Oude boerderij te Oppenhuizen afgebrand
Frysk Toaniel
„2x2= 2” four it Snitser
Behoud van historisch belangwekkende
panden; geen hinderen van eigenaar
Waterpoort - krabbels
I
l o M
WYMBRITSERADEEL
IJLST
ds®
ii
en
van
Officieel Orgaan van de gemeenten SNEEK,
120ste jaargang nr 30
Donderdag 15 april 1965
Voorlopige monumentenlijst Sneek opgesteld
1
Gezamenlijke Paasdienst
in Ijlst
Het Sneeker Nieuwsblad is een gecombineerde uitgave van NIEUWE SNEEKER COURANT. SNEEKER COURANT en DRIJFHOUTS NIEUWSBLAD
vorige week met de nieuwe vaste kraan van Dimo aan de Houke-
sloot een schip van 46 ton (46000 kilo) gewicht en een laadver
mogen van 150 ton uit het water werd gehesen. Daarvoor had
als proef zelfs al een schip van 78000 kilo in de takels gehangen.
Ruim 70 in onze gemeente geplaatst
OM
MÜi
SNEEKER NIEUWSBLAD
WAT IS ER IN SNEEK?
HET KLEINZAND
het
ging
MODERNE BEHOEFTE
welke ter
ons
Sneek
aan
wordt
een
i
ge-
burgemeester J. van Hout was
Kantoor voor
administratie en redaktie
GEDEMPTE POL 6
Telefoon 0 51 50 - 30 05
b.g.g. 40 91.
Deze dingen frustreren het karakter
van het grachtje, dat naar de zeer per
soonlijke mening van de heer Knuttel,
nooit gedempt zou mogen worden. Ste-
debouwkundig heeft dat geen betekenis
en het zou geen oplossing zijn voor het
verkeer.
van
vrijgezel,
Gemeentewerken heeft op tal van
betononderstukken van zitbanken
De toegangsweg naar het Zwembad
en de Jachthaven, waarvan de bestra
ting al vele jaren te wensen liet,
wordt nu opnieuw gevloerd. Tegel"k
met deze werkzaamheden is het hek
langs het terrein van de Jachthaven,
dat geheel verzakt was en er maar
slordig bij stond, recht gezet. Het
plan van de gemeente dit hek te ver
vangen door een eenvoudiger en lager
afscheiding en daar een trottoir aan
te leggen kon niet worden uitgevoerd,
omdat de Raad van Beheer van de
Jachthaven de daarvoor benodigde
in strook grond niet wilde afstaan.
Nel de iepening fornjjde foarsitter G.
Fritsma de oanwêzigen, dat de eigen
toanielploech troch sykte de rippetysjes
sa faek ütstelle móast, dat hja op ’t
lést wol ta it bislüt komme moasten en
freegje in oare foriening om dizze jounen
to foiled.. Om de kas hwat to forstevig-
jen hat de eigen ploech by ’t winter seis
noch alris fuort west mei ,,De gouden
swipe”.
er geen onderhoudsplicht voor de eige
naar.
De ontwerplijst voor de gemeente is
aan Sneek toegezonden en moet binnen
vier maanden in de' raad geweest zijn.
Daarna gaat hij terug naar de staats
secretaris die hem voor advies door
geeft aan de Monumentenraad, in twee
de instantie. Dan stelt de staatsecreta
ris de lijst definitief vast, hetgeen in
1966 geschied moet zijn.
NIET SCHRIKKEN
De dirigent van een plaatselijke
de maanden wordt aangeboden? Tot zangvereniging, vrijgezel, had ka-
J-ll „-LL -mers gekregen, maar hjj slaagde er
geling. Als het verbruik over april en niet in een werkster te vinden, die
De lijst is nog niet voor publicatie
vrijgegeven. Dat geschiedt als de raad
er zich mee gaat bezighouden. Maar
wel noemde mej. Van den Berg reeds
een en ander.
nomen monumentenwet. Ook in de hui
dige fase ztfn reeds een aantal monu
menten beschermd, namelijk die welke
vermeld staan op de zogenaamde Voor
lopige Lijst. Voor die panden welke op
de thans ingediende ontwerphjst
voorkomen is er nu tevens een provi
sionele, bescherming van kracht gewor
den, die geldt totdat de definitieve lijst
is vastgesteld.
den gebracht, maar men kon niet verhin
deren, dat twee Fjordenpaardjes en twee
stuks jongvee in de vlammen omkwa
men en de stier zulke ernstige brand
wonden opliep, dat hij later moest wor
den afgemaakt.
De transporteur, alle landbouwwerk
tuigen, het boeregereedschap en de
voorraad hooi en stro gingen verloren,
evenals de visnetten van de heer Cnos-
sen. De totale schade wordt geraamd
op 60-80 duizend gulden, maar wordt door
verzekering gedekt.
Over de oorzaak van de brand staat
met zekerheid nog niets vast. De ver
moedens gaan er echter sterk naar uit;
dat de kinderen met vuur hebben
speeld.
Ook 1 -
op het terrein van de brand aanwezig.
Sneek is de zesde van de elf Friese
steden, waarvoor een lijst thans door de
staatssecretaris is uitgezonden. Op de
ontwerphjst komen, naast de erkende
monumenten zoals de Gr. kerk, de Water
poort en het stadhuis een zestigtal pan
den voor, hetgeen voor een stad van
ruim 23.000 inwoners niet veel behoeft
te worden genoemd, ook wanneer men
dit aantal vergelijkt met andere plaat
sen.
In de zin van de wet van 1961, is een
monument: alle tenminste vóór 50 jaar
terug gebouwde zaken, die van beteke
nis zijn voor het algemeen belang, we
gens hun schoonheid, de betekenis voor
de wetenschap of wegens hun volkskun
dige waarde; ook terreinen, wegens de
zich daarop bevindende panden met ge
schiedkundige herinneringen, bescherm
de en kerkelijke monumenten; stads- en
dorpsgezichten, die om dezelfde rede
nen behouden zouden moeten blijven.
Einde maart 1965 is door de staatsse
cretaris van o.k. en w. aan de gemeen
teraad van Sneek en aan gedeputeerde
staten van Friesland de lijst toegezonden
van panden, die te Sneek geacht worden
voor bescherming als monumeht van ge
schiedenis en kunst in aanmerking te ko
men. Tevens zijn de eigenaren, zoals de
wet dit voorschrijft, van de voorgenomen
plaatsing op de lijst op de hoogte gesteld.
Zij krijgen in een later stadium de gele
genheid in beroep te komen.
De gemeente en de provincie hebben
de gelegenheid de lijst uit te breiden of
een voorstel tot afvoering van bepaalde
panden in te dienen. Eerst nadat hun
adviezen zijn ontvangen wordt de de
finitieve lijst door de minister van o..k.
en w. vastgesteld.
De nieuwe lijst wordt vereist ingevol
ge de in 1961 door het Parlement aange-
Hier komt bjj dat de totale karakter
verandering die de bouwwijzen ondergin
gen tot gevolg heeft dat veel meer dan
vroeger het eigenaardige oudheidkundi
ge karakter ook van eenvoudige oude
panden uit de ambachtelijke tijd wordt
ingezien. Speciaal zijn deze van belang
te achten wanneer zij met de grote mo
numenten in een bepaalde samenhang
kunnen worden gezien of door aantal en
onderlinge situatie bepalend zijn voor
een stadsbeeld. In Sneek treft men een
dergelijk geval aan bjj dé woningen
langs het Kleinzand. Zoals gezegd gaal
het bij dergelijke panden niet om een
soort bevriezing van de bestaande toe
stand. Er zijn voorbeelden genoeg dat
met enig overleg een aan de kwaliteit
van het huis aangepaste wijziging met
weinig meer moeite tot stand is te bren
gen dan een ondoordachte modernise
ring, die een bepaalde waarde voor al
tijd verloren doet gaan. Door het aan
brengen van moderne voorzieningen op
het gebied van verwarming, sanitair en
dergelijke, kan zeker gezorgd worden dat
het monument tot genoegen van de ge
bruikers zijn functie blijft vervullen in
het moderne leven. Ingevolge de wet is
Volgens artikel 20 van de wet kunnen
de ministers van o.k. en w. en van
volkshuisvesting en bouwnijverheid in
dit speciale geval adviseren niet te dem
pen, na overleg met de betrokken instan
ties. Gezien het aantal daar voorkomen
de panden die op de lijst zjjn geplaatst,
komt het Kleinzand zeker in aanmerking
voor de term: beschermd stadsgezicht.
Tot slot zij opgemerkt dat er door be
langhebbenden zeker beroep bij de Kroon
mogelijk is indien er bezwaren bestaan
of omstandigheden, die aanleiding kun
nen zijn voor eigenaars van op de ont
werplijst geplaatste panden tegen dit
feit van plaatsing dan wel om andere
redenen.
Gaarne vestigen we nog even de aan
dacht van alle Ulsters op de morgen
dienst welke 2e Paasdag in de Ned.
Herv. Kerk wordt gehouden. Alle drie
plaatselijke predik, werken hier aan mee
en ook zullen zij samen deze dienst ver
zorgen; liturgie Ds. Goudsbloem, medi
taties ds Den Hartog en ds Van Loon.
Concordia en Euphonia hebben zich bei
de bereid verklaard met muziek en zang
het geheel afwisselend, aantrekkelijk en
feestelijk te doen zijn. Ieder is hartelijk
welkom.
uiteraard in overvloed en zodoende kon
het woonhuis, dat naar de weg gekeerd
ligt, behouden blijven. Ze werd ont
ruimd en liep alleen water- en glasscha
de op.
De ruim dertig koeien konden tijdig
worden losgesneden en naar buiten wor-
Nei it winstige sjongen fan it Frysk
folksliet gie it doek iepen foar 2x2 2.
It spi'let yn in bungalow, dy ’t forhierd
is oan twa jonge tanen, Marijke en
Nynke, mar troch in flater yn ’e boek-
halding fan de eigner, de hear Radsma,
is hy noch in keaa forhierd en wol oan in
pear jonge mannen Jarich en Frans. En
om dizze stoarje draeit de hiele bo el.
As de beide jonges jouns deawurch
oankomme en it bliken docht, dat dér al
in pear fammen wenje, wurde. hja wol
kjel, mar wolle hja üt noch yn net wer
fuort. Mar ek' de fammen jowe gjin bi-
lies, sadat de eigner opskille wurdt. As
de man forskynt, biedt er syn üntskuldi-
ging oan en docht hjj it ütstel de beide
jonges op syn kosten yn in hotel ünder
to bringen. Mar ek hja jowe gjin krimp;
hja hawwe hierd en hja bliuwe.
De hüsbaes rint lilk de doar üt en nei
hwat hinne en wer petearjen wurdt er
troch de fjouwer jongelju bisletten de
bungalow yn twa parten to fordieljen;
de romte is der wol, en sa kin elk bliuwe.
Mei de bisite fan in bihaldend pear
,.Omke en Muoike” fan Nynke wurdt de
sitewaesje der lykwols net better op en
as de post en de plysje der dan ek noch
oan to pas komme, is it in folsleine tize-
boel.
Lit üs fan it stik dit sizze: allinne
troch de aiderbêste spilers is hjir hwat
fan to meitsjen. It freget om feart,
fakansjestimming en aksje en dit léste
foaral miste de ploech alhiel. It bleau to
flak en to statysk, al sir it feit dat hja
net wend wiene op in great toaniel en yn
in greate seal to spyljen hjir grif net
frjemd oan west hawwe. Ek moatte
de regytouwen by sa’n stik goed strak
lutsen wurde.
Fan de spilers wiene Jaring en Nyn
ke it béste op dreef. Foaral Jaring wist
de forskate stimmingen goed stal to
jaen. De oaren, de iene hwat better as
de oare, hawwe jown hwat hja koene;
hja wiene goed rolfèst en it frysk fan
allegearre wie suver sünder wryt of slyt
en dat kin lang net altyd sein wurde.
Ut de seal waerd reagearre mei gol
hantsjeklappen; de spylsters krigen
blommen en sa wiene ek dit wer slagge
jounen foar it Snitser Frysk Toaniel.
It bikende orkest fan Gerard Wiersma
spile yn ’t skoft en foarsoarge letter yn
’e foyer ek de dounsmusyk. It wie fleu-
rich en gesellich.
In plom op ’e hoed fan de jonge drum
mer is hjir wol op syn plak. Hy hantear-
re syn spylark op fornimstige wize.
A.Z.-H.
Daarna wordt geheel op de nieuwe altijd nog zoiets
regeling overgeschakeld, en krijgt dachten enkele
Advertentieprijs:
15 cent per mm
Bjj kontrakt
(handelsadvertenties)
lager.
Abonnementsprijs 3,50
per halt jaar. Franko p.
post 4,50 per half jaar.
Giro 85 07 48 ten name
van Sneeker Nieuwsblad
Voor Harlingen bij voorbeeld, met on
geveer 12.000 inwoners bedroeg het
aantal monumenten op de ontwerplijst on
geveer 500, terwjjl Sneek bjj vele Frie
zen en niet-Friezen wellicht nog meer
bekendheid zal genieten als historisch
centrum dan Harlingen. De Ijjst is daar
reeds in de raad geweest.
Wat de keuze van de op de ontwerpljjst
geplaatste monumenten betreft nog het
volgende: een halve eeuw geleden
de historische belangstelling niet veel
verder dan de 17de, hooguit de 18de
eeuw. Wjj zijn nu weer enkele gene
raties verder en zoals men dit ook bij
voorbeeld kan waarnemen bij de belang
stelling voor het antiek, is de waarde
ring voor latere perioden toegenomen.
GEEN BEVRIEZING
Franeker,
Bolsward.
Sinds 1903 bestond er ai een voorlopige
lijst, maar daarop stonden geheel an
dere panden, en deze lijst was meer als
inventarisatie, dan ter bescherming van
de panden bedoeld. Met elkaar heeft het
dus ruim zestig jaar geduurd, voor de
wet tot stand is gekomen.
Het was overigens voor de brandweer
niet eenvoudig de boerderij te bereiken,
daar deze, gezien uit de richting Sneek,
links van de dorpsstraat stond, in de
punt van het Ges en de Douwesloot en
alleen over een smalle houten brug over
net Ges bereikbaar was. Water was er
Een enorme gouden” sleutel, die
op ons bureau neerplofte, kondigde al
vast symbolisch de officiële opening
aan van het nieuwe bedrijfspand van
Peha Handelsonderneming P. Hoo-
mans aan de oude Oppenhuizerweg
op het industrieterrein aldaar. Dit
feest want dat wordt het zal zich
afspelen op de 23ste van deze maand.
krijgt dachten enkele
men dus om de twee maanden de me- ZÖ togen aan de arbeid. Resultaat: al-
teropnemer-incasseerder aan de les schoon tot in de kleinste hoekjes
deur, voorzover men niet automatisch en gaatjes,
per giro betaalt.
Voor beide doeleinden wordt de
stad in twee gedeelten verdeeld. De
maand, resp. week, wordt de
Aan het Kleinzand staan een zestien
tal panden, die op de lijst voorkomen.
Deze straat met gracht is volgens de
vertegenwoordigers van de Rjjksdienst
een exponent te noemen van de groot
heid van de stad, zeker in de 19e eeuw
met zjjn patricisch karakter. Om dit
karakter te herscheppen en te bewaren
zijn vele van de zich daar bevindende
bouwwerken op de lijst geplaatst. Vooral
de zuidkant telt nog betrekkelijk gave
gebouwen; aan de overkant zijn echter
„ontstellende dingen” gebeurd, vóór de
wet van 1961.
De grote monumenten zjjn uiteraard
b.v. de Martinikerk, (die reeds in de vijf
tiende eeuw wordt genoemd en een toren
gehad moet hebben,) plus het klokke-
huis; het gerechtsgebouw, uit 1839, ge
bouwd door stadsarchitect Rollema; de
19e eeuwse Doopsgezinde Kerk, het
raadhuis, de Waterpoort met het Hoog-
end en de hoekpanden; en enkele bij deze
grote panden staande, huizen die het ka
rakter ervan onderstrepen, zoals aan de
Marktstraat. Verder vijf stuks op de
Singel, enkele op Leeuwenburg, en Wip
zoals de zaak van Albert Heyn, de Coö
peratieve Zuivelbank en het pand voor
heen bew’oond door de heer Meinen.
Op verzoek van het gemeentebestuur van Sneek heeft de Rjjksdienst voor de
Monumentenzorg te Den Haag zich bereid verklaard een uiteenzetting te geven
omtrent de ontwerplijst die door de Monumentenraad is samengesteld en waar
op panden voorkomen in onze gemeente. Teneinde deze uiteenzetting te geven,
waren gistermiddag in het gemeentehuis aanwezig mej. dra H. M. van den Berg,
kunsthistorica van de Rijksdienst en de heer P. Knuttel, eveneens van deze dienst.
Onder voorzitterschap van de heer Middeldorp, hoofd van de afdeling onderwijs
van de secretarie, vond de persconferentie plaats.
Verschijnt MAANDAGS
en DONDERDAGS
ene maand, resp. week, wordt de Van dezelfde
ene, de volgende de andere helft af- echter nog meer hulpvaardigheid uit.
gewerkt.
In Sneek betreft het voornamelijk
panden uit de 19e eeuw en enkele uit de
17e en 18e eeuw. In totaal ongeveer 70
stuks, waarvan 60 bewoonde. Aanvul
lingen op deze lijst zijn mogelijk, ook in
dit verband bolwerken en omgrachtin-
gen. Zoals u in het begin hebt kunnen
lezen, is Sneek de zesde van de elf ste
den, w'aarvoor een lijst is uitgezonden.
Vooraf gingen Harlingen,
Leeuwarden, Dokkum en
In het algemeen belang, voor de plaat
selijke gemeenschap, zowel als voor het
pand zelf, dat al of niet in gebruik is
door een exploitant of een bewoner, is
restauratie soms nodig. De mensen hoe
ven niet te schrikken, als de mededeling
is gekomen, dat hun pand op de lijst is
geplaatst. Restauratie geschiedt altijd
in overleg. Bij eventuele verkoop moet
in de akte van overdracht vermeld wor
den, dat het pand op de lijst staat. Het
is niet een kwestie van hinderen van de
eigenaar, maar het gaat om het streven
naar een dienen van het algemeen belang.
Een vergunning tot verbouwing moet
evenwel steeds worden aangevraagd en,
zoals gezegd, in overleg met de Rijks
dienst is altijd een bevredigende oplos
sing te vinden.
WAT IS EEN MONUMENT?
zangvereniging ging
1-, 1..1j
Een der damesleden,wier man ziek
te bed ligt, had het ongeluk te vallen
en was daardoor eveneens gedwongen
tot rust houden. Wat nu te doen? In
de kortst mogeljjke tijd was het geor
ganiseerd. Gedurende een kleine veer
tien dagen gingen elke morgen en
elke middag een paar dames naar
het zieke echtpaar en deden de hele
huishouding. Wat ons betreft, zou een
bloemetje op Valentijnsdag zeker een
verdiend geschenk zijn. Of op moeder
dag bijvoorbeeld!
Dinsdagmorgen, omstreeks half tien, is brand uitgebroken in de uit 1716 date
rende boerderij van de heer R. Cnossen, te Oppenhuizen, bewoond door de pach
ter de heer U. de Jong met vrouw en acht kinderen. De heer De Jong bevond
zich in het land, bezig met kunstmeststrooien, toen enige kinderen, die in de
schuur speelden, mevr. De Jong in het voorhuis waarschuwden, dat er brand
in de schuur was. Binnen enkele minuten stond deze in lichterlaaie. De inmiddels
gealarmeerde brandweren van Wymbritseradeel en Sneek, beide onder leiding
van hun commandant, bestreden het vuur met zeven stralen en waren dit binnen
ruim een half uur meester. De schuur brandde echter geheel uit. Alleen de mu
ren bleven staan.
Dezer dagen zullen de voorwerpen parken, plantsoenen, langs gazons
ter beschikking zjjn gesteld e.d. weer de opnieuw keurig gelakte
van de Verzetstentoonstelling zjjn of zittingen en rugleuningen aange
worden afgehaald. Bij informatie bracht.
bleek ons, dat er vooral veel litera- Ja, 't is werkelijk lente, al hebben
tuur is uit de oorlogsjaren, zoals pam- we daar de laatste tijd wat het weer
fletten, illegale kranten, foto’s, ver- betreft, helaas weinig van gemerkt,
zetspoëzie enz. „Papier” is er dus Maar de natuur en dus ook de schil-
en timmerlieden van Gemeen-
noodkacheltje (de t?werken en de mannen van de Plant-
gingen onverstoord hun
Wethouder Fijlstra deelde
mede, dat de plannen om te komen
tot kindervakantiekampen zich in. zo
danig stadium bevinden, ’dat binnen
kort de definitieve beslissing verwacht
kan worden, of ze al of niet door
gaan. Er zjjn nog enkele problemen
op te lossen, zoals ten aanzien van
het koken en het verkrijgen van ten
ten. Als er particulieren zijn, die hun
De Gemeente gaat veranderingen tent(en) beschikbaar willen stellen,
brengen in de incasso van de ver- dan houdt men zich aanbevolen. Er
schuldigde bedragen voor gas en wa- zjjn titans dertig leiders, ook dit aan-
ter en in de inning van de huren voor tal moet vergroot worden. Zo moge-
haar woningen. Uit een oogpunt van Ijjk wil men in de laatste helft van
kostenbesparing zal dit voortaan nl. juli driehonderd kinderen in
resp. om de twee maanden en om de één of meer prettige vakantieweken
twee weken gebeuren. De meters bezorgen.
worden dan eenmaal per twee maan
den opgenomen, waarbij dan tegelijk
de kwitantie voor het verbruik van
gas en water over.de twee voorafgaan-
t genoeg. Men is echter ook zo geluk- ders
J kig geweest een
bekende „Rus”) te kunnen krijgen, soendienst,
alsook enkele zelfgemaakte vetkaar- gang.
i sen en een „surrogaat” lamp, maar
toch kan er, wat dergelijke dingen
J betreft, altijd nog wel wat bij.
Aan de optocht wordt hard.gewerkt;
deze belooft iets bijzonders te worden.
Voor het aanbieden van hulp en het
I verkrijgen van inlichtingen kan men
hedenavond in hotel De Wijnberg te-
1 recht i.p.v. op de gebruikelijke vrij-
dagavond, wegens Goede Vrijdag.
Plaatsing op de ontwerplijst en straks
wellicht op de definitieve lijst houdt
geenszins in dat het pand een museum
wordt of dat er niets aan mag worden
veranderd. Een langdurige ervaring en
praktijk, ook met winkelpanden, heeft ge
leerd dat de status van monument zeer
wel kan samengaan met aanpassingen
aan een moderne behoefte, hetzij voor
bewoning, hetzij voor bedrijf. Hoofdzaak is
echter, dat veranderingen of vernieu
wingen niet gepaard gaan met een
karakterontwaarding van het huis of
van de omgeving.
De wet geeft de weg aan, die moet
worden bewandeld, indien de eigenaar
wil dat er iets met het pand gebeurt. In
grote trekken komt het erop neer, dat
hij vergunning nodig heeft voor zjjn
plannen. Hij kan rekenen op deskundig
advies en een subsidie wordt hem in het
vooruitzicht gesteld, waardoor tege
moet wordt gekomen aan een eventueel
bezwaar van extra kosten voortvloeien
de uit kwaliteitseisen; ook als de be
drijfsvoering schade lijdt bestaat de mo
gelijkheid tot vergoedingen.
half juli geldt nog een overgangsre-
mei wordt opgenomen, wordt nl. al- de kamers en keuken zou willen
leen de kwitantie over maart geïnd, schoonmaken. Niet getreurd, er is
als naastenliefde,
dameskoorleden en
Er is weer een oude klokgevel,
van de weinigen die onze stad nog
bezat, verdwenen. Het voormalige zeer
oude pand van de wijnhandelaar R.
Gorter aan de Ged. Pol, na de op
heffing van de zaak door de laatste
eigenaar aangekocht door de firma L.
v. d. Lejj, die het als opslagplaats
gebruikte, wordt nl. afgebroken. De
firma Van der Leij laat hier een
nieuw bedrijfspand bouwen.
JL jjj
