It Fryske boek
Veertig jaar K.L.M.
Kritetoaniel sette utein mei
„De lange Jacht”
IJLST
WYMBRITSERADEEL
en
van
Officieel Orgaan
de gemeenten S N E E K,
gecombineerde uitgave van NIEUWE SNEEKER COURANT, SNEEKER COURANT on DRIJFHOUTS NIEUWSBLAD
114e jaargang no. 81
EK DIT JIER WER.
De vliegende Hollander veroverde de wereld
Opbrengst collecte
Redaktie-adres
Klelnzand 7 Telefoon 2872
Jongetje maakte val
Het Sneeker Nieuwsblad is een
Ook wel aardig
Keuring Friese enter- en
twenterhengsten
Donderdag 8 oktober 1959
Help de kieviten
Boerderijbranden in
augustus 1959
Knieschijf gebroken
Blessuren bij Nederland
België
■t
name
Redakteur: L. K1EZEBRINK
wordt
Romans.
A. VI.
Dr A. WADMAN
ANNE WADMAN.
Gjin lykskeakellng.
De toekomst.
„Wij vliegen door”.
OEFENING „BIETEKOP”
Opnieuw beginnen.
Mar lit my net langer yn 'e romte
prate. Ek dit jier, it jubiléum-jier fan de
Hwat wolle dy Fryske skriuwers
en dichters
Dinsdag werden weer militaire vrachtwagens ingeschakeld bij het vervoer van
aanvullend veevoeder naar de „droogtestreken”, waar men met ernstige veevoe-
dertekorten heeft te kampen. In de vroege morgen hebben de mannen van de
Genie-troepen uit Keizersveer hun vrachtwagens bij 2e tol bij Dordrecht volgeladen
met bietekoppen. Een transport van 16 zwaar op veren „zuchtende” vrachtwa
gens begaf zich tegen de middag naar Stramprooy bij Weert. De koeien stonden
onderweg likkebaardend de wagens na te kijken. Toen het transport tegen 6 uur
namiddags in het Limburgse plaatsje aankwam, hieven de koeien een dankbaar
geloei aan, een groots compliment jegens de militairen. Toen de wagens afgela
den werden stoven de dieren toe om zich de hapjes lekker te laten smaken.
Foto boven: Opladen bij tweede tol. Onder: dankbare koeien in Stramprooy.
De collecte ten bate van de Reclas
sering heeft te Oosthem-Ngezijl f51.75
opgebracht.
Verachnnt
MAANDAGS en DONDERDAGS
Administratie:
Comb Dr ut hout Kierebrink Co
Kantoor; GROOT7AND 55
Telefoon: 3005 (K 5150)
Voor de K.L.M. geldt bij uitstek de be
roemd geworden zinsnede „Het leven
begint bij veertig”. Onze luchtvaartmaat
schappij, die op het ogenblik onder de
250 luchtvaartondernemingen de achtste
plaats inneemt, bevindt zich zoals de an
deren in een moeilijke periode. Op het
ogenblik schakelt de luchtvaart over van
propellervliegtuigen naar de enorme
straaltoestellen, die non-stop van het ene
OFFINGAWIER. Dinsdagmorgen was
de 4-jarige Janneman van de familie de
Vries op de zolder van de ouderlijke
woning aan het spelen. Vermoedelgk is
hij komen te struikelen, zodat de kleine
Jan van boven viel en op een betonvloer
terecht kwam. Met een hersenschudding
ligt het knaapje thans te bed.
Op het bureau voor vreemdelingen
verkeer in Kopenhagen keek men
vreemd op, toen daar dezer dagen twee
jonge Amerikanen binnenstapten met de
vraag: „Waar zijn wij eigenlijk V' Het
tweetal bleek in Hamburg in de ver
keerde trein te zijn gestapt: inplaats
van naar Italië waren zy naar Kopen
hagen gegaan. „We dachten al”, zeiden
ze, „de meisjes waren niet zwart, maar
blond”. Rij nader inzien zijn ze maat ge
bleven: de blondjes waren óók wel aar
dig. (Vrfle Volk).
De Kon. Ver. „Het Friesch Paarden
stamboek” hield dinsdag alhier haar
premiekeuring van enter- en twenter
hengsten.
Twenters le premie een jonge Aize,
moeder stermerrie Martsje, fokker U.J,
v. d. Kooy, Nijega (H.O.), eigenaars A,
P. en W. J. Boersma, Nijega en Oudega
(H.O.)3e premie A: Twenter, vader
Minne, moeder Wadetta, fokker H. Vis
ser, Waskemeer, eigenaar J. W. ten
Hoor, Bakkeveen. 3e premie B: Twenter
van E. Gaastra, Nieuweschoot, V. Nol-
dus, M. Beite. 3e premie C: Twenter van
F. Sj. Boersma, Akkrum, V. Ewold, M.
Stedina. Enters: le premie Enter van
A. J. Bouma, Oudeschoot, fokker C. H.
de Groot, Oldeholtpade, V. Bouke, M.
Jietske. 2e premie A: Enter van W. 3,
Peenstra, Bartlehiem, V. Noldus, M.
Eabeltje. 2B V. Ynse, M. modelmerrie
Minke van B. K. Bottema te Nifebott-
wolde (fokker K. N. de Boer te Njjela-
mer)3A V. Nanne, M. stermerrie Gera
van A. J. Bouma te Hidaard; 3B V. Bou
ke, M. Geesje van St. van Rijs, Hopweg
in de N.O.P.; 3C V. Noldus, M. Henny
van P. Hania te Sybrandahuis; 3D V.
Nuttert, M. Gerbrigje 2 van J. M. de
Vries te Ypecolsga.
SNEEKER NIEUWSBLAD
Jo binne gjin filantropyske ynstelling,
sizze jo? Wis, mar dat moat ek net it
iennichste motyf wêze. Jo binne mei
keapjen net klear. Jo moatte ek oan ’t
lézen en oan ’t oardieljen. Pas dan hat
it boek syn einichste doel birikt, as jo
ta in oardiel kommen binne. En al lezen
de sil it jo bliken dwaen, dat yn dy
Fryske skriuwerij, al hoe bihyplik hja
yn it greate wréldforban wêze mei, in
boame fan rvkdom skület. In probleem
dat jo oansprekt, in sielestriid dêr’t jo-
sels witten tan hawwe, in geastlike
wrakseling dy’t jo hwat seit, in libbens-
ünderfining dy’t ek jou eigen is. Of in
gedicht dêr’t jo net los fan komme kin-
ne, in simpele ütspraek dy’t jo byblluwt
Of in stik spanning dat jo net loslit.
Jubileumjler.
Schiphol is daarom dikwijls het toneel
geweest van ontroerende huldigingen
van bemanningen, die terugkeerden na
het behalen van nieuwe roem en het
kweken van meer goodwill door het ver
richten van haast ongelooflijke presta
ties met vliegtuigen, gebouwd uit linnen
en hout. Velen onder ons zullen zich nog
de angstige spanning herinneren waarin
ons gehele volk meeleefde met de re
cordvluchten van een Smyrnoff (in 1933
met de Pelikaan naar Indië), een Par-
mentier (in 1934 met de Uiver winnaar
van de Melbourne-race) er. een Hondong
die, eveneens in 1934, met een Fokker
F-18 de eerste K.L.M. vlucht over de
Atlantische Oceaan maakte.
Onze K.L.M. heeft nu een mijlpaal be
reikt Deze maand viert de maatschappij
haar 40-jarig bestaan. Het was op 7 Oc
tober 1919, dat de luitenant-vlieger Al
bert Plesman dankzij de medewerking
van bankinstellingen c.i handelsonder-
nemingen zijn Koninklijke Luchtvaart
Maatschappij officieel oprichtte. Het pre
dikaat „Koninklijk” was de maatschappij
reeds tijdens de voorbereidende werk
zaamheden, op 12 september, verleend.
har rjocht fan bistean biwize. Hwant ek
de Fryske dichtkunst stiet net stil, hat
har üntjowing, lyk as oeral yn dizze
nuvere wrald.
Hélde jo it leaver mei in ienféldich
forhael üt aide tiden, dan is der de Ys-
lanske „Gunnlaugssaga”, dy’t Dr G. Dyk
stra foar jo yn it Frysk oerset hat. Jowe
jo mear om moderne, spitse koarte for-
halen, dan is Jo Smit jou man mei
„Bisten en boargers”. Hélde jo fan hu-
moristysk koartguod, Paulus Akkerman
kin it jo leverje mei syn twadde boekje
„Just, jawol”. Wolle jo dreger spul, dan
is Jan Piebenga (de P. fan de Ljouwer-
ter krante) presint mei syn stüdzjes en
kritiken „Omgong en trochtocht”, dêr’t
rl in jiermannich mei niget nei ütsjoen
wurdt, of Prof. Brouwer mei syn stüdzje
oer de 18de-ieuske Makkumer dichter
Durk Lenige. Mar wolle jo jo jitrts (of
foar ’t earst) fordjipje yn dat prachtige
boek üt it Frysén fan goed 100 jier for-
lyn, de „Rimen en Teltsjes” fan de
bruorren Halbertsma, dan is der de nije,
sawnde printinge fan dit boek dat libje
sil salang as der Friezen libje.
Tot 1940 groeit de K.L.M. vc-rspoedig.
De periode van de houten Fokkervlieg-
tuigen ligt in dat jaar al achter de rug.
Met heeft de eerste metalen Douglas-
vliegtuigen als eerste Europese maat
schappij al in 1934 in gebruik genomen.
In 1939 heeft het luchtnet zich uitgebreid
tot 28.003 kilometer. Men heeft de be
schikking over 45 vliegtuigen, waaronder
vier uiterst moderne Lockheed Super
Electra's. In totaal heeft men sinds de
oprichting 9.460.000 km. gevlogen. Op dat
moment zijn meer dan 98.000 passagiers
vervoerd. Dan breekt plotseling de oor
log uit. Alles wat tot nu toe was opge
bouwd werd in één slag afgebroken. De
Europese lijnen moesten worden geslo
ten en Schiphol werd tot een onherken
bare ruïne gebombardeerd. Het was een
slag voor Plesman en de zijnen. Er kon
alleen gevlogen worden op de Surinaam
se lijnen en op de roemrijke chartèrlijn
van Engeland naar Lissabon, een vlucht
dwars over het oorlogsgebied. Toen in
1945 de vrede werd getekend moest prac-
tisch opnieuw worden begonnen. Maar
met diezelfde energie, die de K.L.M. al
voor de oorlog tot een wereldbegrip had
gemaakt, pakte men de aanbouw aan.
Plesman vloog naar de Verenigde Staten
en kwam met 18 Skymasters terug. Een
tijd van felle concurrentie met de Ame
rikaanse maatschappijen - die in de oor
log door hadden kunnen werken aan hun
ontwikkeling - volgde. De K.L.M. werd
winnaar. In 1946, een jaar na de oorlog,
was het luchtnet reeds bijna het dubbele
van dat van voor de oorlog.
In de jongste geschiedenis volgde één
van de zwaarste slagen, die de K.L.M.
ooit getroffen heeft. Op Oudejaarsdag
1953 overleed onverwacht Dr Plesman,
het hart van de luchtvaartmaatschappij
De man, die de K.L.M. had opgericht, die
haar dankzij een feilloos zakeninstinct en
een enorm doorzettingsvermogen ook na
stlfting „It Fryske Boek” en èk fan de
„Kristlik Fryske Folksbibleteek”, ek dit
jier bringt wer gans nijs, ófsjoen tan it
éldere, dat ek noch yn ’e boekhannel to
krgen is.
Wolle jo de dichterlike kant üt? Wel
der binne of komme op syn minst fiif
nije fersbondels, ünder oaren fan Ijitte
Piebenga, Jelle de Jong, Marten Sikke-
ma, Durk van der Ploeg, meast brein-
roère jongelju dy’t yn 'e dichterswrald
„it roer om” hawwe wolle en dêrmei
de oorlog -yeer naar de top had geleid,
was niet meer Geheel Nederland rouwde
om het heengaan van de enige echte
Vliegende Hollander. Later werd te zij
ner ere in Den Haag de laan waaraan
het K.L.M.-hoofdkantoor ligt de Dr Ples-
manweg genoemd.
In skriuwer is, by wize fan needlot oi
plicht of lerfde of needsaek, boun oan
syn tael, oan syn memmetéel. Dér hoe-
ge jo en ik net sentiminteel oer to
dwaen, lêzer, dat kinne wy sjen en fêst-
stelle as in ienfaldich saeklik feit. It soe
miskien wol maklik wêze as it Frysk net
bistie, as dy 300.000 koppige lju dy’t nou
it Frysk brüke, op ien dei bisleaten alle-
ge.ir op it Hollénsk of it Ingelsk oer to
gean. Maklik, wis, mar ófsjoen hjirfan
dat soks net op bifel of öfspraea kin,
net op ien dei, net yn in jier en ek net
yn in ieu (dan hie it Frysk al lang dea
en wei west), ófsjoen dêrfan: Soe it net
in forearming bitsjutte, in lykskeake-
ling, in forlies fan eigen gesicht, eigen
weardichheit en eigen styl? Moatte aide
tsjcrken en mounen biwarre bliuwe en
in tael dy’t folie aider is fordwine Moat
alles opoffere wurde oan ’e moderne lyk-
skeakelingsmoloch Moat der in model-
minske s’iepen wurde, presiis gelyk yn
Paramaribo, yn Lytsewierrum en Gas-
seiternijveen
vuvi U.C ZJ11VCU11CCUW unuiugcuj
heerste ontsteltenis onder de aanwezigen,
maar Plesman gaf de moed niet op en
besliste: „De K.L.M. vliegt door”. On
danks alles zou men proberen een re
cordvlucht te maken; wanneer het niet
met de nieuwste aanwinst ging, dan
maar met een gewoon lijnvliegtuig. De
Fokker F-18 Pelikaan, die al een jaar
lang trouwe dienst had gedaan, slaagde
er inderdaad in een nieuw record op de
Indië-lijn te vestigen.
Het is in een kort bestek onmogelijk alle
feiten en gebeurtenissen uit de levendige
en dikwijls avontuurlijke geschiedenis
van de K.L.M. te vermelden. Men kan
slechts volstaan met een indruk »te ge
ven hoe zwaar de taak, maar ook hoe
groot de overwinning van Plesman is
geweest. Toen hij op 7 October 1919 met
de leiding van de maatschappij werd
belast bestond deze alleen op papier. Er
waren geen vliegtuigen, geen vaste
luchtlijnen, geen personeelsleden, laat
staan pasagiers. Schiphol was niet meer
dan een drassig veldje waarop wat mili
tairen „luchtvaart bedreven". De K.L.M.
beschikt op het ogenblik over 95 vlieg
tuigen, die 105 steden in 74 landen met
elkaar verbinden.
De eerste lijn werd geopend op 17 mei
1920. Op die datum vertrok de De Havil-
land Dh-16 G-EALU van Schiphol met
bestemming Londen. Aan boord bevon
den zich twee passagiers en een pakje
kranten, de eerste vracht van de K.L.M.
Die eerste jaren vervoerde de Neder
landse luchtvaartonderneming gemiddeld
per dag 1 passagier en 68 kg. vracht.
Tegenwoordig zijn die cijfers respectie
velijk 2700 en 82.000.
De ontwikkeling van een maatschappij
is gemakkelijk in cijfers vast te leggen.
Het spreekt echter slechts W'’nig tot de
verbeelding wanneer men ze niet intens
bestudeert. Veel kernachtiger kan men
daarom de ontwikkeling menvatten in
die ene zin van Plesman: „Wij vliegen
door”. Het was in 1933, vóór de boven
genoemde recordvlucht van de Pelikaan.
De Krite Snits fan it Aid Selskip
haldde juster syn earste toanieljoun yn
Amicitia. De seal wie knap biset, do’t de
foarsitter, de hear Van der Wal, de joun
iepene. Hy frege bilangstelling foar de
boeke-ütstalling fan de hear v. d. Pg-
pekamp, dy’t gearfoel mei it bigjin fan
de 25ste boekewike.
De Krite sette de toanieljounen fan
dit winterhealjier yn mei it blijspul yn
trije ütkomsten fan Y. C. Schuitma
ker: „De lange Jacht”. Net in ng stik en
ek gjin stik, mei bisündere pretinsjes. It
kundiget himsels oan as dat it bidoeld
is de taskógers in fleurige joun to bi-
soargjen en de morael, dy’t der yn to
finen is, hat men op ’e keap ta. Nou,
dy morael is ek al neffens in aid pa-
troan: dijingen, dy’t tlge op jild oigien
binne- en yn dit gefal op de dollars fan
de üt Amearika werom kommen muoike
Nel komme der bikaeid óf, mar dy’t
har liede litte troch mear suvere mo-
tiven wurde bileanne.
Muoike Nel wit de bidriuwers fan de
lange jacht op har dollars to forrifeljen.
De pas oannommen hüshéldster fan har
broer Oenze, Firn, moat foar har troch-
gean, wylst hja seis de rol fan hüshéld-
ster op har nimt. Men kin fan tinken
wol ha, dat dêrtroch nuvere sitewaesjes
üntsteane. Nim dêrby noch de libbene
en flotte dialooch en handeling en der
komt in stik toaniel, dat de taskógers
echt folie wille jaen kin.
En as dan ek in goede ploech spilers
ünder in knappe regy dit stik oer de
fuotljochten bringt, dan is men wis fan
in slagge joun.
Wy witte, dat de Krite in team spi
lers hat, dat der wêze mei en de hear
L. Popma is de regy wol tabitrouwd.
In geen ander land is de ontwikkeling van een luchtvaartmaatschappij zo nauw
verweven met de groei van de landelijke luchtvaart als in Nederland en ook
nergens anders heeft men zo spontaan meegeleefd met het wel en wee van de
nationale luchtvaart als in ons kleine landje. Misschien is het dankzij een wel
overwogen public-relations programma, misschien dankzij de oude geest van de
stugge Oost-Indiëvaarder uit de Gouden Eeuw; het feit blijft, dat de K.L.M.
méér is dan een commerciële onderneming, die luchtlijnen exploiteert over de
gehele wereld. De K.L.M. is onze nationale trots, het symbool van de grootheid
van een klein land.
Advertentieprijs 15 ct per mm
Bi| contract (handelsadv.) lager
Abonnementsprijs t 3,— per halt
jaar. Franco per post f 3,75 per
half jaar.
Giro 8 5 074 8 ten
Sneeker Nieuwsblad.
Mar de measte lju hélde it mei ’n ste
vige roman. Hjir binne se, dy fan dit
jier: Piter Terpstra syn knap boek oer
de hélding fan in kunstner yn it forset,
spyljend op ’e Lemmer: „Soldaten en
muzikanten". Ypk fan der Fear har
tredde greate roman „De deade by de
libbene”, oer in frou dy’t har bisiket los
to wrakseljen üt in binypt, mar nrjs-
gjirrich famylje- en doapsformidden.
De skilder-skriuwer Pier Feddema mei
syn roman oer in houlikskonflikt „Gods
terskflier”, bikroand yn de rige fan de
K.F.F.B. De net ünbikinde J. Y, Giete-
ma mei in folksforhael „It poepekrüs”.
En miskien it jier is noch net om
komme der noch mear romans yn ’t
Ijocht.
Mar ek de bern krije har gerak
hw-’t it bern hat, hat de takomst, n’t
wier? „Bilde stimmen” is in boekje mei
80 Fryske sneinskoallelieten. J. Bilker
skreau in reisforslach oer Nij-Guinea:
„Boppe de wolken”. Tiny Mulder leveret
„In kibich span”; fan Ruerd Postma
syn „Op aventü.-” komt in nije printinge
en W. L. Zylstra en M. Walta silie sa
d’rmei komme mei in nij Frysk Sinte-
klazeboek.
En dat is net alles. De nije katalogus
dy’t op ütkommen stiet, bifettet oan nij
en élder wurk in 300 nümers. Mar wy
stekke der in spjeldtsje by. De net paed-
kundige lêzer mocht oars it paed ris
bjuster reitsje. En dat wie net de bi-
doeling fan
Hja wurde der net ryk fan, dy Fryske
skriuwers. Forline jier is der, nei't üs
sein wacrd, foar f 70.000 oan Fryske
boeken forkocht. Dêr sit op syn heech-
sten foar f 7000.— honorarium yn. As jo
dat ütsmarre oer lit üs siz^ 20 Fryske
skriuwers, dan bliuwt der foar elk in
„jiersalaris” fan trochinoar f 350.oer.
Dêr scene Jo it net foar dwaen wolle?
Né, mar as jo skriuwer wiene él, dêr
bin ’k wis fan. En nou’t jo, spitigemóch,
allinne mar lêzer binne, nou kinne jo der
lykwols ta meiwurkje dy Fryske skriu
wers mear kénsen en heger bileannmg to
jaen, ienféldich troch de noas sa nou en
dan, mar binammen dizze wike, de
Fryske Boekewike, ris binnendoarren
fan Jou boekhanneler to stekken en ris
in taest yn syn foarrie én yn jou büse
to dwaen. De skriuwers en har froulju
en har bemtsjes silie jo der tankber
foar wêze. En de printers en de setters
en de ütjowers en de boeklorkeapers
mei har gesinnen likegoed.
De hear Bollema en juffer Bruinsma
spilen de rollen fan it forloofde pear
Jouke en Tsjits tige flot. De hear Hof
meester hie in geweldich sukses mei syn
rol as Hylke; Jenne en Jikke, de ivich
tsjierende broer en suster waerden
prachtich werjoun troch de hear Jasper
en juffer Tamminga. De hear Posthu
mus joech in geve kréaesje fan Foppe
Stuur. Firn, de hüshéldster, waerd
prachtich spile troch mefrou Jaasma,
wylst mefrou Wolthuizen, dy de rol fan
muoike Nel spile, ek bliken joech in
knappe spylster to wêzen, al dy sy üs
hwat jong oan foar dizze rol. Keapman
Oenze, dy’t yn it léste bidriuw noch ef-
kes nei foaren kaem, waerd goed for-
tolke troch de hear Ferwerda. Yn ien
wurd, der waeiJ knap spile en de oan-
wêzigen libben tige mei.
De mesyk fan G. Schuil en it kap-
wurk fan Hamersma wiene ek yn oar-
der.
Dochs moat üs noch hwat fan it hert.
Soene dizze froulju en manlju, dy’t stik
foar stik sa goed toanielspylje kinne, it
net ris blsykje wolle mei in stik, dat
hwat djipper ploeget en de minsken
hwat mear meijowt as hwat sljochtwei
flotte wille? Dat leit, tinkt üs, ek yn
’e lijn fan in Krite fan it Aid Selskip,
dy’t dochs ek in kulturele taek hat.
De Fryske skriuwers, yn alle gefal-
len, fine fan net. Hja binne, koart en
goed, boun can har tael, hja kinne
meastepart en wolle foar it oare part
net oars as yn dy tael skriuwe. Hja
wolle wol Nederlanners vreze, mar gjin
Holiénucrs, net om’t hja hwat op Hol-
lénncrs tsjln hawwe, mar om’t der neat
gjin skande yn stlket om Fries to blin-
wen. Hja fiele har forboun oan dy
300.000 oaren, dy’t har ek yn neat foar
har eigen tael hcege to skamjen.
Ja, dat Fryske boek is in lestich ding, achte lêzer. Sa stiltsjeswei stiet it
wer ris foar jins noas en bringt it jin syn biskieden, mar net nutteleas
bistean yn ’t sin. It is taei en üthaldend en it lit üs net mei rest, it komt
üs suver oan it gewisse. Hwerom, freegje jo?
My tocht, dat jo dat wol wisten. It Fryske boek stiet ommers yn in striid-
posysje, it hat it net sa maklik. It Fryske boek moat it hawwe fan de trou
en de tagedienens en it meilibjen fan in lyts espeltsje folk, fan in mannich
tüzenen lju. Ik wit net oft jo ta dy mannich tüzenen hearre. Sa al, dan silie
jo jou eigen paed wol fine yn it net sa bjustere greate bosk dat Fryske
literatuer (om myn part, dat klinkt hwat biskiedener: Fryske skriuwerij)
hjit. Dan rédde jo jo dêr wol. Mar hearre jo der net ta, dan wol ik bisykje
jo in lyts bytsje paedwiis to meitsjen yn dy bosk. In lyts bytsje, lit üs sizze:
sahwat de haedwegen en greate leanen lans. De lytse hoekjes en kronkel-
paedtsjes mei de brechjes en fiverkes fine jo dan fansels.
Tja, hwat wolle skriuwers en dichters
yn it algemien? Ik soe sizze: kocht
wurde, lézen wurde, oertocht wurde en
bioardiele wurde. Dat wol elke skriuwer.
As er syn miljoenen oan lêzers net for- i
slacht, lyk as dat Franske frouminske
FranQoise Sagan, dan allicht syn tüze-1
nen of hünderten, mar leafst sa folie
mooglik. Hy wol dat, om’t er de wréld
en syn meiminsken hwat to sizzen of to
tortellen hat. Dat wol dus elke skriuwer, 1
de Fryske net ütsündere. Mar hwat
wolle dy Fryske skriuwers dan noch yn
’t bysünder? Hwerom skriuwe hja yn
sa’n lytse tael, hwerom net yn tt Hol-
lénsk of yn it Ingelsk, dat géns mear
lju har léze kinne?
Mar dêr sit nou krekt de kneep, lêzer,
en dêr moatte jo bigryp foar hawwe,
oars wurdt it neat tusken jo en my, ot
leaver tusken jo en de Fryske skriuwer.
In skriuwer, in dichter boppe-al, is
boun oan syn tael, ünforskillich oft dat
in greate of in lytse tael is, lyk as in
mem boun *s oan har bern, ünforskil
lich oft dat in great. Ijocht of in tjir-
mérich dommelinkje is. De Fryske
skriuwer komt fan dy tael net los.
Neame jo my ris fiif Hollénske skriu-
wers dy’t sein hawwe: Dat Hollanske
taelgebiet is my to lyts. Ik skriuw yn in
wréldtael, ik gean oer op it Ingelsk ot
Russysk, dan kin de heale of hiele
wréld my léze. Ik soe mar ien sa nien
neame kinne dy’t dat dien hat, en ek net
lens mei folie sukses
werelddeel naar het andere kunnen vlie
gen. Ook de K.L.M. is hierin meegegaan.
Bij de Amerikaanse Douglas-fabrieken
zijn 12 DC-8 straalverkeersvliegtuigen be
steld, gigantische luchtreuzen, die 113 tot
149 passagiers kunnen vervoeren op een
kruishoogte van 11 tot 12 kilometer. In
1960 en 1961 zullen deze toestellen op in
tercontinentale lijnen worden ingezet
Tevens zijn 12 Lockheed Electra’s be
steld. Dit zijn schroef-turbine vliegtuigen
speciaal ontworpen voor korte en mid
delbare trajecten.
De aanschaf van deze nieuwe vliegtui
gen vereist grote investeringen. Naast
deze kapitaalsfactor vormen andere
moeilijkheden grote problemen. Niets is
zo onvrij als het luchtruim en de K.L.M.
heeft een harde strijd te voeren om ook
in het straaltijdperk de nodige concessies
te verwerven. Bovendien is kort geleden
de zg. „Europ-Air” opgericht, een fusie
van de belangrijkste luchtvaartonderne
mingen van het West-Europese vaste
land. Aanvankelijk heeft het er naar
uitgezien, dat ook de K.L.M. deel zou
uitmaken van deze luchtvaartpool, maar
later bleek, dat zij een te gering explöi-
tatie-aandeel zou krijgen, waarop zij
zich, terecht, terugtrok.
Voor de K.L.M. begint op haar veertigste
verjaardag een nieuw leven, een leven
van strijd, waarin het doorzettingsver
mogen, dat in het verleden zo dikwijls
getoond is, goed van pas komt.
De Bond van Friese Vogelbescher
mingswachten (BFVW) doet een drin
gend beroep op ijsclub- en afdelingsbe
sturen van de BFVW om gezamenlijk
zoveel mogelijk Friese ijsbanen te be
vloeien.
De langdurige droogte heeft namelijk
ten gevolge, dat tal van vogels, in ’t
bijzonder de kieviten, in een erbarme-
lijke voedingstoestand verkeren. Ten
gevolge van het snelverkeer sneuvelen
dagelijks vele vogels die zich vlak bij of
op de rijweg bevinden en door een
slechte lichamelijke conditie niet, te
laat, of verkeerd reageren.
Ook worden op verscheidene plaatsen
reeds kieviten in het veld gevonden, die
bij nader onderzoek aan ondervoeding
blijken te zijn gestorven. Dat het er,
indien niet spoedig veranderingen ten
goede optreden, met de komende na
jaarstrek slecht voor staat, laat zich
gemakkelijk begrijpen. Immers de trek
vraagt sterke, goed gevoede vogels.
Met een beetje goede wil kan in onze
provincie heel wat grond geschikt ge
maakt worden voor een waar vogel-
dorado. De in Oldeboorn bereikte re
sultaten zijn dusdanig, dat een groots
opgezet plan zeer zeker verantwoord
is.
Wij doen dan ook gaarne een beroep
op iedere natuurvriend, zijn volle mede
werking te geven.
De hoofdinspecteur voor het Brand-
weerwezen van het ministerie van Bin
nenlandse Zaken deelt mede, dat in de
maand augustus 1959 39 boerderijbran
den zijn voorgekomen, waarbjj de boer
derij vernield of zwaar beschadigd werd.
Zeven van deze branden kwamen voor
in Groningen; één in Friesland; vier in
Drenthe; vier in Overijssel; negen in
Gelderland; één in Utrecht; twee in
Noord-Holland; drie in Zuid-Holland;
zes in Noord-Brabant en twee in Lim
burg.
De directe schade, door deze branden
aangericht, wordt geraamd op
f 2.340.350.
Drie van deze branden werden veroor
zaakt door hooibroei; vijf door kort
sluiting; zeven door blikseminslag; één
door haverbroei; acht door spelen met
vuur; én door in brand gestoken kaf-
hoop; één door af branden van verf;
één door vlam uit motor van Jacobs-
ladder; drie door vliegvuur, terwijl in
negen gevallen de oorzaak onbekend
bleef.
Bij deze branden kwam 39 koeien, 82
varkens en 600 stuks pluimvee om.
Woensdagmorgen had op de kruising
Kruizebroederstraa'-Muntstr. een bot
sing plaats tussen ‘-.wee wielrijders, nl.
een plm. 15-jarige jongen en de heer F.
L„ wonende Meeuwenlaan 4 alhier.
Laatstgenoemde kwam daarbij zoda
nig te vallen, dat hg met een gebioken
knieschijf werd opgenomen. Per ambu-
lance-auto werd het slachtoffer naar ’t
St. Ant. Ziekenhuis vervoerd en daar
ter verdere verpleging opgenomen. De
politie stelt naar de schuldvraag een on
derzoek in.
Kees Rijvers, de rechtsbinnen van het
Nederlands elftal en van Feijenoord,
heeft zondag in de wedstrijd tegen de
Belgen eén teen gebroken. Eerst in de
loop van maandag is dit ontdekt. Er is
een gipsverband aangelegd zodat Rij
vers waarschijnlijk enige weken niet zal
kunnen spelen. Het is zelfs de vraag of
Rijvers op woensdag 21 oktober mee
kan doen tegen Duitsland.
Voorts meldt het Vrije Volk dat de
Belgische doleverdediger Jean Nicolay
zondag in dezelfde wedstrijd een pols
gebroken heeft. Hfj speelde met grote
moed door.
De K.L.M. had zojuist de beschikking
gekregen over de nieuwste, voor die tijd
supersnelle, Fokkermachine, de F-20, die
een snelheid kon halen van 250 km,ïi.
De machine verd de Zilvermeeuw ge
noemd. Tijdens het warmdraaien voor
het vertrek liep de middenmoter plotse
ling een mankement op. Vliegen was
voor de Zilvermeeuw onmogelijk. Er
