waterpoort-krabbels
Een merkwaardig paneel
HALF
EN
UARI
uit luidden der 17e eeuw
HE7 SNEKER KLOKHUIS (VI)
IJLST
W Y M BRITS E R A DE EL
van
en
IEN
Sneek: 560 mensen erbij
Ijlst kreeg er 66 bij
Politieman in Heeg
schoot agressieve
jongeman in knie
OHkieel Orgain
de gemeenten SNEEK,
J 24e jaargang
Donderdag 2 januari
DRIJFHOUTS NIEUWSBLAD
Inbraken in oudejaarsnacht
on.
Linksafslaande auto door
Rustige jaarwisseling
in Ijlst
1969
Jongen in Heeg onder auto
in oudejaarsnacht
•wM,
achteropkomende gedeukt
S "i
Sneker Pan krijgt nieuw
zeil en andere mast
Aub t<’"cnllPjJ<wagen
in Honnerts
s
-
wenden
141.
bertsma.
op 31 december j.I. 25.629.
58-
lisch als
an goede
en in de
:en korte
kunnen
de wed-
1 de ijs-
ioen als
en prijs-
um in de
van de
m uit de
den stop-
Aldus een voorlopige opgave van de
Ulster burgerlijke stand. Het bevoi-
kingsverloop ziet er als volgt uit: Op 1
januari ’63 waren er 1783 mensen (916
mannen en 867 vrouwen). Er vestigden
zich 108 (58 plus 50), er werden 58 kin
deren geboren (23 jongens en 35 meis
jes,), een aanwas dus van 166 (81 plus
85). Er vertrokken 88 mensen (38 plus
50), er overleden 12 mensen (8 plus 4),
zodat het totale verlies 100 bedroeg
(46 plus 54). Het totaal bedroeg uit
eindelijk 1849 inwoners, te weten 956
mannen en 893 vrouwen.
Ten stadhuize werden 10 huwelijken
voltrokken. Eén echtscheiding vond
plaats.
Ook in het jubileumjaar 1968 een
flinke bevolkingsgroei voor de gemeen
te IJlst. Er kwamen 66 mensen bij. Op
31 december j.I. telde IJlst 1849 inwo
ners.
Advertentieprijs:
15 cent per mm.
Bij kontrakt
hanJelsadvertenties)
lager.
Abonnementsprijs f4,
per half jaar. Per post
f6,— per half jaar.
Giro 85 07 48 ten name
v Sneeker Nieuwsblad.
05662- 645
05178-2616
05130-2127
■05130-2150
05140-2277
05157-2270
05120-2428
05170-2361
05133-1236
05133-1322
5100-24692
55
5100-23628
5100-32224
5100-36555
6
05146-1270
05613- 325
05150-2948
05610-2350
Het nieuwe jaar zal wel geen ge-
11.30 uur
10.30 uur
SNEEKER NIEUWSBLAD
herschijnt MAANDAGS
en DONDERDAGS
Kantoor voor
administratie en redaktie
GEDEMPTE POL 6
Telefoon 05150 - 3005
Redacteur H. A. de Boer
Telefoon 4091
d om het
en om
oor deel-
Wereld-
In de oudejaarsnacht is ingebroken in
de winkel „Du Midi” aan de Gedempte
Pol. Onbekenden verschaften zich toe
gang door in het pakhuis een ruit in
te slaan. Binnen werd nog een ruit ver
nield en zo kon men in de winkel ko
men. Er wordt geen geld vermist.
Bij garage Fritsma aan de Leeuwar-
derweg werd een zelfbedienings-ben-
zinepomp geforceerd. Het in de auto
maat aanwezige geld (een klein be
drag) werd ontvreemd. De politie heeft
beide zaken in onderzoek.
Deze cijfers werden dinsdag bekend
gemaakt door de afdeling burgerlijke
stand van de gemeentesecretarie. Het
zijn evenwel voorlopige cijfers, aange
zien er nog aangiften van geboorten of
overlijden binnen konden komen op
dat moment .De definitieve cijfers zul
len pas volgende week bekend zijn.
Maar veel verschil zal dat niet maken.
De stand van de bevolking bedroeg op
1 januari van vorig jaar 25.069. Er was
een geboorte-overschot van 350 en een
vestigingsoverschot van 210, totaal dus
560. ïn het jaar 1967 nam de bevol
king met 584 zielen toe.
Hopelijk gaat er spoedig iets ge-
i aan het wegdek van
Paneel (35,5 x 29 cm) van een ano
nieme kunstenaar, voorstellende de
stad Sneek binnen de muren, gezien
vanaf het punt waar de Woudvaart in
de Prinsengracht stroomt. Geschilderd
'usse.n 1613 en 1681. Eigendom H. Hal-
il*'1 Hef Sn««k*f NttrvrcbW is eofl
Een tweede nieuwigheid in de ko
mende zomer is een nieuwe mast. Deze
wordt gemaakt door Mastmakerij Kui
pers, alhier, en is iets langer dan de
bestaande.
Deze aankopen waren mogelijk door
de opbrengst van de laatste flessen-
actie en door enkele giften. Weliswaar
kunnen de kosten niet helemaal uit
deze opbrengst worden bestreden, maar
men hoopt het ontbrekende bijeen te
krijgen door enkele acties.
De Sneker skütsjecominissie is blijk
baar niet tevreden over de resultaten
van de Sneker Pan. Ze heeft een nieuw
grootzeil, dat voornamelijk bestemd is
voor licht weer, besteld bij zeilmakerij j
S. U. de Vries te Grouw. Het nieuwe j
zeil is groter dan het vorige. Het op
pervlak is namelijk 93 m2 tegen het
oude 84 m2.
Een artiest noemden wij onze ano
nymus. Ir^derdaad, al was het eerder
een „kleine meester”, wie weet een
„zondagsschilder” uit het Sneek van de
17de eeuw. Wij kunnen slechts gissen
naar ’s mans naam en. stiel. Wat vast
staat is, dat hij geboeid werd door het
buitengemeen fraaie aanzicht dat het
Snoek uit zijn dagen van over de zui
delijke stadsgracht bood voor ieder, die
er oog voor had. Naar de lichtinval te
oordelen voltooide hij zijn conterfeitsel
op een fraaie zomeravond. Wij kunnen
het slechts betreuren dat wij van zijn
hand niet meer werken bezitten, die
ons over Sneek van drie eeuwen her
beter hadden kunnen inlichten dan 100
kronieken. Ja, is het eigenlijk al geen
wonder dat wij dit éne bescheiden
paneeltje terugvonden en voor Sneek
konden behouden?
De volgende keer over nog andere
afbeeldingen van de Sneker St.-Maar
tenskerk en het klokhuis! U zult be
merken dat het er meer zijn dan velen
ooit vermoedden. H. H.
De 16-jarige PT. uit Heeg moest in
de oudejaarsnacht met een gebroken
onderbeen naar het ziekenhuis in
Sneek worden gebracht. Hij werd om
streeks half één door een auto, be
stuurd door L.H.J.v.d.M. uit Heeg, aan
gereden. De jongen stond samen met
vele Hegemers in de Hoofdstraat te kij
ken naar het vuurwerk, dat in Heeg
we.rd afgestoken, toen de auto tame
lijk hard aan kwam rijden. De be-
over het uiterlijk I stuurden heeft aanvankelijk van het
I ongeval niets gemerkt.
In de oudejaarsnacht heeft de
jarige wachtmeester der rijkspolitie T.
Sybrandy uit Heeg voor zijn leven moe
ten vechten en tenslotte naar zijn
pistool gegrepen. Een schot in de knie
van de 24-jarige H.C. uit Abbega
maakte een einde aan het gevecht.
De heer Sybrandy stond deze nacht
alleen voor de moeilijke taak de orde
in Heeg voor zover mogelijk te hand
haven. H.C. kreeg op een gegeven
ogenblik een bekeuring, omdat hij als
een dolle met zijn auto door het dorp
reed. Later in de nacht, omstreeks 3
uur ontstonden er moeilijkheden met
een groepje jongens. Om te voorkomen,
dat zij de boel er onder zouden kal
ken, pakte de politieman een emmer
met witkalk af van de broer van H.C.
Deze reed toen met zijn auto achter
de heer Sybrandy aan. Er ontstond
een hevige vechtpartij. C. sprong de
wachtmeester op de nek en sloeg hem
in het gezicht. Beiden rolden over de
grond en het zag er niet best uit voor
de politieman. Toen woorden niet
meer baatten greep deze naar zijn wa
pen en loste twee waarschuwingsscho
ten. De jongeman was evenwel door
het dolle heen en ging opnieuw in de
aanval. Het derde schot was toen raak.
De jongeman is naar het ziekenhuis in
Sneek gebracht. Hij zal voor de offi
cier van justitie worden geleid.
De politie van het rayon Heeg telt
normaal twee man. De andere wacht
meester moest deze nacht in Wouds-
end dienst doen.
Het was tot 24.00 uur op oudejaars
dag heel rustig in IJlst. Maar toen
klokslag twaalf was gevallen, brak er
een zee van vuurwerk los. Kennelijk
I was alles tot dit ogenblik gereserveerd.
Er verzamelden zich heel wat men
sen bij de brug, de plaats die dit keer
was gekozen als ,,afsteek”-terrein. Het
was er gezellig druk. Gelukkig ge
beurde er geen onheil er. tegen één uur
was het meeste kruit verschoten.
Op de nieuwjaarsmorgen hielden
hervormde en gereformeerde gemeente
samen een dienst in het gereformeerd*
kerkgebouw, waar de hervormde pre
dikant voorging, die al« tekst had ge
kozen psalm 134. De gehouden kollekte
bestemd voor Bisfra. bracht f 464,75
op. Vermei Zelijk zal in het voorjaar
oe bidstond voor het gewas ook ia een
gezamenlijke dienst plaat» vmden.
dige oepeltoren stamt eerst ui het
jaar 1‘1 en verving een lichter e:em-
plaar t het jaar 1682 teneinde het
klokkejpel te kunnen uitbreiden dat
daarin \is opgehangen.
Jamm genoeg is de afbeeldjngvan
de St.-Nartenskerk niet gedetaillerd
genoeg itgevallen om precies ni te
kunnen aan hoe het nu eigenlijk zat
met de vrhouding der beide zadeldik-
torens te. opzichte van het kerkesciip
en de wstelijke facade daarvan. In
overeenstmming met Van Beersfej
tens tekefng waren de beide wj
torens net de daartussen gekleij j
fa?ade vrijwel even breed als het n.I -
denschip.Bij Van Beerstraten rezende
zadeldakin van de beide torens zovel
als de m:ddenfa?ade daartussen tane
lijk hoog boven de middenbeuk uit.
Bij onze anonieme schilder zijn beide
zadeldaktorens maar plompe gevaarten,
die niet loger rijzen dan de naald van
hetkerktdak, ja iets lager zelfs jan de
opzicht Semt de anonymus tot,
°P het prospect boyeFde" staïspiattê-
>- f.an Qhr.
Nnettemin,
feeerstra-
de twee
lan de zij-
Uiteraard vormde het water van de
Kleine Palen oorspronkelijk de natuur
lijke voortzetting van de Woudvaart,
en ontstond de scheiding eerst door
het graven van de stadsgracht, de hui
dige Prinsengracht.
Geheel links ziet men nog juist de
twee spitsen van de Hoogendster Wa
terpoort, de enige van de vier die
Sneek nog heeft behouden. Dit bete
kent meteen dat het schilderij na het
jaar 1613 ontstond, omdat de Hoog
endster Pijp in 1613 de gedaante kreeg
waarin wij dit monument nog altijd
kennen met enige wijzigingen wat
het „wachthuis” tussen de beide torens
betreft.
Omdat het schilderij maar klein
is 35,5 x 29 cm moet men het
vergrootglas er eigenlijk bij nemen om
over bepaalde details nader ingelicht
te worden. Het hoge dak met het dak-
ruitertje onmiddellijk links van de
molen, is ongetwijfeld de Kleine- of
Broerekerk, de kapel van het Kruis
herenklooster, die in 1845 werd ge
sloopt. Wat het hoge gebouw links
voorstelt, rechts van de twee spitsen
van de Waterpoort, vermogen wij niet
met zekerheid uit te maken. Hoogst
waarschijnlijk echter de voormalige
kapel van het St.-Antoniusgasthuis, dat
aan de Oude Koemarkt stond. Op de
oude vogelvluchtkaarten staat deze
kapel als zodanig nog getekend. Deze
moet reeds in de 17de eeuw zijn afge
broken.
Een botsing met geringe materiële
schade, doch geen persoonlijke onge
lukken, vond gistermiddag omstreeks
kwart over vijf plaats op de Leeuwar-
derweg ter hoogte van de z.g. Speer-
sterdijk.
Twee auto’s kwamen van de rich
ting Leeuwarden. De voorste, bestuurd
door S. de B. uit Sijbrandaburen
(Speers), wilde linksaf in de richting
van zijn woonplaats. D.O. uit Rutten
merkte dit te laat op, wilde de af
slaande auto nog links voorbij en bot
ste daar tegenaan. Als mogelijke oor
zaak wordt gedacht aan het niet vol
doende zichtbaar zijn van het knipper
licht van de auto van De B.. een Ford
Taunus. O. zou daardoor niet in de ga
ten hebben gehad, dat De B, zijn rich
tingaanwijzer in werking had.
ST.-ANTHONÏEGASTHUIS
Het (middeleeuwse) St.-AiHhonie-
gasthuis werd in 1462 gebouwd aan de
Oude Koemarkt en diende tot zieken
huis zowel als proveniershuis. Tevoren
was dit gasthuis gevestigd geweest op
de hoek van de Kruizebroederstraat en
de Kleine Kerkstraat, maar dit gebou
wencomplex was verkocht aan de
Kruisheren, die in 1462 een klooster te
Sneek kwamen stichten. Vandaar dat
hun klooster ook wel „Olde Hospitael”
werd genoemd en hun kloosterkerk
„Olde St.-Anthonyskercke”.
Tenslotte het stoere gebouw dat het
gehele schilderij als het ware beheerst
en waarheen de blik door de diagonale
werking het meest wordt aangetrok
ken. Dit gebouw nu is de aloude St.-
Maartenskerk! Wel te verstaan in de
gemeente van vóór de verbouwingen
uit de jaren 1681-1682, toen de kerk
in grote trekken haar huidige uitwen
dige gedaante verkreeg na de afbraak
van het westfront en de verlaging van
de middenbeuk en het koor met niet
minder dan 41 voet. Berekenden wij
voor de datering van ons anoniem
schilderstuk als „terminus post quem”
reeds het jaartal 1613 bouwjaar van de
Hoogendster Pijp of Waterpoort de
weergave van de St.-Maartenskerk met
de monumentale beide westtorens en
hun zadeldaken bewijst dat de „ter
minus ante quem” het jaar 1681 moet
zijn geweest. Ergo, ons paneel dateert
uit het midden van de 17de eeuw.
De kledij van de menselijke figuren
op onze voorstelling wijst daar trou
wens ook wel op. Jammer dat wij niet
konden nagaan waar het paneel is op
gedoken, al werd het door de Leeu
warder antiquair van een familie uit
Sneek betrokken, die al evenmin be
vroedde wat de antecedenten waren.
Op het kerkedak prijkt een dak
torentje, dat danig verschilt van de
huidige dakruiter. Maar dit 17de-, of
misschien zelfs I6de-eeuwse dakruiter-
tje kon natuurlijk in 1681 al evenmin
aec»mUn««Hk uigave van NIEUWE SNEEKER COURANT. SNEEKER COURANT en
De vorige keer eindigden wij met de aankondiging
van een op paneel geschilderde voorstelling van een
ommuurde stad, welke Sneek bleek te zijn. Wij von
den dit schilderstukje bij een Leeuwarder antiquair,
die niet wist dat het Sneek gold. Vandaar dat het al f
niet veel eerder van eigenaar was verwisseld. Wij aar
zelden uiteraard niet het onmiddellijk te kopen, zodra
wij van onze blijde verrassing waren bekomen.
Men loopt nu bepaald niet iedere dag tegen een 17de-
eeuws gezicht op de stad Sneek aan! Bij ons weten be
staat er van Sneek trouwens niet eens zulk een oud
stadsgezicht, indien wij de vogelvluchtkaarten buiten
beschouwing laten.
Wij beelden het schilderijtje hiernaast af. Velen zul
len er moeite mee hebben, hun eigen stad op het eer
ste gezicht meteen te herkennen. Om de gedachten te
bepalen, de onbekende artiest heeft als uitgangs
punt gekozen de plaats, waar de Woudvaart in de
stadsgracht uitkomt. De molen op de voorgrond rechts
een standaardmolen baart wel enige moeilijkhe
den omdat wij daar nimmer een molen hebben gekend
en ook de 17de-eeuwse vogelvluchtkaarten daar geen
molen weergeven. Maar deze zal er dan niet altijd
hebben gestaan. In ieder geval eerst na het ontwerp
van Nicolaes van Geilkercken uit 1616, dat aan alle
latere vogelvluchtkaarten ten grondslag heeft gelegen
en klakkeloos werd nagevolgd, alle veranderingen in
de stad of de naaste omgeving ten spijt!
Op de achtergrond van het water, met de daarop
drijvende of varende scheepjes, zien wij de voormali
ge Sneker stadsmuur. Eigenlijk hadden wij daarin een
waterpoort of „pijp” verwacht, omdat hier onder de
stadsmuur door een verwulft bestond naar het water
van de Kleine Palen. Maar wellicht is daarmee de to
ren met binnenwaarts zwenkende flank®uur bedoeld,
die men wél kan onderkennen, min ofmeer in het
verlengde van de Woudvaart.
s
s
N
S
S
S
S
N
5 voor zo’n zeven miljoen (7.000.600) voetoaiveiaen zijn aangeiega, zo
gulden aan vuurwerk is verkocht in vervolgt hij, maar daarbij helemaal
Nederland? Er is dan ook wat af- geen akkommodatie. Er zijn geen
geknald dinsdagavond en nacht, douches en de boxen zijn van de
Waardig over de drempel, ja, ja. En hoofdhuurder. Het is 1
allerlei acties voor goede doelen lo
pen stuk op de onwil van velen om
geld te geven.
Daar zijn we dan weer met onze Prins Hendrikkade. Dit ziet er ge-
krabbels. Gelukkig nieuwjaar! Ook woon „abominabel” uit. Vooral de
in 1969 hopen we in deze rubriek fietsers hebben er veel last van.
uw aandacht te vestigen op tal van
nieuwtjes, zo nodig begeleid van Wij verkeren hier in Sneek toch
commentaar. Is u ook de schrik om wel in een rare situatie, schrijft de
het hart geslagen bij het lezen van voorzitter van de atletiekvereniging
het bericht in de dagbladen, dat er „Horror” in het clubblad. Prachtige
voor zo’n zeven miljoen (7.000.000) voetbalvelden zijn aangelegd, zo
MEER EEN KARAKTERISTIEK
Hoe he; zij, Van Beerstrfen lijkt ons
toch welde werkelijkheid het dichtst
te hebbm benaderd, tervjjl de ano
nymus vin het paneel nef een karak
teristiek heeft gegeven v,n de zo im
posante bouwmassa's, Achtig uitrij
zende btven de lage, ->de pannen
daken vai de omringend huizen. Tus
sen haak es, op de dakevan de beide
westtoreis zowel als hejniddenschip,
het koor en de twee beuken lagen
leien, geiien de blauwqieur) door de
artiest amgegeven. Bllw w’aren te
vens de laken der spitn Van de Wa
terpoort zoals nu rfalsmede
de voornalige kapela van het St.-
Anthomigasthuis eiffet Kruisheren
klooster. Tevens scheert er door de
bomen rog iets blauw door waar men
de daker van het stasis en de naast
gelegen itinsen aan dpdarktstraat zou
mogen mrmoeden.
Neemt nen het ver^otglas ter hand,
dan meaut men zovar 00,h nog het
klokhuisuit het I°vc|e zjen opsteken.
Ook het klokhuis htvanouds een lei
endak. Iet is echt< allemaal veel te
Op ouiejaarsdabotste bij de Jelte-
slootbru; m Honjerts een personen
auto. betuurd do ggjj zekere Betten
uit Woidsend. te^ ]jnks van de
weg stütaande rjkwagen met trek
ker. De auto wercjjuh beschadigd, er
waren .een pers.nhjhe ongelukken.
De mekrijder Pfhumus uit Osinga-
huizen tad trekt. en aanhangwagen
op een parkeer>00'£je gereden om
melkbusen te kinen iaden De
hangwa;en ston echter gedeeltelijk
nog op ie rijbaaiQe chauffeur van de
auto had de liCgn van trekker
wel geien, mat omdat er net een
tegenliger was, ecj geheel rechts
van de weg en tste daardoor teg*-^
de aamangwagei De zjjkant van
auto wird er firn uitgerukt.
klein on iets nad5 over het uiterlijk
gehandhaafd blijven. De tegenwoor- te kunten opmenh
Het aantal inwoners van Sneek is in I
1968 met 560 toegenomen. Het bedroeg
denschip.Bij Van Beerstraten
zadeldakin van de beide torens zowel
als de mddenfacade daartussen tane
lijk hoog boven de middenbeuk uit.
zadeldaktorens maar plompe géva£
die niet loger rijzen dan de naald
topgevel van de midtenfagade. 'in* dit
opzicht Semt de anonymus tot/ op ze
kere hoofte^overeen net de afbeelding
grond van Sneek uit fe atlas
Schotanu, uit het jaarl664. N
bij Schotanus zowel als Vanj
ten rijzen de zijmuren van/
westtoreis toch hoger op dL.
muren vin de middenbeuk. En dat kon
ook moeiijk anders, uit boiw|technische
redenen.
s
s
s
•n
s
s
s
s
van,
begrijpelijk
dat dit tot rare situaties kan leiden.
De Kynologenclub Sneek e.o.
heeft grote plannen voor 1969. Za-
terdag 8 maart hoopt deze club in Jj
makkelijker jaar worden dan 1968. de Sneker manege een clubmatch te
De prijzen gaan omhoog, belastingen houden. Er mogen, buiten de kam-
gaat meer aan ons trekken, op tal pioensklasse, 240 honden worden in- jj
van terreinen worden voorzieningen geschreven. Zo lezen we in „Canis 5
nodig. Er zullen grotere inspannin- Frisiae”. Dit blad krijgt een andere
gen van ons allen worden gevraagd, foto van een hond op het omslag, j*
Het leven wordt steeds ingewikkel- Het is de foto van de Newfound-
der. lander Avalon’s Ganymedes, eigen-
s dom van de heer Leeman te Beet- J*
S Hopelijk gaat er spoedig iets ge- sterzwaag, die twee jaar het om- JJ
J beuren aan het wegdek van de slag mag sieren.
Ook in het nieuwe jaar zal er weer veel veranderen. Deze boom
heeft de langste tijd gestaan op het terrein van het Gereformeerd w
Verpleeghuis. Zijn vonnis is geveld en zelf zal hij weldra worden
geveld. Wel jammer, viftden de meeste bewoners van het huis.
Maar ze hebben ook begrip voor de reden deze fraaie beuk te h
kappen. In de zomer neemt het bladerdek veel zon weg. Andere
5 planten en bloemen willen niet meer gedijen. Alleen in het voor- jj
5 jaar groeien er nog crocussen. De tuin is eigenlijk te klein gewor- s
den voor zo’n forse boom. Het bestuur ziet dan ook geen andere
oplossing dan dat hij voor de bijl gaat. Onze waterrijke, doch boom- J*
arme stad zal er een beetje kaler en grauwer door worden. In de s
laatste raadsvergadering is daar door het raadslid Bosma (hij doet JJ
s zijn naam eer aan) al op gewezen. Deze pleitte voor een kapver-
S hnnm hnrl nl riekrtrcf' u
:en
«1
L*»
5
l
