van
Sneker
Invasie van buitenlanders wel leuk
voor ons voetbal, maar niet
helemaal ongevaarlijk
Oudheidkundig a'lerlei
bodem
Het voormalige Nijeklooster onder beheer
van Scharnegoutum
O
en
van
IJLST
Officieel Orgaan
de gemeenten SNEEK, WYMBRITSERADEEL
4
112e jaargang no. 69
Donderdag 29 aug. 1957
Redakteur: L. KIEZEBRINK
Veertig jaar bij P.T.T.
1
Concert
Stedelijk Muziekcorps Sneek
Het Sneeker Nieuwsblad is een
Aan gevolgen aanrijding
overleden
Derde prijs voor
„De Waterpoorter”
Prinses Irene behaalde
rijbewijs
Bij ongeluk met schietstoel
gedood
Slaapwandelaar uit raam
gevallen
gecombineerde uitgave van NIEUWE SNEEKER COURANT. SNEEKER COURANT en DRIJFHOUTS NIEUWSBLAD
De kloosterterp wordt af gegraven
Jiergearkomste
Fryske Akademy
Commissie uit noordelijke
provinciale besturen
-
SNEEKER NIEUWSBLAD
van
minste weerstand, maar de andere weg was dan ook bijna onbegaanbaar.
Oudtijds werden
de
A. Safroni
10. Trumpet Tango.
Herman Kuiphof.
KL S.
Redaktie-adres
Kleinzand 7 Telefoon 2872.
De heer R. Jongedijk besteller le kl.
te Sneek is 1 september a.s. 40 jaar in
dienst bij het Staatsbedrijf der P.T.T.
een
der
wat trouwens bij
plaatsen gebeurde.
„VVolvenland”.
Oud-
van
naam
Verschijnt
MAANDAGS en DONDERDAGS
Administratie:
Comb. Drijfhout-Kiezebrink Co.
Kantoor: GROOTZAND 55
Telefoon 3005 (K. 5150)
Dichting van het vier meter
grote gat in de „Schudde-
beurs-dijk" bij Hekelingen.
Ongeveer 150 man van het
dijkleger zijn dag en nacht
in ,de weer met zandzakken
om dit gat zo snel mogelijk
weer dicht te krijgen.
Foto: -Een overzicht van de
herstelwerkzaamheden, daar
waar de storm te machtig
was voor de dijk.
Onder directie van de heer A. Feen-
stra zal dit corps op zaterdag 31 augus
tus ’s avonds 8 uur in de muziektent
aan het Bolwerk een concert geven. Het
programma luidt:
1. Imperial Echoes, mars
2, Light Cavalry, ouverture,
F. v. Suppé
J. Fucik
Wielen.
de dijken, bestaande
uit hout, klei en riet, op de
punten aangebracht, somsi ook
waarom het gaat als men buitenlanders
hier binnenhaalt, vooral West-Indiërs.
Ik heb dezer dagen drie Surinamers zien
spelen in de eerste competitiewedstrijd
van het nieuwe seizoen en je wist nooit,
of ze het volgende ogenblik op hun
hóófd zouden gaan staan, op de grond
zouden gaan liggen, of in normale
lichaamshouding de bal een trap verko
pen. Ze zijn goed gebouwd, die koffie
kleurige jongens, ze weten wat ze met
een bal moeten doen en ze kunnen snel
uit de voeten. Maar werkelijk inzicht in
goed voetbal hebben ze (nog) niet en
bovendien ze lijken niet erg bestand te
gen dat vreemde Noordzeekllmaat, dat
op de eerste voetbaldag van '57-’58 voor
windkracht 8 zorg droeg hoewel het vol
gens de kalender toch beslist augustus
was.
Akade-
yn de
De 55-jarige bromfietser S. van der
Kooi uit Kollumerzwaag, die te Dokku-
mer-Nieuwezijlen door een ziekenauto
uit Dokkum werd aangereden, is in het
peot. chr. ziekenhuis te Dokkum aan
zijn verwondingen overleden.
Wanneer nu hier dan daar de steigers
voor een pand in de binnenstad staan
is de vrees gerechtvaardigd, dat zulks
wederom een offer inhoudt, gebracht op
het altaar van de vernieuwing, ten koste
van Sneek’s stadsschoon en charme. Het
valt soms ook moeilijk te rijmen, heden
daagse eisen en schoonheid uit het ver
leden. Toch is de mogelijkheid niet zo
gering, als velen gemeenlijk denken.
Een bezoek aan de ettelijke honderden
grachtenhuizen, die vooral na 1945 te
Amsterdam met overheidssubsidies uit
hun verval zijn opgeheven en in oude
luister hersteld, zou ongetwijfeld vele
Snekers een andere kijk geven op deze
zaak dan thans. Niet alleen zijn zich in
goede staat bevindende grachtenhuizen
te Amsterdam om hun geschikte stand
onbetaalbaar duur geworden, doch ook
wegens het aanzien dat zij de bewoners
verschaffen en de interieurs, welke men
veelal achter de gevels vindt.
In dit licht gezien is de situatie te
Sneek maar al te zeer voor verbetering
vatbaar, waar de binnenstad op menig
punt bewijst op haar retour te zijn en
het vrij karige monumentenbezit nog
niet als uitgangspunt wordt beschouwd
voor een bouwkundige renaissance. Zo
ziet men de meeste panden, destijd als
woonhuis bedoeld, tot kantoren, pakhui
zen en opslagplaatsen verminkt, of de
door afbraak ontstane erven met semi-
permanente optrekjes bezet dan wel
door schuttingen aan het oog onttrok
ken. Laten wij er aanstonds echter aan
töevoegen dat dit z.g. verpauperingspro-
ces een algemeen verschijnsel is in oude
steden en bepaald niet een Sneker bizon-
derheid.
Gelukkig is er de laatste tijd een dui
delijke kentering ingetreden en hebben
steeds meer ingezetenen begrip gekre
gen voor de noodzaak, waarlijk niet uit
sluitend op grond van oudheidkundige
belangstelling, de verpauperingsziekte
te bestrijden door de binnenstad niet
langer weerloos over te leveren aan de
willekeur van de enkeling. Want zo
precies afgepaald de bebouwingsvoor-
schriften in de buitenwijken zijn, zo vrij
staat het ieder te doen met de panden,
welke men binnen de grachten in eigen
dom bezat.
Uiteraard is elk herstel en en elke
restauratie van een pand uiteindelijk af
hankelijk van de eigenaar. Rijk, Provin
cie en Gemeente mogen voor restauratie
nog zo geporteerd zijn, hun subsidierege
lingen nog zo ruim, dit alles is niet
voldoende, wanneer de eigenaar om deze
of gene reden niet bereid is, tot herstel
over te gaan. Weliswaar genieten de
monumenten, voorkomende op de z.g.n.
Voorlopige Lijst, bescherming doch het
verleden heeft geleerd dat onwilligen
hieraan wisten te ontkomen door hun
pand niet zo lang te laten verkomme
ren dat het veiligheidshalve moest wor
den afgebroken. Ook te Sneek zijn voor
en na gevels verdwenen, welke op de
Voorlopige Lijst stonden. Sommige door
brand, andere omdat sloopvergunning
werd verleend. Het komt ons voor, dat
deze sloopvergunningen thans niet meer
zouden zijn uitgereikt wij danken er
een goeddeels bedorven Kleinzand aan.
Gelijk reeds opgemerkt, is er in
Sneek een kentering të bemerken. Symp
tomen hiervan zijn de stichting van een
restauratiefonds door het Fries Scheep
vaart Museum en de jaarlijkse reser
vering van f 1000.door de Gemeente
Sneek voor restauratiedoeleinden. Twee
gevels, een aan de Oude Koemarkt en
een aan het Kleinzand, welker afbraak
reeds onvermijdelijk scheen, konden als
nog worden behouden en, grondig her
steld, een belangrijke bijdrage vormen
tot de aantrekkelijkheid van Sneek’s
binnenstad, voor inwoners en vreemde
lingen. Het herstel van nog drie andere
gevels aan het Kleinzand mitsgaders een
vierde aan de Singel is in voorbereiding.
In het verschiet ligt bovendien de zo
zeer gewenste restauratie der 3 trapgevels
aan de Hoogendster Kolk waardoor dit
stadsdeel niet alleen zeer in zijn voor
deel zou veranderen, maar ook tot de
meest schilderachtige hoekjes van Fries
land zou gaan behoren.
Neen in Nederland staan de zaken
er anders, beter voor. Maar het feit ligt
er toch maar, dat er in de laatste maan
den een ware invasie van buitenlanders
in ons voetbal heeft plaats gegrepen en
als dat zo doorgaat komen we toch op
de duur voor dezelfde problemen te
staan als men in Spanje, in Italië en in
Frankrijk ondervonden heeft en nóg on
dervindt. Het waren vooral Surinamers,
die de K.N.V.B. kwamen bevolken. Ik
meen dat er wel een dozijn hier nu spe
len en verder zijn er Duitsers, Honga
ren, enkele Belgen, een Brit (Trevor
Ford), een Zuidafrikaan (Steve Moko-
ne, die voor Heracles speelt), die voor
een spectaculaire Nederlandse competi
tie proberen te zorgen.
Spectaculair, sensationeel, spannend,
emotievol dat zijn de benamingen,
Op het gisteren te Groningen gehou
den concours van draaiorgels behaalde
de Sneker „Waterpoorter” van de heer
Rinnert de Jager de 3e prijs.
len gebleken bij het vernieuwen van de
bestaande wallen, en juist dezer dagen
opnieuw aan het Kleinzand, toen men
daar een put dolf ter berging van een
vervaarlijke olietank. Men stiet hierbij
weer op eiken palen, resten van een wal-
beschoeüng welke ongeveer 1.50 verder
binnenwaarts lag dan de tegenwoordige
walmuur,
Wat het ten dode opgeschreven pand
aan de Potterzijlen betreft, opzienba
rende vondsten zijn er tot dusverre door
de slopers niet gedaan. In het huis be
vond zich nog de originele, 17de eeuwse
spiltrap, in dit geval uit Noors grenen
hout vervaardigd. Een deel van de spil
werd aan het Fries Scheepvaart Museum
geschonken, om als specimen te worden
bewaard. Overigens was deze trap zo
fraai en hecht niet als de 16de eeuwse
eiken spiltrap, welke zich thans nog be
vindt in het huis van notaris Feddema
aan de Suupmarkt. Doch dit was ook de
pastorie van de Grote Kerk Bij deze
eiken trap behoort tevens een fraaie,
opgeklampte eiken deur, denkelijk de
enige deur van dit type, welke in Sneek
nog' voorhanden is. Opvolgster in tijds
orde van de beroemde paneeldeur, welke
de trots is van de Sneker Sint Maartens
kerk. H.H.
Prinses Irene heeft met goed gevolg
het examen voor het autorijbewijs afge
legd.
Dinsdagmiddag omstreeks twaalf uur
heeft zich in hangar Hl van de Vlieg
basis Leeuwarden een zeer ernstig on
geval voorgedaan, dat aan twee militai
ren het leven heeft gekost. Eén militair,
de 20-jarige beroeps-korporaal der eer
ste klasse, F. K. Monsma uit Sneek,
werd hierbij op slag gedood, terwijl de
ander, de 21-jarige beroepskorporaal der
eerste klasse E. Terpstra uit Amster
dam (eveneens een Fries van geboorte)
tegen vijven aan zijn verwondingen is
bezweken in het St. Bonifatius-Hospi-
taal te Leeuwarden.
De beide jongemannen hadden reeds
één schiettoestel in een Hawker Hunter-
straaljager gemonteerd en waren met
een tweede bezig toen het ongeluk
plaats vond. Door tot op heden onopge
helderde oorzaak is de afvuurpatroon
van het toestel ontploft met het gevolg
dat de schietstoel uit het vliegtuig om
hoog schoot tegen de dakspanten van de
hangar.
Monsma zat op dat moment juist in
de bewuste stoel en kreeg daardoor een
dermate hevige klap, dat hij vrijwel op
slag werd gedood. Terpstra werd even
eens geraakt door de met grote kracht
wegsuizende schietstoel, daar hij zich
ten tijde van het ongeval juist over de
machine boog. In levensgevaarlijke toe
stand werd hij naar het St. Bonifatius-
Hospitaal overgebracht, waar hij onge
veer vijf uur later aan zeer zware ver
wondingen is overleden. De beide tot
het Bewapening- en Elektronica Squa
dron behorende militairen waren onge
huwd.
Het onderzoek naar toedracht en oor
zaak van het ongeluk is in volle gang.
Het schijnt niet geheel uitgesloten te
zijn dat de veiligheidspal van de schiet
stoel waarvan een vlieger in nood
zich in de lucht kan bedienen tijdens
het inbrengen van de afvuurpatroon op
„onveilig” heeft gestaan, aldus meldt
nog het Friesch Dagblad.
In de nacht van maandag op dinsdag
is de 42-jarige lederwarpnfabrikant J.
P. van Winsen te Hengelo uit het slaap
kamerraam van zijn woning gevallen.
Het slachtoffer werd omstreeks vier uur
door voorbijgangers gevonden. Hij moet
onmiddellijk dood zijn geweest, aldus
meldt het Vrije Volk.
Aangezien de heer Van W.
was in pyama en het slaapkamerraam
openstond, wordt aangenomen dat het
ongeluk tijdens een slaapwandeing is
gebeurd. Zekerheid heeft men echter
niet, omdat zijn vrouw en drie kinderen
niet thuis waren. Zij vertoefden tijdens
het ongeval nog in hun vakantieverblijf
in Bergen.
Geen hoofdschotel.
Ben ik dan tegen alle buitenlanders
in onze nationale competitie? Moet er
een verbod komen? Welneen. Er zijn al
reglementsartikelen en verbodsbepalin
gen genoeg. Laten we er alsjeblieft niet
nog een bijmakeh, die buitenlanders
naar hun land terugjaagt of nieuwe toe
vloed verhindert. Waar ik echter op
hoop, is op het toenemend inzicht van
de H.H. managers en clubbesturen, het
vooral in Nederlandse voetballers te
zoeken. Loopt er hier en daar een bui
tenlander tussen, dan is dat zo erg niet,
maar men make van z’n club geen
vreemdelingenlegioen. Onze voetbalcom
petitie is te vergelijken met een maal
tijd elke zondagmiddag tussen 2 en 4
uur door de clubs aan het publiek, niet
geheel voor niets, aangeboden. Wij zijn
Nederlanders en houden dus van krach
tige kost. Groenten, vlees en aardappe
len worden door vaderlandse voetballers
verstrekt. Wij zijn hun niet altijd even
dankbaar, maar het is toch wel een me
nu, dat ons op krachten houdt. Voor het
„toetje” kunnen we onszelf af en toe
echter eens een kleine „uitspatting”
veroorloven: een kreeftencocktail of een
pêche melba.
Daarvoor zorgen de Trevor Ford’s, de
Steve Mokone’s, de Humphry Mijnals’
en de Molnar’s. Goed voor het dessert
misschien, maar geen hoofdschotel-
voedsel. Of dacht U, dat het buitenland
ons zijn allerbeste krachten liet contrac
teren?
werk van het houweel. Uit de terp van
Nijeklooster z.dn scheepsladingen steen
naar de Swette getransporteerd. Ook
moest hier een betrekkelijk gave boer
derij afgebroken worden, zomede de
helft van een andere boerderij.
Het behoeft dan ook niet te verbazen,
dat de eerste koper en ontginner van
de kloosterterp financieel te kort van
adem bleek te zijn, waardoor het bedrijf
in andere handen overging.
In het jaar 1915 werd begonnen met
de terpafgraving, die acht jaar heeft ge
duurd.
Al die jaren, tot en met 1923, werden
scheepsvrachten terpaarde naar de
Swette vervoerd. De grond werd in kip-
karren geladen, die via een smalspoor,
door paarden getrokken, naar de trek
vaart werden gereden.
De meeste funderingen van het kloos
tercomplex, goeddeels nog intact, wer
den ruw weg met het houweel afgebro
ken en stuk geslagen. Intact gebleven
estrikvloeren zonder meer uitgebroken.
Of „de stenen mogelijk nog zouden kun
nen spreken” daaraan werd weinig of
niet gedacht.
Wel droomden terpbazen en grond
werkers van „gevonden potten met gou
den munten” doch verder ging hun am
bitie niet. Geen wonder, zij hadden er
„in het zweet huns aanschijns” voor te
zorgen in de kortst mogelijke tijd zo
veel mogelijk terpaarde te verwerken.
In 1846 was door het Friesch Genoot
schap wel een Commisie benoemd, om
toezicht te houden bij het afgraven van
terpen in Friesland, doch van dit toe
zicht is bitter weinig terecht gekomen.
Een Commissie benoemen, ging ge-
deze terreinen van menselijke activi
teit.
De drie colleges hebben verder
vertegenwoordiging van de leden
Tweede Kamer uitgenodigd om in de
loop van september een oriënterend be
zoek aan de drie noordelijke provincies
te brengen. Deze uitnodiging is in be
ginsel aanvaard.
Omstreeks het jaar 1850 begint men in Friesland met het afgraven van de
eeuwenoude terpen. De jacht naar het „nieuwe goud”, de vette, gele terpaarde,
vond gretige afnemers onder de eigenaars en pachters van laag gelegen gron
den. Speculanten kochten terpen en omliggende gronden op tegen abnormaal
hoge prjjzen. Onder hen bevonden zich soms elgengeërfde boeren, die hun be
drijf verwaarloosden of verkochten om „schatten” aan de terpaarde te verdie
nen. Echter ontbrak het deze nieuwe „gouddelvers” maar al te vaak aan vol
doende deskundigheid en administratief beleid, en vaak ook aan voldoende be
drijfskapitaal. Vooral het kopen van dorps- en kloosterterpen was en bleef een
riskante onderneming, omdat oude funderingen, en losse stenen in de bodem
duur betaald moesten worden.
De spa moest dikwijls wachten op het I van de dorpsterp te Ezinge in Gronin-
---ttü i gen> heeft Dr. van Giffen dit beginsel
wel kunnen toepassen, en dat onderzoek
heeft archeologische vruchten afgewor
pen.
Bij de afgraving van de terp van Nije
klooster heeft alleen Dr. L. Dokkum uit
Sneek in de jaren 19151917 bjj zijn
bezoek aan de terp op ongeregelde tij
den aantekeningen gemaakt, doch door
zijn overlijden bleven deze onvolledig en
onuitgewerkt.
Wijlen Dr. G. A. Wumkes, de vroegere
Hervormde predikant van Sneek en la
ter vele jaren bibliothecaris van de
Provinciale Bibliotheek te Leeuwarden,
heeft talloze malen de terp bezocht tij
dens de afgraving. Hij heeft veel Mid
deleeuws aardewerk, meest scherven,
uit de terp verzameld, en zijn bijdrage
geleverd bij het opsporen en het veilig
stellen van waardevolle dingen.
Gemiddeld werd twee meter aarde
weggegraven, op sommige plaatsen ligt
het maaiveld nu wel drie meter la
ger dan voorheen, op andere plaatsen
1% meter tot 1 meter.
Plm. twintig pondemaat werd totaal
afgegraven, een rest is blijven staan;!
het gedeelte waarop nu nog de omge
bouwde greidboerderij van Groenendaal
staat, het woonhuis, met koestalling enz.
van Stilma en het huis van vrachtrijder
de Boer.
Een boerderij aan de Sneeker
vaart, die de uitrit heeft naar de Rijks-
straatweg tussen Deersum en Nijekloos
ter, draagt de naam „Wolvenland” Deze
naam zou haar ontstaan te danken heb
ben aan het feit, dat in die eenzame
hoek vroeger wolven huishielden.
De kroniekschrijver Andreas Cornelis,
zijn naam staat bij andere schrijvers in
een slechte reuk, vertelt, dat na 1250
nog veel wolven Friesland onveilig
maakten en dat ze de lijken uit de gra
ven verslonden. Om dit te voorkomen,
werden stenen zerken op de graven ge
legd. Dit verhaal zal wel met een kor
reltje zout genomen moeten worden.
Het heeft althans geen betrekking op
de begraafplaats van Nijeklooster, noch
op de boerderij „het Wolvenland”. Op de
kloosterbegraafplaats werden maar en
kele stenen geplaatst. De graven van de
nonnen kregen alleen een naamloos hou
ten kruis.
De naam „Wolvenland” heeft zeker
zijn ontstaan te danken aan het verblijf
van bannelingen, die daar in de een-
zaamhaid gewoond en gewerkt hebben.
Bannelingen werden ook „Wolven” ge
noemd.
A.
Sneontomiddei sil de Fryske
my syn jiergearkomste halde
Harmony te Ljouwert. Nei de iepening
troch Prof. Koksma en it jierforslach
fan Dr. Kok sil de hear Spahr van der
Hoek hwat fortelle oer it wittenskiplik
wurk, dat de Akademy mei help en stipe
fan forskate ynstansjes en gê.ns parti-
kulieren yn de Walden üt ’e wei set. len
en oar sil mei materiael op de bênop-
nimmer neijer taljochte wurde.
De hear J. Piebenga sil in koarte le
zing halde oer de Fryske skriftekennis-
se, nei oanlieding fan syn wurk oan de
nije printinge fan it hAnboek oer de
Fryske literatuer, dêr’t jierren lang nei
ütsjoen is en dat op 31 augustus for-
skine sil.
Ta bislüt sil Ds. B. Smilde hwat for
telle oer it liet yn Noardfryslan, hwat
mei piano en blokfluiten taljochte wur
de sil.
In moai program dus, dêr’t grif gans
leden en stipers fan de Akademy, en
faeks ek care bilangstellenden, op ta-
setten komme sille.
Het Nederlands voetbal had tot voor kort slechts via de kranten en de radio
weet van de invloed van buitenlandse spelers op de nationale competitie. Je
las daar wel eens wat over, maar dat sloeg dan op dure Zuidamerikanen,
bijna even dure Zweden en een (ook niet goedkope) Faas Wilkes, die in Italië
destijds de tongen in beweging brachten, omdat zij weliswaar voor een opfleu-
ring van het voetbal in dat land zorgden, maar tevens en dat laatste via
interlandwedstrijden, waarin buitenlanders niet van de party mochten zijn
aan het licht brachten, dat de Italianen zélve eerder slechter dan beter gingen
spelen door al die geïmporteerde sterren. In die tijd nl. kwam een Italiaanse
jongeman, bij wie voetbalaanleg ontdekt was, er niet zo snel toe om van die
sport z’n beroep te maken. Hij wist immers veel te goed tegen welk een ijzer
sterke concurrentie hij zou moeten optornenDaarom b.v. werd de talent
volle Pietrangeli tennisser in plaats van voetballer. Hij ging de weg van de
gekleed makkelijk, maar om de doelstellingen te
bereiken, daarvoor was veel geld nodig.
En geld, voor wetenschappelijk onder
zoek naar bodemvondsten, werd door
geen enkele instantie beschikbaar ge
steld. Het bloot leggen van het horizon
taal woonvlak van het oorspronkelijk
klooster had aan de afgraving vooraf
moeten gaan. Mogelijk had men dan een
bijna volledige plattegrond van het oude
Cistercienserklooster in kaart kunnen
brengen.
Bij het wetenschappelijk onderzoek
Als ik voetbalmanager was, zoals
mijn vroegere collega Piet van Donk uit
Deventer, die de teugels bij Go Ahead in
handen heeft genomen, dan zou ik het
kostbare geld waarover de club-in-
kwestie te beschikken had, zeker niet
aan Surinamers of Curaqao’ers besteden.
Wat zijn die warmbloedige jongelui
waard als hier het ijs in de sloten ligt
en de K.N.V.B. tóch in alle gemoedsrust
het betaald voetbal laat doorgaan? Wat
zijn ze waard op de zachte, straks mod
derige terreinen, wanneer zij moeten
spelen onder omstandigheden, waaraan
zij in eigen land totaal niet gewend wa
ren en waaraan hun soepele, maar niet
sterke bodies niet gewend zijn? Boven
dien: er zijn er, vrinden, die niet eens
Nederlands spreken en zulk een vloed
van Papiamento over hun voetbalcolle-
ga’s uitstorten dat die er een tikje
wrevelig van worden. Ten onrechte na
tuurlijk, want wie kan het een simpele
Surinamer kwalijk nemen, als hij ge
volg heeft gegeven aan een dringende
invitatie, om naar Nederland te komen,
gratis overtocht, salaris als voetballer,
er wordt naar een baan gezocht eh een
ordentelijke woning komt er ook? Maar
hoe de vervulling van die beloften de
Nederlandse contractspelers van zo’n
ondernemende club van wie er velen
géén huis aan de club te danken hebben
en wellicht evenmin een betrekking
op de maag ligt, dat zal ik U eens niet
vertellen. Daar moogt U zelf naar ra
den
Dezer dagen hebben de gezamenlijke
colleges van Gedep, Staten van de
provincies Groningen, Friesland en
Drenthe zich tot de raad van ministers
gewend met een brief, waarin zij mede
deling doen van de instelling van een uit
vertegenwoordigers van hun colleges
bestaande commissies,"- welke in perio
diek beraad zal trachten nader inzicht
te verkrijgen in en oplossing te vinden
voor de structurele problemen van het
noorden, zoals die ook in de onlangs
verschenen nota van de Rijksdienst voor
het nationale plan en het centraal plan
bureau: Het westen en overig Neder
land aan de orde zijn gesteld, aldus
meldt de N. R. Crt.
Het ligt in de bedoeling van de drie
colleges, zo zegt de brief, zich eerlang
gezamenlijk te richten tot die ministers,
tot wier taak het kan behoren de maat
regelen in de ruimste zin te tref
fen ter bevordering van industriesprei-
ding in ons land. De daarmede samen
hangende welvaartspreiding is aldus
menen de drie provinciale besturen
nodig om de migratiedrang in het
noorden te keren, die daar op econo
misch, sociaal en cultuur gebied funeste
gevolgen heeft en tevens leidt tot ver
arming van het landelijke patroon op
hoogste
om be
paalde eigendommen heen.” Ook door
braken, die men herstelde, door een
nieuw stuk dijk om het in de regel diep
ingescheurde gat-wiel, veranderden de
situatie vaak aanmerkelijk.
Meerdere van deze vroegere wielen
zijn nog gemakkplijk aan te wijzen, bijv,
aan de oude Speersterdijk. Met aan ze
kerheid grenzende waarschijnlijkheid is
het lage stuk land van Kroes (eigenaar
boer Hofstra van het Speers) ook zulk
een wiel. De vrucht, die in dit weiland
groeit is anders dan die van de greiden
rondom en ook anders dan die van de
afgegraven terp, nu ook weiland, Zij
komt overeen met die, welke gevonden
wordt bij poelen en petten, z.g. „buiten
land”, dat vroeger ’s winters meestal on
der water stond. Dit lage stuk land
Hofstra draagt nog altijd
„kloostervijver”.
Kloostermoppen.
Maar nog zit de bodem over het ge
heel afgegraven oppervlak vol stenen.
Enkele jaren geleden nog werd onder
het oppervlak een soort goot ontdekt,
opgemetseld met kloostermoppen. Deze
goot liep van de vroegere „tsjernhenne”-
van de oude, nog niet verbouwde boer
derij van Groenendaal, naar de voorma
lige Scheidingssloot, die van de oude
zeewering af recht doorliep tot op het
eind, waar het klooster gestaan heeft.
Over deze vondst is door drs. H. Hal-
bertsma geschreven. 248 uitgegraven,
gave kloostermoppen zijn naar Bolsward
vervoerd en hebben dienst gedaan bij
het herstel van de Martinikerk aldaar.
Het afgegraven gedeelte wordt ten
Z.W. begrensd door de oprit naar het
klooster en het z.g. String en ten N.O.
door de voormalige Sjaardavaart, nu
een sloot en de afscheiding tussen de
voormalige kloosterbegraafplaats (nu
weiland) in het bezit van Stilma, en
pl.m. 4 pondemaat weiland, eigendom
van boer Kroes. Hier, op de kruin van
een vermoedelijk oud stuk zeewering,
later omgelegd, werd de besproken veld
oven ontdekt.
Langs de rijksstraatweg loopt dit
laatste stuk weiland uit op een scherpe
punt, terwijl een ander stuk, groot 7
pondemaat, aan de overkant van de
Rijksstraatweg, waar het eerste stuk
eindigt in een punt, met een scherpe
punt begint. Alles hier wijst er op, ook
de route van de greppels aan weerskan
ten van de Rijksstraatweg, dat deze
laatste hier later is rechtgetrokken,
de aanleg op meer
Helaas is het niet mogelijk gebleken,
ondanks de daartoe door Gemeente en
Museum in het werk gestelde pogingen,
het inmiddels reeds bijna afgebroken
pand aan de Ged. Poortezijden te redden.
Dit huis verkeerde in een buitengewoon
slechte toestand terwijl de voorgevel nog
slechts gedeeltelijk in de oorspronkelijke
toestand verkeerde doordat top en pui
reeds bij een vorige verbouwing waren
gewijzigd. Niettemin gaf het gespaarde
middengedeelte met zijn warm-rood ge
kleurde handvormsteen een kleurige
noot aan het straatbeeld, welke men
aanstonds node zal missen.
Het huis dateerde van omstreeks het
jaar 1650 en bezat nog duidelijk de we
zenstrekken van die tijd, in de vorm van
sierankers en metseltrant. Op de stads
plattegrond van Sneek, gedrukt in de
bekende stedenatlas van Blaeu uit het
jaar 1649 komt dit pand nog niet voor.
Wél daarentegen het belendende pand
met de gevelsteen, gesierd met een voor
stelling van de godin Venus en het jaar
tal 1624. Aangezien het nu in afbraak
zijnde pand en het naastgelegen huis uit
eenzelfde steensoort zijn opgemetseld,
kan er tussen beider bouw geen lange
tijd verstreken zijn. Het is heel goed
mogelijk dat de kaart, in 1649 versche
nen, niet geheel „up to date” was, en
beide huizen er toen al stonden.
Overigens een merkwaardige situatie,
de huizenrij aan de westelijke zijde der
Potterzijlen! Oorspronkelijk was deze
kant van de Potterzijlen, toen nog een
sluiskolk waar schepen geschut konden
worden, niet met huizen bezet. En toen
deze er wel kwamen werden deze op de
sluismuur gezet, zodat zij loodrecht uit
het water oprezen. Men kreeg er toe
gang toe door middel van een „heech-
hout”, dat naar een smal pad aan de
overzijde van de Potterzijlen leidde.
Verkeer per as was in het oude Sneek
geen sinecure, want de huizen langs de
Suupmarkt stonden eveneens aan de
wal, zodat er amper een voetpad over
schoot om zich langs voort te bewegen.
Geheel het verkeer was op het water in
gesteld terwijl niet alleen de Suupmarkt,
maar ook Grootzand en Kleinzand heel
wat bredere grachten waren dan tegen
woordig. Dit laatste is verscheidene ma-
3. Marinarella, ouverture,
4. Royal Standard, mars,
P. Chesterton
5. Slavische Rapsodie Nr. 1
C. Friedeman
6. Colonel Bogey, mars K. Alford
7. Kleine Suite voor Harmonieorkest
F. H. Schorer
8. Wiener Burger, Walzer, Ziehrer
9. The Stars and Stripes for ever, mars
Sousa
Advertentieprijs 15 ct per mm.
Bij contract (handelsadv.) lager.
Abonnementsprijs f 3.— per half
jaar. Franco per post f 3.75 per
half jaar.
Giro 8 5 0 7 4 8 ten name
Sneeker Nieuwsblad.
7