van
in
De gulden middenwe.
Sneek bestond nog niet
de dagen van Bonifatius
GerefSchoolvereniging te Scharnegoutum
zette er na 78 jaar een punt achter
Geslaagd springconcours
de Sneker
manege
van
Duiis klooster
voor
Licht over Sneeks oudste geschiedenis (IV)
Friese grond
W Y M B RITS ER A DE EL
IJLST
en
S. Havinga overleden
111
Door gladheid over de kop
Officieel Orgaan van de gemeenten SNEEK,
Acht auto's van de
weg door gladheid
122e jaargang nr. 1
Maandag 2 januari 1967
DRIJFHOUTS NIEUWSBLAD
oudejaarsavond
Burgerlijke Stand
Veel belangstelling
Dokter Nieuwenhuis neemt
afscheid
Burgerlijke stand
Op 5 januari gaan de kinderen naar éen school
fce-Mass Hei Sneeker Nieuwsblad is een gecombineerde uitgave van NIEUWE SNEEKER COURANT. SNEEKER COURANT en
Rustige jaarwisseling
in Ijlst
voor paardenfestijn
Veel geknal op
SNEEKER NIEUWSBLAD
H.H.
die
UITSLAGEN
i
Donderdag hield de geref. schoolvereniging haar laatste jaarvergadering in
„Elim”. De avond had iets weemoedigs omdat een einde was gekomen aan
de vereniging, die 78 jaar had bestaan. Weemoedig vooral als men dacht aan
de oprichters, die zich grote offers hebben getroost. In het mooie schoolge
bouw zullen voortaan de blijde stemmen van de geref. jeugd niet meer ge
hoord worden. Het gebouw zal wel weer een bestemming krijgen, maar aan
het werk en de zorg van de schoolvereniging is een einde gekomen.
Verschijnt MAANDAGS
en DONDERDAGS
Kantoor voor
administratie en redaktie
GEDEMPTE POL 6
Telefoon 05150 - 3005
Redacteur H. A. de Boer
Telefoon 4091
(Hemert bij
(Lopens bij
Omstreeks half zeven reed A.W. uit
IJlst in de richting Leeuwarden. Hij
slipte, sloeg over de kop en de auto
bleef op het dak liggen. Ongeveer
een half uur later overkwam H.H D.
uit Sneek hetzelfde ongeval op de
zelfde plaats.
De begrafenis zal donderdag plaats
vinden na een rouwdienst om 14.00
uur in de Noorderkerk.
Dokter W. J. Nieuwenhuis, school
arts bij de schoolartsendienst kring
Sneek. neemt volgende week dinsdag
afscheid van de dienst, in verband met
de pensioengerechtigde leeftijd, die hij
ruimschoots heeft bereikt. Als zijn op
volgster is benoemd mevr. J. J. Bosma-
Teeuw.
en
ex
dig in de papieren loopt en er voor het
huishouden misschien inderdaad niet
méér te missen is, dan hij haar geeft.
Vanmorgen zijn in een flauwe bocht
in de Leeuwarderweg ter hoogte van
Scharnegoutum kort achter elkaar twee
personenauto’s ten gevolge van de
gladheid geslipt en over de kop ge
slagen. Beide wagens raakten „total
loss”. Persoonlijke ongelukken deden
zich echter niet voor.
Advertentieprijs:
15 cent per mm.
Bij kontrakt
handelsad vertenties
lager.
Abonnementsprijs f 4,
per half jaar. Franko per
post f 6,per half jaar
Giro 85 07 48 ten name
van Sneeker Nieuwsblad
staan kan afsluiten. De blijde stem
ming op deze toch ietwat weemoedige
avond en de vele goede wensen geven
hoop voor een goede samenwerking.
Op 5 jan. 1907 kwart voor negen gaan
de kinderen voor het eerst gezamen
lijk naar één school.
Gisteren overleed na geruime tijd
ziek te zijn geweest plotseling de heer
Sijmon Havinga, leraar aan het Jo
hannes Bogermanlyceum en de chr.
kweekschool, op de leeftijd van 51 jaar.
De heef Havinga r.am in de oorlog
actief deel aan het verzet. In 1945
werd hij directeur van de Stichting
Sneek 1940-1945, welke functie hij tot
zijn dood toe bekleedde.
Ook op politiek en maatschappelijk
terrein maakte hij zich verdienstelijk.
Zo was hij van 16 februari 1955 tot 20
december van datzelfde jaar lid van
de Sneker gemeenteraad voor de ARP.
J.
Groeneveld,
Zelf was hij
heidsredenen
te bedanken.
I stra; 2. mej. H. Hiemstra; 3. mej. M.
I Bos; 4. S. Bosma; 5. K. v. d. Meulen;
6. mej. W. Koopmans.
Vanmorgen raakten acht auto’s op
rijksweg 43 ter hoogte van de poel (bij
Oppenhuizen) door plaatselijke glad
heid van de weg in de berm. Niemand
werd gelukkig gewond en de schade
viel ook wel mee.
Het weggedeelte was juist op die
plaats zo glad door de aanwezigheid
van de bosjes rond de poel. De auto’s
reden niet in file, maar kwamen uit
beide richtingen. Zo nu en dan ging
er één de berm in, die daar erg zacht
is. De eerste was een bestelauto, be
stuurd door D.H.D. uit Almelo. Ver
der een personenauto, bestuurd door
G.F.L. uit Ilpendam. De auto van de
heer P. M. de Bruin uit Sneek kwam
op de zijkant terecht. Nummer vier
was de heer B.H.O. uit Alkmaar. De
ze wagens werden alle licht bescha
digd. De andere namen zijn door de
politie niet opgenomen. Enkele auto’s
konden direct weer doorrijden.
Natuurlijk was het zaterdagavond
in IJlst te merken, dat het oudejaars
avond was, maar dat zal ook niemand
anders verwacht hebben. Toen het
twaalf uur was en 1967 zich aandien
de, was de tijd gekomen voor het af
steken van licht vuurwerk en de
brandsirene te laten loeien, De sirene
echter staakte.
Ook het publiek liet minder belang
stelling blijken dan vorige keren. Een
groepje jongelui is daarna nog bezig
geweest met hier wat weg te halen en
het daar te deponeren, een enkele
muurschildering werd uitgtvoerd, alles
bij elkaar een vrij, onschuldig vertoon.
Een bewijs dat jong IJlst nog wel „in
de stokken” loopt.
WYMBRITSERADEEL, van 24 t.m.
30 dec. 1966.
Geboren: Willem Jan, zv Jan Feen-
stra en Teunia Elzinga te Heeg; Riem-
ke, dv Uiltje de Groot en Geertje Wals-
weer te Abbega; Ane Frans, zv Har-
men Boonstra en Jantje Dijkstra te
Scharnegoutum; Bernardus Hendrikus,
zv Hendrikus W. G. Steneker en Maria
M. Leenstra te Heeg (woonpl. Schoorl)
Johannes Hendrik Rients, zv Andreas
S. Huitema en Susanna A. Portiek te
Heeg; Berendje, dv Sijbe Andela en
Sipkje Oostra te Nijland; Maeike, dv
Gerrit Renema en Grietje Reitsma te
Nijhuizum; Trijntje, dv Sjouke Wiers
ma en Sjoukje Wijngaarden te Nijland.
Gehuwd: Franciscus Gerrit Kramer,
38 jaar te Steenwijkerwold en Alie
Kuipers, 35 jaar te Blauwhuis; Lieuwe
Kingma, 23 jaar te Heeg en Jaike van
der Veen, 20 jaar te Heeg; Hans Hen
drik Bernard Hoekstra, 23 jaar te
Woudsend en Frouwkje van der Werf,
22 jaar te Den Helder; Lodewijk Alba-
da, 20 jaar te Sloten en Geertruida
Schilstra, 21 jaar te Woudsend; Jo
hannes Roskam, 22 jaar te Balk en
Murkje Bergsma, 23 jaar te Woudsend;
Mennardus Martinus Mulder, 28 jaar
te Joure en Anskje Susanna van der
Tempel, 22 jaar te Ysbrechtum; Lam-
bertus Boersma, 20 jaar te Heeg en
Marijke <5e Boer,' 21 jaar te Heeg; Jo
hannes Berends, 23 jaar te Bussum en
Margaretha M. Speerstra, 20 jaar te
Heeg; Anne de Boer, 23 jaar te Grouw
en Marie Abma, 28 jaar te Oosthem.
Overleden: Thijmen Koopmans, 64
jaar van Hommerts, ev Sjoerdje Veen-
stra.
SNEEK, van 24 t.e.m. 30 dec. 1966
Geboren: Sjoerd, zv Harmen Diede-
rik Schrichte en Eelkje Wedman;
Saakje Rommi, dv Hermanns Johan
nes Ketelaar en Rommi Jelli Jansma;
Jolanda, dv Geert Noorderwerf en Jel-
tje Brander; Willy Eeke, dv IJpe
Schouwstra en Petronella Irene van
den Berg; Grietje, dx Jacob Nijhuis en
Hendrina Vermaning; Marie, dv Pe
trus Mathildus de Bruijn en Anna
Koenen; Klaas Nicolaas, zv Otto Mak-
kinje en Sibbelina Catharina de Boer;
Alida, dv Gerrit Kalsbeek en Gezina
Maartje van der Aa, van Exmorra;
Marieke Inge, dv Willem Baanstra en
Idskjen Spoelstra; Dirk Fokko, zv
Folkert Hettinga en Hendrikje Posthu-
ma de Boer; Theo, zv Auke Brattinga
en Aaltje Rispens; Wiepk Johanna, dv
Geert Jan Hoekstra en Geertje van
der Meer, van Joure.
Ondertrouwd: Darrell Wayne Arnold
en Trijntje Kootje.
Getrouwd: Arie Cornelis Spier. 23
jaar en Joukje de Jonge, 23 jaar; Adri-
anus Nugteren, 49 jaar en Truike Dijk
stra, 36 jaar; Rudi Eggink, 25 jaar en
Janneke Menalda, 22 jaar; Petrus Gre
gorius Bootsma, 23 jaar en Regina Ve
ronica Brouwer, 21 jaar; Wate van
Akker, 21 jaar en Janny Koopmans,
22 jaar; Pieter IJsbrandij, 24 jaar en
Klaasje Jaspers, 21 jaar; Frans Corne
lis Emmanuel Spee, 24 jaar en Wilhel
mina Maria de Vries, 22 jaar; Jan Sa
ke Bosma, 22 jaar en Christina Clara
Maria Postma, 20 jaar; Jenze Luhoff,
28 jaar en Imkje de Boer, 23 jaar; Hen-
derikus Hendrik Jan ten Wolde, 24
jaar en Janke Aafke Brouwer, 23 jaar;
Wytze Tjomme Stam, 23 jaar en Ina
Aaltje Damstra, 20 jaar; Gooitse Op-
Hij kwam in de plaats van de heer F.
die tussentijds aftrad,
gedwongen om gezond-
eveneens spoedig weer
aequo W. Frankena met Hancko
mej. H. Hiemstra met Freddy; 2.
aequo E. D. Koopmans met Pelikaan
en Tj. Ydema met Barita.
Groepspringen: 1. L. Mulder en S.
Bosma met Crossandra en Felix; 2.
mej. Fr. Sierdsma en A. Breeuwsma
met Silvia en Rocco.
Parijs springconcours: 1. A. Sybran-
dy met Optimist; 2. E. D. Koopmans
met Pelikaan; 3. KL v. d. Meulen met
Frank; 4. J. Dijkstra met Tanja.
Uitslag stoelendans: 1. mej. B. Dijk-
De oudejaarsviering is in onze kon-
trijen, Sneek, Wymbritseradeel en
ILlst, vrij rustig verlopen. Wel is er
veel geknald met allerlei soorten
vuurwerk. Hier en daar hield men het
met de oude, maar toch evenmin ver
trouwde carbidbussen. In Sneek werd
als symbool van een (gelukkig) ver
dwijnende folklore hier en daar wat
gesleept met wagens, maar het had
allemaal niet veel te betekenen.
In tegenstelling tot sommige plaat
sen zoals Joure, waar enkele opge
schoten knapen tot een soort razernij
kwamen. De ruiten van het politie
bureau werden ingekogeld en de po
litie kon dan ook niet anders dan een
aantal belhamels in de kraag pikken.
Het politiebureau bleek te klein en zo
kreeg men op het Sneker bureau ook
een paar arrestanten.
Bij de aanvang van het nieuwe jaar
komt in vele gezinnen de begroting op
tafel en de verdeling van het inkomen
ter sprake. Dat is verstandig, want nu
is het tijd om afspraken te maken.
Bij velen echter gaat het zó, dat de
man elke keer aan het eind van de
maand zijn hele salaris op tafel legt
met de woorden: „Alsjeblieft vrouw,
je doet maar." Zij zakgeldkrijgt hij
van haar. Soms wel, soms niet alles
tegelijk, net wat hij gemakkelijk vindt.
Als hij weer wat nodig heeft, vraagt
hij het wel. Trouwens wat hééft hij
eigenlijk nodig? Niet veel. De vrouw
bekokstooft alles en hij is tevreden als
hij zijn nat; en droogje op tijd krijgt.
Bij anderen krijgt de vrouw des hui
zes een afgepast huishoudgeld van haar
man. De rest houdt hij onder eigen be
heer en zij weet op geen stukken na,
wat er mee gebeurt. Om de waarheid
te zeggen, weet ze soms helemaal niet,
hoeveel inkomen haar man heeft.
Laten we eens kijken waar deze
twee methoden in de praktijk op neer
komen. Het eerste paar leeft tevred n
en in harmonie. Alles gaat bij hen van
een leien dakje. Maar dat is uitsluitend
te danken aan het feit, dat zij de ca
paciteiten en de aanleg heeft, om de
financiën goed te beheren. Ze heeft
een zelfstandige aard; ze rekent en be
disselt graag. En hij vindt dat best.
Hij vraagt er zelfs niet naar hoe zijn
vrouw het geld beheert en of er wat
gespaard kan worden. Waar zou je je
druk om maken, als er nooit ergens
iets ontbreekt. Dan is het toch veel ge
makkelijker om te zeggen: „Alsjeblieft
vrouw, je doet maar,” dan je zelf in te
spannen. Hij voelt zich net zo lekker
Toch heerste er geen begrafenis
stemming, integendeel naast de wee
moed van het scheiden, was er de
blijdschap dat de geref. schoolver. en
de herv. schoolver. elkander hebben
gevonden. Zij hopen en vertrouwen
met Gods hulp verder te werken tot
zegen van het christelijk onderwijs.
Acht en zeventig jaar geleden gingen
de sporen uit elkaar en hebben de
treinen naast elkander gereden. Nu
gaat het weer op één spoor verder.
Voorzitter Th. v. d. Laan speelde
deze avond de rol van sinterklaas. De
heer Blom ontving een enveloppe met
inhoud en woorden van lof voor zijn
onderwijs en zijn bereidwilligheid om
altijd te helpen. De heer Blom heeft
in Amsterdam weer een taak bij het
onderwijs, waar hem zegen en kracht
van God werd toegewenst. Handwerk-
onderwijzeres mevr. T. Glastra van
Loon, afwezig wegens verhindering,
kreeg eveneens een „slüfke”. In de
twintig jaar dat zij aan de school was
verbonden zijn nimmer klachten bin
nengekomen. Zij werd ook bedankt
voor het schaapmelken, dit is gere
geld het dubbeltje per kind te innen.
En hoewel de moeders dat wel eens
vervelend vonden, heeft zij getrouw
de melkerij tot een goed einde ge
bracht. Waarnemend hoofd Boeijenga,
sprong af en toe bij als er hulp bij
het onderwijs moest wezen, vooral in
de laatste twee maanden. Ook hij ont
ving een enveloppe met inhoud. Mevr.
Stilma-Sijsinga, ook invalster bij nood,
heeft de vereniging steeds geholpen
bij het onderwijs en voor haar bereid
willigheid en de goede verhouding
kreeg zij een boekenbon.
Het echtpaar G. Zeilstra werd lof
toegezwaaid voor het schoonhouden
van de schoollokalen. Het gebouw was
altijd schoon en bij koude lekker ver
warmd.
Onder dankzegging voor de bewezen
diensten bood de voorzitter ook hun
een enveloppe met inhoud aan, even
als de heer C. Dijkstra, die het terrein
altijd netjes hield, en de onderwijzeres
Wijtzes, die niet aanwezig kon zijn.
Er volgden daarna nog vele toe
spraken o.a. van burgemeester Van
Hout, van de scheidende hoofdonder
wijzer Blom, die van 13 jan. 1953 het
onderwijs heeft gediend, eerst als on
derwijzer en later als opvolger van
meester Tuinstra, als hoofd. De heer
Bootsma van het Geref. schoolverband,
de heer Akkerman inspekteur CNS,
het hoofd Van der Molen, die hoofd
onderwijzer blijft bij het onderwijs
van de nieuwe vereniging, van de
voorzitter van de nog Herv. school, Th.
de Boer, de heer Boeijenga, plaats
vervangend, de heer S. U. Lemstra, W.
Jellema en D Sijbensma namens de
chr. kleuterschool. Uit al die toespra
ken bleek welk een belangrijke plaats
het "ezin Blom niet alleen in het on
derwijs, maar ook in het dorpsleven
innam. Op allerlei terrein was de heer
Blom, maar ook mevr. Blom zeer ac
tief en zij deden veel goed werk, vaak
in stilte. Ook de heer Leijenaar, 14
jaar bestuurslid en de heer Willem
Jellema (6 jaar penningmeester) werd
dank gebracht.
Uit de jaarverslagen bleek dat de
vereniging zonder schulden haar be-
gronden. Indien iemand dus 30 koe-
grazen aan het klooster Fulda schenkt,
betekent dit niet een stuk grond, dat
30 koebeesten kan voeden, doch het
recht, 20 runderen jaarlijks op de hem-
rik van een bepaald dorp of een be
paald gehucht te weiden en het hooi
op de mieden te winnen, nodig om deze
20 dieren de winter door te helpen.
Staat er ook nog bij vermeld, dat
er een hele of halve „hoba” of hoeve
bijhoorde, met de „servi”, „mancipia”,
„ancillae”, slaven of horigen met hun
kroost, dan betekent dit, dat ’t kloos
ter er de boerderij bijkreeg met het
personeel, dat de hoeve niet mocht
en kon verlaten, omdat dit tot een la
gere kaste behoorde niet die van
de „liberi” of „nobiles”, de vrijen of
edellieden, die de lakens uitdeelden
en het zware werk tegen een karig
loon lieten verrichten door hun hori
gen of slaven. Eerst na de bedijking
stapte men allengs van het systeem der
onverdeelde dorpsgronden af en begon
men deze in afzonderlijke stukken te
verdelen, op grondslag van de ge
bruiksrechten, welke onderling sterk
uiteenliepen. Sommigen bezaten niet
meer dan 6 of 8 koegrazen, maar an
deren 60, 70, zelfs tot over de hon
derd.
Waar de bedijkingen bleven ontbre
ken of zeer primitief waren, zoals op
Ameland en Terschelling, hield men
de gemene dorpsgronden of hemrik-
ken onverdeeld en handhaafden zich
de oude toestanden tot aan het eind
van de vorige eeuw. In dorpen als Nes
en Ballum waren er dus inwoners, die
het recht hadden twee, drie of meer
koeien in de dorpsfennen te doen gra
zen en het winterhooi daarvoor in de
dorpsmieden te maaien, zonder daar
mee tevens eigenaar van dit land te
zijn. Te Hindeloopen, Molkwerum en
Staveren was de veehouderij bijzaak,
wegens de zeevaart, en bleven de
dorps- of stadshemrikken eveneens tot
in de 18de eeuw onverdeeld. Men
sprak daar van „scharen”, die los ver
handelbaar of vererfbaar waren en
aan de eigenaar van iedere „schaar-
brief” het recht gaven, één koe in de
hemrik te laten grazen.
„LOTEN” IN SNEEK
Te Sneek heeft men iets dergelijks
gehad toen hier het voormalige kloos-
Vooral het Parijs springen was zeer
spannend. De hoogste hindernis was
hier 1,60 meter. Tot besluit werd een
stoelendans te paard gehouden. Dit
was zeer spectaculair. Er werden aan
paard en ruiter hoge eisen gesteld.
Men kon zien, dat de deelnemers bijna
één waren met hun paarden.
De ereprijs, beschikbaar gesteld door
het Sneker gemeentebestuur, werd
gewonnen door A. Sybrandy met het
paard Optimist. Alle cursisten ontvin
gen van de manege Sneek een fraaie
herinnering.
terland stadseigendom werd in het
jaar 158C en de burgers aanspraak
konden maken op een „lot”, rechtge-
vende op het weiden van één koe op
deze weilanden. Vandaar de naam „Lo
ten” voor de Stadsfenne aan de Groe-
nedijk, voorheen toebehorende aan het
nonnenklooster „Olijfberg” bij Sytsin-
gawier, niet ver van de Domp. Het
zelfde was het geval met het zoge
naamde Convent Ee, een complex wei
landen tussen de Franekervaart, Oude
Dijk en Hemdïjk, welke voordien het
eigendom waren geweest van de Com
manderij van St. Jan, alias Hospitaal,
waaraan de Hospitalerbrug nog her
innert.
Bestond Sneek nog niet in de dagen
van Bonifatius? De stad als zodanig
zeker niet, de naam evenmin, maar
sommige van de buurtschappen, waar
uit de latere stad samensmolt, onge
twijfeld wél. Daarover de volgende
keer.
verzorgd en veilig geborgen als vroe
ger bij moeder thuis, toen hij zich even
min met geldzaken hoefde te bemoeien.
AFSCHUIVEN OF ZELF
REGELEN?
Springen klasse B: 1. mej. S. de
Boer met Colinda; 2. S. Bosma. met
Felix; 3. ex aequo A. Breeuwsma met
Rocco en L. Mulder met Crossanarx.
Handicap springen L e" M. 1 ex
Het lijkt veel vrouwen misschien
ideaal, een man, die zo zijn hele sala
ris afdraagt en verder nergens naar
vraagt en overal tevreden mee is. Maar
in feite komt het hierop neer, dat hij
een gemakzuchtig mannetje is, dat met
breed gebaar alle verantwoordelijkheid
op zijn vrouw afschuift. Bij haar is dat
tot zover goed gegaan. Maar wat zou
hij gek staan te kijken, als ze op een
goeie dag tóch eens met iets vast liep.
En hoe bitter weinig steun zou ze dan
aan haar man hebben. Hij zou meer
met de handen in het haar zitten dan
zij. Eh het haar misschien nog verwij
ten ook.
Bij het andere paar staan we voor
een ander uiterste. Zij beklaagt zich,
dat zij zo krap gehouden wordt en zo
helemaal niet van de financiën van
haar man op de hoogte is. Waarom
moet zij elke cent tienmaal omdraaien,
terwijl hij zeker toch een heel behoor
lijk inkomen heeft. Waar blijft dat geld
dan? Wat doet hij ermee? Zij heeft
nooit geld voor een extraatje voor
zichzelf of ze moet er bij haar man om
gaan bedelen. Wat hij haar geeft, is
nauwkeurig het bedrag, dat voor voe
ding en enkele kleine diversen nodig is.
Deze huisvrouw beschouwt haar man
als een echte vrek. Maar ze vergeet,
dat hij alle, grote, extra uitgaven en
vaste lasten voor zijn rekening neemt.
Als ze dat bij elkaar optelde, zou ze
tot de ontdekking komen, dat het aar-
penhuis, 25 jaar en Wietske Postma,
21 jaar; Catrinus Jan Jongsma, 21 jaar
en Grietje de Boer, 20 jaar; Bernard
Anne Brinksma, 24 jaar en Klaske
Terpstra, 20 jaar.
Overleden: IJmkje Homma, 78 jaar
wv Johannes de Winter, van Balk; El-
brig van der Ploeg, 91 jaar wv Rinse
Zijlstra; Marcus de Jong, 71 jaar ev
Geeske Smit, van Joure; Jelle Bosma,
51 jaar ev Jetske Susanna de Ree;
Wijtske de Vries, 71 jaar ev Michiel
Gersjes; Geeske Meesters, 76 jaar.
De Vereniging voor Christelijk School
onderwijs verliest in hem haar tweede
voorzitter.
De zeer actieve Stichting „Manege
Sneek e.o.” hield in de laatste week
van het oude jaar een springconcours,
zoals wij vrijdag reeds schreven. Deze
bijzonder geslaagde cursus (25 deel
nemers) werd afgesloten met een
springconcours, waaraan alle cursis
ten deelnamen. Er waren vrijdagavond
bovendien vele bezoekers, die zeer
enthousiast waren.
De vorige maal lieten wjj uitkomen hoe vooral de omgeving van
Dokkum rijk vertegenwoordigd was onder de streken, waar landerij
en lagen, die na Bonifatius’ marteldood in het jaar 754 te Dokkum
door gelovige Friezen aan het klooster waren geschonken, dat door
Bonifatius in 754 te Fulda in Hessen was gesticht. Maar ook Wester-
go liet zich uit onbetuigd. Hier vinden wij meteen al Kornwerd ver
meld - ’’Quirnifurt” ”in Westerriche” - waar een zekere Hilderat,
de zoon van Geidred, landerijen overdraagt, met inbegrip van 20 ho
rigen, die op deze landerijen werkzaam waren. In hetzelfde dorp
schonk ook Ratburg landerijen, eveneens met 20 slaven en slavinnen.
Deze Ratburg was vermoedelijk een dochter van Hilderat.
Wij gaan verder en ontmoeten in de
goederenregisters van Fulda een zeke-'
re Hera, dochter van Habo, die lan-
derijen met 20 horigen schenkt „in
insula Ganc” waarschijnlijk Griend
tussen Harlingen en Terschelling, dat
oudtijds veel groter was dan de te-
j genwoordige vogelplaat en een groot
j aantal bewoners telde alsmede te
„Fardincheim”, Firdgum bij Tjumma-
rum.
Vervolgens een „Alberih de Fresia”,
die zijn bezittingen schonk „in australi
parte fluminis qui dicitur Mardunga,
usque ad terminum ville Hindalop”.
Hetgeen betekent „aan de Zuidkant
van de Marne, tot aan de grens van
het dorp Hindelopen”. De Marne was
oudtijds een brede zeeboezem, welke
tussen Kimswerd en Pingjum het land
binnendrong, met een wijde bocht ten
westen van Witmarsum stroomde, op
nieuw naar het oosten afboog langs
Harkezijl, tussen Bruindijk en
Schraard door, om even voorbij Bols-
ward in de Middelzee uit te komen.
Bolsward dankte er haar ontstaan en
bloei aan.
Dan een zekere Folcwar, die 12 koe
grazen schonk binnen de hemrik van
„Westerbure”, hoogstwaarschijnlijk het
gehucht Wester buren, even benoorden
Oosthem. Imma schenkt vier koegra-
zen in het dorp „Stelle”, in pago
Westrahe". De ligging van dit oord is
‘tut düsven e'onverklaard gebleven. De
kloostérlijke klerken waren tenslotte
i de Friese taal niet machtig en ver-
duitsten de namen die zij te horen
kregen.
In hetzelfde graafschap Westergo
was een „comes Gerhart”, graaf Ger-
j hard, die alles weggeeft wat hij bezit
te „Hasalon”, Hieslum bij Tjerkwerd.
Er is nog een andere graaf, die in
Westergo goederen heeft liggen en
deze, althans ten dele, aan het kloos-
3 ter te Fulda schenkt, en wel „Regin-
I bertus comes”. In de eerste plaats 20
koegrazen te „Allen”, mogelijk Lions
j in Baarderadeel, en een hoeve met
alles wat daar bij hoort te ,Huchingen’,
wellicht Huins, vlak bij Lions. Het
kan ook Hoekens zijn geweest bij Hi-
daard.
Reginbert gaf nog meer en wel een
stuk land( dat 24 penningen huur op-
bracht te „Heterum”, Hederum of He-
I rum bij Tjum.
Een zekere Sigitac schonk een stuk
bouwland en een halve weide te
„Blintheim”, denkelijk Blessum bij
Deinum. Tenslotte het echtpaar En-
gelmar en Goltgart, die 30 koegrazen
met 16 horigen schenken „in villa
f. Hintinluofe”, Hindelopen.
Een andere lijst met losse aanteke
ningen maakt bovendien gewag van
bezittingen te „Butensteneha” (onbe
kend), „Suettenge” (Zweins), „Bot-
tinge” (Bons bij Sneek), „Evenenhen”
(onbekend) en „Scettefurt” Schel
lens)Om ons nu maar tot Westergo
te bepalen. Daar lagen tevens nog
kloosterlijke landerijen te „Maggen-
heiin” (Makkum, de vlekke, maar het
kan ook Makkum bij Bozum geweest
zijn); „Osterhusen” .Oosterburen bij
Abbegaster Ketting); „Belinge” (De
Blynse bij Midlum); „Franiglande”
(Franeker); „Sotrenheim” (Sottrum
bij Schettens); „Gutinge” (Gietens bij
Wommels); „Werflante” (onbekend);
„Culheim” (Tjallum bij Spannum);
„Esgenfurt” (Eeskwerd bij Oosterend);
„Hanwurf” (Hemert bij Hichtum);
„Lobheim” (Lopens bij Lollum);
„Rustlewurt” (Rillaard bij Lollum);
„Dattenfurt” (Battens bij Jorwerd?);
„Tollesheim” (Tolsum bij Tjum);
„Bêth” (Beijum bij Lollum); „Welsib”
(Welsrijp); „Westerburnen” (Wester-
buren, dan wel Westerbierum bij Sex-
bierum); „Ferdigheim” (Firdgum);
j „Heselon” (Hieslum).
Men ziet, de vaak meest onbeteke
nende gehuchten, waarvan maar wei-
ligen de naam en de plaats kennen,
- unnen op een verrassend hoge ouder-
om bogen, terwijl Sneek schittert
uoor afwezigheid. Franeker bestond
kennelijk al wel, evenals Leeuwarden,
dat wij onder Oostergo vermeld vin
den als dorp: „villa Lintarwurde”.
GEMENE GRONDEN
De bezitsverhoudingen weken in de
.gen van Bonifatius nogal wat van
de onze af. De blote eigendom be
merkte zich tot de huizen, boerderijen
m erven op de terpen daarbuiten
kon men niet wonen wegens de her
haalde overstromingen. Aan deze boer
derijen waren voorts gebruiksrechten,
geen bezitsrechten, verbonden, ver
bonden, bestaande uit het recht, idem
zovele koebeesten te laten grazen op
de hemrik alsmede het daarvoor be
nodigde hooi te maaien en thuis te
mengen op dezelfde gemene dorps-
BEIDE FOUT
De fout is alleen, dat deze man geen
vertrouwen in zijn vrouw stelt, om dit
allemaal aan haar uit te leggen. Als
hij alles openhartig met haar bepraatte,
zou zij inzien, dat hij ook zijn zorgen
heeft en ze zou haar best doen, die mét
hem te dragen en voor hem te ver
lichten.
Haar gevoel van vernedering en te
kort gedaan te worden zou zich oplos
sen in haar wil, haar man te helpen
rondkomen.
U ziet dit zijn twee extreme geval
len. Aan allebei is iets fout. Het hu
welijk moet beschouwd worden als
compagnonschap, waarin beide part
ners gelijke rechten en gelijke plich
ten hebben en in elk geval beiden vol
komen van de financiële positie op
de hoogte moeten zijn. Eerlijk en open
hartig moeten zij de dingen met elkaar
bespreken en overleggen, om samen
de verantwoordelijkheid te kunnen
dragen.
Een man, die zijn vrouw téveel ver
antwoordelijkheid op de schouders
schuift, onttrekt zich uit gemakzucht
of onkunde aan zijn eigen plichten.
Terwijl een ter zake kundige kerel,
die zijn vrouw alle verantwoordelijk
heid onthoudt en als een onmondig
kind behandelt, onwil, lijdelijk verzet
en verbittering kweekt. Geen van bei
den heeft zijn vrouw iets te verwijten,
als het met de financiën in het hon
derd zou lopen
Maar dit was natuurlijk een terug
val in oudere toestanden toen men een
oplossing moest vinden voor een zo
rechtvaardig mogelijk gebruik van
gronden, welke de stad Sneek door het
opheffen van de kloosters binnen het
stedelijk grondgebied in de schoot ge
vallen waren. Naderhand heeft het Old
Burger Weeshuis daarvan kunnen pro
fiteren, totdat in onze dagen al deze
grond opnieuw in handen van de stad
Sneek kwam en onze gemeente in staat
stelde op tamelijk eenvoudige wijze
bouwgrond te verkrijgen. Aldus pluk
ken wij daar nog altijd de vruchten
van!
