Fries antiek wordt schaarser
en duurder
Het voormalige Nijeklooster onder beheer
van Scharnegoutum
IJLST
van
en
BUITENLANDS
OVERZICHT
Officieel Orgaan van de gemeenten SNEEK, WYM BRITS ER A DEEL
Donderdag 5 sept. 1957
112e jaargang no. 71
Redakteur: L. KIEZEBRINK
f/
De Maleise Federatie
Bij Terschelling verdronken
Wie zag dit ongeluk
Workum tegen
ge-
jaargangen
Groep Nederlandse militai
ren naar V. S.
Zilveren jubileum Kath. La
gere Landbouwschool
Bolsward
Redaktie-adres
Kleinzand 7 Telefoon 2872.
Mr H. Kingma Boltjes
vice-president gerechtshof
Oorijzers gaan de smeltkroes in en veel
koperwerk gaat naar elders
Benoemingen bij R.K. Kerk
in Friesland
Het Sneeker Nieuwsblad is een gecombineerde uitgave van NIEUWE SNEEKER COURANT, SNEEKER COURANT en DRIJFHOUTS NIEUWSBLAD-
SNEEKER NIEUWSBLAD
In de nacht vafn maandag; op dinsdag is het Amsterdamse bioscooptheater Du
Midi, dat tegen de ApoIIohal is aangebouwd, tot de grond toe af gebrand.
over
2064
1590
1589
1590
1593
1619
De advertenties, waarin oud goud of meer rechtstreeks: gouden oorijzers
bladen geregelde gasten en men vraagt zich af hoelang zij nog
„de
■-
de
Immers, wat gebeurt er eigenlijk met
de gouden oorijzers, die op advertenties
ten verkoop worden aangeboden? Wel,
dat is gauw gezegd: ze gaan de smelt
kroes in, zonder meer. Dat is jammer.
De gouden kap wordt weliswaar steeds
minder gedragen en steeds verder komt
de sage van Fostedina en die gouden
De gemeenteraad van Workum heeft
een motie, waarin de raad zich verzet
tegen een eenzijdige verhoging van de
salarissen der hogere ambtenaren met
82 stemmen aangenomen. Dit oordeel
van de raad zal ter kennis van Gedep.
Staten worden gebracht.
Gistermiddag is bij Terschelling de
heer H. Sturing uit Leeuwarden, ambte
naar van de Provinciale Waterstaat van
Friesland, die op Terschelling logeerde,
verdronken.
De heer Sturing kwam toen hij in zee
baadde tijdens vloed in een sterke bran
ding terecht. Hij werd van de been ge
slagen en kon niet meer overeind ko
men, hoewel hij niet ver uit de kust was.
1584
1588
1589
1997
2106
Administratie:
Comb. Drijfhout-Kiezebrink Co.
Kantoor: GROOTZAND 55
Telefoon 3005 (K. 5150)
het
een
Verschijnt
MAANDAGS en DONDERDAGS
Bij Koninklijk Besluit is benoemd tot
vice-president van het gerechtshof te
Leeuwarden, mr. H. Kingma Boltjes,
thans raadsheer in gemeld gerechtshof.
Ter gelegenheid van dit jubileum, dat
tevens een zilveren jubileum van het
hoofd dier school, de heer Tsjebbe de
Jong betekende, is deze door Z. H. de
Paus benoemd tot ridder in de orde van
Gregorius de Grote, terwijl de burge
meester van Bolsward, mr. Geukers,
hem de erepenning van de stad aanbood.
toelage voor levensonderhoud zullen ont
vangen. Wanneer de Staten aan deze eis
voldoen en geen „maatregelen” op hen
toepassen, zullen de Prior van Nijekloos-
ter e.a. hun onderduikadres verlaten en
met de kloosterstukken op de proppen
komen.
De reactie op dit schrijven is niet be
kend. Zeker is dat de laatste Prior van
Nijeklooster niet naar Friesland is te
ruggekeerd. In dat zelfde jaar, 1594, is
hij in Groningen, de stad zijner geboorte,
gestorven.
j „bestaansvoorwaarden”.
namelijk moeilijk opsmelten
kap in de historie te liggen, maar met
die gouden kappen verdwijnen stukjes
van het Fries eigene in de smeltkroes.
Die kappen zijn momenteel gewilde waar
omdat ze gemaakt zijn van twintig ka
raats goud. Dat de prijzen dan ook veel
al boven de thans geldende goudprijs
liggen, is te begrijpen.
Ook de staartklokken
De staartklokken hebben iets betere
Die kan men
en boven
dien is de staartklok zeer gewild. Steeds
meer blijkt de rustige tik van de oude
Friese klok te worden geprefereerd bo
ven het zenuwslopende geluid van mo
derne klokjes. In deze tijd van gevlieg
en gejacht blijken velen prijs te stellen
op enig juist besef van de tijd, hetgeen
hun door de Friese klok wordt ver
schaft. Of het nu juist dit allemaal is,
weten we niet, maar een feit is, dat de
prijzen van Friese klokken in de afgelo
pen jaren zijn gestegen en voor zover
dat bij alle nog bestaande wisselvallig
heid valt na te gaan: ook vrij aanzien
lijk.
De Amerikanen blijken vooral diep
geschokt door het feit dat zij zowel door
Egypte als Syrië tot de imperialistische
landen worden gerekend. Tot nog toe
hadden zij zich vrij van imperialistische
smetten gemeend, en altijd verwijtend
naar die Westelijke landen gekeken, die
koloniale verhoudingen met andere had
den. Aan de houding dier landen, die
vaak al te laks waren met het slaken
dier banden, schreven zij een groot deel
van het wantrouwen toe dat de Oosterse
volken tegen het Westen koesteren en
deze de hulp van de Sovjetunie, die h.i.
onbaatzuchtig zou zijn, deed verkiezen
boven Westelijke. Dergelijke volken den
ken er daarbij niet aan dat in Europa
het juist de Sovjetunie is die een aantal
zijner satellieten in een barbaars kolo
niale verhouding heeft geknecht en
Amerika wil daarom daarop eens extra
de aandacht der Aziatische en Afri
kaanse volken vestigen in de op 10 sep
tember te houden algemene vergade-
- -- o~ o
gehad.
Dat is verheugend, zulks in tegenstel
ling tot het feit, dat ook van het koper
werk nogal wat verdwijnt naar andere
gewesten en het buitenland. Menige bui
tenlandse toerist heeft reeds in Leeu
warden een antiek voorwerp gekocht
als een goed reissouvenir en derhalve
Een van de Leeuwarder antiekhande
laars, de heer J. Smit bij zjjn koperwerk,
dat in z(jn werkplaats wordt gereinigd
en soms na jarenlange verwaarlozing
weer volledig eerherstel krijgt.
De groepscommandant der rijkspolitie
te Witmarsum verzoekt de bestuurder
van ’n blauw-grijze Volkswagen, die op
zaterdag 31-8-1957, te 17.55 uur op de
Afsluitdijk tegenover de aldaar staande
politiebarak getuige is geweest van een
verkeersongeval, waarbij een motorrijder
ernstig werd gewond, zich met hem of
met de postcommandant der rijkspolitie
te Kornwerderzand in verbinding te
stellen.
Telefoon groepscommandant te Wit
marsum: 214, K 5175; telefoon postcom
mandant te Kornwerderzand: 215, K 5177.
De Koninklijke Luchtmacht zal in het
begin van het volgend jaar een groep
militairen naar Amerika zenden om op
geleid te worden in het bedienen van
geleide projectielen. Deze opleiding zal
ongeveer twee jaar duren, zodat men in
1960 een squadron zal kunnen samen
stellen, dat raketten zal kunnen bedie
nen, aldus meldt Ons Noorden.
Men streeft er naar de groep samen
te stellen uit beroepspersoneel. De Ne
derlanders zullen in de V.S. vaardigheid
opdoen in het bedienen van de Douglas
Nike raket, die een reikwijdte heeft van
48 km en een snelheid kan bereiken van
2600 kilometer per uur.
zijn in de meeste antiekwinkels de bui
tenlanders geen vreemde verschijningen
meer. Wie zal hen ongelijk geven? Het
op deze wijze verdwijnen van antieke
voorwerpen is een spijtige zaak. Door
deze vergroting van de vraag worden
de prijzen hoger, want de antiekhande
laars, die al vele jaren over het platte
land zwerven hebben steeds meer moei
te om hun voorraad aan te vullen. Bo
vendien weet zo langzamerhand ieder,
die nog antiek te koop heeft, wel zo on
geveer wat de prijs is en dat werkt ook
prijsverhogend. Voor het overige kan
men wel stellen, dat het Fries antiek
altijd heeft bijgedragen tot het eigen ka
rakter van het Friese binnenhuis en dat
men zoveel mogelijk moet trachten het
in eigen gewest te houden. Maar dat zal
slechts kunnen door een groter liefde
voor het antiek bij de Friezen zelf, want
de antiekhandelaar kent deze overwe
gingen wel, maar zaken zijn zaken en
wellicht hebben zij gelijk, wanneer zij
menen, dat je niet alles bij elkaar kunt
houden en dat het weinig verschil maakt
of die koperen doofpot in Leeuwarden
staat of in Alkmaar omdat zijn functie
in het interieur hetzelfde is. Over dat
standpunt kan men redetwisten, maar
een feit blijft dat er veel antiek ver
dwijnt en dat voor de handelaars de
spoeling steeds dunner wordt en voor
de kopers de prijzen hoger, hetgeen voor
beiden jammer is, maar onvermijdelijk,..
In de r.k. kerken in Friesland is een
vijftal kapelaans en pastoors benoemd
of ovefgeplaatst. Pastoor J. H. Swart van
Warga—Wartena, waar hij drie jaar ge
staan heeft, gaat volgens Ons Noorden
naar Hoogeveen. Kapelaan B. Lokin uit
Hilversum wordt zijn opvolger als pas
toor. De kapelaan J. W. Aarnink uit Hil
versum is in de vakature van kapelaan
J. A. J .de Bree benoemd bij de Boni-
fatiuskerk in Leeuwarden. Kapelaan G.
J. Feyen, die twee jaar in Blauwhuis
heeft gestaan, is benoemd in Ter Apel.
Hij wordt opgevolgd door kapelaan W.
j. Schouten, die drie jaar in Ter Apel is
geweest.
Belangstelling is er ook voor de ont
wikkeling van de verhouding tussen de
nieuwe federatie en Indonesië, beide
landen hebben door bloed en taal zekere
verwantschap. Terwijl echter de fede
ratie vreest voor een Chinees commu
nistisch probleem in haar land, schijnt
de Indonesische regering een dergelijk
probleem, maar dan Russisch getint, in
haar rijk niet te vrezen, hoewel de di
recte aanhang van het communisme er
sterk is gegroeid en Soekarno het stel
sel der Westerse democratie voor zijn
land graag zou willen opgeven en een
systeem dat aan het Russische of Chi
nese verwant is zou willen invoeren.
Soekarno heeft bij een bezoek aan
Oost Indonesië nog eens verzekerd dat
hij geen communist is, maar hij had op
zijn reis de Russische ambassadeur in
zijn gezelschap, z.g. omdat deze een in
zicht zou krijgen in de economische no
den van de archipel. De Sovjetunie is nu
eenmaal met het Westen in concurren
tie getreden wat de economische hulp
aan onderontwikkelde landen betreft,
biedt die hulp zg. onbaatzuchtig aan,
maar doet ze vergezeld gaan van een
infiltratie van technici en specialisten
wier aanwezigheid wel eens gevaarlijke
gevolgen voor een geholpen land zou
kunnen hebben, vooral als daar al een
communistische kern aanwezig is. Het
zeer invloedrijke Amerikaanse dagblad
de New York Times wijst er op dat op
deze wijze in verschillende delen der
wereld Russische bondgenoten kunnen
ontstaan, die geen directe satellieten en
ook niet direct communistisch behoeven
te zijn maar in vredes- en oorlogstijd
grote gevaren voor het Westen kunnen
vormen omdat ze, als in Azië het geval
is, over grote rijkdommen aan grond
stoffen beschikken waarvan de stroom
zich niet meer naar het Westen maar
naar de communistische landen zou
richten en/of strategische punten be
heersen waardoor de toestand in oor
logstijd voor het Westen precair zou
kunnen worden. Het blad doelt hier ook
op Egypte en Syrië, waarvan laatstge
noemd land in oorlogstijd de olietoevoer
naar het Westen zou kunnen afsluiten
z.g. omdat het neutraal zou willen blij
ven. En als het Russische bases op zijn
gebied zou toelaten, zou het de toestand
ring van de Ver. Naties, welke zich zal
bezig houden met de Hongaarse opstand
in het najaar van 1956, welke door de
Russen bloedig onderdrukt werd. Er zjjn
overigens commentatoren die beweren
dat in de satellietstaten onder de volken
zo grote afkeer van de Sovjetunie
heerst dat het gescherm van Moskou
met haar lange afstands raket voor een
belangrijk deel gericht zou zijn op die
volken om hun by te brengen dat zij
niet op het Westen behoeven te reke
nen voor bevrijding en hen dus te doen
berusten in hun lot, dat lichter zou wor
den, naar de communistische machtheb
bers hun voorhouden, als zij zich met
meer ijver aan het werk zetten. De
Amerikanen hebben natuurlijk nu ook
enige mededelingen over hun nieuwste
proeven met raketten, waarvan sommige
geslaagd en andere mislukt, gedaan. Die
mededelingen zijn beter te controleren
dan de Russische en men krijgt de in
druk dat ook in deze de partijen elkaar
niet veel in kracht ontlopen. Het was te
verwachten dat in deze sfeer de ontwa-
peningsbesprekingen zouden vastlopen;
de Westelijke landen hebben hun voor
stellen nu volledig op tafel gelegd, de
Rus Zorin heeft ze ter conferentie finaal
afgewezen. Stassen, de Amerikaanse
vertegenwoordiger heeft de verwachting
uitgesproken dat de Russen toch nog
niet definitief „neen” hebben gezegd,
maar deze verwachting schijnt niet bij
zonder sterk gefundeerd. Zeker niet als
het juist is wat een der best ingelichte
agenten van de Amerikaanse geheime
dienst thans in een Amerikaanse se
naatscommissie heeft geprofeteerd, nl.
dat binnen 8 maanden Chroesjtsjow door
maarschalk Zjoekov aan de kant zal
worden gezet en de militaire dictatuur
in de Sovjetunie een feit zal zijn. Als de
Russische partijsecretaris ook zo iets
verwacht zal hij stellig wel oppassen
aan een plan tot ontwapening mee te
werken, dat de Russische militaire lei
ding bepaald niet welkom zal zijn. Dat
onder al deze verschijnselen en voor
spellingen van toenemende spanningen
de roep ook in Amerika toeneemt om
een krachtiger en beslister politiek van
president Eisenhower zowel wat buiten
landse als binnenlandse kwesties be
treft, is begrijpelijk. De kiezers in Wis
consin, de latere jaren een bolwerk van
de republikeinen, hebben duidelijk van
hun verminderde waardering voor Ei
senhower blijk gegeven, door de door
hem naar voren geschoven republikeinse
candidaat voor de senatorszetel van wij
len Mc Carthy een zware nederlaag te
bezorgen en voor het eerst na 25 jaar
een democraat voor die zetel te kiezen.
In enkele zuidelijke staten van de Ver.
Staten is de spanning tussen de blanke
en negerbevolking toegenomen nu het
tijdstip is aangebroken dat negerkinde
ren voor het eerst op „blanke” scholen
moeten worden toegelaten.
Het koren is gemaaid en in schoven
gezet. Nu nog „aren lezen” hier en daar
een handje vol.
De reeds eerder genoemde oor
konde van 18 april 1580.
Ten onrechte is in een van de voor
gaande artikelen gezegd, dat bij de over
dracht van de bezittingen van Nije
klooster, roerende en onroerende goede
ren, een van de 28 overgebleven nonnen
niet aanwezig was. Haar naam is Greyt
Meeus, afkomstig uit Groningen.
Het zal de lezers van deze artikelen
over Nijeklooster mogelijk wel interes
seren, ook de herkomst van de andere,
reeds met name genoemde, religieuzen
te vernemen. Zij waren respectievelijk
geboren te Oosterend, Oosterzee, Wir-
dum, Engelum, Jisp (N.H.), Haskerdij-
ken, Terzool, Deersum, Arum, Olde-
boorn, Oosterzee, Luik (B.), Oudega
(Sm.), Wirdum, Akkrum, Hartwerd,
Sneek, Ferwerd, Joure, Tjerkwerd, Ter
zool, Wirdum, Grouw en Utrecht-stad.
Bij de opgemelde overdracht moesten
al de zusters aanwezig zijn, de eed af
leggen en hun handtekening zetten.
Van de 28 aanwezige zusters verston
den maar vijf de schrijfkunst. Voor de
zusters, die niet konden schrijven teken
de Supriorinne Nancke Groelts: „Alles
hyer boeven onderghetekent door bede
an my Nancke Groelts”.
Tevergeefs zoekt men in de oorkonde
de naam van de laatste Prior van Nije
klooster, Joannes Groningensis. Zijn
handtekening ontbreekt. Hij was dus
niet bij de overdracht aanwezig, hoewel
hij op 25 juni 1572 een procuratie onder
tekende, waarbij hij gemachtigd werd
om in naam en vanwege het klooster In
rechten te ageren enz. enz.
De laatste Prior van Nije
klooster ondergedoken.
Was Joannes Groningensis als laatste
man op het zinkende schip gebleven, de
procedure van overdracht aan de Staten
van Friesland, op 18 april 1580, had af
gedaan kunnen worde met de hand
tekening van de Prior als procuratie
houder, eidoch, de vogel was gevlogen.
Nadat hij in 1572 tot procuratiehou
der was benoemd, was hij al spoedig met
medeneming van de officiële bescheiden
van Nijeklooster, voorzover deze niet ge
stolen of verbrand waren, ondergedoken
in navolging van talloze kloostervoog
den dier dagen.
Een brief van 28 juli 1594, afkomstig
uit de plaats waar de Prior was onder
gedoken, vermoedelijk Groningen, geeft
hier enig licht. Deze brief, geadresseerd
aan de Staten van Friesland, bevestigt
dat alle „registers, reckenboecken, ren-
thebrieven, schrifttueren, papijten, obli-
gatiën ende proffijten” nog niet in het
bezit zijn van de Generale Ontvanger
der Staten.
Joannis Groningensis, met een aantal
Abten, Prelaten en Administrateurs van
opgeheven kloosters in Friesland ver
klaren, „de rechtstitels van hun bezit
tingen en inkomsten te zullen overdra
gen, mits zij een jaarlijks onderhoud
genieten”.
Hier wordt dus het afdragen van de
officiële bescheiden afhankelijk gesteld
van de eis, dat zij alsnog een jaarlijkse
12 stuivers, 8 penningen
Uitgaven
pensioenen en lasten,
858 Carolus gulden, 12 stuivers
pensioenen en lasten,
865 Carolus gulden, 12 stuivers
pensioenen en lasten,
840 Carolus gulden, 15 stuivers,
8 penningen
pensioenen en lasten,
133 Carolus gulden, 12 stuivers
Het bedrag aan uitgaven in 1619 ligt
aanmerkelijk lager dan dat uit het jaas
1593. Aangenomen moet worden, dat in
1619 reeds meerdere gepensioneerde
nonnen overleden waren of om bepaalde
redenen het Sint Anthoon te Leeuwar
den hadden verlaten.
In de eerste helft van de 17e eeuw,
in de jaren 1624, 1637, 1638, 1639, 1640
en 1641, werden de landerijen van Nije
klooster door de Staten van Friesland
onder de hamer gebracht; het grondbe
zit gaat dan over in handen van parti
culieren.
Lusten en lasten.
Hier volgen enkele cijfers betrekking
hebbende op inkomsten en uitgaven,
enkele willekeurige jaren, betref
fende Nijeklooster.
Inkomsten
2005 Carolus gulden, 3 stuivers
11
3
8 penningen
in het Oosten van de Middellandse Zee,
waar nu de Amerikaanse vloot opper
machtig schijnt, ook aanzienlijk on
gunstiger voor het Westen kunnen ma
ken. De Russen willen dat het Westen
blijkbaar duidelijk maken door enkele
van hun oorlogsschepen uit de Oostzee
een beleefdheidsbezoek aan Zuid Slavië
te laten brengen. Deze schepen kunnen
in de Albanese haven Sasseno ook voor
langere duur een verblijfplaats vinden,
maar Syrische havens zouden hun nog
beter passen. Hoewel president Eisen
hower enige weken geleden verkondig
de dat de toestand in Syrië niet zodanig
was, dat dit aanleiding tot de scherpste
maatregelen van het Westen zou moe
ten geven, schijnt er de laatste tijd een
neiging in Amerika om de zaken wat
ernstiger op te vatten en wat minder op
hun beloop te laten dan aanvankelijk
Washington’s plan was. Met andere
woorden de mening zou er veld winnen
dat de Ver. Staten niet lang meer lijd
zaam kunnen blijven toezien, o.a. oud-
president Truman heeft daarvoor ge
waarschuwd; wanneer het bestaan op
het spel staat is een politiek van af
wachten levensgevaarlijk, aldus Truman.
Maar er zijn Amerikaanse commentato
ren die graag zouden weten wat Tru
man dan eigenlijk de Amerikaanse re
gering zou willen laten doen. Een van
de maatregelen welke men te Washing
ton schijnt te overwegen, zou zijn de
isolering van Syrië in de Arabische we
reld, maar dat dit nog niet zo vlot zou
gaan, bewijst het feit dat Nasser zijn
vriendschap met Syrië trouw blijft en
gedreigd heeft het Suezkanaal te zullen
sluiten als die „imperialistische” Ame
rikanen iets op militair gebied tegen
Syrië zouden willen ondernemen. De re-
gering-Eisenhower blijft echter van oor
deel dat men voorlopig de zaken toch
nog maar moet blijven aanzien. Zij
constateert dat de Arabische wereld
thans sterk verdeeld is, het blijkt ook
uit de geringe belangstelling welke van
de zijde dier staten bestond voor de bij
eenkomst van de Liga te Kairo, en dat
het Westen niets moet ondernemen wat
die eenheid weer zou kunnen herstellen.
Zij erkent, mèt Nehroe van India, dat de
toestand in het Midden Oosten explosief
blijft, met name door de mogelijkheid
dat Syrië en Egypte om die Arabische
eenheid te herstellen, iets zulen onder
nemen tegen Israël er zijn Ameri
kaanse commentatoren die daarom aan
driften op een tijdige waarschuwing
aan deze Arabische staten maar wijst
er op dat de terugkeer van president
Koewatli naar Syrië daar tot wat meer
gematigdheid heeft geleid. De Syrische
stafchef Bizri heeft nog eens verzekerd
dat hij geen communist maar nationalist
is en Koewatli zelf heeft betoogd dat
Syrië de hulp van de Sovjetunie kreeg,
zonder dat het zich tot iets heeft ver
plicht of behoefde te verplichten, zijn
land blijft een vrij land, dat geen bases
aan welk land dan ook zal afstaan, doch
niet kan dulden dat imperialistische
landen intriges tegen haar plegen.
Bronnen.
O.m. zijn de volgende bronnen geraad
pleegd bij de verschenen artikelen over
Nijeklooster:
Winsemlus: Chroniqu of Historise
schiedenisse van Vrieslant.
SchotanusKerkelijke en wereldlijke
geschiedenissen van Friesland.
Worp van Thabor Kroniekboeken.
Petrus van Thabor Kronieken.
Wumkes Paden fen Fryslan.
Schoegen Acten en bescheiden „Bloem-
kamp”.
Van Heusden Oudheden en Gestichten.
Foeke SjoerdsJaarboeken en Tegen
woordige staat van Friesland.
Gabbema Watervloeden.
Eekhoff De Middelzee en Beknopte ge
schiedenis van Friesland.
Ozinga Ons eigen land.
Acquoy Windesheim.
Napjus Histori Chronyk.
Occo Scharl p. 115192.
MatthaeiAnal 111.
Petrus Suffridus De Script Friciae.
Van Papendrecht Hoynck Anal 1.
Archief Bisdom Utrecht.
Rekenboek van de Rijnsburgse Abdij.
Beneficiaal-boeken van Friesland.
Register van Aanbreng van 1511.
Cohieren van Oostergo en Westergo.
Groot Charterboek van Friesland.
Kalma Skiednis fen Fryslftn.
SantemaSkearnegoutum troch
ieuwen hinne.
Friesche Volksalmanak
1839, 1840 en 1841.
Frije Fries 11 en Vil.
Oude KunstTijdschrift no. V 1917.
Van ApeldoornDe Kerkelijke goederen
in Friesland.
H. Halbertsma Artikelen In Sneeker
Nieuwsblad en Leeuwarder Courant.
De advertenties, waarin oud goud of meer rechtstreeks: gouden oorijzers te
koop worden gevraagd door antiekhandelaars of goudsmeden, zijn in de Friese
bladen geregelde gasten en men vraagt zich af hoelang zij nog effect zullen
sorteren, want eenmaal moet er aan de voorraad oorijzers in dit gewest toch
een eind komen. Deze gedachte leidt tot een aantal overwegingen en bespiege
lingen ten aanzien van de antiekhandel en de vraag in hoeverre het antiek tot
het Fries eigene gerekend mag worden. En die overwegingen leiden tot de con
clusie dat er veel Fries antiek, met name oorijzers, koperwerk en Friese
klokken verdwijnt en dat voor de antiekhandelaars zo langzamerhand de spoe
ling dun wordt, waarbjj men zich er zelfs over kan verbazen, dat zij nog al
tijd antieke voorwerpen tevoorschijn weten te brengen tijdens hun uitgebreide
speurtochten over het platteland, speurtochten naar een oude koperen doofpot,
een koperen ketel, een Friese klok of wat dies meer zij, voorwerpen, die nadat
zij zijn opgekocht een goede kans maken in andere gewesten terecht te komen
of zelfs in het buitenland, want er zijn bijvoorbeeld al heel wat Friese klokken
over de grote haringvijver naar Canada en de Verenigde Staten gegaan, terwijl
de buitenlandse toerist de weg naar sommige antiekwinkels ook aardig weet.
Vorige week zaterdag heeft de Malei
se federatie, ontstaan uit een aantal
Britse koloniën Singapore is er niet
bjj, dat is een afzonderlijk zelfstandig
gebied op Malakka, haar onafhanke
lijkheid van het moederland gekregen.
Deze onafhankelijkheid gaat zover, dat
de federatie ook haar defensie zal in
richten en een eigen buitenlandse poli
tiek zal kunnen voeren, want ook de be
trekkingen met het buitenland zullen
door de federatie, welke tot staatshoofd
heeft prins Abdoel Rahman en tot mi
nister-president Tengkoe Abdoel Rah
man (geen familie van elkaar), zelf
worden geregeld. Uit eigen verkiezing
blijft zij echter lid van het Gemenebest,
en Engeland heeft zich verplicht haar
bijstand in haar verdediging te ver
lenen, mag troepen houden in Malakka,
maar volgens een der eerste besluiten
van de regering der federatie er geen
atoomwapenen opslaan of gebruiken. De
verenigde landen der federatie zijn
enorm rijk aan grondstoffen, o.a. tin en
rubber, en als zodanig is het ook pret
tig voor het Gemenebest dat zij er lid
van blijft. De redenen waarom de Ge-
menebestlanden vasthouden aan de band
met het moederland lopen nogal wat
uiteen. Een deel dezer landen hecht
vooral waarde aan de economische be
tekenis van het Gemenebest, andere
aan het militaire of politieke belang
verbonden aan het lidmaatschap van
zo’n groot lichaam. Er is enige belang
stelling voor de vraag of de federatie
van Maleise staten ook zal toetreden
tot de Zuid Oost Aziatische Verdrags-
organisatie. Vermoedelijk zal dat niet ’t
geval zijn, zij zal wel in ’t voetspoor van
India treden en zal geen wantrouwen in
communistisch China willen wekken.
De Maleise federatie heeft nl. één zwak
punt, waaronder niet in de eerste plaats
dient verstaan het feit, dat er nog altijd
een betrekkelijk kleine groep communis
tische opstandelingen in de bijna ontoe
gankelijke jungles van het binnenland
aanwezig is. Men zal deze wel de baas
kunnen worden, ze heeft trouwens door
de hardnekkige vervolging van Engelse
troepen al veel van haar betekenis ver
loren. Ernstiger is waarschijnlijk het
feit dat op de gehele bevolking van tus
sen 6 en 7 millioen mensen er .een kleine
3 millioen Chinezen zijn naast nog bijna
1 millioen andere niet-Maleiers. Uit de
recente geschiedenis kennen we het ge
vaar van dergelijke grote minderheden
in een land, vooral als deze de steun
genieten van een machtig rijk elders en
dat is het geval met de Chinezen in Ma
lakka, van wie de meesten sympathie
hebben voor Peking en deze ook weder
zijds van rood China genieten. De Ma
leise federatie heeft zich tegen binnen
landse moeilijkheden van die zijde trach
ten te beschermen door een aantal bepa
lingen in de grondwet, waarin de Chi
nese invloed min of meer wordt beperkt
o.a. door het voorschrift dat (ie officiële
taal het Maleis zal zijn en de Moham
medaanse godsdienst staatsgodsdienst,
met overigens vrijheid van godsdienst
voor iedere individuele burger. Ook het
nieuwe staatshoofd prins Abdoel Rah
man is natuurlijk een Mohammedaan,
hij is een der sultans van de geïnte
greerde staten, nl. van Negri Sembilan.
Enkele correcties.
In het „Mondsticon Batavum” staat,
dat Rinck Claesdochter priorin van Nije
klooster zou zijn geweest, dit is on
juist, zq was „een rangloze nonne”.
In het M.B. wordt als stichtingsjaar
van Nijeklooster opgegeven 1231. Dit
moet als een verschrijffout aangemerkt
worden. Een verschrijving kwam in voor
gaande artikelen ook enkele malen voor:
Mariageboortedag is 8 september en niet
6 september.
In het 3e artikel over Nijeklooster
staat: „een aantal „mannen" uit
Cistercienserklooster Sion” lees
aantal nonnen.
In het 5e artikel: Verder waren
mannen” van Nijeklooster lees non
nen.
En in dit artikel: opgedragen door de
priesters lees priores.
En koperwerk
Met het koperwerk liggen de kaarten
al niet anders. Het is reeds lang geen
ontdekking meer, wanneer men merkt,
dat oud Fries koperwerk, laten we zeg
gen een doofpot van rood koper, met
een geelkoperen deksel, een koperen
ketel, een oud strijkijzer of zelfs een
koperen theestoof, ook in het moderne
interieur voor een stuk sfeer kunnen
j zorgen. Velen hebben die ontdekking
reeds gedaan en dat heeft een vergrote
I vraag naar dit soort antiek tot gevolg
Advertentieprijs 15 ct per mm.
Bij contract (handelsadv.) lager.
Abonnementsprijs I 3.— per half
jaar. Franco per post f 3.75 per
half jaar.
Giro 8 5 0 7 4 8 ten name van
Sneeker Nieuwsblad.