Sneker carillon wordt
uitgebreid
gerestaureerd
en
Dokter Van Reekum
waterpoorï-krabbels
gaat fietsen
L-
IJLST
W Y M BRITS ER A DEEL
en
van
maar
Officieel Orgaan
Oude „slagklok" komt in klokhuis
Leek een boze broeder,
hij had er wat voor over
de gemeenten SNEEK,
Mb;
124e jaargang nr 65
DRIJFHOUTS NIEUWSBLAD
4
Ongelukken met brom
fietsen die fietsers
inhalen
Donderdag 14 aug. 1969
Burgerlijke stand
i v
kW*
■*r*' I
geweldige
plastic
RAUWERDERHEM maand juli.
Geboren: Fokke W. F., zv W. F.
Reitsma en P. M. Dhondt; Teetske R.,
dv F. de Vries en G. van der Veen;
Marcel zv M. Veenstra en M. Kalsbeek;
Jikke dv J. van der Wal en G. van
Eijck.
Advertentieprijs:
15 cent per mm.
Bij kontrakt
handelsad vertenties)
lager.
Abonnementsprijs f 4,-
per halt laar. Per post
f 6,per half jaar.
Giro 85 07 48 ten name
van Sneeker Nieuwsblad
Verschijnt MAANDAGS
en DONDERDAGS
Kantoor voor admi
nistratie en redaktie
GEDEMPTE POL 6
Telefoon 05150 - 3005
Redacteur H. A. de Boer
Telefoon 4091.
De Israëlische vredespiloot Abi
Nathan ondervindt allerwegen sym
pathie voor zijn actie, bedoeld om
de verhouding tussen Israël en de
Arabische landen te verbeteren. Het
geld voor het aankopen van zijn
vredesschip is er inmiddels, maar er
is nog veel meer nodig. Zondag as.
zal er in de hervormde kerken van
Sneek een kollekte worden gehou
den, waarvan de opbrengst voor Abi
Nathan’s actie bestemd is.
Als je ziet welke persoonlijke
Dinsdagmorgen is de 19-jarige Sne
ker F. P. vrij ernstig gewond geraakt
doordat hij met zijn bromfiets tegen
een boom botste. De jongeman werd
met een beenfractuur, een gebroken
sleutelbeen en een hersenschudding
naar het Sneker ziekenhuis gebracht.
De Schoolartsendienst in de kring
Wymbritseradeel omvat behalve deze
gemeente nog vier gemeenten: Bols-
ward, Staveren, Gaasterland en Heme-
lumer Oldeferd. In totaal had dokter
Van Reekum het medisch toezicht over
ca. 7500 kinderen.
Vroeger waren er nog vier gemeen
ten: IJlst, Workum, Hindeloopen en
Sloten. Die werden elders onderge
bracht. „Ik was daar eerst ontzettend
nijdig om, want er niets beroerder
en daarin ben ik in mijn hart altijd nog
een beetje huisarts dan wanneer je
een patiënt verliest”, aldus de heer Van
Reekum.
De commissie van beheer staat onder
voorzitterschap van burgemeester Van
Hout, terwijl de burgemeesters van de
vier andere gemeenten lid zijn. Burge
meester Van Hout kon gistermiddag
tevens de opvolger, dokter K. Hornstra
uit Harlingen, installeren. Deze is 51
jaar en was tot nu toe schoolarts in de
kring Franeker. Van 1947 tot 1959 was
hij huisarts te Boombergum.
Sneekar Nieuwsblad is een
wenhuis, die overstapte naar de kring
Sneek. Dokter Van Reekum had toen
reeds een 18-jarige ervaring als huis
arts in Geesteren-Borculo. Dat was een
drukke praktijk. De dokter had in al
die jaren zoals hij indertijd in zijn
sollicitatie schreef geen vakantie en
niet één dag verzuim gehad. Burge
meester Van Hout releveerde dit alles
nog eens. De reden dat de huisarts
graag schoolarts wilde worden, was om
zijn gezondheid. De huisartsenpraktijk
werd hem te zwaar. Maar hij bleef
„medicus in hart en nieren, opgaande
in zijn werk”.
De burgemeester prees de ijver en
toewijding van de scheidende school
arts. De commissie had grote waarde
ring voor de wijze waarop hij zijn werk
gedurende bijna 23 jaar heeft gedaan.
De schoolartsendienst en de arts Van
Reekum, het was »’n broek mei ‘n
baitsje”, de een was zonder de ander
niet denkbaar, aldus de burgemeester.
Hij overhandigde de dokter een enve
loppe met inhoud (voor uitbreiding
van de boormachine; de dokter mag
nl. graag knutselen) en kwam namens
de commissie met een nieuwe fiets.
(Vervolg op pagina 2)
SNEEKER NIEUWSBLAD
werd licht gewond.
Gistermiddag om ongeveer 4 uur
deed zich op de Oosterdijk een soort
gelijk ongeval voor. Hier werd de 43-
jarige mevrouw T. de J., die op de
fiets was, aangereden door de 17-ja-
rige bromfietser T. R. Deze raakte de
vrouw bij het passeren. Zij werd naar
het ziekenhuis gebracht, maar mocht
na te zijn onderzocht naar huis terug
keren. Zij klaagde over hoofdpijn.
De Snekers zullen enige maanden verstoken blijven van het vrolijke
getingel van het carillon in de koepel op de Martinikerk. Het gehele
carillon is weggehaald. De klokken zijn met behulp van een soort
„kabelbaantje” en een lier uit de toren neergelaten en zijn gisteren op
een grote vrachtwagen naar Aarle-Rixtel in Noord-Brabant vervoerd,
waar de klokkengieterij Petit en Fritsen het klokkenspel zal restaure
ren. Bovendien worden er tien nieuwe klokken gegoten en toegevoegd
aan het carillon, zodat dit zal bestaan uit vier octaven met een volledig
bas-register. Vóór kerstmis moet het carillon weer op zijn plaats
hangen.
fa.
„Toen hij pas kwam dacht ik: dat is een boze broeder. Maar je zag al
gauw, die man heeft er wat voor over. Het ging hem boven alles om het
kind”, zo sprak de heer B. F. Hylkema uit Heeg gistermiddag namens de
hoofden van scholen tot de scheidende schoolarts J. R. van Reekum. Deze is
pas 65 jaar geworden en dat betekende dat voor hem het ogenblik van af
scheid was aangebroken. Dat gebeurde gistermiddag bij Piso in een vergade
ring van de Commissie voor de Schoolartsendienst in de kring Wymbritsera
deel, die gevolgd werd door een receptie, waar velen het woord voerden.
Het ongeluk gebeurde omstreeks 12
uur op de Leeuwarderweg. De brom
fietser wilde de voor hem rijdende mej.
A. K., eveneens per bromfiets, inhalen.
Deze passeerde evenwel op dat mo
ment een fietser. P. kon er niet langs
en botste tegen een boom. Het meisje
De klokken van het carillon werden via een soort „kabelbaantje” en een lier
uit de koepel neergelaten. Een veel inspanning vergende bezigheid.
Het eerste Sneker carillon speelde op
13 maart 1772. Het was in 1770 door de
Enkhuizer klokkengieter J. C. Borch-
hard gegoten en bestond uit 26 klok
ken. Op 28 mei 1918 strooide het de
laatste klanken uit over onze stad.
Het werd bespeeld door de bekende
beiaardier „meester” J. Lindeman, die
als laatste werk Chopins „Marcia
Funèbre” ten gehore bracht.
NIEUW KLOKKENSPEL
Rond ons carillon was inmiddels een
hevige strijd ontstaan, die bekendheid
kreeg als de „Snitser Klokkestriid” en
ver over de gemeentegrenzen de aan
dacht trok. Bij de bevolking en het
gemeentebestuur heerste een levendig
verlangen naar een nieuw carillon. De
wens ging pas vele jaren later in ver
vulling.
In het jaar 1929 gaf het gemeente
bestuur, dat financiële steun had ge
kregen van het rijk en de Vereniging
voor Vreemdelingenverkeer, opdracht
aan de Engelse klokkengieter Gillet
Johnstone te Croydon 25 nieuwe klok
ken te leveren. Het nieuwe klokken
spel werd op 21 april 1930 feestelijk
ingewijd door de Nijkerkse beiaardier
Joh. W. Meijl. De dag daarop beklom
de welbekende heer Flucie H. A. van
Bergen de donkere, nauwe wenteltrap
naar de koepel en ging het nieuwe
klokkenspel voor de eerste maal als
stadsbeiaardier en opvolger van de
heer Lindeman bespelen.
GEVORDERD DOOR BEZETTER
Toen het carillon in gebruik werd
genomen, zal niemand verwacht heb
ben dat het klokkenspel, dat uitmuntte
door zijn goede klank, een kort leven
was beschoren. In 1943 begonnen de
Duitse bezettingsautoriteiten met het
vorderen van kloÉken. In eerste in
stantie dreigde er nog geen gevaar
voor het Sneker klokkenspel, omdat de
beiaard van regeringswege beschermd
was vanwege zijn muzikale waarde en
daardoor van vordering door de bezet
ter gevrijwaard bleef.
De situatie veranderde echter toen
de inspecteur van de kunstbescherming
zich liet vermurwen het waardeloze en
buiten gebruik gestelde Leeuwarder
klokkenspel op de lijst van bescherm
de beiaards te plaatsen. Het gevolg was
dat daardoor de becsherming van een
ander klokkenspel moest worden
beëindigd en dat lot trof het muzikaal
zo waardevolle Sneker carillon. Pro
testen tegen deze gang van zaken
mochten niet baten en op 6 september
1943 gaf Flucie van Bergen de laatste
bespeling met „Pake syn klok”, het
Wilhelmus, het Fries Volkslied en
„Ases Tod” van Edward Grieg. Op 8 en
taven). Het wordt met tien tot 47
klokken uitgebreid en wordt dan beti
teld als een „grote beiaard” met een
volledig basregister. Dit is voor een
beiaardier veel aantrekkelijker, daar
verreweg de meeste muziekwerken
voor beiaards speciaal voor de grote
geschreven zijn. De toren biedt vol
doende ruimte voor een beiaard van
vier oktaven.
Ook de speelinrichting (dit is de
verbinding tussen het stokkenklavfer
en de klepels van de klokken) wordt
vernieuwd. Het klokkenspel was ge
construeerd volgens het in principe
volkomen verouderde „broek-sys-
teem”. De verbindingen zullen nu vol
gens hef z.g. tuimelaar-systeem wor
den aangebracht.
De „slagklok”, die boven in de toren
hing en diende voor de tijdaanduiding
wordt overgebracht naar de naast de
kerk staande klokkenstoel in het klok
huis. In dit klokhuis is plaats voor
twee, terwijl er voorheen altijd maar
één klok hing. De in historisch opzicht
zeer waardevoll^ slagklok is nooit in
het carillon opgenomen wegens de
minder fraaie klank. De combinatie
met die in het klokhuis zal evenwel
een goede klank opleveren.
18 JAAR HUISARTS
Dokter Van Reekum kwam op 18
november 1946 naar Friesland. Hij was
de opvolger van dokter W. J. Nieu-
Gecombineerde uitqave van NIEUWE SNEEKER COURANT. SNEEKER COURANT
Dankzij het warme weer kan er Van Hout niet meer eerste bur-
deze zomer meer gezwommen wor- ger van Wymbritseradeel zijn, want
den dan ooit. En er verdrinken he- begin volgend jaar hoopt hij met
laas ook meer dan ooit omdat ze pensioen te gaan. Men kan nu reeds
zich op gevaarlijke plaatsen wagen gaan solliciteren naar de plaats die
zonder goed te kunnen zwemmen, dan vakant komt.
Een plaats die vertrouwd lijkt is het
Ijsselmeer bij Workum. Daar kan
men heel ver het water in lopen,
dat daar nauwelijks verder komt
dan de knieën. Vele Snekers vinden
hier dan ook gedurende de week
einden verpozing. Afgelopen zondag
ging een groepje het water in. Al
verder wadend raakte men plotse
ling in een diepe kuil, onder het
wateroppervlak niet eerder opge
merkt. Het groepje ging meteen
terug, doch de 35-jarige mevrouw
G. v. d. Zee ging kopje onder. Zij
is de zwemkunst niet machtig en
dreigde het slachtoffer te worden.
Maar de 14-jarige Helên Kroon uit opofferingen deze Nathan zich ge-
de Drakenstraat, die wel kan zwem- troost voor zijn idealen, dan steekt
men, wist de reeds bewusteloze daar de enorme geldverspilling in
vrouw van een gewisse verdrin- onze welvaartsstaat schril bij af. We
kingsdood te redden. Terwijl de hebben hier wel oog voor de ellende
mannen sprakeloos toekeken, bracht in de wereld, we willen er best wat
zij mevrouw Van der Zee op het voor doen, maar het mag niet teveel
droge. Gelukkig waren er geen kosten. Er is een onwil om werke-
nadelige gevolgen voor de vrouw, lijk offers te brengen zoals Nathan
Bravo voor Helên! dat wel doet. Het is een kwestie van
kiezen. Prioriteiten aangeven
noemt men dat met een deftig
De echte stille plekjes worden hoe woord. Het komt er op neer, dat we
langer hoe meer ontdekt door de eenvoudig liever honderd gulden
recreatie-zoekende weekenders. Met aan de kant leggen om een duur
auto’s komen ze overal vandaan, luxe voorwerp te kunnen kopen,
Afstanden spelen blijkbaar geen rol dan een tientje over hebben, dat
meer. Als ze 's avonds huiswaarts een kind ergens in Afrika van de
keren, is het op de mooie stille hongerdood kan redden. We zijn
plekjes een geweldige rotzooi, meer bezorgd over eigen veiligheid
Papier, flesjes, plastic zakjes (en steken miljoenen in het mili-
en soms hoopjes met stukken closet- taire apparaat) dan dat we iets wil-
papier worden achtergelaten, „als len doen aan de tegenstellingen tus-
dank voor ’t aangenaam verpozen”, sen rijke en arme landen. Dure
Waar moet je er mee heen, niet- ruimtereizen hebben kennelijk een
waar? Je kunt het toch niet mee- hogere prioriteit dan de aanpak van
nemen in de auto? En een kuiltje een landbouwproject, dat van veel
graven is ook zo vermoeiend met betekenis voor een land als b.v.
dat warme weer. Een ander doet het India zou zijn.
immers ook en het kan toch best
zijn dat de kaboutertjes het ’s nachts
weer opruimenWaarom zou je
je daar dan druk over maken?
9 septemb r 1943 haalden de Duitsers
de klokken uit de koepel.
„BEVRIJDINGSGESCHENK”
Het lag voor de hand dat na de be-
vrijding onmiddellijk pogingen in het
werk werden gesteld om de toren van
een nieuw carillon te voorzien. Op ini
tiatief van de VVV werd een aktie
gehouden om bij de bevolking geld in
te zamelen voor dit doel. Maar voordat
deze aktie volledig tot ontplooiing
kwam, besloten de regenten van het
Old Burger Weeshuis in 1946 de ge
meente als „bevrijdingsgeschenk” een
nieuw carillon aan te bieden. Deze
beiaard werd gegoten door de firma
Van Bergen te Heiligerlee en omvatte
32 klokken. De speeltafel enz. werd
verzorgd door de fa. Eijsbouts te Asten.
Op 5 mei 1949 werd het klokkenspel
aan de gemeente overgedragen en in
gebruik genomen. Het werd weer be
speeld door Flucie van Bergen. In 1955
werd de beiaard met '5 klokjes uitge-
breid tot 37, zodat het volledig 3 okta
ven omvatte.
Stadsbeiaardier Van Bergen, die de
eretitel „pionier van de kleine bei
aard” verwierf, heeft zijn plaats ach
ter het „toetsenbord” tot augustus 1962
ingenomen. Hij werd toen opgevolgd
door Dirk S. Donker, die nog het
stokkenklavier bedient. Van Bergen
overleed op 12 februari 1963.
GEBREKEN EN VEROUDERD
De beiaard is bijna twintig jaar oud
en vertoont enige gebreken, terwijl de
speelinrichting in bepaalde opzichten
verouderd is. Een onderzoek van de
Nederlandse Klokkenspelvereniging
wees uit, dat het noodzakelijk is dat
alle kleine klokken door nieuwe wor
den vervangen. De speelinrichting zou
eventueel ook veranderd moeten wor
den. Dit onderzoek heeft plaatsgehad
op verzoek van b. en w., maar blijkens
verkregen prijsaanbiedingen zou de
uitvoering van de verbetering, de uit
breiding en het aanbrengen van een
nieuw systeem ongeveer f 96.000 moe
ten kosten. Met het oog op de finan
ciële toestand van de gemeente werd
besloten voorlopig van de verbetering
af te zien. Maar andermaal kwam het
Old Burger Weeshuis met een royale
geste: de stichting verklaarde zich be
reid f 50.000, beschikbaar te stellen
voor de uitbreiding en verbetering. De
Sneker raad nam het voorstel van b.
en w. om alsnog tot uitvoering over te
gaan aan en vorige week is hiermee
een begin gemaakt.
VAN KLEINE NAAR
GROTE BEIAARD
Het Sneker carillon was een z.g.
„kleine beiaard” van 37 klokken (3 ok-
Ondanks alle welvaart wordt er
meer gestolen dan ooit. Blijkbaar
is de hebzucht groot. Nog maar
nauwelijks is het nieuwe zwembad
Onze stadgenoot burgemeester geopend of er komen, evenals in het
Van Hout van Wymbritseradeel is oude, klachten van mensen die spul-
bij Koninklijk Besluit met ingang letj es kwijt zijn. Vooral portemon-
van 1 augustus herbenoemd als nees en horloges verdwijnen nogal
burgemeester. Gewoonlijk geldt een eens. De mensen wordt aangeraden
dergelijke benoeming voor de tijd geen waardevolle voorwerpen mee
van zes jaar. Zo lang zal de heer te nemen.
Aan het
wordt thans
steed. Deze week is men begon- den reeds
nen aan een reconstructie van kwartjes aan de kant te leggen,
het Schaapmarktplein. In het Niet iedereen is het overigens
midden is een opstaande rand met deze gang van zaken eens,
gemaakt, zodat men niet met de zoals te zien is op het bord met
auto door kan rijden. Binnen- de P. Daar is namelijk een
kort zullen hier, evenals op de strookje met het woord „PRO-
Marktstraat en het Leeuwen- TEST” op geplakt.
parkeerprobleem burg, parkeermeters komen,
alle aandacht be- Automobilisten wordt aangera-
nu dubbeltjes en
f
f*-
