven de
vijf hectare 170 en hoe groter de bedrij
ven des te sterker is de tendenz naar te
veel opvolgers.
Dat betekent in de eerste plaats een
tendenz naar splitsing en dat valt heus
niet mee, wat spr. ook met cijfers staaf
de, terwijl een groot percentage boer
wordt in compagnonschap (twee kapi
teins op één schip) wat in feite bete
kent één bedrijfsgebouw en twee bedrij
ven.
Dat grote overschot kan ook leiden
tot verkapte werkloosheid en in de
derde plaats wijst het op een (in gunsti
ge zin bedoelde) degradatie van de boe
renzonen tot boerenarbeider. Daardoor
ook komt men in de landbouw meer en
meer tot een verkeerde selectie. Alleen
veel aandacht gevolgd werd.
Na de pauze met de gebruikelijke ver
loting, werd opgevoerd het toneelstukje
„Er was eens", dat een versie geeft van
het sprookje „Piggelmee en zijn tover
visje”. Ook wij mensen vragen in de
loop der tijden heel wat van de tovervis:
kortere werktijden, sociale voorzienin
gen enz. enz. Er schijnt geen einde te
komen aan onze begerigheid. Tot de
tovervis, hier in de gedaante van de
Partij van de Arbeid, ons de zelfzucht
toont die ons bezielt en onze ogen opent
voor de nood van anderen. Het was een
aardige gedachte op een bijtoneeltje
door een moeder het echte sprookje te
laten vertellen aan haar kind dat slapen
gaat. Die kleine meid had met haar
argeloos spel en uitstekende rolkennis,
een groot aandeel in het succes. Het
mooie boek dat ze kreeg was dan ook
wel verdiend. Ook de heer Kuipers
kreeg een huldeblijk voor zijn vele werk,
waarna deze geslaagde avond gesloten
werd met het zingen van de Socialisten
mars.
De ontvolking van het platteland, met name wat de verdwijning van de kleine
verzorgingsindustrieën en bedrijven betreft, is niet een probleem waarvoor
alleen de huidige generatie zich geplaatst ziet. Het was echter nooit zo accuut
als thans. In vele Friese gemeenten loopt de bevolking steeds meer terug.
Het bestuur van it Wurkforban „de Lege Geaen” heeft onlangs over dit vraag
stuk een schrijven aan de gemeenteraden van Rauwerderhem en Wymbritsera
deel gericht, en maandagavond, na afloop van de Raadsvergadering van
Wymbritseradeel, kwamen de raadsleden van beide gemeenten en de plaatseljjke
krite-besturen in de bovenzaal van Hanenburg bjjeen, waar de heer P. van der
Mark, directeur van de Rjjkslandbouwwlnterschool alhier, een inleiding hield
over dit brandende vraagstuk.
Woensdag was het voor de Chr. Geref.
Kerk alhier een blijde dag, daar zij het
feit mocht gedenken, dat 50 jaar geleden
de gemeente zelfstandig werd geïnstitu
eerd. De predikant, Ds. N. Brandsma,
heeft in een feestelijke bijeenkomst van
dit heugelijke feit gewag gemaakt na
het zingen van Ps. 48 4, het lezen van
Openb. 3 713, waarna hij voorging in
gebed- Wjj gedenken de weldadigheden
des Heren in het midden der gemeente.
De Here heeft grote dingen aan ons ge
daan. Zo luidden de eerste woorden, die
ds. Brandsma sprak in verband met het
heugelijke gebeuren van deze dag voor
deze jubilerende gemeente. Hij stond
vervolgens stil bij de gebeurtenissen, die
zich omstreeks 50 jaar geleden op het
terrein van de Geref. Kerken A en B
(afgescheidenen en dolerenden) afspeel
den. Toen de vereniging van beide ker
ken plaats had na een lange voorberei
ding, had dit tot gevolg, dat een aantal
leden dier kerken, die met droefheid de
loop der gebeurtenissen had gevolgd, be
sloot aan deze samengang niet mede te
werken. Het was maar een klein groepje
dat tot dit besluit kwam en hun kracht
was zeer gering. 51 leden bedankten voor
de nieuwe combinatie en vroegen aan
sluiting bij de Chr. Geref. Kerk te Leeu
warden. Woensdag 28 november werd de
kerk hier ter plaatse geïnstitueerd en
werd een kerkeraad benoemd. Natuurlijk
was er tegenstand van de andere zijde,
waarom de eerste leden scheurmakers
werden genoemd. Doch in de eerste ge
meente werd grote broeder- en zuster
liefde en een prijzenswaardige offervaar
digheid gevonden.
Al spoedig ging men toen over tot de
bouw van een eigen kerk, die toen
12500 kostte. Later werd een pastorie
gebouwd. Korte tijd daarop werd ds.
Koomans beroepen en nu is diens naam
en werk nog lang niet vergeten. De ge
meente beleefde een tijd van grote gees
telijke en stoffelijke zegen. Andere pre
dikanten volgden ds. Koomans op, die
allen nog zeer gewaardeerd worden voor
wat zij hier deden. Wij hebben geen
woorden om de Here te danken voor al
Zijn zegeningen. Door Gods genade staan
wjj tot op deze dag. Ook de ouderlingen
lieten een lichtend spoor na. Jezus Chris
tus is gisteren en heden dezelfde, Hij
zegene ons en doe ons voorttreden op
de weg des heils. God wil ons wijsheid
en kracht geven om voor Hem te strij
den en als het moet voor Hem te lijden.
Wij heten allen hartelijk welkom, in ’t
bijzonder de oud-leraren dezer gemeente
en wij hopen op een rijk gezegende
Deense soldafesi in
Egypte, als onder
deel van de UNO-
politietroepen.
Foto: De Deense
soldaten zijn gesta
tioneerd in de
Abu-Suweir
woestijn.
Deense soldaten in
training.
Varschqnti
MAANDAGS
Administratie
Comb. Drijfhout-Klezebrlnli Ce.
Kantoor GROOT ZAND M
Tolefooe 3005 (K 5150)
Uit de vergadering werden de heer,
v. d. Mark tal van vragen gesteld, o.a.
of de landbouwpolitiek van de regering
ook tot de ontvolking heeft bijgedragen,
terwijl verder als mogelijke oorzaken
werden aangewezen de slechte woning
toestanden op het platteland, de woning
bouwpolitiek, de (te) strenge vestigings
eisen en de ongelijke faciliteiten voor
het platteland en de industriegebieden.
De heer v. d. Mark was het met al
deze opmerkingen eens. Het is de taak
van de gemeenten en de politieke par
tijen dat het platteland niet te kort
wordt gedaan.
avond. Ds. Biesma is helaas door ziekte
verhinderd te komen. Van verschillende
personen zijn gelukwensen binnen ge
komen. sommige vergezeld van giften,
o.a. van de familie Zuidema uit Canada,
die een biljet van 5 dollar zond. Enkele
leden onzer gemeente hebben een nieuwe
groene traploper voor de kansel aange
boden. Voor al deze dingen zijn wij zeer
dankbaar.
Na-iat een declamatorium ten. gehore
was gebracht, vertelde mevr. G. de Vlas
enige schetsen uit de eerste tijd van het
bestaan der gemeente, waarom meerdere
malen hartelijk werd gelachen. Daarna
kwamen de oud-predikanten prof. J. Ho-
vius, ds. J. C. Maris en ds. W. Ruiter, en
voorts de predikanten uit andere ge
meenten ds. J. M. Visser, ds. M. Holtrop
en ds. W. Meijnhout aan het woord, die
elk op zijn wijze en naar zijn aard uiting
gaven aan hun vreugde over dit jubileum
waarmee zij de gemeente hartelijk ge
luk wensten en opwekten tot trouw in
het geloof
Na de pauze, waarin een versnapering
werd aangeboden, liet de zangvereni
ging zich horen en volgde een orgelbe
speling met begeleiding van een trompet,
waarna met samenzang deze bijeen
komst met dankzegging gesloten werd.
0
Zaterdag a.s. hoopt Sint Nicolaas weer
een rondrit door de stad të maken en
wel om 2.30 uur langs de volgende route:
Kruizebroederstraat, KI. Kerkstraat,
Waagplein, Leeuwenburg, R. Grootzand,
middelbrug, Grootzand L., Schaapmarkt-
plein, N. Burgstraat, W. Burgstraat,
Oosterdijk, Jousterkade, Kleinzand, Sin
gel, Hoogend, Oude Koemarkt, Grote
Kerkstraat, Marktstraat, KI. Kerkstraat,
Kruizebroederstraat.
Het Christelijk muziekkorps „Harmo
nie” zal de Sint bij zijn intocht door de
stad vergezellen.
Op Sint Nikolaas dinsdag hoopt de
goede Sint een bezoek te brengen aan de
Veemarkt, des morgens om tien uur.
hoek ontzaggelijk achteruitgegaan. De
Wouden komen wel boven het gemiddel
de in Friesland, maar in Doniawerstal,
Hennaarderadeel en andere gemeenten is
het niet veel beter. En toch is het ge
boortecijfer hier hoog, en het sterfte
cijfer laag. En als de gemeenten al ge
lijk zijn gebleven in inwonertal dan krij
gen we te maken met een schrikbaren
de veroudering van de bevolking, wat
weer een geweldige terugslag heeft op
het dorpsleven en de middenstand.
Spreker vestigde vervolgens de aan
dacht op de geweldige generatiedruk bij
de boerenbevolking. 40 vindt haar be
staan in de landbouw, wat maar weinig
veranderd is in tegenstelling tot het ge
hele land.
Woensdagavond vierde de Vrouwen
bond van de Partij v.d. Arbeid afd. Sneek
de jaarlijkse vrouwendag in het St. Jo-
zefgebouw.
Na het zingen van „Kameraden”,
sprak de voorzitster, mevr. O. Postmus
Tekelenburg een woord van welkom
en herdacht zij de vrijheidsstrijders in
Hongarije. Mevrouw Sikkes kon wegens
ziekte niet aanwezig ztjn, maar de voor
zitster verheugde er zich over, dat,
naast afgevaardigden van andere ver
enigingen, zo’n grote groep vrouwen uit
IJlst aanwezig was.
Vrijheid en vrede.
les goed verstaan worden door ons al
len, maar vooral ook door de jeugd, op
dat ook deze de eens verkregen vrijheid
als het allerhoogste goed zal verdedigen.
Ook de vakbeweging in ons land kan
zich in volle vrijheid ontplooien en het
is de moeite waard ook voor de belan
gen van onze bond te strijden. Na een
kort overzicht van de belangrijkste so
ciale verbeteringen welke de vakbond
in de na-oorlogse jaren heeft verwor
ven, kwam spr. tot de conclusie dat er
ondanks alle verbeteringen nog veel te
wensen overblijft. De achterstand wel
ke de landarbeiders ten opzichte van de
industrie-arbeiders nog hebben, wordt
bij de dag sterker gevoeld. Overtuigend
bewijs hiervoor is wel het wegtrekken
der arbeidskrachten van het platteland
naar de steden. Aangaande de gevoerde
loonpolitiek kan spr. alléén maar be
wondering hebben voor de geleide loon
politiek: bij een vrije loonvorming wordt
de arbeider in eerste instantie het kind
van de rekening. Tenslotte weke hij de
werkers in de agrarische bedrijfssector
op voor de belangen van de vakbewe
ging in het algemeen en die van de
A.N.A.B. in 't bijzonder te strijden.
En daarna was de avond voor de 8
medewerkenden van de Spinnekop, die
in een vlot tempo een programma af
werkten dat zowel het vrolijke als ern
stige genre omvatte en het publiek op
zeer aangename wijze heeft bezig ge
houden, wat ook wel bleek uit het dave
rend applaus. Het was Jarich de Vries,
die de dank ook nog even met een enkel
woord vertolkte, en alle dames bloemen
aanbood.
In zijn sluitingswoord bracht de voor
zitter een extra woord van dank aan
de heer Henk Bakker voor het vele
werk dat hij voor de organisatie van
deze avond had verricht.
Te half twaalf stonden de vele auto
bussen klaar hun passagiers weer naar
huis te brengen.
zaten en niet wisten wat we moesten
doen. Als we ooit een band hebben ge
voeld met de vrouwen van andere lan
den, dan is het wel in deze tijd, nu zo
veel vrouwen deze Vrouwendag niet
kunnen vieren, aldus spreekster. We
hebben met de ellende in Hongarije
meegeleefd, medelijden gehad met de
kinderen, maar ook een diep respect ge
voeld voor de moed waarmee gevochten
werd. Ook door de kinderen die nooit
de vrijheid hebben gekend. En we heb
ben gevoeld dat wij deze sterke vrij
heidsdrang bij onze kinderen moeten
aanwakkeren. Ook de strijd in het verre
Oosten vraagt onze aandacht, zo ver
volgde mevr. Aarsen, en zo staan we
aan twee kanten in een ellendige toe
stand. De wereld wordt kleiner, we wo
nen dicht op elkaar en leven intens met
andere volkeren mee. Onze eerste re
actie op deze gebeurtenissen was een-
deels prachtig doordat we alien wilden
helpen, anderdeels minder prettig door
dat velen begonnen te hamsteren. Maar
over bet algemeen was onze houding zo,
dat we sterk het gevoel hadden eigen
lijk met lege handen te staan.
Opvoeden.
We hebben tegenover deze ellende
einig positiefs te stellen. Dit weinige
veronge- ;s aan: laten wij onze landgenoten op-
z-, Z - - 4 i - „1- - (4
passagiersvliegtuig neer met 25 man aan
boord. Niemand heeft het ongeluk over
leefd. Het toestel stond op het punt om
te landen.
Het had een reis zonder tussenlanding
volbracht van New York naar Caracas.
Bij het vliegveld van de Venezolaanse
hoofdstad vloog het tegen een in wolken
gehulde bergtop op, op nog geen drie ki
lometer van het eindpunt.
In juni is er een toestel van dezelfde
maatschappij verongelukt, dat ter hoogte
van New York in de Atlantische Oceaan j Abe Brouwer iets uit zijn werk, wat met
De Rotterdamse recherche heeft zich
de laatste weken bezig gehouden met
diefstallen op grote schaal bij een far
maceutische fabriek aldaar. Bij deze fa
briek, de N.V. Amsterdamse Chininefa-
briek aan de Admiraliteitskade, zijn me
dicamenten, scheerapparaten en scheer
mesjes gestolen tot een totaal bedrag van
tussen de ƒ50.000 en ƒ60.000. Twee kom-
plotten hebben, naar het onderzoek
heeft uitgewezen, deze diefstallen op hun
geweten,
In het lüvige verbaal, dat thans is af
gesloten, ig aên vijftien personen dief
stal of medeplichtigheid daaraan ten
laste gelegd en aan vier personen heling.
1
Van dwangmaatregelen wilde spr.
niets weten. Wij moeten elkaar en ons
volk er van overtuigen, dat we met
elkaar een volk zijn en met elkaar een
gemeenschap vormen. Dat we hier niet
toevallig leven, maar door God in het
midden van dit volk zijn geplaatst.
Advertentieprijs 15 ct. per mm.
Bij contract (hanJelsadv.) lager
Abonnementsprijs f 3- per hall
jaar. Franco per post f 3.75 per
half jaar.
Giro 50748 ten name van
Sneeker Nieuwsblad.
het eigenlijke stuk ons naar een periode
20 jaar later. Offermans is nu een be
roemd schrjjver-filosoof geworden; diep
getroffen echter door de dood van Gon
de, heeft hij zijn katholieke geloof er aan
gegeven; hij is voor de tweede maal ge
trouwd met Vera, een toneelspeelster,
wier drijfveer tot dit huwelijk vooral is
geweest in de roem van Offermans te
delen. Deze heeft ook Maria, zijn doch
ter, die hij als de oorzaak van Gonde’s
dood beschouwt, verbannen dook haar
af te staan aan zijn zuster die met haar
man, de diplomaat van Galen, in Wash
ington woont; zijn zoon Frans, eerder
dan Maria uit het huwelijk met Gonde
geboren, is officier en een losbol gewor
den, nu hij door .zijn vader ver van tirt
vroegere geloof wordt gehouden. Kort
om het is, behalve dan de materiële
voorspoed, anders maar allemaal narig
heid in den huize Offermans.
Dit wordt echter anders als Maria
met de van Galens naar Europa komt
en Offermans in haar als ’t ware Gonde
herkent; er rijst in hem nu een diepe
genegenheid voor dit eens door hem
verstoten kind, dat ook op haar broer
Frans een louterende invloed krijgt. On
vermijdelijk leidt dit tot de breuk tus
sen Offermans en Vera, die, zeer ja
loers, niet wenst te leven onder de
„schaduw van Gonde”, zij verlaat de
echtelijke woning. Dan verschijnt Ma
ria, wie door Vera het huis was ont
zegd, er weer, maar niet meer in we
reldlijk kleed, doch in dat van reiigieu
se; en voor het oog van de stervende
Henri Offermans, die aan een hartkwaal
lijdt en wie al de emotie te veel is ge
weest, rijst het beeld, dat eenmaal zijn
Gonde in een droom zag: haar kind als
non. In zijn laatste minuten herwint
Offermans zijn geloof en getuigt daar
van tot Maria, die juist haar wereldlijk
leven opgaf, om tot dat resultaat te ko
men. Een broer gaf zij weer houvast in
het leven, een vader hergaf zij het ge
loof, ziedaar de waarde van een leven
gedemonstreerd.
In verband met de inhoud van het
stuk hadden alleen personen boven 17
jaar toegang. Enige tientallen jaren ge
leden zou men waarschijnlijk zelfs niet
gedacht hebben aan een uitvoering van
een dergelijk stuk, dat dus vanwege de
strekking modem genoemd kan worden,
maar de schrijver heeft het behandeld
in een trant welke niet bepaald modern
aandoet. Het is hier en daar wat melo
dramatisch en de schrijver werkt nogal
in het wit-zwart, een figuur als bijv.
Vera tekende hij te gechargeerd, waar
door ze ook moeilijk te spelen wordt.
Maar Grosfeld doet toch ook de objec
tiviteit weer niet te kort als hij bijv, de
vrijdenker-dokter zeker niet onsympa
thiek schildert. Er zijn wel sterke speel-
scènes in het stuk, vooral in het derde
bedrijf en die werden ten volle recht ge
daan door het knappe spel van het enr
semble. Een opvoering van dit stuk
staat of valt met de rol van Henri Of
fermans en de R.K.T.S. had dus met die
rol een van haar beste krachten voor
het voetlicht gezonden nl. de heer A.
Flapper, die zich weer voortreffelijk
van zijn zware taak kweet. Moeilijk was
ook de opdracht van mej. Cl. Draisma,
die in het voorspel Gonde en in het
stuk zelf Maria speelde en het knap
deed. Dokter van Zeels werd gespeeld
door de heer Joh. Potma, die zich ook
zo goed op de planken thuisvoelt; alle
lof voor zijn natuurlijke spel! Dit laatste
gaven ook de heer G. J. Esser als de
diplomaat van Galen, de heer J. Hottin-
ga als Frans Offermans en mej. A.
Schuurman als Annie Verhuist de dienst
bode; in het voorspel traden in de twee
laatstgenoemde rollen op Piet Hamer-
sma en Anneke Potma en aan hen dan
ken we een aardig scènetje als zij pries
ter en misdienaartje spelen. De heer S.
Siemonsma voelde zich wel thuis in de
rol van kapelaan, later pastoor van
Breemen. We hebben al gezegd dat de
rol van Vera een uiterst lastige was,
een beproefde kracht als mevr. R.
BootsmaBonte maakte er van wat er
van te maken was. Mevr. A. Ringnalda
Hammersma bracht een goede dienst
bode later huishoudster op de planken,
en mej. G. Visser als mevr. v. Galen
Offermans en de heer H. Bosma als de
chauffeur-huisknecht vielen in het ge
heel van deze uitvoering niet uit de
toon.
Er was veel applaus dat na het slot
bedrijf, dat zoals gezegd o.i. de beste
speelscènes gaf, tot een ovatie aangroei
de en deze uiting van waardering gold
natuurlijk ook de heer H. A. Siemonsma,
als immer op zijn post als regisseur. De
grimering was van de heer D. Hamei-
sma en ook die had maar een moeilijke,
maar goed volbrachte, taak omdat hij de
meeste optredenden van het voorspel la
ter 20 jaar ouder moest maken.
fraaie toneelaankleding was van
Brenninkmeijer Zonen.
Na de uitvoering, welke met een kort
woord van welkom door kapelaan Gala
ma was ingeleid, volgde nog een bal on
der leiding van de heer G. Schuil, wiens
ensemble ook voor de muziek in de pau
zen had gezorgd.
Woensdag hield de Alg, Ned. Agra
rische Bedrijfsbond voor zijn leden in
Amicitia de jaarlijkse feestavond.
In zijn openingswoord moest de voor
zitter o.m. bekend maken dat wegens
ziekte „it Selskip Tetman de Vries”
plotseling verhinderd was deze avond op
te treden, waarom het Friese cabaret
„de Spinnekop” van Drachten de revue
„Romrneldebom” zou opvoeren. Na enige
woorden aan de sociale positie van de
agrarische arbeiders te hebben gewijd,
gaf spr. ’t woord aan de heer H. Schip
pers van Utrecht, Hoofdbestuurslid v. d.
A.N.A.B. tot het uitspreken van een
kort propagandistisch woord.
Verwijzend naar de deze week be
kroonde slagzin: „Boedapest ons aller
test”, betoogde spr. dat het voorbeeld
van Hongarije, waar een volk dat zich
zelf wenst te zijn, door Russisch barba
risme in de modder wórdt getrapt, be
wijst de grote waarde van een werke
lijk democratische vrijheid. Moge deze
De leiding berustte bij de heer Douwë
Kiestra te Popplngawier, voorzitter van
het Wurkforban, die een inleidend woord
sprak, en toen direct het woord verleen
de aan de heer v. d. Mark.
Deze begon met te zeggen, dat het
niet zo gemakkelijk is een oplossing te
vinden voor het probleem waarvoor men
hier bijelkaar was. Ook moet men niet
menen dat het niet eerder aan de orde
is geweest. In de 15e eeuw was dat al
het geval en Gysbert Japiks en andere
schrijvers uit vroegere tijden schreven er
reeds over.
In de laatste jaren is het probleem
ook al meermalen naar voren gekomen.
Spr. noemde de brochure van dr. ir.
Vondeling over het aantal inwoners van
Friesland en diens lezing voor de Frys-
ke Akademy, alsmede het artikel van
ir. Eringa, secretaris van de C.B.T.B.,
over de ontwikkelingsmogelijkheden van
de dorpen in Friesland. Daarna is in
onderscheidene artikelen de vlucht van
het platteland behandeld.
Twee oorzaken.
Deze vlucht heeft twee oorzaken:
structurele en materiële. Van de eerste
noemde de heer v. d. Mark de nog steeds
voortgaande combinatie van de bedrij
ven, gevolg van de industriële revolutie,
welk verschijnsel evenwel aan de land
bouw voorbijgaat maar toch zeer be
langrijk is, de agrarische revolutie (we
tenschappelijk onderzoek, erfelijkheids
leer, ontstaan van het Stamboek, het
werk van Pasteur enz.) waardoor de
productie per hectare en per koe thans
in Friesland het hoogst is, de mechani
satie in de landbouw, de ontwikkeling
van het moderne verkeer, wat de be
slotenheid van de oude dorpen verloren
deed gaan, maar ook de geestelijke re
volutie, welke een volslagen wijziging
van de mentaliteit der bevolking met
zich bracht. Als voorbeelden noemde
spr. de vrijmaking van de arbeid en de
emancipatie van de vrouw, die niet meer
alleen is boerinne op de plaats en de
werkster op het land. Tegelijk zien we
in deze 60—70 jaar de ontbinding van
dc dorpsgemeenschap (o.a. ook door de
doleantie) en van de huisgezinnen, hoe
wel daar een andere binding, die van de
organisatie (vakvereniging, standsorga-
nisatie, sportvereniging enz.) tegenover
staat, een losweking van de kerk en
van de groep waarin men verkeert. Alle
structurele oorzaken waarvan de wer
king nog niet is afgelopen.
Van de materiële oorzaken wees hg
in de eerste plaats op de lagere belo
ning op het platteland en de beruchte
klassificatie, maar verder op het ontbre
ken van promotiegelegenheid, de voort
gaande specialisatie, wat in een dorp
niet kan, het lager sociale niveau, minder
keuze op onderwijsgebied, slechter wo
ningen en minder ontspanning en ver
maak dan in de steden. Deze grote ach
tergrond voor de ontwikkeling van het
platteland moeten we nooit naast ons
peer leggen. Er blijft altijd een natuur
lijke afvloeiing van het platteland, maar
wg moeten ons afvragen of we hier in
Friesland ook te doen hebben met een
onnatuurlijke afvloeiing en of het leven
daardoor bedreigd wordt.
Achteruitgang.
Om te bewijzen dat het laatste inder
daad het geval is, bracht inleider de be
volkingscijfers naar voren. Die liggen
niet zo best. De wereldbevolking is in
70 jaar twee en een half maal zo groot
geworden, wat ook voor Nederland
geldt, maai' Friesland telt slechts an-
derhalfmaal zoveel inwoners als in 1880.
En dat gaat voor vele gemeenten nog
niet eens op. Wymbritseradeel bleef be-
trekkelijk gelijk, maar Rauwerderhem
ging achteruit. Verhoudingsgewijze zijn
vooral de gemeenten in de Zuidwest-
