Variatie van Sneker Industrie biedt basis voor verdere
Sr
gezonde ontwikkeling
UI
IJLST
1
I® ij
«5
Gas en water in een groeiende stad
en
fcv -
1
IM
MM
Officieel Orgaan van de gemeenten SNEEK, WYMBRITSERADEEL
I f
Voor al de hierboven genoemde industrieën
en bedrijven kan de aanwijzing van Sneek
als industriekern ook van veel belang zijn.
Dit beaamden alle industriëlen met wie wij
hierover spraken. Maar zij waren ook una
niem van mening, dat dit alleen resultaat
zal opleveren als hier in de allereerste plaats
meer woningen worden gebouwd. Aan nieuw
aan te werven werknemers, waaraan in tai
van bedrijven nu reeds grote behoefte be
staat, moet een goede woning kunnen wor
den aangeboden.
DE AANWIJZING VAN SNEEK ALS INDUSTRIEKERN met de daaraan verbonden financiële faciliteiten
voor nieuwe en uitbreiding van bestaande industrieën, wettigt de verwachting, dat de industrie in de nabije
toekomst m onze stad een nog belangrijker plaats in het economische leven zal innemen, dan nu reeds het ge
val is. In wezen was Sneek nl. al vóór minister Zijlstra de Kerngemeenten aanwees, een verzamelpunt van in
dustrieën, voor een belangrijk deel, zo niet geheel, voortgevloeid uit haar eeuwenoude positie van verzor
gingscentrum voor de wijde omgeving. Sprekende voorbeelden daarvan zijn wel de touwslagerijen en zeilma
kerijen waaruit Lankhorst Touwfabrieken en de firma Zandstra zijn voortgekomen en de graanmolens, wier
taak door Wouda’s Meelfabriek is overgenomen. Hun afzetgebieden zijn nu echter oneindig veel groter gewor
den en reiken voor wat Lankhorst betreft zelfs over de oceanen.
Redakteur: L. KIEZEBRINK
meer woningen
2!
Redaktie-adres
Kleinzand 7 Telefoon 2872
-
Het Sneeker Nieuwsblad is een gecombineerde uitgave van NIEUWE SNEEKER COURANT, SNEEKER COURANT en DRIJFHOUTS NIEUWSBLAD
g.' ««s*
gif
drukkerij van de firma Flach
de onze stad meerdere veevoederfabrie-
DE KING FABRIEKEN
DE ZUIVELINDUSTRIE.
Tonnema N.V. aan het Kleinzand
W
(Zie verder pagina 2)
e.d
leidingen
DE METAALVERWERKENDE
INDUSTRIE
Verder Honderd jaar geleden, in het eerste volle pro-
groeiende bedrijf, ductiejaar van ons gasbedrijf, 1859, produ-
Daarnaast echter heeft het naam
gemaakt door haar scheepstelegraaf-
installaties in electrische en mecha-
verlichting nihil) 18 tot 10 ct., 5425 meters en
20.523 inwoners. Ons ook jubilerend water
leidingbedrijf pompte in zijn eerste volle be-
drijfsjaar, 1910, 106.000 m3 water op, had
toen 1254 aansluitingen, terwijl de tarieven van
40 tot 12% ct. per m3 bedroegen; in 1934
waren deze cijfers resp. 311.000, 3932 en 45
tot 15 ct. terwijl in 1958 700.000 m3 water
werd opgepompt, er 5618 aansluitingen wa
ren en de tarieven 50 tot 13% ct. per m3.
bezit Sneek ook vele van groot tot klein.
De grootste en belangrijkste is de Offset-
on
ook
daar
in
Behalve veevoeder en pluimveevoe
ders, voor welk laatste artikel de N.V.
Wouda ook een eigen bedrijf aan de
Lemmerweg bezit, fabriceert zij ook nog
haar bekende meelprodukten voor huis
houdelijk gebruik.
GRAFISCHE BEDRIJVEN
nische uitvoering, welke ook geheel
in eigen bedrijf worden vervaar
digd. Talrijke Nederlandse en bui
tenlandse zeeschepen, waaronder
ook de nieuwe oceaanstomers van
de Holland Amerikalijn, de Rotter
damse Lloyd en de Maatschappij
Nederland, zijn met een telegraaf
van deze fabriek uitgerust én dra
gen haar naam over de wereld
zeeën.
Ook in deze onderneming, die in 1956
een nieuwe moderne fabriekshal en
daarna nog enige industriehallen aan de
Valkstraat in gebruik nam. is een be
langrijk deel 35 van wat er ver
vaardigd wordt, voor export naar diver
se Europese landen en Canada bestemd.
Van kleiner omvang, maar toch ook
van betekenis, is de Machinefabriek van
de firma S. G. Ruiter aan de Oosterdijk.
Voor een belangrijk deel worden hier re
paraties uitgevoerd, maar ook vervaar-
is goed vertegenwoordigd en heeft in de
laatste kwart eeuw een zeer belangrijke
uitbreiding ondergaan. De oudste, de
Machinefabriek W. Hubert Co. n.v.
opgericht in 1880, is ook de grootste
Zij.Jieeft momenteel 250 man personeel
van wie 35 in het nevenbedrijf te Sur-
huisterveen, omdat het Sneker bedriji
voor hen geen plaats heeft en geen wo
ning kan aanbieden. Een halve eeuw ge
leden was ze hier nog de enige op haar
gebied, maar daarna ontstonden ook de
firma A. Hoogeveen, Landustrie en de
Gebr. Kwant.
Hubert Co. bewoog zich vroege t
veelal op het terrein van het stoom
wezen (stoomketels e.d.) maar heeft na
dien andere wegen ingeslagen. Thans
legt zij zich toe op de fabricage van zui
veringsinstallaties voor afval- en riool
water, polder- en rioolbemalingen, werk
tuigen voor de chemische industrie,
waaronder filters, grasdrogers en gras
persen, melkbussen, spoelmachines voor
de zuivelindustrie, transportbanen voor
dr melkontvangst enz. Momenteel is
men bezig met de vervaardiging van een
grote filter met een meter diameter
voor een zinkfabriek in Spanje en een
complete rioolzuiveringsinstallatie met
48 pompen voor Bagdad, die daar ook
onder leiding van een h^rer personeels
leden zal worden geplaatst. De export
neemt trouwens ook in dit bedrijf, waar
aan eveneens een electro-technische af
deling is verbonden, een grote plaats in
(70% van de productie).
Sedert kort staat de bouw van grote
bruggen eveneens op het programma
Een produkt van deze jongste tak van
het bedrijf, dat de laatste jaren zeer be
langrijke uitbreidingen heeft ondergaan
is de nieuwe electrische ophaalbrug te
IJlst.
De firma A. Hoogeveen aan de Prins
Hendrikkade was oorspronkelijk een be
drijf waarin alleen koper gegoten en
verwerkt werd voor de fabricage van
kranen en andere produkten voor de zui
velindustrie. Nadien echter is het om
gezet in een appenaagefabriek en me-
Rechtstreeks op dit agrarische terrein
werken de zuivelfabrieken „Normandia”
aan dc Leeuwarderweg en de K.N.M.
aan de Bol^warderweg, welke bedrijven,
wat hun machinepark en produktiemo-
gelijkheden betreft, ook getoond hebben
de polsslag van de moderne tijd te ver
staan.
Zijdelings bij deze industrie betrokken
zijn ook de fabriek voor zuivelwerktui-
gen in hout en roestvrij metaal van de
firma U., P. en Th. Woudstra- aan de
Oppenhuizerweg welke de laatste jaren
ook belangrijk is vergroot en bovendien
nog een zandstraal- en metalliseer-
inrichting heeft, evenals Pjjttersen’s
Machinehandel en Fanricage, welke zich
voornamelijk toelegt op de verkoop van
zuivelwerktuigen en -installaties en de
in haar dochterondernemingen te Am
sterdam vervaardigde Gedo snelwegers
en koelinstallaties.
DE VEEVOEDERFABRICAGE.
In het nog niet zo verre verleden tel-
digt deze reeds oude firma sinds jaren
bakkerijmachines.
Tot de metaal-sector behoren dan o.a.
ook nog de Chroomindustrie en Nikkel-
fabriek „Het Pantser” van de firma
Batstra en Fritsma aan de Badhuis
gracht, welke inrichting na de oorlog
een haast stormachtige ontwikkeling te
zien heeft gegeven en het kleiner be
drijf op dit gebied van de firma Ph.
Nota S. Dijkstra, dat in een van de
gemeentelijke industriehallen op het Ei
land gevestigd is.
taalgietery, waarin het koper plaats
heeft gemaakt voor roestvrij staal, waar
van thans alle kranen,
worden vervaardigd.
Het gebouwencomplex van deze
derneming is vooral na de oorlog
dermate uitgebreid, dat zij zich d.
door in de rij der piaatselijk grote
dustrieën heeft geschaard.
De Machinefabriek Landustrie, die eer
jaar of vijf geleden een geheel nieuw
en groot gebouw aan de Pampuskadt
betrok, heeft zich ook gespecialiserd oi
de fabricage van afvalwater-zuiverings
installaties, bemalingen en speciale ap
paraten welke vrijwel over de gehe!-.
wereld zijn geplaatst, (o.a. ook in nei
Nederlandse Paviljoen op de Wereldten
toonstelling te Brussel), terwijl aan de
Marine een complete zuiveringsinstalla
tie werd geleverd welke volgens een
bepaald code-systeem op een plaats over
zee kan worden gemonteerd,
worden in dit snel t
waaraan tevens een afdeling voor elee- ceerde het 73000 m3 gas (verbruik straatver-
trische installaties is verbonden, speciale lichting 32000 m3), was de prijs 21 ct. per m3,
apparaten voor de papier-, strocarton- het aantal meters 151 bij een bevolking van
en chemische fabrieken vervaardigd vol- 8500 zielen. In 1884 waren deze cijfers resp.
gens een Berlijns patent, electronische-. 513.000 (51000), 8 ct., 584 en 11000; 1909
besturings- en registratie-apparatuur, 1.298.000 m3 (106.000), 7 a 8 ct., 1574 meters
electro-technische schakelpanelen voor en 130Ö0 Uiv’oners. 1934 2.707.000 m3 (226.000)
afstandsbediening in fabrieken, zieken- 9 tot 4% ct., 3957 meters en 15850 inwoners,
van
en de Oppenhuizerweg genieten een be
kendheid, die ver buiten de landsgren
zen ujt gaat. De vele artikelen welke
in deze suikerverwerkende industrie ge
fabriceerd worden, waarvan de King
pepermunt wel de meest bekende is, wor
den nl. ook naar het buitenland, o.a.
Amerika en Canada, geëxporteerd.
Eveneens klein en met slechts enkele
personeelsleden begonnen, heeft dit be
drijf zich tot een van de grootste in
zijn branche in ons land ontwikkeld en
verschaft het aan enige honderden werk
nemers een bestaan. De nieuwe fabriek
aan de Oppenhuizerweg, die enige jaren
geleden in gebruik werd genomen, is een
sprekend voorbeeld van de moderne in
dustrie. Niet alleen het fraaie uiterlijk,
maar ook de inrichting en de wijze
waarop de lekkernijen worden vervaar
digd, voldoen in ruime mate aan de eisen
welke de hygiëne en de economie in onze
tijd stellen.
De voortdurende groei en de daarmee
zeer moderne bedrijf, dat de industriële
ontwikkeling op zijn terrein niet alleen
nauwlettend volgt maar ook in toepas
sing brengt, is bewonderenswaardig.
Het opmerkelijke is evenwel, dat de
toeneming van het aantal personeels
leden hiermede niet evenredig is. De
grote investeringen in nieuwbouw en
modernisering van het machinepark
kunnen nl. alleen „terugverdiend” wor
den als daardoor werkkrachten en werk
uren worden uitgespaard, wat hier in
derdaad het geval is. Het bedrijf is
derhalve minder arbeidsintensief ge
worden. Dit zal ook wel voor andere be
drijven gelden, waaruit men de conclu
sie kan trekken, dat de praktijk niet al
tijd in overeenstemming is met de theo
rie waarvan de regering by haar kern-
politiek uitgaat. Deze stelt nl. bij het
verlenen van financiële faciliteiten bij
uitbreiding de voorwaarde, dat het aan
tal arbeidskrachten daardoor moet ver
meerderen.
schroef pompen, centrifugaalpompen, vij
zels enz.
De Machinefabriek annex Ingenieurs
bureau Gebr. Kwant, de jongste telg in
dit gezelschap, heeft zich eveneens tot
een groot en gerenommeerd bedrijf ont
wikkeld. Bij de oprichting, 23 jaar ge
leden, bestond het personeel uit drie
man, nu werken er meer dan honderd.
Het vervaardigt eveneens zuiverings
installaties, alsmede filters voor diverse
doeleinden, o.a. voor melk, drinkwater,
zwemwater en gassen, onthardingsappa-
ratuur, registreerapparaten, roestvrijsta
len apparatuur voor de zuivel- en che
mische industrie (in combinatie met
Pijttersen’s Machinehandel N.V.), hea
ters en koelers, geluiddempers, pijplei
dingen enz.
drukkerij van de firma Flach aan de
ken, waarvan alleen de grootste die Leeuwarderweg welk bedrijf evenals de
van de N.V. Wouda is overgebleven, meeste industrieën in onze stad beschei
den is begonnen en tot een groot en zeer
gepaard gaande uitbreidingen van dit modern geoutilleerde onderneming is
uitgegroeid, die met de beste in het
land kan wedijveren. Naast Flach nemen
echter ook Drukkerij en Cartonnagebe-
dryf Menno en drukkerij J. G. de Vries,
waaraan eveneens ’n cartonnagebedrijf
is verbonden, een belangrijke plaats in
in ons plaatselijk drukkersgilde.
Groot-industrieën zoals in het Oosten,
het Westen en het Zuiden van ons land,
bezit Sneek wel niet omdat vele factoren
o.a. de personeelsvoorziening de
vestiging daarvan hier niet mogelijk
maakten, maar Lankhorst, Tonnema,
Wouda en Tjallema kunnen met recht
tot de middel-grote worden gerekend en
de King fabrieken in hun branche zelfs
tot de grote.
Wat Lankhorst Touwfabrieken be
treft levert dit grootste bedrijf hier ter
stede, dat reeds 156 jaar oud is en met
zijn ruim vierhonderd personeelsleden
op een na het grootste in zijn soort in
het land is, niet alleen touw in velerlei
soorten, waarvan een belangrijk deel
naar Amerika, Canada en Afrika en
verschillende Europese landen gaat,
maar fabriceert het ook visnetten en
drijft het een uitgebreide handel in deze
artikelen en andere visserijbenodigd-
heden. Haar dochteronderneming de
N.V. Boso heeft zich tot een belang
rijke fabrikante van poetsdoeken, polijst-
schijven e.d. ontwikkeld.
De N.V. W. Th. Zandstra heeft de
bakens verzet. Touw wordt in haar be-
drijf niet meer geproduceerd, maar wel
in allerlei variëteiten verkocht, terwijl de
zeilmakerij eveneens is opgeheven. In de
plaats daarvan is volledig overgescha
keld op de fabricage van Sport- en
Kampeerartikelen van zeildoek en leer,
lederwaren voor de landbouw en veehou
derij en het monteren van Noorse en
Friese schaatsen, wat ook een grote
vlucht heeft genomen.
SNEEKER NIEUWSBLAD
Verschijnt
MAANDAGS en DONDERDAGS
Administratie:
Comb. Drijfhout-Kiezebrink Co
Kantoor: GROOTZAND 55
Telefoon: 3005 (K 5150)
Advertentieprijs 15 ct per mm
Bij contract (handelsadv.) lager
Abonnementsprijs f 3,per halt
par. Franco per post f 3,75 per
half jaar.
Giro 8 5 0 7 4 8 ten name van
Sneeker Nieuwsblad.
8’
Deze foto-montage is een
kleine illustratie van het
feit dat de Sneker indus-
strie een beeld van grote
verscheidenheid toont,
het risico van een éénzij
dige ontwikkeling wordt
daardoor voorkomen. In
dustriële variatie legt
een hechte basis voor
een gezonde verdere
groei.
iI--
s v
