voor
Gemeente zal fabrieksgebouw stichten
V. d. Heem N.V.
Op breed terrein een onnoemelijk
aantal aktiviteiten ontwikkeld
IJLST
WYMBRITSERADEEL
van
Handel honderd jaar
Departement Sneek Nijverheid
en
en
I
Officieel Orgaan van de gemeenten SNEEK,
115e jaargang no. 104
Vrijdag 30 dec. 1960
DRIJFHOUTS NIEUWSBLAD
Het jongere verleden
Landbouw en veeteelt
Ambachtsonderwijs
De eerste actie
Industriescholen voor
Verkeer
Positie arbeidersklasse
j
Auto over de kop even
buiten Sneek
Zondagsdienst Dokters
Heeg en Woudsend e.o.
Woningbouw en spaarkas
Bouwkosten geraamd op 2'/2 miljoen gulden
Plannen van Holvrieka in vergevorderd stadium
van voorbereiding
meisjes
Zondagsdienst Dierenartsen
i Het Sneeker Nieuwsblad is een gecombineerde uitgave van NIEUWE SNEEKER COURANT, SNEEKER COURANT en
Zondagsdienst Dokters,
Apotheek en Zusters
Kerknieuws
Geslaagd
1 I
SNEEKER NIEUWSBLAD
i-
05154.9470.
7
Postbestellingen
Het tegenwoordige bestuur
Ledentallen
i
(Zie verder pag. 2)
1
t
gen en wanneer ze volleerd zijn die in
richting moeten verlaten,
was een adhaesiebetuiging aan een adres
van de Kamer van Koophandel aan de
Staten-GeneraaL waarin werd verzocht ’t
wetsontwerp „Recht op zegel”, voorzo
ver het handelspapier betreffende, niet
aan te nemen. Van dit besluit werd be
richt gedaan aan het Hoofdbestuur met
het verzoek deze actie te willen onder
steunen.
Aantooi vooi admini
stratie en redaktie:
GEDEMPTS POL 6
Telefoon; 3005 (05150)
b.g.g 4091
Vaarweg grens Groningen-
Staveren.
Wijziging Begroting Lening-
fonds voor 1960.
Van zaterdagmiddag 1 uur tot zondag
avond 11 uur: Dokter Teunisse, Wouds.
end. Telefoon 05154-2292.
Vertchijni
MAANDAGS en DON
DERDAGS
Na de opening deelde de voorzitter
burgemeester L. Rasterhoff mede, dat
mevr. Kuipers—Arema en de heer E.
Metz bericht van verhindering hadden
gezonden. Eerstgenoemde wegens ziek
te.
Op 2 juli 1861 werd op een desbetref
fende vraag van het hoofdbestuur ge
antwoord, dat er in Friesland geen wo-
nigbouwvereniging is. In Sneek is even
min een spaarkas.
Vier jaar later kwam het woningvraag
stuk opnieuw aan de orde. Op 5 oktober
1865 nl. schreef de secretaris o.a. aan het
H.B. „In het jaar 1863 is hier opgericht
ene vereniging tot aanbouw van wonin
gen, voornamelijk met het doel om bete
re huizen dan de bestaande voor gelijke
huren te verschaffen aan zodanige ar
beiders, die tonen waarde te stellen op
gezonde en ruime woningen.
Dit doel is voorlopig verkregen door
achtereenvolgens te bouwen 49 woningen
(aan het Tranendal?), die ook alle da
delijk na de voltooiing verhuurd zijn ge
worden aan goede degelijke werklieden
of zodanige die een sport hoger staan op
de maatschappelijke ladder dan men ge
woonlijk onder arbeiders verstaat.
Er zijn drie woningtypen in de huur-
klassen van f 50,- per jaar; f 65,- en
f 85,-.
De heer B. de Vries heeft het rapport
gelezen en is onder de indruk gekomen
van het werk dat deze mensen hebben
gedaan. Het gaat er om de gehele Zuid,
westhoek vooruit te brengen en daar
moeten wij ons achterstellen.
De voorzitter bestreed de opmerking
van de heer v. d. Werf dat de stichting
zonder inkomsten is begonnen. Zij kreeg
voor dit werk een bijdrage uit 's Rijks
kas en meende verder op een bedrag
van de provincie te mogen rekenen. De
ze heeft de zaak echter in de war ge
stuurd. Hier is dus geen sprake van op.
zet. Een betreurenswaardige gang van
zaken heeft tot dit verzoek geleid.
Het gaat er nu maar om of dit werk
al of niet moet worden voortgezet. B.
en W. menen van ja. De gehele Zuidwest,
hoek is expulsiegebied en in beweging
en men zal over gegevens moeten bé.
schikken om een behoorlijk beleid te
kunnen voeren. Het geld dat voor dit
werk, dat aan het particulier initiatief
is ontsproten en grotendeels belangloos
wordt gedaan gevraagd wordt, is zeker
verantwoord.
De heer v. d. Werf zei in zijn repliek
nog op het standpunt te staan dat men
het geld eerst moet hebben en dan uit.
geven. Hij wist echter niet dat er al
inkomsten waren. De heer Baayens re
pliceerde eveneens, waarna de wijziging
z.h.s. werd goedgekeurd, met aanteke.
ning, dat de heer v. d. Werf geacht wil
de worden te hebben tegengestemd.
De voorzitter sprak hierover zijn be.
vreemding uit, omdat de heer v .d. Werf
eerst betoogd had niet tegen de verho
ging op zichzelf te zijn, maar deze hand,
haafde zijn standpunt.
Aanvrage bouwvergun
ning J. Martens
Bij dit punt vroeg de heer Baaiens of
het ook mogelijk is voortaan bij de ver
koop van grond in deze omgeving een
clausule op te nemen dat de kans bestaat
dat terrein, in het uitbreidingsplan, aan
gewezen als groen, altijd nog bebouwd
kan worden.
Moeilijkheden kunnen dan voorkomen
worden.
De voorzitter lichtte de zaak toe. Te
zijnertijd zal het uitbreidingsplan hier
Verschillende malen werd geklaagd
over het te gering aantal brievenbe
stellers in Sneek en op 23 sept. 1869
ook over de trage postverbinding tus
sen Sneek en Balk. De brieven bleven
dertien uur op Spannenburg liggen.
Op 11 oktober reeds blijkt dit bezwaar
te zijn opgeheven. Het aantal bestel
lers was reeds in 1864 uitgebreid. Ten
opzichte hiervan werd echter tot de
directeur van het postkantoor het ver
zoek gericht „de op dinsdagmorgen
aangekomen brieven zo dikwijls en zo
spoedig dat mogelijk zal zijn aan de
geadresseerden te bezorgen opdat de
veelal in die brieven vervatte bestel
lingen nog kunnen worden uitgevoerd
voor de beurtschepen vertrekken”.
In november 1879 werden bij het
provinciaal bestuur bezwaren inge
diend tegen het baggeren van een geul
door de meren, voornamelijk door het
Heegermeer en de Fluessen. Er werd
op gewezen dat zulk een geul voor de
schippers toch steeds een doortocht is
„waarbij men altijd tussen Scylla en
Charybdis doorvaart” en geladen sche
pen steeds gevaar lopen aan de grond
te geraken. Bovendien zullen deze
geulen bij stormweer gauw weer dicht-
vloeien en geregeld baggeren kost veel
geld. Beter werd het geacht een ka
naal te graven van IJlst in rechte lijn
naar Koudum en dan langs een zo
gunstig mogelijk traject naar Stave
ren. Ook zou een kanaal van Heeg
naar Koudum langs het meer gegra
ven kunnen worden.
cessie aan het Noord Holl. Friesche
Spoorwegcomité.
In 1904 lazen we tenslotte over de
tramplannen Staveren-Sneek. Natuur
lijk stemde het departement hiermee
in, maar het was ontstemd over de
ombuiging over Woudsend-Heeg-IJIst.
Naar zijn mening moest deze lijn langs
de Lemmerweg lopen.
dat bestaat uit de heren Th. W. Zand-
stra, voorzitter; J. Douma Gzn., secre
taris; S. U. Suwijn, (Bolsward), pen
ningmeester; G. Poiesz en Drs J. Nooit-
gedagt (IJlst) heeft de officiële her
denking van het jubileum vastgesteld
op woensdag 18 februari a.s., waarbij
ook de dames van de leden worden
verwacht, ’s Middags van 4-5.45 uur
is er een receptie in de hal van Ami-
citia en om half negen daarna een
feestelijk diner in de Foyer.
lichamelijke opvoeding en de heer M. de
Vries met 15 stemmen als lid van het
bestuur der gem. instelling voor sociale
zorg. De heer J. Zeilstra, nummer twee
van de aanbeveling, kreeg twee stem,
men.
APOTHEEK:
Postma, Oosterdijk 65.
Groene Kruis Wijk- en
Kraam verpleging
Zuster R. Posma, W. de Zwijger-
straat 88, Tel. 3914.
Oranje.Groene Kruis Wit.
Gele Kruis:
Zuster F. Weijma, 3e Selfhelpstr.
8, Telefoon 3951.
Bij brand:
Voor brandmelding belle men
steeds op no. 2000.
Advertentieprijs 15 et per
mm.
Bij contract (handelaadv.)
ager.
Abonnementapriji t 3,
oer halt jaar. Franco per
oost 1 3.75 per half jaar.
Giro 8 5 0 7 4 8 ten name
»an Sneeker Nieuwsblad.
Ingekomen stukken
Aan de heer J. Wind werd op zijn
verzoek met ingang van 2 mei 1961 eer.
vol ontslag verleend als gemeen'ce.ont-
vanger, tevens beheerder van de centra
le kas van de gemeentebedrijven, met
dankbetuiging voor de vele gewichtige
diensten in verschillende functies aan de
gemeente bewezen.
Een aantal jaarverslagen, de rekening
met balans, controle rapport en verslag
over 1959, ontwerp-besluit tot wijziging
van de begroting voor 1959 en ontwerp,
begroting voor 1961 van het Openbaar
lichaam gasvoorziening noord-oost.Ne.
derland te Zwolle, alsmede het rapport
inzake controle van de kas en admlni.
stratie in het 3e kwartaal 1960 van de
centrale boekhouding der gemeentebe.
drijven (3e en 4e kwartaal); het lening,
fonds; de gem. instelling voor sociale
zorg en de afd. sociale zaken der secre
tarie en het Old Burger Weeshuis (2e
halfjaar) werden voor kennisgeving
aangenomen.
Benoemingen
Tot leraar in de Duitse taal aan de
gem. Handelsavondschool werd met alg,
stemmen benoemd de heer Ph. G. Me.
lai, tot onderwijzeres aan de Gysbert
Japiksschooi, eveneens met alg. stem
men, mej. G. H. Piebenga te Peins.
Tot regent van het Old Burger Wees
huis in de vacature Sipkens werd met
14 stemmen benoemd de heer S. Veen,
stra, leraar l.t.s. Op de heer A. P. S.
Vandamme, numer twee van de aanbe
veling werden drie stemmen uitgebracht.
De heer H. C. v. d. Bos, leraar RHBS,
werd met algemene stemmen opnieuw
alszodanig benoemd. De heer W. J.
Nieuwenhuis werd op dezelfde wijze her.
benoemd als lid van de commissie voor
Dit punt werd op 20 okt. 1873 door
het Hoofdbestuur aan de orde gesteld.
Op een desbetreffende vraag antwoord
de het Departement, „dat het zeer de
belangstelling van het Departement
heeft en het niet te verwachten is, dat
het bij spreken zal blijven, maar ook tot
handelen aanleiding zal geven”.
In de vergadering van 17 november
d.a.v. werd voor dit doel een commissie
benoemd en werd besloten aan het ge
meentebestuur een brief te zenden, waar
in gesteld werd, dat het met gemeen
schappelijke inspanning mogelrjk moet
zijn een dergelijke school op te richten.
Voorgesteld werd voorlopig met één
vak te beginnen, namelijk „Lingeries”
in al zijn uitgebreidheid en vertakkingen.
Gesteld werd, dat evenals bij de jon-
gensindustrieschool een subsidie van
500,benevens vrij lokaal met ameu.
blement en vuur en licht voldoende is
om tot oprichting over te gaan.
Voor dit plan klopte het departe
ment ook bij verschillende andere adres
sen aan om een bijdrage. Aan het
OBW o.a. werd eveneens een bijdrage
500,per jaar voor haar eigen ver
pleegden gevraagd.
De Gemeenteraad benoemde voor dit
doel een commissie van onderzoek maar
volgens het Departement heeft deze de
zaak geheel anders opgevat dan de be
doeling was. Het kwam het bestuur al
thans voor, „dat bedoelde commissie
over de op te richten school denkt alsof
het een fabriekszaak zou worden, opge
richt om werkzoekende vrouwen enig
werk te verschaffen”.
Dit is bedoeling volstrekt niet, het
zal moeten worden een inrichting alwaar
meisjes hare leerjaren zullen doorbren-
E. A. Oord, Oudega (W.), Telefoon
De heer v. d. Werf voerde bezwaren
aan tegen verhoging van de bijdrage aan
de Stichting Sudergoa met 1456,
Hij noemde het verzoek van de Stich
ting geen stijl. Het gaat hiermee als
altijd. Het begint met een subsidie van
25,volgend jaar is het 300,en
daarna wordt het nog veel hoger.
Spr. betwijfelde het nut van deze
stichting en staafde dit met het voor
lezen van een ingekomen stuk uit een
der Friese bladen waarin geschreven
werd dat de heren maar wat doen, al
lerlei commissies benoemen enz.
Dit was voor spr. echter maar een
bijkomstig iets. Zijn bezwaar geldt meer
de manier waarop de verhoging is aan.
gevraagd. Het geld is al gebruikt voor
men het had.
De heer Baaijens noemde de termi
nologie van de heer v. d. Werf te zuur,
te weinig zakelijk en geladen met min
of meerdere insinuaties. Zo’n negatieve
opmerking is erg goedkoop, maar had
achterwege moeten blijven. Iedereen
weet dat er in bepaalde gebieden een
ontwikkeling gaande is. Het verzamelen
van gegevens hierover kost geld en het
verbaast spr. dat deze mensen, van wie
hij enige persoonlijk goed kent, met zo
weinig geld zoveel gegevens hebben ver
zameld. Hier zijn mensen aan het werk
die, gedeeltelijk op ideële basis, proberen
gegevens te verkrijgen en daarom pro
testeerde spr. tegen de negatieve opmer
king van de heer v. d. Werf. De stad
Sneek als centrum heeft zeker verplich
tingen. Wij mogen ons hier niet aan ont.
trekken. Spr. hoopte daarom dat de
Raad deze stichting niet in discrediet
zal brengen.
Zaterdag 31 december 1966
en zondag 1 januari 1961
Van zaterdagmiddag 4 uur tot
zondagavond 10 uur: Dokter J. W.
v. d. Zijpp, Stationsstraat 2, Tel.
2526.
Gisteren was het honderd jaar geleden, dat alhier een Departement van
de Nederl. Maatschappij voor Nijverheid en Handel werd opgericht.
In deze eeuw heeft het Departement op breed terrein een onnoemelijk
aantal aktiviteiten ontwikkeld. Het beperkte zijn werkzaamheden
wat de naam zou doen vermoeden namelijk niet tot de nijverheid en
de handel, maar toonde toen dit nodig was, ook daadwerkelijk belang
stelling voor maatschappelijke vraagstukken zoals de positie van de ar
beidersklasse, ambachts- en nijverheidsonderwijs, woningbouw, cul
tuur, verkeer en zelfs in 1862 al voor emigratie, zij het toen nog naar
de koloniën, wat men toendertijd echter schadelijk achtte voor de Ne
derlandse nijverheid.
Het Hoofdbestuur, eveneens gedreven door een vooruitstrevende geest,
trad in vele van deze zaken stimulerend op, maar het strekt de opeen
volgende besturen en leden tot eer, dat zij ook zelf talrijke initiatieven
namen.
nog steeds 3,25 per jaar. Over het
tweede verenigingsjaar werd totaal
105,62% ontvangen, waarvan 8.12V2
over 1861.
In 1891 was het aantal leden nog
maar 38 en met het oog hierop werd
op 14 maart 1893 besloten ook be
langstellenden „tegen een door het
departement vast te stellen jaarlijkse
bijdrage” tot de vergaderingen toe te
laten. In dat jaar was Mr E. E. Paeh-
lig voorzitter, de heer P. Fennema se
cretaris, penningmeester de heer A.
Brenninkmeijer en algemene adjuncts
de heren A. Veen Ezn en Egb. Veen.
Momenteel heeft het departement
103 leden.
Ook in de tweede helft van de voor
bije eeuw bleef het Departement in
vele opzichten actief en hebben weer
vele bestuursleden zich ingezet voor
het bevorderen van de belangen der
Maatschappij in het algemeen en die
van de handel en de nijverheid in zijn
rayon in het bijzonder.
Van hen willen we hier speciaal noe
men de oud-voorzitters N. J. Wouda,
wijlen Ir A. W. v. d. Poel, eerst vele
jaren secretaris naast de heer Wouda
en daarna diens opvolger en de tegen
woordige voorzitter Th. W. Zandstra,
die reeds van 1945 af zitting heeft in
het bestuur, eerst als secretaris en na
het bedanken van de heer v. d. Poel
met de leiding van het departement
belast.
In de laatste kwart eeuw hebben de
werkzaamheden hiervan voor een be
langrijk deel bestaan uit het gevraagd
of ongevraagd uitbrengen van ad
viezen aan de overheid, het uitreiken
van de eervolle getuigschriften aan
jubilarissen in het bedrijfsleven wat
een steeds groter omvang heeft geno
men, het organiseren van de jaarlijk
se excursies en van lezingen en, niet
in de laatste plaats, het stimuleren
van de woningbouw voor de industrie.
Wat de lezingen aangaat, wordt niet
alleen meer gelet op het belang van de
ondernemers, maar worden eveneens
en vooral de problemen van het on
dernemersschap aan de orde gesteld,
ook de maatschappelijke en sociale.
Het bevorderen van de woningbouw
kreeg o.a. gestalte door het totstandko
men van een aantal industriewonin-
gen in de Kapelstraat en de oprich
ting in het recente verleden van een
Stichting voor de bouw van 93 indus-
triewoningen aan de Lemmerweg, wel
ke woningen reeds in aanbouw zijn.
Op de Leeuwarderweg is gistermid
dag omstreeks half vier de Opel-bestel-
wagen van de heer S. Tjepkema uit
Leeuwarden, komende uit die richting
over de kop geslagen, na eerst een
boom te hebben geramd. Van de wa
gen bleef alleen een verwrongen hoop
staal over, doch de bestuurder liep
geen ernstig letsel op.
De wagen, die verschillende bussen
en blikken witte verf vervoerde kwam
uit een bocht toen de bestuurder door
een tot nu toe onopgehelderde oor
zaak de macht over het stuur verloor.
De wagen botste tegen een aan de
rechterkant van de weg staande boom
en sloeg vervolgens over de kop,
waarna hij met de wielen omhoog nog
een eindje doorgleed. Enkele perso
nen die in de buurt waren, bevrijdden
de heer Tjepkema en legden hem in
de berm. De vele bussen verf scheur
den open, waardoor de inhoud over
hét wegdek stroomde. Een kraanwa-
gen van de firma Fritsma heeft het
wrak weggesleept.
Chr. Geref. kerken. Bedankt voor
Sneek J. Prins te Groningen.
Onze stadgenote mej. H. Gerritsma
is geslaagd voor het doctoraal examen
geneeskunde.
Aan het verkeer heeft het Departe
ment gedurende deze gehele eeuw wel
bijzonder veel aandacht besteed. Plaat
selijk zowel als landelijk, over de weg
en ovei- het water.
Wat het eerste betreft waren in de
zeventiger jaren de keistenen in de ge
hele stad het departement een doorn
in het oog.
Op 18 januari 1870 werd er dan ook
bij het gemeentebestuur op aangedron.
gen de bestratingen met keistenen zo.
danig te bevloeren dat zij - zoals op eni
ge plaatsen reeds het geval was - een
geschikte rijweg bieden voor het vervoer
van goederen en in afwachting daarvan
ten minste des dinsdags ook de z.g.
„kleine stenen” ter vrije beschikking
voor krui- en handwagens te stellen.
In 1867 ondersteunde men het plan
voor de aanleg van een kanaal van Hin-
deloopen via IJlst en Sneek naar
Leeuwarden en in hetzelfde jaar werd
ook de aanvraag gesteund om subsidie
voor de aanleg van een spoorlijn Har-
lingen-Bolsward.Sneek.Heerenveen.
In een buitengewone vergadering
op 12 aug. 1870 is gesproken over de
oprichting van de Friesche Spoorweg
Maatschappij. Besloten werd bij het
gemeentebestuur aan te dringen op
krachtige steun aan deze onderneming.
Óp zaterdagavond 18 maart werd voor
dit doel een openbare vergadering ge
houden in de concertzaal teneinde te
beraadslagen over de beste middelen
welke tot het totstandkomen van deze
verbinding konden worden aange
wend.
Op 22 juli van het volgende jaar
ging er weer een brief naar de minis
ter over aansluiting van Sneek op het
spoorwegnet en verlenging der con-
gen tussen de lonen en de verhoogde
prijzen van alle levensmiddelen, ter
wijl het eindelijk vertrouwt, dat ver
betering van de stoffelijke toestand
van de werkmansstand in verband
met meer en beter onderwijs onfeil
baar diens zedelijke verheffing zal
ten gevolge hebben.’’
Even later stuurde het departement
een voorstel voor de algemene vergade
ring naar het hoofdbestuur, inhoudende:
„Loonsverhoging is onvermijdelijk en
billijk. Ook voordat het gebleken is wel
ke invloed die zal hebben op het lot van
de handwerksstand”.
Ter gelegenheid van het feit, dat in
1872 de 95e algemene vergadering van
de Maatschappij in de Doopsgezinde
Kerk alhier werd gehouden, werd op
verzoek van het Departement de land
bouwtentoonstelling van de Friesche
Maatschappij van Landbouw en Veeteelt
dat jaar van 9 tot en met 11 juli alhier
gehouden.
Het hoofdbestuur van de Mij. toonde
eveneens veel belangstelling voor de
landbouw. Dit blijkt wel uit zijn brief
aan het Departement van 15 december
1864, waarin vragen werden gesteld be
treffende de verminderde vruchtbaar
heid en opbrengst van de grond.
Het departement Sneek antwoordde
hierop, dat naar zijn mening daarvan
alleen sprake kan zijn als de gronden
niet goed worden behandeld en op be
hoorlijke tijd bemest.
En op de vraag van het H.B. welke
maatregelen hier en in de omgeving
worden genomen tot het verzamelen van
faecale stoffen, zowel om de reinheid
te bevorderen als in het belang van de
landbouw, werd geantwoord, dat in het
jaar 1858 een contract was gesloten
met iemand die zich verbonden heeft
gedurende tien jaren alle faecale stoffen
te verzamelen, op te ruimen en op ’n aan.
te wijzen plaats te brengen en de se.
creetmest alle avonden in de stad op te
halen en buiten te brengen.
Buitendien, zo lazen we, is er een keur
waarbij het verboden is om secreetmest
in de stadsgrachten te werpen en rio
len van secreten daarin te laten uitko.
men.
De machinale bereiding van boter in
de toendertijd opkomende zuivelfabrie
ken bracht de gemoederen van de leden
blijkbaar ook in beroering. Voor dit con
gres gaf het departement nl. het vol
gende onderwerp op:
„Wat is het belang van de greidboe.
ren in het algemeen Moet de boer boer
blijven in de zin, dat hij zijn eigen boter
bereidt met toepassing van de eisen der
wetenschap of brengt zijn belang mee,
dat hij koemelker voor fabrieken wordt
En verder:
„Welke invloed heeft de fabriekmatige
zuivelbereiding op de belangen van de
boerenstand? Zal het verlagen van boer
tot koemelker nadelige gevolgen heb
ben voor de aanfok van vee Zo ja, waar.
ligt de oorzaak en wat is daar tegen te
doen?”
Vrijheid van nering en bedrijf
Later werden voor het congres ook
nog de volgende stellingen aangeboden:
„Het gebruik van sommige afdelingen
der Fr. Mij. van Landbouw gemaakt van
de resultaten der onderzoekingen aan
’t Rijks proefstation verdient afkeuring
als zijnde in strijd met de vrijheid van
nering en bedrijf. De rijksproefstations
moeten zich onthouden van quantitatie-
ve analyses, zolang het blijkt dat ze on
betrouwbaar zijn.”
In 1899 tenslotte werd aan de gemeente
medewerking gevraagd voor de kaas,
beurs welke de Bond van Coöp. Zuivel
fabrieken wilde stichten. De plannen
wezen in de richting van Leeuwarden
maar aan de gemeente werd geadviseerd
vóór de algemene vergadering van ge
noemde bond het voorstel te doen de
kaasbeurs op een door de bond te be
palen dag, bij voorkeur des dinsdags, in
de voörzaal van Amicitia te houden. De
ze zaal kon worden verkregen tegen be
taling van tien gulden per dag. Van ge
meentewege zouden dan de nodige plan
ken en stellingen moeten worden aange
bracht.
In 1868 telde het departement 45
leden. Voorzitter was toen de heer S.
K. v. d. Meulen; secretaris de heer
A. Breunissen Troost en penningmees
ter H. Veen.
In 1886 was dit aantal nog onveran
derd en bedroeg de contributie ook
Deze had in ’t begin wel de bijzondere
aandacht van het Departement Dit blijkt
wel hieruit, dat op 27 februari 1862 aan
het H.B. een prijsvraag werd voorge
steld. waarin o.a. werd gevraagd:
„Moet de armoede bij de lagere klas
sen in ons land beschouwd worden als
een op zichzelf staand feit of staat zij
in zo nauw verband met de staathuis-
houdelijke toestand des gehelen volks,
dat uit meer of minder armoede te be
sluiten is tot meer of minder algemene
welvaart en welke gevolgtrekkingen zijn
dan te maken uit de statistiek van het I
armenwezen?
Is de tegenwoordige stand der volks
welvaart zo dat enige staathuishoudelij-
ke hervorming volstrekt noodzakelijk is.
Zo ja, welke dan in het bijzonder?
Wat is op staathuishoudkundige gron
den vóór zodanige hervorming te noe
men en wat er tegen?”
Elders in het land bleek men de ar
beiders niet zo goed gezind te zijn. In
een vergadering van het departement
Amsterdam op 25 februari 1874 bijv,
werd een zeer ongunstig en volgens de
Snekers ongemotiveerd oordeel over de
„werkmansstand” uitgesproken. Prompt
nam het departement alhier de volgende
dag reeds met algemene stemmen een
motie aan, waarin het uitsprak van oor
deel te zijn
„dat loonsverhoging, onverschillig
welke de tijdelijke uitkomsten daar
van zijn, dringend nodig is om een
enigszins billijke verhouding te krij-
De copieboeken. inhoudende de af-
schriften van verzonden brieven tot en
met 15 oktober 1912 - caarna werden ze
op de schrijfmachine geschreven en op
andere wijze gecopieerd - stelden ons in
staat een blik in de historie van het De
partement te werpen. De oude notulen
boeken zijn helaas (nog?) zoek.
Deze brieven ademen allen de geest
van de tijd waarin ze werden geschre
ven met veel UEd’s, ZEd’s, WelEd’s,
Dienstw. dienaars enz. Zo wordt bijv, in
de eerste brief aan het Hoofdbestuur be
richt gedaan, dat het departement Sneek
van de Nederl. Maatschappij ter bevor
dering van Nijverheid, zoals de Maat
schappij toen nog heette, was „geconsti
tueerd” met 23 leden. Het bestuur be
stond uit de heren A. W. Stam, voorzit
ter; H. Rinia Kingma, secretaris en T.
ten Cate, penningmeester.
Er was hier in die tijd ook een depar
tement van 8e Mij. van fabrieks- en
handwerksnij verheid en een van de eer
ste stappen welke het bestuur onder
nam, was de collega’s van dat Departe
ment uit te nodigen hun vergaderingen
bij te wonen .Later mochten ook de le
den komen en zijn er besprekingen ge
voerd om tot een fusie tussen de beide
departementen te komen. Waarschijnlijk
is dit ook het geval geweest, want in
1868 blijkt het eerstgenoemde departe
ment niet r.ieer te bestaan.
De eerste ledenvergadering van het nu
jubilerende Departement werd op 2 fe
bruari 1861 gehouden in de voormalige
concertzaal, thans Amicitia.
Op 26 april 1865 kwam een vraag van
het H.B. aan de orde of „het oprichten
van ambachtsscholen, waar behalve theo
retisch voornamelijk praktisch onder
wijs in het timmeren, smeden enz. wordt
gegeven een wenselijke zaak is tot ont
wikkeling der werklieden en verbete
ring van hun toestand”.
Hierop werd geantwoord: Door de af
deling Sneek der vereniging tot bevorde
ring van fabrieks- en handwerksnijver-
heid is getracht zodanige ambachtsscho
len op te richten en is daarom begonnen
met een timmerschool. Gedurende de
cember, januari en februari heeft zij ge
legenheid gegeven om op deze school
werkzaam te zijn voor niet. Deze school
is opgericht in het jaar 1860 en telde
bij de eerste oprichting 20 leerlingen,
van wie 15 vrij getrouw de lessen tot
het einde bijwoonden. De gemaakte
voorwerpen waren ramen, vensterlui
ken, paneeldeuren, lichtkozijns en ver
der meer kleingoed van minder waarde
voor minder gevorderden. De vorderin
gen der leerlingen waren voldoende en
over het algemeen - wat nog al van be
lang is - waren de leerlingen met ambi
tie werkzaam geweest. Een beste hand
leiding of meester is van zeer veel be
lang voor de goede vereiste van een
dergelijke onderneming, gelijk al spoe
dig later is gebleken.
In de winter van 1861-1862 is bijna vier
maanden onderwijs gegeven en wel 74
avonden van 5 tot 8 uur. Er waren tien
leerlingen, waaruit blijkt, dat het nut
der school niet algemeen werd gedeeld.
In 1862-1863 is er 36 avonden onder
wijs gegeven. Het getal leerlingen be
droeg slechts elf en daarvan hebben vier
5 getrouw de lessen volgden.
In 1863-1864 is er 52 avonden gelegen
heid gegeven voor practisch onderwijs
timmeren. Slechts 9 leerlingen, waarvan
5 getrouwd de lessen volgden.
Helaas stierf ook nog aannemer Wou
da, die zijn schuur gratis ter beschikking
had gesteld en altijd erg voor de school
had geijverd. Toen zijn figuur wegviel
was het uit.
De school werd in alle timmerwinkels
geridiculiseerd. Toch liet de vereniging
zich niet ontmoedigen.
Een van de belangrijkste voorstellen welke de laatste jaren in deze Raad ter
tafel kwamen. Aldus beoordeelde de heer Lampe woensdagavond het voorstel
van B. en W. betreffende het aangaan van de huurkoopovereenkomst met V.
d. Heem N.V. te Den Haag, dat hij met voldoening begroette. En hij stond
hierin niet alleen, Want het voorstel werd na een korte bespreking z.h.s. aan
genomen.
