voor ’t eerst in uniform
Uniek proces in de rechtspraak
van ons land
d
KW
Hit
4.
J IF
IJLST
WYMBRITSERADEEL
van
en
BUITENLANDS
OVERZICHT
Ui
Officieel Orgaan
de gemeenten SNEEK,
fl
O
xi-
i
Donderdag 21 april 196b
115e jaargang no. 32
Voorbereidingen voor de topconferentie
1
1 Het Sneeker Nieuwsblad is een
Sneek operatieterrein voor
inbrekers
Toanielpriisfraech 1960
K.C. Sneek e.o. 300 leden
Berkelse arts voor de tweede maal beschuldigd
van moord door cyaankali
gecombineerde uitgave NIEUWE SNEEKER COURANT, SNEEKER COURANT en DRIJFHOUTS NIEUWSBLAD
SNEEKER NIEUWSBLAD
\9
gulden
veroor-
grepen,
Steeds nieuwe feiten
Tsjoe En-lai in India
Dinsdag is Tsjoe En-lai, de Chinese
Kantoor voor admini
stratie en redaktie:
GROOTZAND 55
Telefoon: 3005 (05150)
b.g.g. 4091
Verschijnt
MAANDAGS en DON
DERDAGS
Advertentieprijs 15 ct per
mm.
Bij contract (handelsadv.)
lager.
Abonnementsprijs f 3,
per half jaar Franco per
post f 3.75 per half jaar.
Giro 8 5 0 7 4 8 ten name
van Sneeker Nieuwsblad.
premier, in New-Delhi, de hoofdstad
van India, aangekomen. Dit is zijn
eerste persoonlijke contact met Nehroe
sinds de grensmoeilijkheden tussen
beide landen in de loop van het vorig
jaar acuut werden. Men zal zich her
inneren, dat China de traditionele
grens in het gebied van de Himalaja,
tussen India en Tibet (nu dus China)
niet erkende. Bovendien is verder naar
het Westen in het Noorden van Kasj
mir, een grote strook gebied, welke
India als de zijne beschouwt, door
Chinese troepen bezet. Anderhalf jaar
geleden maakte China zelfs bekend,
dat het in dit gebied een militaire weg
had aangelegd. Het beschouwt dit ge
bied als Chinees. Hierover heeft het
niet willen praten voordat het het ge
bied hecht in handen had. Toen was
echter het ogenblik voor1" Nehroe ge
komen om niet te willen onderhande
len. Hij bezit namelijk niet de machts
middelen om de Chinezen te dwingen
dit gebied te ontruimen. Sinds januari
heeft Tsjoe En-lai aangedrongen op
onderhandelingen, in de overtuiging,
Een moeizaam onderzoek bracht
steeds nieuwe feiten aan het licht. De
Berkelse arts had zijn celbezoeker, de
onderwijzer K. Gerhart, gevraagd een
gelig poeder te laten analyseren, dat
hij op een visschotel had gevonden,
naar hij zei. De celbezoeker ging naar
de Leeuwarder apotheker drs N. A. M.
van Spanje, die constateerde dat het
cyaankali was. Dit feit meldde de cel
bezoeker wel aan de Berkelse arts,
maar niet aan de gevangenisdirectie.
Een en ander speelde zich enkele da
gen voor de dood van Lodder af en het
bewijst dat Opdam cyaankali had. Met
betrekking tot de herkomst van het
vergif leidde het spoor naar de foto
graaf Roger Vanderhagen te Gent, een
neef van de Berkelse arts. Deze foto
graaf reisde op verzoek van Opdam en
op diens kosten naar Leeuwarden,
waar een langdurig onderhoud plaats
vond. Niemand weet wat daarbij be
sproken is. Feit is, dat de fotograaf
cyaankali-vergiftiging; Lodde» stierf
door vergiftiging met cyaankali. Een
tot levenslang veroordeelde vermoordt
een andere eveneens tot levenslang
veroordeelde; het is de geruchtma
kendste affaire uit de historie van
rechtspraak en gevangeniswezen in
deze eeuw, een zaak met mysterieuze
en verbazingwekkende aspecten, een
zaak die menselijkerwijs gesproken
grenst aan het absurde en waarin
de rechtbank zich door talloze feiten
een weg moet zoeken voor het woord
schuldig klinkt.
In de vorige eeuw is bij de bespre
kingen over het afschaffen van de
doodstraf die in 1870 verdween en als
zwaarste straf de levenslange gevan
genisstraf overliet, de theoretische
vraag opgeworpen wat er dan zou
moeten gebeuren met de tot levens
lang veroordeelde, die een moord zou
plegen in de gevangenis. Het leek te
sensationeel, te irreëel om over te pra
ten en het zou bijna een eeuw duren,
voor die vraag actueel zou worden.
Op 4 februari 1958 werd de gedeti
neerde A. L. Lodder dood in zijn cel
gevonden. Met vertrokken gelaat en
een streep chocolade in een van zijn
mondhoeken lag hij in bed. De sectie
op het stoffelijk overschot toonde aan,
dat hij door cyaankalivergiftiging om
het leven was gekomen. Na de ont
dekking van L.’s dood volgde het ene
sensationele feit op het andere. In de
cel van L. werd een flesje gevonden,
waarin cyaankaliresten werden aange
troffen en zelfmoord zou voor de hand
dat met het vuistpand in Kasjmir er
wel iets uit de bus zou kunnen komen.
Nehroe bood weerstand, maar toch
niet erg lang. De formule, dat er niet
onderhandeld zal worden, alleen ge
sproken, doet niet veel ter zake.
In diverse Indiase kringen is men
bang, dat Nehroe tenslotte bereid zal
zijn de aanwezigheid van de Chinezen
in Noord-Kasjmir te erkennen in ruil
voor een rust aan de rest van de grens.
Het is mogelijk dat dit de vorm zal
aannemen van de instelling van ge
mengde commissies, die de grenskwes
ties zullen bestuderen, zoals dat op
veel kleinere schaal overigens ge
beurt in de overeenkomsten, die China
heeft gesloten met Nepal en Birma.
Dat deze procedure helemaal geen op
geven van de Chinese eisen betekent,
is duidelijk geworden uit de nieuwe
eisen van China op de Mount Everest,
die op Nepalees grondgebied ligt. Chi
na zou veel prijs stellen op een der-
gelijke overeenkomst omdat het zijn
wat geschonden naam in Azië zou
willen herstellen. Anderen menen, dat
het inderdaad begonnen is om gebied
en wel de Zuidelijke hellingen van het
Himalaja-gebergte, dat India zo’n goe
de bescherming biedt.
Nu Fanfani aan de beurt
In Italië heeft president Gronchi, na
de val van de regering Tambroni, aan
Fanfani de opdracht gegeven een re
gering te vormen. Nu het bewijs is
geleverd, dat een chr.-democratische
regering, steunend op de stemmen van
de neo-fascisten, niet levenskrachtig
is, schijnen de Italiaanse politici van
de chr.-democratische unie, althans de
linkervleugel ervan, aan te sturen op
wat men „een opening naar links”
noemt, namelijk de poging de socialis
ten van Nenni, die zeer dicht bij de
communisten staan, van deze bondge
noot los te weken en te betrekken bij
de meerderheid van de regering. Fan
fani, die vanouds een voorstander van
deze regeringspolitiek is geweest, zal
hiertoe contact zoeken met Nenni.
Deze zal ongetwijfeld zijn eisen stel
len, want het is Nenni niet te doen om
de chr.-democraten te helpen, maar
om zijn eigen positie te versterken.
Wanneer hij daarbij de chr.-democra-
ten tegen de communisten kan uitspe
len, zal hij dat niet laten.
De Engelsen hebben de consequen
tie uit de moderne bewapening ge
trokken. Zij staken de verdere ontwik
keling van de Blue Streak, de raket
voor middelgrote afstand, die al 65
miljoen pond heeft gekost en zeker
nog 500 miljoen pond zou hebben ge
kost voor hij bedrijfsklaar zou zijn.
Het is echter niet zozeer de kwestie
van het geld, maar van nut geweest,
dat tot dit besluit heeft geleid.
Deze raket heeft een vaste lanceer-
plaats en bij een grote aanval op En
geland is het duidelijk, dat geen en
kele raket ooit het luchtruim zal kie
zen. Men gaat de voorkeur geven aan
raketten met mobiele lanceerplaatsen,
waartoe men zich gaat wenden tot de
Amerikaanse Skybolt, welke ook door
bommenwerpers gelanceerd kan wor
den. Maar volgens Amerikaanse des
kundigen is ook dit geen antwoord,
daar de bases van deze bommenwer
pers ook allemaal vernietigd kunnen
worden. Men moet niet vergeten, dat
bij een aanval uit het Oosten, Enge
land een waarschuwingsperiode van
drie minuten heeft, terwijl het een
kwartier kost om een bommenwerper
de lucht in te krijgen. De uiterste con
sequentie van dit alles is, dat Enge
land zijn afzonderlijk „afschrikkings-
middel”, zijn kernbommen zal gaan af
schaffen en zal moeten gaan vertrou
wen op het Amerikaanse arsenaal.
En dat in een tijd, dat Frankrijk zich
tot het uiterste inspant om die bom
en die bommenwerper te krijgen, die
het land, naar De Gaulle meent, een
grotere
De cellenvleugel in de Leeuwarder
strafgevangenis, waar zich twee jaar
geleden een drama afspeelde, dat zijn
weerga nauwelijks heeft
Uniek
Al met al is deze zaak een bijzonder
geruchtmakende, uniek in de annalen
van de rechtspraak en van het gevan
geniswezen. Drie dagen heeft de recht
bank voor deze zaak uitgetrokken.
Vijfentwintig getuigen moeten ander
maal diverse punten ophelderen. Be
halve leden van het gevangenisperso
neel, ambtenaren van de gemeente
politie, leden van de rijksrecherche en
de opperwachtmeester-districtsrecher-
cheur A. Visser te Leeuwarden, als
mede familieleden van het slachtoffer,
zullen onder meer ook verklaringen
worden afgelegd door prof, dr W.
Freentjes, directeur van het gerechte
lijk laboratorium te Den Haag, dr J.
Zeldenrust, patholoog-anatoom en ge
rechtelijk geneeskundige, de apothe-
ker-texicoloog drs D. D. de Boer te
Den Haag, prof, dr U. G. Bijlsma,
hoogleraar in de pharmacologie te
Utrecht, prof, dr C. J. F. Böttcher,
hoogleraar in de fysische scheikunde
en de grafologie te Leiden en J. M.
Waltman, schriftkundige van het ge
rechtelijk laboratorium. Dit alles om
precies te reconstrueren, welk drama
zich twee jaar geleden in de cellen
vleugel van de Leeuwarder strafge
vangenis heeft afgespeeld, de vleugel
van beton en staal, waarin op iedere
celdeur de naam van de gevangene
staat met de straf, die hem werd op
gelegd, de vleugel, waar achter de
naam van de Berkelse arts staat: levens
lang. Dat woord betekende overigens
ook,' dat hij door gratie na verloop van
jaren op vrije voeten zou kunnen ko
men. Het betekent ook, dat hij daarna
eventueel een tweede levenslange ge
vangenisstraf zou kunnen gaan uitzit
ten, wanneer hij nu schuldig bevon
den wordt. Zijn schuld in deze zaak
kan echter ook leiden tot het niet meer
verlenen van gratie en wanneer hij
onschuldig zou worden bevonden, zou
daaruit wellicht een revisie van het
eerste vonnis noodzakelijk op moeten
volgen. Dat de Berkelse arts, die nu
van moord, gepleegd in de gevangenis
wordt beschuldigd, ook voor de rech
ter gedaagd wordt, al is hij tot levens
lang veroordeeld, zal ieder als normaal
moeten beschouwen, hoe abnormaal
deze zaak verder ook is
De capaciteit van de grote zaal van
het paleis van justitie te Leeuwarden
is, door het wegbreken van triest bruin
geverfde balustraden, uitgebreid tot
ongeveer 150 personen. En nadat ja
renlang van de in deze zaal gehouden
rechtzittingen slechts flarden van de
verhoren en verklaringen als gevolg
van de slechte accoustiek, doordrongen
tot verslaggevers en publiek, zodat
men zich terecht kon afvragen of er
eigenlijk wel van een openbare zitting
kon worden gesproken, is er een ge
luidsinstallatie aangebracht.
Dit alles vond zijn oorzaak in het
meest unieke proces van deze eeuw,
waarin de Berkelse arts Johannes
Franciscus Alphonsus Maria Opdam,
43 jaar geleden te Soerabaja geboren
en tot levenslang veroordeeld wegens
moord door cyaankali op zijn echt
genote, gedurende een proces van drie
dagen waarvoor vijfentwintig getuigen
zijn gedagvaard, andermaal terecht
staat omdat hij in de gevangenis
in februari 1958 zijn 34-jarige mede
gevangene A. L. Lodder, eveneens tot
De stifting „It Fryske Amateurtoaniel’
skriuwt ek dit jier wer in Toanielpriis
fraech üt.
De earste priis foar in oarspronkelik
Frysk toanielstik is 250,-, de twadde
100,-, wylst foar de béste oersetting in
priis fan 150,- biskikber steld wurdt.
De ynstjüringen moatte uterlik 1 sep-
timber by de tydlike skriuwer fan de
Stifting J. Drijver, Adr. Mulderstrjitte
30, Utert wêze by hwa’t ek fierdere yn-
Ijochtings en bitingsten to krijen binne.
tachtig gram cyaankali kocht. Over
tuigd van de onschuld van Opdam
zond hij op diens verzoek tien gram
cyaankali verborgen in een boek en
met de bemerking „Voor Piet” aan de
stiefvader van Lodder, de concierge
H. C. Duivenvoorde te Voorschoten,
die niet wist wat het te betekenen had
en het poeder door het toilet liet ver
dwijnen. Bij de Gentse fotograaf werd
zestig gram cyaankali gevonden en de
vraag, waar de andere tien gram dan
wel bleef, is althans voor de bui
tenwacht nimmer opgehelderd,
evenmin als de vraag, hoe de Berkelse
arts dan wel op andere wijze aan cy
aankali gekomen moet zijn en hoe het
vergif in de gevangenis kwam. De fei
ten zijn bepaald ongehoord. De gevan
genisdirectie had na de dood van L.
ook nog een brief van het slachtoffer
ontvangen, die het bericht van zijn
voorgenomen zelfmoord behelsde. Zo
wel deze brief als de bekentenis zijn
door L. geschreven, dat is intussen wel
zeker. De stijl is echter niet die van L.
en de speekselproef op de enveloppen
leidt ook weer naar O. Een belangrijk
feit is ook nog, dat O. reeds enige tijd
de beschikking over cyaankali pro
beerde te krijgen. Hij verklaarde er
proeven mee te willen doen op ratten
en muizen en zijn onschuld ten aan
zien van de dood van zijn vrouw aan
te tonen. Het was daarmee duidelijk,
dat O. streefde naar revisie van de
Berkelse moordzaak, waarin hij steeds
heeft volgehouden, dat hij onschuldig
was, hetgeen hij overigens nu weer
doet.
Het is bij het moeizame vooronder
zoek, dat twee jaar heeft geduurd, ge
bleken, dat O. weleens clandestien
dokterde in de gevangenis. Zo zou hij
L. een poeder hebben verstrekt. Waar
om de Gentse fotograaf intussen het
asperinebuisje met cyaankali juist
naar de heer Duivenvoorde stuurde
met de aantekening „Voor Piet”, is
nogal raadselachtig, evenals het feit,
dat hij ontkent nog een andere zending
naar Leeuwarden te hebben verzorgd
of zelf iets te hebben afgegeven.
levenslange gevangenisstraf
deeld omdat hij zijn vrouw met ar
senicum van het leven had beroofd,
zou hebben omgebracht. De echtge
note van de Berkelse arts stierf door
cyaankali-vergiftiging; Lodde»
De bestuursleden in het nieuwe uniform. V.l.n.r. W. Martens, voorzitter; W. J.
Valkema, secretaris; A. Raukema, penningmeester; M. de Jong, alg, adj.
werk van deze laatste jaren werden
de leden van het korps in uniform ge
stoken.
Zowel de dames als de heren dragen
een pantalon van marineblauwe stof,
met een gouden bies op zij. Bij de
mannelijke leden ontbreekt de van
ouds bekende pet niet, terwijl de da
mes een koket mutsje dragen. Op de
revers van de jasjes is het wapen van
Wymbritseradeel aangebracht, want
het korps is het eerste in de gemeente
dat thans geheel geüniformeerd is. Er
is voor de Oudegasters alle reden trots
op hun korps te zijn, want het geheel
ziet er keurig uit.
Voor de pauze zaten de muzikanten
(es) als van ouds (dus niet in uniform)
op het podium en brachten ze met
vaart en verve de marsen San Remo
en Jubelklanken ten gehore. En voor
de laatste, bestaande uit een potpour-
rie van bekende werkjes op dit gebied,
was alle reden.
Na de pauze bleek dat de metamor
phose, die het korps had ondergaan
bij het publiek bijzonder goed in de
smaak viel, want met een spontaan ap
plaus werden de „nieuwe” muzikanten
begroet. Met de Ouverture The Harp
of Wales, die niet helemaal vlekkeloos
werd uitgevoerd, beëindigde E.M.M.
dit eerste gedeelte van het programma.
Hierna werd nog het toneelstukje
„Loftkastielen” door een gezelschap
uit het dorp opgevoerd, waarna het
programma besloten werd met de
Avondzang.
Deze week heeft zich bij de kynolo-
genclub het 300e lid aangemeld nl. de
heer S. Postma alhier. Op de eerstvol
gende ledenvergadering zal hem een
aandenken worden aangeboden ter vie
ring van deze voor de kynologenclub
heuglijke gebeurtenis.
De tweede helft van de vorige week zijn te Washington de ministers
van buitenlandse zaken van Amerika, Engeland, Frankrijk, West-Duits-
land en Canada bijeen geweest om de topconferentie met Chroestsjow,
welke 16 mei begint, weer eens voor te bereiden. Men heeft eensgezind
heid bereikt, hoewel men niet goed weet of deze eensgezindheid zal
blijven bestaan als op de topconferentie bepaalde mogelijkheden of on
mogelijkheden duidelijker aan het licht zullen komen. Om te beginnen
redeneert men bij deze hoge politiek steeds met een hele grote on
bekende, namelijk de doelstelling van de Russische premier en ook
in hoeverre hij bereid is gevaren voor zijn standpunt te accepteren.
Een andere onbekende is, dat men niet weet, hoe Chroestsjow de positie
van het Westen taxeert, wat weer een factor is bij de waardering van
zijn eigen standpunt.
Volgens sommige waarnemers is het
de bedoeling van Chroestsjow, zoals
dat bij zijn bezoek aan Frankrijk naar
voren zou zijn gekomen, een crisis
over Berlijn te vermijden en niet meer
zo te dreigen met een afzonderlijk
vredesverdrag. Hij wil uiteraard wel
de situatie in Berlijn, waar de gealli
eerden in het Westen nog de macht
hebben, veranderen. Zoals bekend,
stelt hij een vrije, neutrale stad voor.
Het Westen zou zich bereid tonen
tot practische regelingen van tijdelijke
aard inzake Berlijn, maar ’t uitgangs
punt moet de handhaving van de hui
dige toestand zijn. Het mooiste zou na
tuurlijk een hereniging zijn, die het
Berlijnse probleem met één klap zou
oplossen, maar daar gelooft niemand
in. Het is duidelijk, dat het Westen
niet bereid is zijn rechten in Berlijn
op te geven. Maar de uitleg van dat
principe kan nog wel eens verschillend
zijn.
Is de dreiging inzake Berlijn weg
genomen, dan kan men eens stappen
gaan overwegen, welke het begin van
een ontwapening zouden kunnen be
tekenen.
De tien landen, die in Genève over
ontwapening aan het praten zijn, ko
men nog niet veel verder. Men neemt
aan, dat zij eerst op instructies van de
topconferentie wachten.
Engeland staakt ontwikkeling
Blue Streakraket
Een massale kollekte en tal van andere akties onder de inwoners van
Idzega, Sandfirden en Oudega-W. hebben tot resultaat gehad, dat de
dirigent van de Oudegaster muziekvereniging „E.M.M.” de heer Joh.
van Strien, gisteravond zijn leden voor de eerste maal gestoken in uni
form, aan het publiek kon voorstellen. De vereniging gaf, om dit heug
lijke feit luister bij te zetten, een feestelijke muziekuitvoering in „Ons
Gebouw”, en de zaal was tot de laatste plaats bezet.
1 stem in het internationale ka
pittel zullen geven. Engeland heeft be
grepen, dat middelgrote landen te
klein zijn om algehele vernietiging in
het eerste stadium van een oorlog te
ontgaan.
KONINKLIJKE WINTERSPORT
VAKANTIE IN ZWITSERLAND
De Nederlandse Koninklijke familie
brengt op het ogenblik een korte
wintersportvakantie door in 't Zwit-
se Zermatt..
Foto links: Op de helling van de 3318
meter hoge Gornergrat zien we v.l.n.r
Prinses Irene, een ski-gids en Prinses
Beatrix. Foto rechts: v.l.n.r. Prinses
Beatrix, Prins Bernhard, Prinses
Irene, Koningin Juliana en Prinses
Margriet.
De laatste tijd schijnen inbrekers onze
stad als operatie-terrein te hebben uitge
kozen. In drie maanden tijds vonden hier
al vier inbraken plaats en de politie
speurt nog naarstig naar de daders. De
genen, die bij wasserij „Ozon” hebben
ingebroken, zijn echter inmiddels be
recht.
hebben gelegen, wanneer er onder of
bij het flesje niet een briefje was ge
vonden, waarop in het handschrift van
Lodder geschreven stond: „Dit is me
dicijn, gekregen van Opdam”. Dit
briefje bracht de justitie reeds direct
bij de Berkelse arts, die intussen te
voorschijn was gekomen met een brief,
die hij naar hij verklaarde in zijn
kastje had gevonden en waarin Lod
der onder de naam Piet Berger be
kende schuldig te zijn aan de dood van
mevrouw Opdam. Hij zou een verhou
ding met haar hebben gekregen, ter
wijl hij, toen hij nog in Gouda woon
de, onder behandeling van de Berkel
se arts was. Deze verhouding zou niet
zonder gevolgen zijn gebleven en hij
zou mevrouw Opdam hebben aange
spoord cyaankali in te nemen ter ver
storing van de zwangerschap. Lodder
verklaarde in dezelfde brief, die naar
later is vastgesteld, inderdaad door
hem geschreven is, zelfmoord te heb
ben gepleegd omdat de Berkelse arts
de waarheid op het spoor was. Jawel,
de brief was wel door Lodder geschre
ven, maar niet door hem dichtgeplakt,
dat is merkwaardig. Het is even merk-
waardig als het feit, dat kort daarna
I uitkaam, dat de Berkelse arts in zijn
cel over cyaankali had beschikt.
In februari brachten enkele inbrekers
een nachtelijk bezoek aan de machine
fabriek Hubert en namen enkele hon
derden guldens mee. In de week van 4
tot 9 april werd in het kantoor van de
Rijkslandbouwconsulent aan de Lem
merweg ingebroken, waarbij een bedrag
van tweehonderd gulden werd ont
vreemd.
Hun grootste slag sloegen deze lieden
van dit duistere gilde echter in de nacht
van dinsdag op woensdag van de vorige
week toen zij bij N. V. Landustrie ruim
2000,- meenamen. De buit had aanzien
lijk groter kunnen zijn, doch de heren
hadden pech want Landustrie betaalt als
regel de lonen dinsdags uit, terwijl de
salarissen van de monteurs, die in de
buitendienst werkzaam zijn op zaterdag
morgen worden uitbetaald. De inbrekers
hebben de scharnieren van de ramen,
waardoor zij naar binnen zijn geklom
men, verwijderd en met behulp van een
boormachine het slot van de brandkast
geforceerd. Zij liepen weinig gevaar bij
hun werkzaamheden gestoord te worden
want de fabrieksgebouwen en het kan
toor staan apart. De politie zoekt ijverig
naar de tot nu toe onbekende daders.
Na de gebruikelijke opening zei de
heer S. Zaadstra, hoofd van de school
te Oudega-W., dat twee jaar geleden
reeds stemmen waren opgegaan dat
het anders met de muziekvereniging
moest. De juiste animo er voor ont
brak en E.M.M. had het dan ook niet
gemakkelijk. Doch toen vooral meer
jongeren aktief gingen meewerken
bleek dat ook hier het spreekwoord
„Wie de jeugd heeft, heeft de toe
komst” opgeld deed. De muziekvereni
ging floreerde en als bekroning op het
I