in Dokkum winnaars in pannend Sneker steden-volleybaltoernooi s voor en J en 2500 eenden in Sneek •1 Nogmaals Idsega: reeds 1132 vermeld als „Leddesghe Nederlandse schaatstitels Cees Verkerk Stien Kaiser I IJLST WYMBRITSERADEEL van en Aanwinsten Fries Scheepvaart Museum in .leapert' ging tellen RW 4 MEDEDELING i WOENSDAG 15 JANUARI ■IIHll Officieel Orgaan van de gemeenten SNEEK, WAT BETEKENT „LEDDESGHE Hwa hat wurk fan Ids Wiersma Maandag 13 januari 1969 I24e jaargang nr 4 Ds. Rijnders overleden OÉ| ft- 1 [W de noordkant. H.H. UITSLAGEN DE FRIESE VRIJHEID 7.48.0 (9) (3) Jappie van Dijk 44.2 (9) 7.43.1 (5) HEREN Zodoende is de Friese vrijheid op tragische wijze om hals gebracht en het land, door tweedracht verscheurd, netjes in het Hollandse, later Neder landse ladenkastje opgevouwen. Men hoeft nu nog inaar Fries te spreken in de trein en op het schoolplein of de vinger wordt al vermanend opgeheven! Een foto, gemaakt tijdens de telling van de eenden in Sneek, door een lid „Teapert”, J. v. d. Hoorn. Van deze zeven eenden zijn er vijf bastaarden upp clip Yina nn clp 'inildp liik.p.n. Van en twee die nog op de wilde lijken. Nog even over het kloostertje Naza reth. Hoe en door wie, wanneer en waarom het juist op het dorpsgebied van Idsega werd gesticht, nogmaals, niemand kan het ons vertellen. De heer Bakker schrijft ons nu dat het niet aan Maar Friesland kende ook zijn ge huwde priesters en gaf daaraan de voorkeur boven het door Rome oog luikend toegestane concubinaat, met al le ellende van dien. MACHTIGE ABT VAN ST. ODULFS-KLOOSTER In verband met de halfjaarlijkse opruiming, die donderdag 16 ja nuari begint, verschijnt het vol gend nummer van het Sneeker Nieuwsblad - 1 Advertenties voor dit blad kan men die dag uiterlijk tot 11 uur op geven aan ons bureau Ged. Pol 6 of per telefoon 3005. Uitg. SNEEKER NIEUWSBLAD. Het lag op een zandrug, welke in de richting van Oudega voortloopt. Dien tengevolge kon men er oudtijds ook over land komen, langs een zandweg, die over deze rug liep. Later is deze zandweg verhard en opgenomen in de tegenwoordige weg, welke Oudega met Heeg verbindt. En nu zetten wij er heus een punt achter! herschijnt MAANDAGS en DONDERDAGS Kantoor voor administratie en redaktie GEDEMPTE POL 6 Telefoon 05150 - 3005 Redacteur H. A. de Boer Telefoor 4091 onder aanvoering van Werner Matszat keihard terug en het leek met 1014 die mede te danken was aan hoofd aanvaller Bertus van der Wal, op ro zen te zitten. BBSC kwam terug tot 1314 en op dat moment moest het spel worden onderbroken wegens een zware enkelblessure van één der Sne- kers. De uit hun ritme gehaalde Sne ker ploeg, die bewezen had hoofd klasse volleybal te kunnen spelen, ver loor door dit voorval tenslotte met 1614. Vlak vóór de belangrijke wed strijd Groningen-Sneek. had Heeren- veen na schitterend volleybal én van Apeldoorn én van Groningen gewon nen. Hierdoor zou de winnaar van dit laatste duel van de dag, tevens eerste worden in dit toernooi. zekere Minnert of Meindert dat de Minnertsga had gepresteerd? Er zijn namelijk talrijke voorbeelden in de middeleeuwse Friese kerkhistorie aan te wijzen dat een vooraanstaand geslacht uit eigen middelen een kerk liet bouwen, een zogenaamde eigen kerk, die dan tevens parochiekerk werd, doch het eigendom bleef van de stichters, die de kerkegoederen beheer den en zelf de pastoor aanstelden. Een voor Rome ketterse manier van doen, waartegen generaties van pausen en bisschoppen verwoed gestreden heb ben. De Sneker afdeling „Teapert” van de Christelijke Jeugdbond van Natuur vrienden (C.J.N.) telde op zaterdag 4 januari alle stadseenden, die in Sneek voorkwamen. Men kwam tot een totaal van ongeveer 2500. De stad werd in 5 wijken verdeeld, die door elk 2 leden werd geteld: 1. Eiland, De Hooppark, Stadsfer.-ne tot Leeuwarderweg 573 eenden; 2. Ten noorden van Leeuwarderweg, Looxma- gracht, tot Parkstaat, ten zuiden van de spoorlijn 290 eenden; 3. Ten noor den van de spoorlijn, Wilhelminapark, Spoordok 948 eenden; 4. Binnenstad, tussen spoorlijn en Geeuw 291 eenden; 5. Geeuw, Lemmerhoek, ten zuiden van Koopmansgracht 187 eenden. Het bleek hij deze telling dat 35% bastaard is, d.w.z. eenden die niet meer de kleur van de echte wilde hebben b.v. witte vlekken, grijzen enz. De mannetjes-eenden waren in de meerderheid, van bijna 5%. Verder werden er ook nog als wa- Op de volle tribune met o.a. wethou der Baaijens als toeschouwer, zag men een boeiend duel, waarin de eerste set met 915 door Groningen werd ge wonnen. Na een aanvankelijke 19 achterstand in de tweede set kwamen de Snekers prachtig terug door beke ken spel van Rein Posthuma en Gooit- sen van de Zee die goed van set-ups werden voorzien door Jaap Faber en Jaap Boonstra, waardoor via 1511 een derde set nodig was. In deze beslis sende set waarin Menno de Groot uit blonk, moest Sneek na prachtig tegen spel de eer laten aan de Groningers (1115), die door deze benauwde zege eerste werden en de gastheren wat sneu terugwezen. De heren van Sneek hebben echter zaterdag duidelijk laten zien, dat zij tot fraai volleybalspel in staat zijn. Bij de dames begon Groningen het toernooi uitstekend door meteen het favoriete Dokkum met 20 terug te wijzen. Toch zou de verliezer van deze eerste dameswedstrijd uiteindelijk het toernooi winnen, want Dokkum won de resterende wedstrijden, terwijl de overige ploegen punten aan elkaar ver loren. Bij de heren was het verloop nog spannender, want alle vier teams wa ren aan elkaar gewaagd. Doordat Sneek in zijn laatste wedstrijd tegen Groningen de derde set met 1511 verloor, kwamen de Snekers uiteinde lijk 4 punten te kort om hun eigen toernooi te winnen. En na dit verlies op de valreep bleek, na nauwkeurige berekeningen, Sneek zelfs de vierde plaats 'te bezetten met naar boven res pectievelijk Apeldoorn, Heerenveen en als eerste het Groninger team. Gezegd dient te worden, dat de winnaar van vorig jaar, Heerenveen door enkele minder gelukkige beslissingen van de scheidsrechter iets benadeeld werd. DAMES De eerste dameswedstrijd, tussen de teams van Heerenveen en Sneek, be gon met een voorlopig succesje voor de meisjes uit Heerenveen (158) die, ondanks hun vierde plaats de gehele dag behoorlijk sterk hebben gespeeld. In de volgende twee sets kwamen de Sneker meisjes wat over hun planken koorts heen en werd er toch nog met 2—1 gewonnen (215, 915). De volgende tegenstandster voor de versterkte Olympusploeg was het ge renommeerde Dokkum, dat, ongeluk kig genoeg voor de Sneker dames, net op onverwachte wijze van Groningen had verloren. Hierdoor was hun start bijzonder fel, hetgeen resulteerde in ’n 151 zege in de eerste set. Duidelijk bleek toen, dat de Sneker dames tij dens deze set van het moeilijke sy steem hadden moeten overschakelen op een eenvoudig spelletje, maar dit ge beurde helaas niet. Wat de Sneker da mes onder aanvoering van mevr. Groenland-Hartkamp ook probeerden, de tweede set was ook met 1'513 voor Dokkum, dat in Ytje Pranger en Alie Bosma sterke krachten had. Groningen was de laatste tegenstand ster van Sneek, waarin vooral Nel Ruis opviel door haar felle en geconcen treerde spel. Na een 10 achterstand (1511), vochten de Sneker meisjes prachtig terug tot ze met 915 op ge lijke voet kwamen. In de derde en wat dit toernooi betrof laatste set voor de dames, bleken de Groningse meisjes over meer slagkracht te beschikken (1510). Toch bewezen de Sneker da mes dat zij zich zonder meer kunnen meten met elk hoofdklasset earn. Toch zal het in 1132 heus wel „Led- desghe” geheten hebben, want het kwam er bij die lijst zeer op aan voor de abt! Deze mocht in al deze oorden immers de pastoors benoemen en rech ten doen gelden op de inkomsten der kerkegoederen en andere emolumen ten als de leningen, die bij doop, hu welijk of begrafenis moesten worden betaald. Sneek had daarentegen niets met St. Odulf te maken, daarentegen wél met de Commanderij der Johannieters van de St. Jansberg of het Hospitaal, even buiten de stadsvesten. Deze hadden op een of andere wijze de St.-Maartens kerk in hun bezit verkregen en moch ten daar de pastoor aanstellen een even deftig als machtig heer, die voor de abt van St. Odulf helemaal niet onder behoefde te doen en dat ook wel wilde weten! Advertentieprijs: 15 cent per mm. Bij kontrakt 'hanJelsadvertenties) lager. Abonnementsprijs f 4,— per half jaar. Per post f6,— per half jaar. Giro 85 07 48 ten name Sneeker Nieuwsblad SNEEKER NIEUWSBLAD Het Sneker herenteam, dat qua spel op gelijk niveau stond met de andere vertegenwoordigers, eindigde zoals ge zegd toch nog op de vierde plaats. De ze paradox is snel verklaard als men weet, dat de plaatsing uiteindelijk wordt bepaald door het berekenen van gemiddelden. In de eerste wedstrijd werd Heeren veen (versterkt ZONO) na een fraaie en vooral spannende strijd met 2—0 verslagen (1816, 1614). Daarna ont moette de Olympus-Animo combinatie Apeldoorn, dat net van een koude ker mis was thuis gekomen tegen Gronin gen. De eerste set leek al bij de stand 101 voor Apeldoorn verloren, maar Sneek kwam terug tot 1211. Het moest echter toch met 1511 de eer laten aan het toekomstige eredivisie- team. In de tweede set vocht Sneek, Het „gea” dat de klokslag van Idsega uitmaakte reikte nogal ver hemels breed tot halverwege Oudega, Abbega, Oosthem, IJlst en Heeg. De Snekers zullen het wel niet zo leuk vinden, maar Idsega wordt al in het jaar 1132 genoemd, en Sneek pas in een kerken- lijst, welke tussen de jaren 1256 en 1270 werd opgesteld. Idsega dankt de ze vroege vermelding aan het feit dat de kerk toebehoorde aan het Sint- Odulfsklooster te Staveren. Als zodanig prijkt het in een kapellenlij st, welke de abt van Staveren in 1132 liet opschrij ven:. „Leddesghe”. Sommige der nabij gelegen dorpen hoorden trouwens ook aan St.-Odulf: „Gersmere” (Gaast- meer), „Santfoerde” (Sandfirden), „Al- dekerke” (Oudega), „Hagekerke” (Heeg), „Ipeldekerke” (Ypekolsga), en enige verder af gelegen kerspellen zo als „Hindelepum” (Hindeloopen). In theorie was dit alles prachtig geregeld en een toonbeeld van demo cratie, maar in de praktijk liep de boel natuurlijk dikwijls hopeloos spaak, omdat er geen politieapparaat bestond dat een opsporende taak had en na leving van de wet kon afdwingen. Zo doende moest men soms letterlijk „eigen rechter” spelen en zijn toevlucht nemen tot huursoldaten, waarmede men slechts een „bewapeningswedloop” startte en onbetekenende, persoonlijke geschillen tenslotte ontaardden in bin nenlandse oorlogen, waarbij de gra ven van Holland, de bisschoppen van ’Utrecht of Duitse hertogen lachende derde waren. Het stedentoernooi is dit jaar zeer spannend verlopen. Was het vorige jaren doorgaans zo, dat er één team was, dat alle wedstrijden won en daar door eerste werd, afgelopen zaterdag bleef het tot het laatste fluitsignaal spannen. Bij de dames werd Dokkum winnaar en bij de heren Groningen. Men ziet, „ghe” (gea) en „kerke” (kerk, tsjerke) wisselden in de loop der eeuwen en dat is met meer Friese plaatsnamen het geval geweest. Zo heeft Minnertsga bijvoorbeeld voor heen ook Minnertskerke geheten. Be grijpelijk, omdat het Friese „gea” ge lijk werd gesteld met kerspel, parochie, het tot een bepaalde dorpskerk beho rende gebied of klokslag. Wat nu „Led- desghe” betekent durven wij niet zo maar uit te maken. Zou het een verbas tering zijn van Idsega en vergiste de Staverse monnik zich? In welk geval het gewoon betekende „it gea fan Ids”, mogelijk de rijkaard van het dorp, die de kerk had laten bouwen? Gelijk een Ds. J. J. Kalma en drs. J. J. Spahr i van der Hoek binne dwaende mei in boek oer de Fryske tekener-etser- skilder Ids Wiersma (1878-1965). Yn dy biografy komme ek listen fan it wurk fan de kunstner, dat yn iepen- biere samlingen is. It hat lykwols bli- ken dien, dat gans partikulieren wurk fan Ids Wiersma yn har bisit hawwe. Dy hat in pentekening, in oar in skil- derij, wer in oar in potleadkrabbel of aquarel, dy’t Wiersma makke hat en faken efterlitten hat as tank foar de help en gastfrijens dy’t him biwiisd wie. It sil fansels net tafalle in folslein oersjoch fan it wurk to krijen. It feit, dat der fan en ta sa mar wer wurk for it Ijocht komt in publikaesjes yn it meidielingenblêd „Ut de Smidte” fan de Fryske Akademy hat de samlers foar forrassingen set makket dat hja dochs bisykje wolle yn de bio grafy ek safolle mooglik it wurk op to nimmen, dat yn partikulier bisit is. De samlers dogge dérom in birop op eltsenien, dy’t oarspronkelik wurk fan Ids Wiersma hat: jow dat efkes op oan de Fryske Akademy. Leafst mei in omskriuwing as it heal k>n mei ynljochtingen oér, ittastankommen fan it wurk. Faken sit de? r.-ammentlik in forhael oan fêst, sawol oer de op- drachtjower of gasthear as oer de kunstner, dy’t net fij wie fan in grapke. Foaral it wurk dat fan topografysk bi lang is en int aide Fryslan fêstlein hat, soene de samlers graech fan hearre. Ids Wiersma hat in bulte foar Frys lan dien. Mei help fan alleman, dy’t hwat fan him hat of wit, kin dit boek in monumint wurde, him ta eare. It adres fan de Frsyske Akademy is: Doelestrjitte 8 to Ljouwert. TOTALE UITSLAG De eindstand bij de heren is (achter eenvolgens 500, 5000, 10.000 meter en puntentotaal): 1. Kees Verkerk 42.1 (2) 7.29.8 (1) 2.09.0 (1) 15.50.4 (1) 177.900; 2. Jan Bols 42.1 (2) 7.34.7 (2) 2.12.3 (2) 15.52.8 (2) 179.310; 3. Ard Schenk 42.0 (1) 7.39.0 (3) 2.13.6 (5) 16.13.7 (5) 181.118; 4. Peter Nottet 42.4 (4) 7.42.2 (4) 2.13.9 (6) 16.19.0 (8) Dames: Heerenveen-Sneek 12 (15 8, 215, 915); Dokkum-Groningen 0—2 (4—15, 14—16); Dokkum-Sneek 20 (151, 1513); Groningen-Hee- renveen 12 (615, 1510, 1315); Heerenveen-Dokkum 0-2 (915, 8 15); Groningen-Sneek 21 (1511, 9—15, 15—10). 1. Dokkum; 2. Groningen; 3. Sneek; 4. Heerenveen. Heren: Heerenveen-Sneek 0-2 (16 18, 1416); Apeldoorn-Groningen 02 (1215, 1015); Apeldoorn-Sneek 20 (1511, 1614); Groningen-Heeren- veen 1—2 (15—13, 4—15, 9—15); Hee renveen-Apeldoorn 21 (13-15, 15— 10, 1614); Sneek-Groningen 12 (9 15. 15—11, 11—15). 1. Groningen; 2. Heerenveen; 3. Apel doorn; 4. Sneek. BIJ DE FOTO: Een spelmoment uit de dameswedstrijd Sneek-Heerenveen. de oever van de Skütelpoel stond, maar ongeveer 300 meter daar vandaan, aan rl n r» Iz nn t terwild geteld: 10 waterhoentjes, 5 meerkoeten, 3 blauwe reigers, 1 water- ral. Dit was een van de vele onder- zoekjes die deze groep jonge natuur liefhebbers (12-19 jaar) organiseren. Verder doen ze b.v.: telling IJssel- meerwild, telling waterwild Sneeker- meer (tweemaal per maand), nestkas- tenonderzoek (de afdeling heeft rond Sneek 20 nestkasten hangen), braak- ballen pluizen, stookpietentelling. Allemaal activiteiten op het gebied van de vogelaars. Maar ook aan plan ten, schelpen, zoogdieren, hydro biologie, natuurbescherming wordt door deze afdeling veel gedaan. Enthousiaste jongens of meisjes kun nen zaterdag 25 januari a.s. meehelpen waterwild te tellen langs het Sneeker- meer. Er wordt altijd op zaterdag middag om kwart voor twee vanaf het biologisch station het „Teapert- nést”, 2e Badhuisgracht 17, Sneek, ge start. Het dreigt met onze aanwinstenverhalen een soort hink-stap-sprong te worden, maar hopelijk vinden onze lezers het zo erg nog niet indien wij aanleiding gevonden menen te hebben op het voorafgaande nu en dan even terug te komen. Wat gedrukt staat, is daarom nog niet steeds waar en wij zouden niet gaarne debet zijn aan het ontstaan van onjuiste voorstellingen of inzichten! Daarom, nogmaals naar Idsega wat moei lijk om er te komen, maar is men er eenmaal, dan heeft men daar nim mer spijt van. Ja, wij hebben het nu wel steeds over Idsega, maar terecht wees de heer J. Bakker, onze trouwe correspondent uit Oudega, ons op het feit dat Idsega meer inhoudt dan het kleine kerkhofje aan het Kerkehop en de boerderij, die daar vlak bij staat. Men moet- hierbij onderscheid maken tussen wat wij met een groots woord nu maar de „tsjerke- buorren” zullen noemen, de eigelijke kerkbuurt dus, en het „gea” of de klok slag, alle andere boerderijen en opstal len welke met de daaronder begrepen landerijen, wegen en paden, meren, poelen, vaarten en sloten het grond gebied van het dorp uitmaken. De stadsmens kan zich vaak moeilijk voorstellen dat er naast staats-, pro vincie- en gemeentegrenzen ook nog dorpsgrenzen bestaan, veel minder dat dorpsgrenzen in onze tijd nog enige betekenis zouden kunnen bezitten, maar toch is dit zo, en zeker voor de genen die in deze dorpen wonen. Voor heen betekenden deze dorpsgrenzen echter veel meer dan thans en vormden zij, in de Friese kuststreken althans, de grondslag van het landsbestuur. Hoe dat zo kon? Heel eenvoudig ieder dorp bezat vrije boeren, die eigenaar waren van een stemhebbende hoeve of „state”. Het eigendom van zulk een „state” verleende de bezitter actief en/of passief stemrecht om ge durende een vol jaar, soms langere tijd, als dorpsrechter op te treden. Uit de dorpsrechters werden ieder jaar weer de leden van het grietenijgerecht gekozen, en uit hen vervolgens de grietman. De grietmannen stelden op hun beurt weer het bewind over Wes- tergo, Oostergo en de Zevenwouden samen, en zo deed Friesland zijn zaak jes zelf af, zonder dat een graaf, bis- schop of hertog er zijn neus in be hoefde te steken. g»,. S&Wt-s In Hilversum is vrijdag op 87-jarige leeftijd overleden ds. B. C. J. Rijnders, oud-zendingsdirector van de Ver enigde Zendingscorporaties te Oegst- geest. Ds. Rijnders, die deze functie van 1924 tot 1946 bekleedde, was o.m. in Friesland zeer bekend om zijn zen dingsredes. Vele ouderen zullen zich herinneren dat hij ook in onze omge ving voor de oorlog spreekbeurten vervulde. Zijn vrouw is een dochter van ds. E. B. Gunning, die in 1905 te Oosthem overleed en in dit dorp zeer gezien was. De begrafenis van ds. Rijnders vindt woensdag plaats mi Bilthoven. Zondag is in het drukbezochte Thialf- complex in Heerenveen, er waren plm. negen duizend toeschouwers, Kees Verkerk nationaal kampioen gewor den. Hij Won de 1500, 5000 en 10.000 m., terwijl hij op de 500 m op de tweede plaats eindigde. Verkerk had een puntentotaal van 177.900. Op de vijf kilometer vestigde hij een nieuw Nederlands record. Hij reed de afstand in 7.29.8. Jan Bols eindigde op de tweede plaats met 179.310 p. Ard Schenk werd met 181.118 derde. Bij de dames wist Stien Kaiser voor de derde achtereenvolgende maal beslag te leg gen op de titel. De basis voor haar ze ge legde ze op de 500 en 1500 m. De drie kilometer reed ze in 5.02.5, het geen een nieuw Nederlands record be tekent. Stien Kaiser had een punten totaal van 194.100. Ans Schut werd tweede met 195.183 punten. De noordelijke vertegenwoordigers kwamen goed voor de dag. Bols be reikte een tweede plaats achter de ongenaakbare Kees Verkerk, terwijl Jappie van Dijk uit Ruigahuizen ver raste met een negende plaats in de eindklassering. Bij de dames klasseerde Atje Keulen-Deelstra uit Irnsum zich als zevende. 182.203; 5. Ron Nooitgedagtg 42.7 (6) (4) 16.25.6 (11) Wiiuy. Snaekar Nieuwsblad is een gecombineerde uitgave van NIEUWE SNEEKER COURANT. SNEEKER COURANT en DRIJFHOUTS NIEUWSBLAD 7.45.5 (7) 2.13.4 (3) 183.817; 8. Arie Eriks 43.1 (8) 7.47.8 (8) 2.15.0 (8) 16.23.4 (10) 184.050; 9. Jappie van Dijk 44.2 (9) 7.43.1 (5) 2.16.0 (9) 16.15.5 (6) 184.618; 10. Adrie Hekman 43.9 (16) 7.52.3 (11) 2.17.8 (13) 16.18.5 (7) 185.988. De gedetailleerde eindstand bij de dames luidt: resp. 500, 1.000, 1.500 en 3.000 meter en puntentotaal: 1. Stien Kaiser 47.4 1.36.9 2.23.5 5.02 194.100; 2. Ans Schut 47.4 1.36.4 2.26.4 5.04.7 195.183; 3. Elly van der Brom 47.5 1.34.9 2.28.4 5.17.6 197.350; 4. Carry Geijssen 48.3 1.36.8 2.29.2 5.23.8 200.400; 5. Wil Burgmeyer 47.3 1.41.7 2.30.1 5.18.5 201.266. 7.45.3 (6) 2.13.5 (4) 16.25.6 (11) 183.010; 6. Eddy Verheyen 43.0 (11) 7.12.0 (9) 2.14.2 (7) 16.09.8 (3) 183.623; 7. Karei te Winkel 43.4 (10) 16.28.0 (12) 1 j

Kranten in de gemeente Sudwest-Fryslan (Bolswards Nieuwsblad, Sneeker Nieuwsblad en Friso)

Sneeker Nieuwsblad nl | 1969 | | pagina 1