aan
naam
van
voeren
Pension Hanenburg
gedeeltelijk uitgebrand
I
Inspekteur Groenewege opende school
Oude Dijk; naam ,Conventschooi’
suggestie van gemeentebestuur
Jan-baas ridder in de Orde van Oranje
Nassau; bedrijf mag predikaat
^Koninklijk'
IJLST
W Y M BRITS ER A DEEL
i
r
I
van
Nieuwe leefruimte voor imbeciele kinderen is fraai gebouw
plaatselijke verenigingen
Feestgift
voor
Nooitgedagt n.v. vierde 100-jarig bestaan op grootse wijze
„I oor deze kinderen is niets te goed”
en
I
I
y
Officieel Orgaan van de gemeenten SNEEK,
ll
120ste jaargang nr 39
Maandag 17 mei 1965
DRIJFHOUTS NIEUWSBLAD
I
I
I
-
Het was donderdag een feestelijke dag voor het b.l.o.-onderwijs in
Sneek. Niet alleen omdat dit soort onderwijs in onze stad 25 jaar
bestond, dank zij het pionierswerk van meester Bakker, welk feit
’s avonds met een feest werd herdacht, maar ook omdat aan de
Oude Dijk .een nieuwe school voor imbecielen werd geopend dooi'
de inspekteur voor de noordelijke inspektie voor buitengewoon lager
onderwijs, de heer M. R. Groenewege uit Zwolle, in aanwezigheid
van talrijke autoriteiten.
Aanrijding in Woudsend
Vechtpartij op Oud Kerkhof
r Hei Sneeker Nieuwsblad is een gecombineerde uitgave van NIEUWE SNEEKER COURANT. SNEEKER COURANT en
I
Een waarlijk kapitale schat aan bloemen, ten geschenke gekregen
uit binnen- en buitenland, vormde de kleurigste en mooist denkbare
omlijsting van de feestelijke receptie, die vrijdagmiddag in de foyer
van Amicitia te Sneek was belegd door de direktie van de 100-jarige
Ulster industrie J. Nooitgedagt Zonen NV. Het eerste gedeelte van
de ontvangst was speciaal voor de pers, om drie uur kwamen de vele
honderden andere relaties; allen werd een grootse ontvangst bereid.
Gastheren waren de oudst-fungerende directeur Tj. Nooitgedagt en
de heren drs J. 5. en A. J. Nooitgedagt, alsmede de oude niet meer
als directeur optredende heer Jan Nooitgedagt (Jan-baas), die in de
loop van de middag door burgemeester B. W. Cazemier geridderd
werd namens de Koningin.
Schoorsteenbrandje
SNEEKER NIEUWSBLAD
LEEFRUIMTE
boekhouding
sï
•••X-
DANKBAARHEID
NIEMAND THUIS
NORMVERSCHUIVING
Vervolg op pag. 2
MASSAPRODUKTIE
DRIE LOKALEN
MOEITE
I
IN DE RAADZAAL
k
w»
Kantoor voor
administratie en redaktie
GEDEMPTE POL 6
Telefoon 0 51 50 - 30 05
b.g.g. 40 91.
waar men officieel door de burgemeester
werd welkom geheten.
nog een extra feestgift gekregen en was
die dag vrij. Het was feest in IJlst, dat
binnenkort zijn 700-jarig bestaan gaat
vieren.
Donderdagavond kwam uit de richting
Balk een auto bestuurd door een dame;
uit tegengestelde richting kwam een auto
bestuurd door de heer S. D. Kiestra van
Koufurderrige. De heer Kiestra wilde
naar rechts afzwenken, was de bocht al
door, toen hij aan de linker voorkant aan
gereden werd door de auto van boven
bedoelde dame. De auto van de heer
Kiestra draaide een halve slag om en
kwam tegen het hek van het postkantoor
tot stilstand. Het mag een wonder hetén,
dat er zich niet meer ongelukken voor
deden, want op dat moment waren er
heel wat mensen op het parkeerterrein.
Aan de auto’s was nog al wat materiële
schade.
AAS
I
***“«*i
Vrij dagavond omstreeks elf uur be
vonden zich P. uit Sneek en S. v. d. V.
die aan boord van een in Sneek liggend
schip thuishoort, op het Oud Kerkhof,
toen zij, onder 'invloed van sterke drank
uit een café gekomen, ruzie kregen. Tij
dens de hierdoor ontstane vechtpartij
kreeg P„ van Van der V. een dusdanige
kla/p op zijn hoofd, dat hij op straat bleef
liggen. Dr. Van den Heuvel! verleende
eerste hulp en liet hem naar het zieken
huis overbrengen, waar hij met een lichte
hersenschudding werd opgenomen. Van
der V. is door de politie aangehouden.
De heer W. S. Overzee, sprekende na
mens Volksonderwijs, wees op wat in
Sneek sinds de bevrijding op scholenge-
bied tot stand is gekomen: drie nieu
we kleuterscholen, een school in de Lem-
merwegwjjk, in het najaar wellicht de
opening van een nieuw ulo-school en mis
schien nog een nieuwe lagere school in
de Noorderhoek. Er is dus alle reden tot
grote dankbaarheid. De klok, opgehan
gen in de hal van de school aan de Oude
Dijk, was het geschenk van Volksonder
wijs.
Alle aannemers feliciteerden in de per
soon van de heer Geertsma, die hierbij
ook wees op de twee bloembakken, na
mens de aannemers geschonken.
Vervolg op pag. 2
■L
Het kostte veel moeite, de overheid
aan het verstand te brengen, dat ook im
becielen in dergeljjke inrichtingen konden
worden toegelaten. Men was namelijk nog
niet overtuigd van de produktiemogelijk-
heden van deze groep. De lagere presta
ties maakten de overheid huiverig. Het
heeft moeite gekost de geestelijk minder-
validen toe te laten en nóg is het niet
overal zo. In sommige werkplaatsen staat
de economische revalidatie boven aan en
niet de sociale. Elk mens heeft recht op
arbeid, ook de geestelijke invalide, al is
’t slechts ’n derde of ’n vierde van de
prestaties van de normale mens.
Gisteravond even voor elf uur is door
nog niet opgehelderde oorzaak brand uit-
gebroken op de zolderverdieping van
Pension Hanenburg aan de Dr. Bouma-
weg 14 te Sneek. De brandweer was snel
ter plaatse en bestreed het vuur met acht
stralen aan de voor- en achterzijde en
van boven op een belendend perceel. De
bovenverdieping waar enkele slaapka
mers waren, brandde geheel uit; de
middelste en benedenverdieping liepen
grote water- en glasschade op. Persoon
lijke ongelukken deden zich niet voor,
daar de bewoners afwezig waren.
Nadat inspekteur Groenewege de school
geopend had, wat zonder meer geschied
de door door de reeds openstaande deur
naar binnen te stappen, gingen de overi
ge aanwezigen het gebouw binnen. Onder
hen zagen we burgemeester Rasterhoff,
de wethouders Baaijens, Blok, Fjjlstra en
Lichthart, de heer Unema, inspekteur
voor het lager onderwijs in Sneek, de
heer Wiersma van de Pier de Boer-
stichting, collegae hoofden van scholen,
vele raadsleden, sekretaris K. Koster, de
voorzitter van de oudercommissie de heer
F. H. Dijkstra, de heer H. A. Banning
van de ouderraad, de heren Overzee en
Koopmans namens Volksonderwijs, men
sen van de RONO die de opnamen maak
ten die ’s avonds nog werden uitgezonden
en tal van andere genodigden.
Hij noemde de school een leefruimte,
waar de leerlingen gelukkig kunnen zijn
en waar ze hun gaven tot ontwikkeling
kunnen brengen. De heer Van Esveld
had reeds een prachtig bloemstuk aange
boden, dat in de hal van de school een
plaats had gekregen.
De commissaris der Koningin wenst
hier de heer Nooitgedagt geluk met het
aan het bedrijf verleende praedicaat
„Koninklijke”. Rechts burgemeester Ca-
zemier.
Zo zal straks alleen de metalen schaats
„in” blijven en de houten schaats wellicht
alleen nog voor kinderen worden gemaakt.
Ook de Noren werden sinds 1945 meer en
meer in produktie genomen, net als de
gereedschappen. Om der wille van de
efficiency beperkt men zich, tot bepaalde
typen. Men ging van serieproduktie over
op massa-produktie, ook al door de voort
schrijdende mechanisatie en rationalisa
tie: hydro-pneumatische machines en
elektrische ovens. Voor de vormgeving
werd een industrieel vormgever in dienst
genomen. In het begin van de jaren vijftig
kwam de vierde generatie in het bedrijf:
Jarich Jans en Aldert Jans, van wie
Jarich de ekonoom is. Spreker wees op
de veranderde en overigens steeds goed
gebleven sociale verhoudingen in het be
drijf, ook ten opzichte van de direktie.
„Het bedrijf”, aldus de heer Nooitgedagt,
„is wel 100 jaar, maar geen grijsaard;
het wil fris en jeugdig zijn.”
Toen de 24-janiige Johannes Monsma,
die onmiddellijk achter het pension aan
de Julianastraat woont, thuis kwam, zag
hij een vrij sterke rookontwikkeling; hjj
riep zijn 13-jarig broertje Lieu we, die
onmiddelljjk de politie belde. Enkele mi
nuten later Was de brandweer aanwezig,
onder meer met de ladderwagen. Onder
commando van brandweercommandant
Ringnalda bestreden ze het vuur onmid
dellijk van alle zijden; de slangen konden
namelijk ook via steegjes en gangetjes
op het achterplat gebracht worden. De
buurpercelen werden flink nat gehouden,
daar op zeker ogenblik het veruitslaande
vuur en ’n grote vonkenregen ’t overslaan
van de brand niet onmogelijk maakte.
Een der personen, die in een achterge-
legen pand zijn kantoor houdt, bracht
voor alle zekerheid zijn
der spoedig verspreidde.
Kort voordat de brandweer aanwezig
was, had een voorbijganger ergens een
brandblusapparaat weten te verkrijgen,
waarmee hij de brand, die zich aanvan
kelijk minder omvangrijk deed aanzien,
van de achterzijde bestreed. De inhoud
van het apparaat was uiteraard niet
groot genoeg voor het vuur, dat zich
door de vele houtbetimmering op de zol
der spoedig overspreidde.
„Deze school is een fraai gebouw. De
vraag zou gesteld kunnen worden: is het
voor zo’n betrekkelijk laag aantal leer
lingen wel verantwoord daar plm. drie
ton aan te besteden? lik vind van wel;
voor deze groep is niets te goed. De ge
meente wordt er alleen maar rijker
door.”
Na gewezen te hebben op de zware taak
VV -*■ X
zijn gelukwens over en wees er op, dat
hij 25 jaar geleden aan de Oude Koemarkt
zjjn onderwijsloopbaan was begonnen.
Toen zaten de debielen en imbecielen nog
bijeen. Later kwamen er wel aparte in
gangen, maar nu pas is er een algehele
scheiding. Het is niet wenselijk beide
groepen bjj elkaar te hebben door de zo
verschillende geaardheid en manier van
aanpak. Hij was dankbaar voor de norm
verschuiving, die in de loop der jaren
is opgetreden. Nu zit men in nieuwe ge
bouwen, vroeger in afgedankte scholen
voor gewoon lager onderwijs. De heer
Braaksma bood een enveloppe met in
houd aan.
Na de oorlog schoten de beschutte
werkplaatsen uit de grond. Hier kwamen
dus de mindervaliden, de gehandicap
ten, die niet meer in het vrije bedrijf
konden werken.
Alle plaatselijke verenigingen hadden
een feestcheque ontvangen, ter ontplooi
ing van hun mogelijkheden; de hele
schooljeugd was met een traktatie ver
rast en het muziekkorps en de drumband
hadden ’s ochtends om 10 uur aan direk
tie en personeel een aubade gebracht.
Het personeel had behalve hun weekloon
■i
„De opening van deze school is een
faktor die het gemeentebestuur vreugde
verschaft”, aldus de heer Rasterhoff.
„Het is moeilijk tegenwoordig scholen te
bouwen, daarom is dit een heuglijk feit.
Het is 25 jaar geleden, dat het b.l.o.-
onderwijs hier begon, dat was toen een
nieuwe verschijning voor Sneek, die nu
echter vaste grond heeft. Er werd met
37 leerlingen begonnen, nu zijn er plm.
135 leerlingen. Deze school blijft een on
derdeel vormen van de Meester Visser-
school, maar zal een eigen leven leiden.”
Hierna kreeg de heer Groenewege het
woord, indertijd hoofd van de school in 1
Dordrecht, toen de heer Boomsma aan
die b.I.o.-school onderwijzer was. De heer
Groenewege vertelde, dat het in de loop
van dit jaar 55 jaar geleden was, dat de
toenmalige minister van binnenlandse
zaken, onder wie toen onderwijs ressor
teerde, bepaalde, dat ook moesten wor
den toegelaten de kinderen die gerekend
werden tot de diepst zwakzinnigen, die tot
dan toe slecht sporadisch op de b.l.o.-
scholen een plaatsje kregen. Het b.l.o.-
onderwijs bestaat nog pas sinds de eeuw
wisseling. Men kon destijds nog niets met
dit soort kinderen aanvangen, en daarom
werden ze meestal ook vrij spoedig weer
verwijderd. Het was ook geen fraaie
term, diepst zwakzinnige kinderen; te
genwoordig horen die kinderen, de imbe
cielen, niet meer tot die groep; men
noemde de klassen toen bezinkingsklas-
sen: het bezinksel van de gewone lagere
school. Het onderwijs was erg intellectua
listisch ingesteld, maar tegenwoordig
meer gericht op de taak die ze later toe
gewezen krijgen. De hoofdtaak is, de kin
deren zoveel mogelijk bij te brengen, opdat
ze later in de werkplaatsen zoveel moge
lijk produktieve arbeid kunnen verrichten.
De kinderen moeten van hun zesde tot
hun achttiende jaar naar school. Vroeger
zat men er mee, ze kwamen óf weer
thuis óf' in een inrichting. De eerste
werkplaats voor jongens en mannen en een
weefkamer was in 1920 in Dordrecht.
Men beoefende er technieken, die men van
het werk van blinden had afgekeken
matten vlechten, weven, borstels maken,
enz.
Deze nieuwe school, die volgens een
suggestie van het gemeentebestuur waar
schijnlijk de naam Convent-school zal
krijgen, ia in feite een onderdeel van de
b.I.o.-school aan de Oude Koemarkt, de
Meester Visserschool, waarvan dus nu
de imbeciele leerlingen reeds veertien
dagen in de nieuwe school aan de Oude
Dijk vlak bij de Monniksbrug les krijgen.
Algemeen hoofd is de heer H. Boomsma;
aan de Oude Dijk geven les mej. T.
Bierma en de heer W. Geylvoet, die beide
in de komende maanden het speciale
b.I.o.-diploma hopen te behalen. Deze
school telt momenteel 21 leerlingen.
Een ander hoogtepunt van de middag
zowel als in de historie van de n.v.
was de mededeling, gedaan door de com
missaris der Koningin, dat het HM de
Koningin had behaagd, aan de n.v. toe
te kennen het recht tot het voeren van
het predikaat „Koninklijke”! ’s Avonds
was er voor het personeel en de genodig
den een feestavond met het gezelschap
van Rients Gratama.
Namens het hoofdbestuur en uit naam
van de afd. Sneek van de NOV bracht
de heer Van Esveld uit Leeuwarden de
gelukwensen over. Hij uitte zijn diepe
bewondering voor de nieuwe school en
de ligging. Hiermee bewijst het gemeen
tebestuur, dat bjj hen het hart op de juiste
plaats zit en dat het liefde heeft voor de
kinderen.
De oudercommissie bracht bij monde
van de heer F. H. Dijkstra de geluk
wensen over. Hij zei, dat de school reeds
veertien dagen in gebruik was en dat de
reakties van ouders en leerlingen zeer
gunstig zijn. De heer Dijkstra overhan
digde een diaprojektor.
De heer G. Vrolijk bood uit naam van
vrienden en ouders van gehandicapte kin
deren „Helpt elkander” een kollektie
filmstrips aan. Hij was dankbaar voor
de uitnodiging en complimenteerde het
gemeentebestuur en alle bij de bouw be
trokkenen met de totstandkoming van de
school.
De schade, die door verzekering wordt
gedekt, is aanzienlijk. Over de oorzaak
kon vanmorgen nog niets worden mee
gedeeld.
Burgemeester Rasterhoff, wethouder
Fijlstra, inspekteur-korpschef Kooistra,
rechercheur Brouwer en verder een zeer
groot aantal andere kijkers waren, on
danks het middernachtelijk uur bij de
brand, die de brandweerlieden omstreeks
twintig over twaalf meester waren. Er
werd nog enige tijd nageblust.
Zonder dat mevrouw Hofs-tra van de
1ste Steenklipstraat te Sneek het &e"
merkt had, was er te veel olie gelopen
in haar oliehaard in de woonkamer. Daar
door had zich in de schoorsteen een grote
hoeveelheid oliegas opgehoopt, die van
ochtend omstreeks kwart over negen bjj
het aansteken van de kachel in brand
vloog. De schoorsteen, die van steen is
opgetrokken, raakte in brand, wat een
enorm geloei met zich bracht. Hierdoor
gealarmeerd, werd de brandweer door
mevrouw Hofstra gewaarschuwd. Deze
rukte uit en stond met de slangen spuitens-
gereed, maar behoefde gelukkig geen
dienst te doen. Het vuur doofde uit zich
zelf; er is geen schade.
Na de bezichtiging ging het gezelschap
naar de raadzaal in het gemeentehuis
w-w» -yyy- jy*.
L A
’••V-A-':
Hét gebouw is ruim en licht en maakt
zoals het er ligt, bijna de indruk van
een openluchtschool. Daar het tweeklas-
sig is,’ is het nog niet een zelfstandige
school; dat mag volgens de wet pas, als
er drie klassen zjjn. Er zijn twee les
lokalen en een speel - gymnastieklokaal,
een kelder, centrale verwarming, een gro
te royale speelplaats met twee zandbak
ken, een rijwielbergplaats, een personeels-
kamertje, ruime toilet- en wasgelegen
heden met douches; er zijn in de gangen
fonteintjes en achter op het speelplein is
een kleinveestal waar straks duiven, geit
jes en konijnen komen, ook in buitenhok
ken.
De school is voorzien van Marco-meu-
belen, twee aanrechten, een gasfornuis
met oven, een werkbank met een comple
te houtbewerkingsuitrusting, kruiwagens,
autopeds, tuingereedschap, trekwagens,
handwerkmateriaal, lage tekenborden,
kortom allerlei materiaal afgestemd op
de aard der leerlingen, ’s Morgens wordt
individueel onderwijs gegeven, zoals le
zen, schrijven en rekenen; ’s middags han
denarbeid en handwerken, dus de hand
vaardigheid in de vorm van combinatie-
en konstruktie-oefeningen, om daardoor de
motoriek te ontwikkelen; een en ander ter
voorbereiding van bijvoorbeeld het gaan
naar de Pier de Boerstichting. Elke dag
wordt er aan sport en spel gedaan.
De school is gebouwd, naar een ont
werp van gemeentewerken, door de gebr.
Andringa, het schilderwerk werd uitge
voerd door de firma Geertsma Zoon,
het sanitair door de firma S. Hoekstra,
de centrale verwarming is aangelegd
door de firma Koster, de elektrische in
stallatie door de firma Hiemstra, de
staalkonstrukties zijn geleverd door de
firma S. G. Ruiter en de stoffering is
verzorgd door de firma C. Wester; een en
ander in anderhalf jaar. De gezamen
lijke firma’s hebben twee bloembakken
aan de school geschonken.
Advertentieprijs:
15 cent per mm
Bij kontrakt
(handelsadvertenties)
lager.
Abonnementsprijs 3,50
per half jaar. Franko p.
post 4,50 per half jaar.
Giro 85 07 48 ten name
van Sneeker Nieuwsblad
Verschijnt MAANDAGS
en DONDERDAGS
Namens de beide verenig,n nn van wer
kers bij het b.l.o., de orthopedagogen en
de b.o.-groep van de NOV, sprak de heer
J. Braaksma uit Heerenveen. Hij bracht
voor de leerkrachten, merkte de heer
Groenewege op, dat het anders-zjjn van
deze kinderen door ieder geaccepteerd
moét worden. Ze zjjn wel anders, maar
niet minder dan andere kinderen. Als
iedereen dit standpunt zou innemen, zou
het er in de wereld beter uitzien dan
vandaag de dag het geval is. Hiermede
verklaarde spreker de school officieel
voor geopend, met welk feit hjj iedereen
van harte feliciteerde.
De heer Nooitgedagt deelde mede, dat
men in de ekonomisch moeilijke twintiger
jaren was gaan omzien naar andere pro
duktie: houten speelgoed en dat in 1956
een aparte fabriekshal was gebouwd voor
de vervaardiging van gereedschap. Het
had veel moeite en zorg gekost om in de
oorlog op gang te blijven zonder voor de
bezetter te moeten werken. Bovendien
werden veertig arbeiders naar Duitsland
gevoerd, die gelukkig allen weer terug
gekomen zijn. Na de oorlog werd de
wederopbouw stevig ter hand genomen.
Er is daardoor ook veel veranderd.
Nadat de heer Tj. Nooitgedagt burge
meester Cazemier en wethouder Jansma
had welkom geheten, gaf hjj een historisch
overzicht van het bedrijf dat op 14 mei
1865 door Jan Jarigs Nooitgedagt was
gesticht als een voor eigen rekening ge
dreven fabriekje van schaatshouten en
-ijzers en van schaafblokken. Het werd
de firma J. Nooitgedagt en Zonen in 1902,
J. Nooitgedagt en Zonen N.V. in 1961,
terwijl in 1956 werd gesticht de Metaal-
warenfabriek J. Nooitgedagt en Zn IJlst
N.V. te Bolsward. In IJlst werken mo
menteel 170 mensen en in Bolsward 20
man. De oudste gebouwen dateren van
1893 en 1899, de jongste van 1963 en 1965.
In de diverse fabriekspanden worden ge
maakt: schaven, steekbeitels, metalen
kunst- en renschaatsen, Friese houten
schaatsen, speelgoed en werkbanken voor
de vakman, de knutselaar en voor scho
len.
Na nog enkele historische feiten ver
meld te hebben, vertelde de heer Tj.
Nooitgedagt, dat het geen feest voor de
direktie alleen was, maar voor heel
IJlst.
Dankzij het doortastende optreden van
de brandweer bleef het vu gelukkig
vrijwel tot de zolderverdieping beperkt.
De rest van de woning, die al vrjj oud is,
en vele kamers telt, kreeg flinke water
schade. De pensionhoudster mej. W. Ha
nenburg was afwezig toen de brand uit
brak. Zjj kwam echter later wel bij haar
woning en kreeg onderdak in Hotel Ha
nenburg; een der pensiongasten verbleef
in het ziekenhuis, een tweede was uitste-
dig; de beide overige, die eveneens later
arriveerden, werden elders onderge-
bracht.
