Een Ulster organist uit de
18e eeuw
Nationale theezeNkampioene
leerde nog meer van thee
SMEEK,
W YM BRITS ER A DEEL
IJLST
van
en
Bestedingsbeperking zette stempel op
economische leven
Officieel Orgaan van de gemeenten
112e jaargang no. 104
Redakteur: L. K1EZEBR1NK
Binnenlands jaaroverzicht
Oud-raadslid overleden
Dei foar de Jongerein
Directeur Arbeidsbeurs gaat
met pensioen
Mevr. G. Ringnalda-
Wagemnakers overleden
Dinsdag 31 december 1957
Sneeker Nieuwsblad is een gecombineerde uitgave van NIEUWE SNEEKER COURANT, SNEEKER COURANT en DRIJFHOUTS NIEUWSBLAD
Van der Plaats bood haar een prachtig geschenk aan
X '-
van
name
Wisselvallig.
Lonen en prijzen.
Verkeer: een ramp.
Door de lucht.
dit
Jac. N. D. Hoogslag.
Spoorwegramp.
Veel gepresteerd.
van
vuldig voor
be-
Belangs telling.
Varia.
Kedaktie-adres
Kleinzand 7 t elefoon 2872,
Wij hebben onlangs al gemeld dat mej. Ans Sandstra van Bolsward, leerlinge
van de Chr. Landbouwhuishoudschool aldaar, in de finale om het theezetkam-
pioenschap van Nederland, gehouden in het Concertgebouw te Amsterdam, uit
geroepen werd tot theezet-kampioene van Nederland. Als extra beloning ont
ving ze daarbij een kostbaar televisietoestel.
Op ruim 99 jarige leeftijd is alhier
overleden mevr. Grietje RingnaldaWa
genmakers.
Zij was op een na de oudste inwoonster
van onze stad, maar de oudste Sneekster
van geboorte
Dinsdag 24 december is in zijn woon
plaats ’s Gravenhage op 75-jarige leeftijd
overleden onze oud-stadgenoot de heer
W. Hoekstra.
De overledene, die hier een kunstmest-
handel had, was van 4 sept. 19233 sept.
1935 voor de toenmalige Vrijheidsbond
lid van de Gemeenteraad.
Administratie:
Comb Drijfhout Kiezebrink Co
Kantoor: GROOTZAND 55
Telefoon 5005 (K 5150)
Verschijnt
MAANDAGS en DONDERDAGS
SNEEKER NIEUWSBLAD
ongeveer 600 sterfgevallen in ons land te
hebben veroorzaakt. Een polio-epidemie
bleef gelukkig achterwege; de inentin
gen tegen de polio namen in dit jaar
een aan vang. En hier mag niet onver
meld blijven de grootscheepse Goed Zo-
actie, gestimuleerd door Johan Bode
graven ten bate van het Prinses B< urix
fonds voor de poliobestrijding en enige
andere inrichtingen. Ze leverde f 3 mil
joen op en Johan Bodegraven werd te
recht benoemd tot ridder in de orde van
Oranje Nassau.
Misschien is er te Ylst in diverse ar
chieven nog iets naders over hem te vin
den. Misschien wil Ylst, waar naar ik
meen altijd veel belangstelling voor mu
ziek heeft bestaan, hem gedenken, door
b.v. een nieuwe straat naar hem te
noemen.
Wegens het bereiken van de pensioen
gerechtigde leeftijd zalfde heer A. de
Vries, Directeur van het Gewestelijk Ar
beidsbureau alhier op 1 januari a.s. zijn
functie neerleggen.
De heer de Vries is 40 jaar in over
heidsdienst werkzaam geweest, waarvan
23 jaar bij de gemeente Sneek als direc
teur van de Gemeentelijke Arbeidsbeurs.
De laatste 17 jaar was hij in rijksdienst.
Hij heeft z’n gehele loopbaan dus in
Sneek doorgebracht.
Voor hen die persoonlijk afscheid wil
len nemen van de heer de Vries bestaat
daartoe de gelegenheid op zaterdag 4 ja
nuari ’s middags van 34 uur in Aere
Perennius.
Advertentieprijs 15 cl per mm
Bij contract (handelsadv.) lagei
Abonnementsprijs I 5.— per hall
jaar Franco per post t 5.75 per
half laar.
Giro 8 5 0 7 4 8 ten
Sneeker Nieuwsblad.
ningin en Prins gingen in de maand mei
naar Zweden en daar viel hun een vors
telijke ontvangst ten deel. Op 30 sep
tember waren Koningin en Prins in Oslo
voor de begrafenis van de Noorse ko-
ning Haakon.
Het weer was in 1957 wisselvallig, de
winter was zacht, maart is in eeuwen
niet zo warm geweest, juni bracht een
hittegolf, maar in diezelfde maand kwa
men ook -ware nachtvorsten voor, die
samen met die van mei aan fruit- en
groenteteelt grote schade veroorzaak
ten. In juli ging het aanvankelijk war
me, zonnige weer over in een periode
van onbestendigheid met veel regenval,
waardoor de vacantie-periode voor me
nigeen een teleurstelling werd.
Puzzels.
Neergestort.
Voor luchtvaartrampen bleef Neder
land in ’t afgelopen jaar niet gespaard.
Op 15 juni stortte het K.L.M.-toestel
„Neutron’ ’nabjj Biak op Nieuw-Guinea
brandend in zee. Van de 68 inzittenden,
onder wie zich verscheidene echtparen
met kinderen bevonden, konden slechts
enkele passagiers gered worden. Zij wa
ren veelal ernstig gewond en het duur
de maanden, voor zij van hun verwon
dingen genezen waren. Op 12 augustus,
op 30 augustus en op 16 november stort
ten, ook boven Nieuw-Guinea. vliegtui
gen neer, en er waren resp. 8, 2 en 3
doden.
juiste verhoudingen zijn gemengd, gaan
ze „vrijen”, d.w.z. ondergaan ze een
één-wordingsproces, zodat het uiteinde
lijk rest" tat van een bepaalde melange
steeds dezelfde geur, kwaliteit en volu
me heeft. Dit te bereiken is het geheim
van iedere theepakkersfirma. De thee
moet dan nog worden verpakt, hetgeen
machinaal geschiedt door middel van
ingenieuze pak- en etiketteermachines.
Na dze interessante rondgang door
het bedrijf werd op de directiekamer
nog even nagebabl d over de geschie
denis van het plaatselijk bedrijf en de
zozeer uiteenlopende theedrinkgewoon-
ten in ons land.
Over de gebeurtenissen in het jaar 1957 zal heel verschillend gedacht wor
den. In vele opzichten is het jaar, dat nu weer ten einde is, een rampjaar ge
weest, vooral als gedacht wordt aan hetgeen zich in de laatste maand van dit
jaar heeft voorgedaan in Indonesië. Landgenoten van ons, daarginds woonach
tig, moeten have en goed achterlaten en zjjn verplicht het land, dat hun lief
was geworden, te verlaten. Maar evenals in een voorgaand jaar het geval was
geweest, staat Nederland gereed om de verdrevenen op te vangen. In het jaar
1956 waren de Nederlanders bereid om grote groepen Hongaren liefderijk op
te nemen en nu is het Nederlandse volk in staat om landgenoten uit Indonesië
een nieuw onderdak te verschaffen.
Het Nederlandse volk heeft in het afgelopen jaar laten zien, dat het eens
gezind is, als het aan komt op het bestrijden van rampen. Dat was ook het
geval bij het bestrijden van de woningnood. Alle krachten werden ingespannen
om de woningproduktie zo hoog mogelijk op te voeren, opdat daarmede het
hoofd zou kunnen worden geboden aan volksvijand nummer 1. In de eerste tien
maanden van 1957 kwamen niet minder dan 70.295 woningen gereed, terwjjl in
de maanden januari tot en met oktober van het jaar 1956 „slechts” 53.329 wo
ningen voltooid werden. In deze zelfde periode werden in 1957 in uitvoering
genomen meer dan 98.000 woningen, en in 1956 ruim 92.000 woningen. Ook wat
de financiering van de woningbouw aangaat, liet Nederland zich in het afgelo
pen jaar van de beste zijde zien. Om de financiering van de woningwetbouw
mogelijk te maken werd voor niet minder dan f 384 miljoen ingeschreven op
de nationale woningbouwlening, terwijl aan het einde van het jaar nog niet
bekend was, voor hoeveel miljoenen guldens deelgenomen wordt aan de lening
in de vorm van rentespaarbrieven.
De straaljagers schoten in het afge
lopen jaar dag in, dag uit door de lucht
Daardoor ontstond een andere ramp. Op
14 november kwam een straaljager te
recht op de Kolonel Van der Palm-
kazeme te Bussum. De piloot van dit
toestel wist zich met zijn schiettoestel
in veiligheid te brengen, maar in de ka
zerne en op het kazerneterrein werden
5 militairen gedood en 14 gewond. Op
vele dagen van het afgelopen jaar vie
len straaljagers naar beneden, en slechts
in enkele gevallen wist de piloot zich te
redden.
De straaljagers zijn wel het onder
werp van gesprek geweest, vooral ook
toen besloten was op het vliegveld
Deelen, in de onmiddellijke nabijheid van
het natuurreservaat „De Hoge Veluwe”,
straaljagers te stationeren. Vele protes
ten werden gehoord, omdat het razend
snelle vliegen van straaljagers boven
een groot stuk Nederlands natuurschoon
onherstelbare schade zou doen aan re-
creatiegenoegens van honderdduizenden
landgenoten.
Ook een spoorwegramp trof Neder
land in 1957. Het was 12 augustus, toen
bij Best, door een verkeerde wisselstand,
twee treinen op elkaar reden. De trein
van Eindhoven naar Rotterdam botste
op de trein van Amsterdam naar Maas-
Op waterstaatsgebied heeft Neder
land in het afgelopen jaar laten zien,
wat het presteert en wat het van plan
is tot uitvoering te brengen. Op 5 no
vember viel in de Tweede Kamer het
besluit, de omvangrijke Delta-werken
uit te voeren. De desbetreffende Delta
wet zal voor een groot aantal jaren
richtsnoer zijn voor de uit te voeren
werken, die moeten voorkomen, dat Ne
derland nogmaals getroffen wordt door
een ramp, als in 1953. Geschat wordt,
dat deze werken eerst in 1968 gereed
zullen zijn.
Enkele grote waterstaatswerken kwa
men gereed. Op 28 september opende de
Koningin de Velsertunnel. Op 5 april
kwam de brug over de Maas bij Venlo
gereed, op 27 november de brug bij
Rhenen en op 30 november de brug bij
Schellingwoude. Aan de Zuiderzeewer
ken werd gestaag verder gewerkt. In
januari verdween schipper Hendrik de
Boer met de VD 243 uit Oostelijk Flevo
land: hij was de laatste visser in dit ge
bied. De dijk naar Marken werd op 17
oktober gesloten. Op 28 mei kon her
dacht worden, dat 25 jaar geleden de
Afsluitdijk gesloten werd. Bij het monu
ment had een herdenking plaats, en
eens te meer werden de woorden, ge
beiteld in dit monument, waarheid: „Een
volk dat leeft, bouwt aan zijn toekomst”.
Op 18 februari publiceerde de regering
de veel besproken nota tot beperking
van de bestedingen en de investeringen.
Het bleek, dat Nederland in de achter
liggende jaren te veel geld had uitge
geven en dat de betalingsbalans in een
ongunstige positie was komen te ver
keren. Om hieraan een einde te maken,
moest voor enkele honderden miljoenen
bezuinigd worden, zowel door rijk, pro
vincie en gemeente, als door bedrijfs
leven en particulieren. Vooral voor de
gemeenten werd deze beperking een
grote moeilijkheid, omdat het praktisch
onmogelijk bleek gelden aan te trekken
voor het financieren van uitgaven.
De bestedingsbeperking had een te
rugslag op de werkgelegenheid. In het
najaar moesten vele bedrijven overgaan
tot het geven van ontslag aan grote
groepen van het personeel. Zij werden
hiertoe gedwongen, omdat vele ver
wachte orders uitbleven. Het werklozen
cijfer steeg dan ook aanzienlijk, maar
van regeringswege werd medegedeeld,
dat deze stijging niet verontrustend was
te noemen.
Thee bevat als opwekkend bestand
deel het alkold theïne (1.12%). De
aroma wordt veroorzaakt door de thee-
olie.
Deze ontstaat bij de fermentatie. De
wrange smaak wordt veroorzaakt door
looistoffen. Bijna alle thee voor de de
tailhandel is gemengd. Geschiedt de be
werking in de landen van herkomst, het
mengen gebeurt in ons land in de thee-
pakkerijen. Hoe een en ander in zijn
werk gaat, heeft de kampioene theezet-
ster met eigen ogen kunnen aanschou
wen. Heel het ritueel van het deskundig
theeproeven heeft zij op de voet gevolgd.
Hoewel theezetster van formaat, moest
zij zich in het proeven ras gewonnen
geven, al was er ook voor haar duidelijk
onderscheid in de verschillende soorten.
Met veel interesse volgde mej. Sand
stra de verdere gang van de thee.
Nadat de verschillende soorten in de
Het koninklijk gezin gaf in het afge
lopen jaar herhaaldelijk blijk van zijn
belangstelling met gebeurtenissen in
het land. En omgekeerd eerde het Ne
derlandse volk zijn vorstenhuis. Dit
kwam nog eens tot uitdrukking toen
aan prinses Beatrix de Lemster aak
„Groene Draeck” werd aangeboden. Ko-
Het verkeer bedreigde in het afgelo
pen jaar opnieuw het Nederlandse volk.
In het eerste halfjaar werden 785 per
sonen gedood, terwjjl 11.223 mensen,
jong en oud, ernstig werden gewond.
Op verschillende manieren werd ge
tracht deze ramp het hoofd te bieden.
Op 1 mei trad de regeling in werking,
beogende de bescherming van voetgan
gers op oversteekplaatsen met knipper-
bollen, op 1 juli werden de trams voor
zien van richtingaanwijzers en op 1 no
vember werd de bepaling van kracht,
dat in de bebouwde kommen niet harder
gereden mocht worden dan 50 kilometer
per uur.
Lonen, prijzen en prijsstabilisatie zijn
in 1957 het onderwerp van gesprek ge
weest. Daarnaast stond op de voorgrond
de bestedingsbeperking, welke ingrijpen
de gevolgen had.
Uitvoerig is in de eerste helft van het
jaar gesproken over de huurverhoging,
welke op 1 augustus inging. Met deze
huurverhoging ging gepaard een loon-
compensatie, waarover slechts moei
zaam overeenstemming bereikt werd.
Verschillende prijsstijgingen vielen in
1957 te constateren, zoals van de thee
in het begin van het jaar, van de melk
in het voorjaar, van de PTT-tarieven
(zelfs tot tweemaal toe, nl. op 1 april en
op 1 november), van de suiker in de zo
mer. Het was dus begrijpelijk, dat ook
gesproken was over loonsverhoging,
maar de bonden van werknemers kwa
men tot de conclusie, dat het beter was
om in deze tijd niet te streven naar ver
hoging van de lonen voor het gehele Ne
derlandse volk. Wel werd besloten in
het gesprek tussen de werkgevers en
werknemers, de kinderbijslag voor hen,
die een gering inkomen hebben, tijdelijk
te verhogen.
Algemeen werd gestreefd naar prijs
stabilisatie en de minister van Econo
mische Zaken had meer dan eens een
gesprek met belanghebbenden, waarbij
hij er op aandrong zoveel mogelijk te
komen tot een daling van de prijzen. In
vele gevallen vond zijn verzoek gehoor
en de kruideniers, om een voorbeeld te
noemen, konden in het najaar aan de
hand van statistische cijfers, aantonen,
dat verscheidene levensmiddelen aan een
prijsdaling onderhevig waren geweest.
De bestedingsbeperking.
tricht. Zeven treinreizigers vonden de
dood en vele tientallen inzittenden
moesten met wonden in de ziekenhuizen
worden opgenomen.
Branden en misdrijven.
Branden kwam en in 1957 weer veel
vuldig voor en veroorzaakten voor mil
joenen schade, maar betreurenswaardi-
ger nog was, dat bij enkele er van meer
mensenlevens verloren gingen dan de
laatste jaren het geval was en merk
waardigerwijze vooral in Friesland, nl.
te Leeuwarden bij een brand 3, te Fra-
neker 2 en te Sneek 1 persoon.
Misdrijven ontbraken ook in 1957 niet,
we zouden u zo voor de hand weg een
achttal moorden kunnen noemen; specta
culair waren de overvallen op benzine-
pompstations, de 100 insluipingen die
twee schoolknapen te Rotterdam pleeg
den en de door een bankloper te A’dam
geënsceneerde overval, die voorwendde
van f50.000 beroofd te zijn. Onder dit
hoofdstuk mogen misschien vermeld
worden de vele ontsnappingen uit gevan
genissen in de zomermaanden; de minis
ter van justitie nam maatregelen om
deze in de toekomst minder gemakkelijk
te maken.
Het afgelopen jaar kan ook het jaar
van de puzzels genoemd worden. Plot
seling kwam een puzzel-rage over het
Nederlandse volk en wekelijks werden
grote bedragen uitgegeven en vaak gro
te bedragen gewonnen. Ook bestond er
een levendige belangstelling voor de
voetbalpool en de K.N.V.B. wist een
aantal van deze pools te coördineren. In
het midden van de maand december
werd bekend, hoe de Hooge Raad over
deze voetbalpools dacht.
Zo is een jaar voorbijgegaan. Het
nieuwe ja-- breekt aan, een jaar, dat
voor allen nog een puzzel is. Er zullen
wel verliezen zijn, maar er kan ook veel
gewonnen worden.
Ondertussen heeft het feit, dat zij
theezetkampioene werd, haar nog een
zeer aangename verrassing opgeleverd.
Ons land telt duizenden steden en dor
pen, maar slechts enkele plaatsen waar
een theehandel of -pakkerij is gevestigd.
In de provincie Friesland kan men die
plaatsen wel tellen op de vingers van
één hand. Het was daarom ook een zeer
grote bijzonderheid dat de Nederandse
theezet-kampioene woont in een stadje,
waar een bekende theehandel is geves
tigd, de N.V. Van der Plaats te Bols
ward. Dit bijzondere feit was de reden,
dat de directie van dit bedrijf dezer da
gen charmant bezoek ontving ende
theezetkampioene eens even achter de
schermen mocht kijken.
In de directiekamer werd mej. Ans Sand
stra ontvangen en werd zij namens de
directie van fa. Van der Plaats met haar
prestatie geluk gewenst door de heer J.
M. Slob. Deze vestigde er de aandacht
op, dat het Bolswardse theepakkersbe-
drijf reeds dateert van 1841, maar dat
ondanks het meer dan een eeuw be
staan van deze zaak zelfs nog niet eens
alle Bolswardse huismoeders het edel
produkt dat thee heet op de rechte wijze
’eten te waarderen. Door de, thee ver
keerd en te lang te bewaren gaan de
resultaten van vele zorgen bij het be
reiden en verpakken van de thee te niet.
Misschien komt het mede hierdoor, dat
de thee overigens na water de goed
koopste drank nog te weinig wordt
gedronken. Ondanks de bevolkingstoe
name is de omzet in ons land nog maar
slechts 73 van de voor-oorlogse.
Spreker hoopte dan ook, dat de thee-
zetprestatie van mej. Sandstta veel na
volging mag ondervinden, zodat men zal
kunnen zeggen: van Bolsward begint de
victorie.
Als blijk van waardering bood hij haar
hierna namens de directie een prachtig
cadeau aan, nl. een moderne televisie-
tafel, teneinde hierop het door haar ge
wonnen televisietoestel te kunnen plaat
sen.
Nadat (natuurlijk een kopje thee
was gedronken, volgde een rondgang
door het bedrijf, waarbij deskundige
voorlichting werd gegeven over alles
wat verband houdt met thee. En dit is
wel meer dan een leek zou denken. Om
te beginnen dit:
Thee bestaat uit bereide bladeren van
de theeplant. Land van oorsprong van
BLAUHüS. Op twadde Krystdei waerd
foar de seisde kear in dei mienskiplik
organisearre fan de J.B.T.B., de J.M. en
de K.A.J. Dat der wol bilangstelling
foar de dei wie, die wol bliken üt de flin
ke opkomst moarns yn tsjerke al, en
letter op 'e seal by Wybenga. Nei it
selllge meiinoar iten waerd de gearkom-
ste fan de foarsitter, Sj. Hylkema, ie-
pene mei in Lertlik wolkom can de oan-
wêzigen en de sprekker, de earw. Hear
B. Stockmann. Ek Kaplaen Schouten wie
op ’e seal. Nei mienskiplik sjongen en
in ienakterke wie it wurd oan de sprek
ker, dy’t under de titel „Minsklike for-
haldingen” in treflike rede béidde. Hy
achte it fan great bilang dat de minsken
mear each en wurdearring foar elkoar
oer hiene, krekt yn it deistich libben.
En hjirby woe sprekker krekt Kristus
as foarbyld ha. Noch tofolle himelsk
wurdt Kristus foarsteld. Krekt de
„minske” Kristus, sa treflik ütkom-
mend op de bruiloft fan Kana, moatte
wy wer opnij sykje. Wy moatte myld
wêze tsjinoer oare minsken, en tsjinoer
üs Alden, dy’t wy in bulte skuldich bin-
ne. Sprekker hie it noch even oer it tie
ren fan prosessen dat tsjintwurdich sa
yn ’en breden foar it Ijocht brocht
wurdt. De minske dy’t it treft moat
wol yn syn ynderlikst biskamme en
skeind wurde. Dit hoecht sa net. Tiid-
krapte makke in ein oan it tige aerdige
neipetear dat op dizze rede folge. De
jongerein hie der wol nocht oan.
Jouns waerd troch eigen krêften op-
fierd „Kandidaet rintmaster”, fan Jelle
van der Meulen. It spyljen wie tige yn
oarder en foldie de seal skoan. It wie
de earste kear dat op dit soart jounen
in frysk stik opfierd waerd. As wy de
feardigens en flottens by it spyljen yn
oanmerking nimme, dan leauwe wy net
dat it dêrom minder wie. Ek de regy
fan Joh. Bekema hat der fansels in
spuontsje mei Under stutsen. Jouns wie
it fansels noch efkes „de fuotten fan de
flier”, hwêmei ek dizze dei wer om wie.
lezer kan zich door één enkel voorbeeld
hiervan reeds overtuigen. Slaat de tonen
do en mi in de laagte of het midden te
samen eens aan. Deze „schone groote
Terts”, zoals van Loonsma ze noemt,
wijkt werkelijk storend af van de na
tuurlijke grote terts, en voor van Loon
sma zo erg, dat hij deze, plus andere
zwevingen, vergelijkt met het „gnorren
van een kudde zwijnen”. (Inderdaad,
hiei- is iets van waar).
De vroegere stemming (en) voor
1700 kenden deze afwijkingen niet of in
geringe mate. Bij dezen werden een drie
tal grote wolven op de rug van de niet
of nauwelijks gebruikte toonsoorten ge
schoven of men gebruikte deze toon
soorten niet.
Het is mij opgevallen dat cleie wolven
ook in Indiaanse zangen voorkomen,
waar zij op sprekende wijze hun gehuil
nabootsen.
Te verklaren waardoor deze wolven-
familie ontstaan is zou mij te ver voe
ren. Het is trouwens interessant genoeg,
en een goede muziek-encyclopedie kan U
inlichten. Zie daartoe onder: Gelijk-
zwevende temperatuur.
Van Loonsma was blijkbaar een musi
cus met een scherp en gevoelig gehoor.
Dit blijkt genoegzaam uit zijn juiste, zij
het wat scherpe, opmerkingen over de
gelijkzwevende stemming. Maar deze
nieuwe stemming bood zo enorme voor
delen dat zij een halve, eeuw na haar
ontstaan reeds algemeen in gebruik
was.
J. S. Bach heeft onmiddellijk het grote
nut ervan ingezien en reeds in 1722 dit
gedemonstreerd in zijn „Wohltemperier-
te Clavier”. Van Loonsma pleitte nog
in 1741 voor een, au fond goede, maar
verloren zaak.
De oude stemming kan men heden
ten dage nog horen op de oudere caril
lons, b.v. Groningen, Gorinchem etc. Het
is de moeite waard naar hun reine har
monieën te luisteren. Hun practische
bruikbaarheid Is echter niet groot.
Van van Loonsma weten wij verder
niet veel. Kloppenburg zegt nog van
hem o.a. dit: „Hy schijnt een eigenaar
dig, lastig type te zijn geweest. Zo zou
hij eens een groot concert geven met
medewerking van musici van naam.
Achteraf bleken dit trompetters te zijn
vg.n een muziekcorps te Sneek. De ker-
keraad accepteerde dit niet en interpel
leerde hem hierover. Dit maakte van
Loonsma woedend en hij schold de ker-
keraad uit voor leugenaars en de bur
gemeester voor duivel”.
Wij horen hier de zaak van één kant,
maar ik vraag mij af: Waren die Sneker
trompetters zo onbekwaam? Het trom-
petblazen op de toenmalige instrumen
ten was zo ongelooflijk moeilijk, dat een
goede trompetter terecht de naam van
meester mocht dragen.
Van Loonsma was ongetwijfeld een
bekwaam en toegewijd musicus. Hiervan
getuigt wel het uitvoerige en gedegen
werk waaruit ik slechts heel weinig
aanhaalde. En zou zo iemand genoegen
hebben genomen met de samenwerking
met inferieure krachten? Ik kan dit
moeilijk geloven.
Aan „De ontwikkelingsgang van de
piano-methoderi van W. C. M. Kloppen
burg 1951” ontleende ik het volgende
over Steph. Theod. van Loonsma, in de
18e eeuw organist te Ylst.
Muzicaal A, B, Boek of den Organist
in zijn Leerjaren, zijnde een Kort Begrip
wegens de Behandeling van het Clauwier
of Clavecimbaal-Spel. Opgesteld ten
dienste van de beginnende Jeugd, die
haar tot den Organist-Konst willen laten
instrueren. Door Steph. Theod. van
Loonsma, Organist etc. te Ylst.
Volgt een zeer fraai vignet waarop
hoorns, harpen, fluiten, luiten, musi
cerende engeltjes etc., en waaronder-
staat: t’ Amsterdam Bij A. Olofsen,
Boekverkoper in de Gravestraat het
vijfde Huis van de Voorburgwal, in ’t
wit gekroonde Muziek-Boek 1741.
In het voorw'oord zegt van Loonsma
o.m. dat het boekje is geschreven „voor
geen Meesters, maar voor Discipels, die,
al zijn ’t nog zulke groote Heeren, ze
allemaal zoo geleerd niet zijn, dat ze dit
A. B.-Boek zoo op haar duimpje heb
ben”.
Wanneer hij het over de versieringen
heeft erkent hg dat hij „het Tramuleren
de byzonderste Qieraad van de Muzicq”
vindt. Wg moeten ons, om dit goed te
verstaan, verplaatsen in zgn tijd, want
toen vormden de versieringen een es
sentieel element der muziek.
Dit tramuleren (trillen) was heel wat
anders dan b.v. de afschrikwekkende
bevingen van het huidige Hammond
orgel.
Tramuleren was moeilijk, want, zegt
hij „dit wil niet gespeelt worden zo
van een Boere-jonge, die alle zomers uit
hooijen en zwelen gaat”.
Wij herkennen a.h.w. zijne leerlingen
uit Ylst en omgeving.
Grappig voor ons, doch doodernstig
voor hem, zijn de voorschriften „Hande
lende over de Gebeerden of Gesten in 't
Spelen”. Men moet zich allereerst
„brave en deftige manieren aanwennen
en zich niet door belachelyke gebaren
bespottelijk maken en niet in plaats van
een Muzicijn te gelijken naar een Har
lequin”.
De speler moet rechtop zitten en het
hoofd rechtop houden; het mag niet van
de ene schouder op de andere vallen,
noch naar voren of naar achteren „ge
lijk of men zat te flappen”. „Ook még
het lichaam niet heen en weer vallen
alsof men dronken is. Men mag niet de
vingers krom, gelijk die van een Snyder
of gelijk de poten van een Spinnekop,
op het klavier laten krabben”. „De vin
gers moeten met hun eigen ogen zien,
men moet dus naar de muziek en niet
naar de handen kijken”. (Zeer juist
Deze voorschriften en vele anderen
doen ons vermoeden dat de gelaakte af
wijkingen veelvuldig voorkwamen.
Hij wijst op geschikte studiemuziek en
voegt er aan toe: „Men moet zich door
sommige Meesters niet laten wijsmaken
dat deze stukken te moeilijk zijn, deze
stoppen de leerlingen vodden in de han
den, omdat zij zelf graag Meester wil
len blijven. Het is beter twee dagen te
studeren op één stuk waar muziek in
zit, dan twee uren op een vod dat de
naam heeft gemakkelijk te zijn”.
Als hij het heeft over de leitoon (de
toon si die naar do trekt) maakt hij de
aardige opmerking „Deze toon is, om
zo te spreken, het Touw om het schip
in de Haven te trekken”. Wij herkennen
den Ylstenaar.
Van Loonsma was een felle tegenstan
der der gelijkzwevende stemming. Hoe
hoog hem die zat blijkt uit de toon
waarmee hij ze bestrijdt. Ziehier wat bij
er over zegt: „Nu moet ik nog iets zeg
gen, tegens die swevende Geesten, die zo
veel op hebben met een gestadige vals
heid; eilieve wat is er dan buiten de
Octaaf? de Quint moet onzuiver, die
schone groote Terts moet ook al on
zuiver, en dat allemaal om fis en ges
één te doen zijn; en om die Wolven, die
toch al tam zijn, weg te jagen haalt
men een heele kudde zwijnen in om te
gnorren”; en verderop: „Volgens dit
Temperament (hij bedoelt het oude z.g.
ongelijkzwevende) heeft men een zuive
re harmonie en daar hoeft men Hendel
(Handel), noch geen Capelmeester om
te bezoeken; „onze eigen Ooren zullen
hierin onze Regters zijn”.
Hij besluit met een toespeling op twee
spreekwoorden: „Het is altijd best van
twee kwaden het kleinste te kiezen, zo
is beter drie Wolven op stal, als twaalf
in de kamer daar men altijd een
in de hand moet hebben”.
Het bovenstaande verdient een
knopte toelichting die hier volgt
Ons huidige toonstelsel is gevormd
uit 12 tonen door volkomen gelijke z.g.
halve toonsafstanden van elkaar ge
scheiden, ongeacht de hogere en lagere
octaven die hieraan identiek zgn. In dit
toonstelsel, ingericht volgens de gelijk
zwevende temperatuur of getemperde
stemming, komen tal van kleinere en
grotere zwevingen (onzuiverheden) voor,
die men wolven, kleine wolven en jonge
wolfjes noemt, vanwege hun gehuil. De
deze struik is Assam. Het oogsten be
staat in het plukken van de jongste
loten, waaraan zich de blaadjes bevin
den, welke voor handelsthee in aanmer
king komen. Men onderscheidt grove en
fijne pluk. Bij fijne pluk krijgt men een
zeer goede kwaliteit door alleen de loten
met de jongste blaadjes te plukken.
Grove pluk levert meer materiaal. Aan
de jongste loten bevinden zich: de Pec-
conaald (het kopje) en blaadjes, die
men onderscheidt in Oranje Pecco, Pec-
co en Pecco Souchon, waarvan de Oran
je Pecco ’t meest is gewild en de Sou
chon de meest groffe is.
Wanneer het blad geplukt wordt, be
vat het pl.m. 80 vocht. Na het ver
flenzen is dit gedaald tot plm. 50
Het verflenzen vindt plaats op rekken
onder een temperatuur van 35 gr. Direct
op het verflenzen volgt het rollen. Het
duurt 40 tot 60 minuten en geschiedt
machinaal.
Om het produkt te fermenteren wordt
de thee in lagen uitgespreid. De tem
peratuur- mag hierbij niet boven de 30
gr. stijgen. Voortdurende luchtverver
sing is onontbeerlijk in verband met de
aroma. In de droogmachines, waar de
thee op een lopende band onder een
temperatuur van 90 gr. C doorheen
wordt gevoerd, verandert de kleur hier
na van bruin tot zwart.
Het sorteren dat hierna volgt, ge
schiedt door een serie zeven, waarbij de
grove van de fijne thee gescheiden
wordt.
Thee bevat als opwekkend
De A-griep woedde over het gehele
land, minder in de zomer trouwens toen
vele buitenlandse vacantiegangers ons
land meden als wel in het najaar; om
streeks midden oktober lagen honderd
duizenden Nederlanders te bed. Deze
ziekte schgnt middellijk of onmiddellijk
Ik kan
