No. 30.
Achttiende Jaargang.
1879.
NIEUWS- EN ADVERTENTIEBLAD
fis
3
KI
BOESWAR» WONSER ADEE1
I
tea
VOOR
BUITENLANDSCH OVERZIGT.
$xxxxxxxxxxxxxxxxxx$
DONDERDAG 24 JULIJ.
Bil
O
t.
i./d
ABONNEMENTSPRIJS: 80 Cents per 3 maanden.
Franco per post 95 Cents.
ADVERTENTIEPRIJS: 50Cts. van 17 regels. Ver
volgens 10 Ct. per regel. Overigens naar plaatsruimte.
l>e verkiezingen voorden <ile-
meenteraad te Boisward.
De Burgemeester van Wonseradeel brengt,
ter voldoening aan het bepaalde in art. 41
der gemeentewet, ter algemeene kennis, dat
door hem op Zaturdag den 26 Julij 1879,
des voormiddags om 11 uur, in het gemeen
tehuis te Boiswardvergadering van den
gemeenteraad is belegdten einde te be
raadslagen en besluiten over de hieronder
vermelde punten.
Boisward17 Julij 1879.
De Burgemeester voornoemd,
L. BRITZEL.
1. Notulen der vorige vergadering.
2. Nieuwe stemming over het voorstel
waarover in de vorige vergadering de stem
men hebben gestaakt.
3. Rapport van het onderzoek der reke
ningen van de armbesturen over 1878.
4. Aanvragen van C. v. Assen, C. M.
de LoosJ. H. Roorda en F. Grijpstra
om afschrijving op de aanslagen in de hoofd,
omslag.
5. Voorstel van Burgem. en Weth. naar
aanleiding van een resolutie van Ged. Sta
ten over de uitruiming van de Schraarderzijl.
6. Idem omtrent den aankoop van grond
ten dienste van de schoolstichting te Zurich.
7. Bestekken voor de slatting van de
Weerstervaart en vernieuwing van de Be-
delaarstille.
De verkiezingen voor onzen Gemeente
raad zijn voorbij. De vier aftiedenden zijn
herkozen. Met loffelijke erkenning zijner
verdienstenhebben alle vereenigingen den
heer T. van der Weij candidaat gesteld en
met zeer groote meerderheid is hij op eer
volle wijze herkozen. De herkiezing der
overige leden is té danken aan de samen
werking van katholieken en anti-revolutio-
nairen, en deze samenwerking is voorna
melijk gegrond op gezamenlijken tegenzin
tegen de staatsschool. Ook van liberale
zijde isvooral wat den heer Binkes be
treft zijn standpunt tegenover de staats
school de toetssteen geweest. Zijne admi
nistrative bekwaamheden zijne geschikt
heid en zijn ijver werden niet betwist en
in twijfel getrokken; maar, al werd erkend,
dat hij van tijd tot tijdgetrouw aan zijn
eedmeegewerkt heeft tot besluiten in het
belang van schoollokalen en onderwijzers
in beginsel is hij tegen het staatsonderwijs.
De vereeniging „Vooruitgang” kon hem
niet steunen als een candidaatdie de li
berale beginselen is toegedaan en de heer
Binkes zelf zou zekerlijk verbaasd hebben
gestaan, als hij zijn naam had gelezen, on
der degenen die door „Volksonderwijs” wor
den aanbevolenals bepaalde voorstanders
van het Staatsonderwijs.
Men maakt er den ‘liberalen een verwijt
van, dat zij het Staatsonderwijs als toets
steen aanleggen. Maar ik vraag, kunnen
zij anders met het oog op de Grondwet
Moeten zij niet zorgen, dat in den raad
mannen zitting nemen, die er voor zorgen,
met hart en ziel, dat „overal van overheids
wege voldoend openbaar lager onderwijs
worde gegeven
Sommigen gaan verder en zeggen, gelijk
het Bestuur der kiesvereeniging „Nederland
en Oranje” met niet weinig zelfverheffing
en met onbewezen beschuldiging „wij wen-
schen staatsrechterlijke gelijkheid voor alle
burgersook op schoolgebied. De liberalen
niet?
Tegen die beschuldiging kom ik in ver
zet omdat zijniet nu alleenmaar tel-
ring in de notulen verlangdtot grooto
blijdschap van de liberalen
Op nieuw is te Brussel een aanplakbil
jet waarin de koning met den dood bedreigd
wordt, gevonden aan den gevel van de kerk
Saint-Jean Nicolas.
De Gazette verzekertdat van de 167
kloosterzusters die als gemeente-onderwij-
zeressen werkzaam zijn36 officieel ver
klaard hebbenvan het kloosterleven te
willen afzien en in het wereldlijk leven we
der te keeren, wanneer zij geen dienst als
onderwijzeressen meer zullen mogen doen.
Te Brussel is een tabakswinkel afgebrand
in de rue de la Collinede eigenares en
drie kinderen werden een prooi der vlammen;
de oudste, een knaap van 14 jaren, ont
kwam op het dak. Men kent de oorzaak
van het onheil niet.
kensniet hier alleenmaar overal wordt
uitgesproken en herhaald. Dat onze Grond
wet in 1848 vooral op aandrang van en
door den invloed der liberalen is tot stand
gekomenweet elk die eenigzins bekend
is met haar geschiedenis en oorsprong. Aan
hen is te danken, het beginsel van „staats
rechterlijke gelijkheid voor alle burgers”,
dat daarin telkens wordt uitgesproken, „ook
op schoolgebied”, als het luidt in Art. 194:
„Het geven van onder w ijs is vrij, behoudens
liet toezigt der overheid en het onderzoek
naar de bekwaamheid en zedelijkheid des
onderwijzers.” Jahet geven van onder
wijs moet vrij zijn en blijvendat is onze
nadrukkelijke eisch. Dat weten de tegen
standers ook zeer goed en bij dagelijksche
ervaringdoch de schoen wringt elders.
Wil ik mijn kinderen in huis laten onder
wijzen wil ik ze niet naar de staatsschool
zendenmaar op een kostschool of eenige
andere school door particulieren opgericht,
dit staat mij volkomen vrij, maar ik denk
er niet aan te eischendat de Staat of de
Gemeente mij dan tegemoet kome in mijn
zwaardere geldelijke offers. Doch als nu
anderen ook hun bezwaren hebbenb.v.:
dat op de staatsschool geen bijbel gelezen
wordtgeen onderwijs gegeven wordt naar
hun bijzondere inzichtenzou dan de ge
meente voor deze bezwaarden scholen moe
ten oprichten of hen ontslaan van hun ver
plichtingen tegenover het Staatsonderwijs
Die dat willenwillen juist „geen staats
rechterlijke gelijkheid voor alle burgers.”
Waarom zou er voor deze bezwaarden eene
uitzondering moeten gemaakt worden? Zou
men de Israëlieten kunnen afwijzen, die ook
groote offers brengen voor hun bijzondere
scholen Waar zou het einde zijnindien
men allendie geen vrede hebben met het
Staatsonderwijszou willen ontslaan van
hun geldelijke verplichtingen in dit opzicht?
En toch, dat zou de eisch moeten zijn al
len' of niemandde wet kent geen bevoor
rechting. Dit geldt het beginselmaar wat
nu de toepassing betreft in (leze gemeente
vergete men nietdat hier van dubbele las
ten in ’t geheel geen sprake is. Onder het
kleine bedragdat wij in den hoofdelijken
omslag betalen, is stellig zoo goed als niets
voor het onderwijs. Zonder ecnig offer der
burgersvloeien jaarlijks duizenden voor
dit doel bestemd, in de kas der gemeente.
Die nu van het onderwijs dat van gemeen
tewege gegeven wordt geen gebruik maken
wilhij voorzie daarin naar eigen inzicht
hij is vrijmaar niemand verlange, dat an
deren de kosten dragen zullenvan wat
wij zelve noodzakelijk achten. Ik wijs dus
de uitgebrachte beschuldiging af, want de
liberalen willen juist volkomen gelijkheid
maar sommige tegenstanders van het Staats
onderwijs verlangen bevoorrechting in gel
delijk opzicht.
Ik heb nog een paar opmerkingen, naar
aanleiding van de rondgezonden strooibil
jetten. De eerste betreft de kiesvereenigin-
gen „Gelijk recht” en „Nederland en Oranje”,
de andere een naamloosgeteekend„ver
schillende kiezers.”
In de beide eerste worden de kiezers be
vreesd gemaakt voor eene „gemeentelijke
hoogere burgerschool” en eene „gemeente-
kweekschool”, die een van beide zullen tot
stand komenals de candidaten gekozen
mochten -worden van liberale zijde aanbe
volen. Deze middelen om op de verkiezin
gen te werkenacht ik onwaardigdat
onderwijzers zonder protest er tegen aan
te teekenen, hun naam daartoe leenen, onbe
grijpelijk.
De ouderen van dagen herinneren zich
hoe vroeger een Latijnsche school hier bloei
de ieder weet hoe de scholen voor meer
uitgebreid lager onderwijs tal van leerlin
gen lokkenhoe verschillende jongelingen
uit naburige dorpen en stedenjauit de
hoofdstad der provincie komenom van
het onderwijs gebruik te maken dat hier
gegeven wordt. Is dat niet eene eere voor
Boisward Zou uitbreiding van het onder
wijs indien mogelijk, niet gewenscht zijn,
is zij niet een offer waard en werpt zij geen
voordeelen af, niet alleen geestelijke, maar
ook geldelijke
En gesteld, dat eene gemeente-kweek-
school voor onderwijzers hier tot stand
kwam, zou dit, terwijl dan het rijk de helft
der kosten zou dragengeen zaak zijn van
zeer groot gewicht Iloevele onderwijzers
met hunne gezinnen zouden zich hier moe
ten vestigenvoor hoevele huisgezinnen
zouden de kweekelingeu zeer gewenschte
inwoners zijn? Waarlijk, tegenover het
jaarlijksch offer, dat deze instelling zou
kosten staan wel zeer groote voordeelen
die een goed deel der nijvere bevolking ten
goede komen zouden. In dit opzicht heb
ik dan ook betere gedachten van de her
kozen ledendan de Besturen der kiesver-
eenigingen die ik noemde. Ik vertrouw
dat mochten er vroeg of laat voorstellen in
den raad komendie op uitbreiding van
het onderwijs of oprichting eener nieuwe
instelling betrekking hebben, zij met ernst
en onpartigheid deze zullen onderzoeken en
beoordeelen, met het oog op het welbegre
pen belang onzer gemeentegedachtig aan
het voorbeeld onzer Vaderen, die toen hun
in Leiden de keus gelaten werd tusschen
ontheffing van lasten of de stichting eener
hoogeschoolzelfs in dat hachelijk tijdperk
het laatste kozenhun tot onvergankelijke
eere en hunner stad ook tot geldelijk voor
deel.
Ten slotte een woord van ernstige afkeu
ring voor het strooibiljetzonder naam.
Het doet mij leeddat dit verschenen is.
Die zich geroepen achten ter laatster ure
eene poging te doen ter versnippering van
stemmenmoeten den moed hebben hun
namen te noemen, gelijk ieder die tegen
personen in het strijdperk treedt. Wat mij
althans betreft, dan zeg ik en velen stellig
met mijliever lijd ik een neerlaagdan
dat ik een zege behaal met zulke middelen.
M. E. van der MEULEN.
De Vereeniging der antwerpsche Typo-
graphen heeft uit de antwerpsche premie-
loterij den prijs getrokken van 25,000 fres.
De penningmeester Sannes ontving het be
drag maar verdween er mede.
FRANKRIJK.
De bureaux van den Senaat benoemden
in de vorige week de commissie die de
onderwijswetten van Ferry zou onderzoe
ken. Van de negen leden zijn vier ten gun
ste en vijf tegen de wetten gestemd. Van
het aantal uitgebragte stemmen (265) wa
ren er 136 in ongunstigen en 123 in gun-
stij-en zin. Zes stemmen waren onzijdig.
De minister Waddington lichtte het ont
werp met een enkel woord toe. Hij bestreed de
beschuldiging dat de vrijheid der ouders er
door bedreigd werd. De wet wil alleen
eene vereeniging beperken, die zich steeds
eene vijandin getoond heeft der Regering
en wier leer eene ontkenning is der denk
beelden van den tegenwoordigen tijd, op
gevaar af, de fransche maatschappij in twee
vijandelijke partijen te splitsen. Het doel
der wet is, het onderwijs der jezuïten op
te heften, maar niet om de katholieke kerk
te benadeelen.
Er bestaat vrees, dat de Senaat de wet
niet zal aannemen; er zijn daarin nog te
veel leden, die aan spoken gelooven en
anderen, die ze kunnen laten zien. Maar
danja er wordt verzekerd, dat de Rege
ring heeft besloten, om dan de bestaande
wet uit te voeren, de jezuiten uit Frank
rijk te verbannen en de scholen der niet-
erkende congregratien te- sluiten. Natuur
lijk zal afgewacht worden, welke houding
de Senaat nog aanneemt. De Regering
schrikt niet tërug voor een conflict met
den Senaat en is vast besloten, om: indien
art. 7 of de urgentie van het ontwerp wordt
afgestemd, te steunen op de Kamer van
Afgevaardigden in haar plan, om tegen de
jezuiten en hun aanhang de bestaande wet
ten toe te passen.
Bij een koopman in de rue de Rivoli te
Parijs bood een knaap van 14 a 15 jaar
een baar zilver te koop aan, hij had dien,
zoo vertelde hij, 'gevonden op de quai d’
Orsay. „Dan moet gij die den commissaris
van politie brengen” zei de koopman en de
jongen ging heen. De weg, dien hij insloeg,
was echter de regte niet om bij den com
missaris te komen en de koopman zond
hem een knecht na, die een politie-agent
met de historie bekend maakteen geza
menlijk geleidden zij den jongen naar ’t po-
litie-bureau. Nu bekende hij, de baar ge
stolen te hebben van zijn vaderdie nog
moer in den kelder had. De politie deed
onderzoek en vond bij den vader een twin
tigtal baren van 1 a 2 kilogram. De vader
werkte bij een fabrikant van zilverwerken
BELGIË
De belgische clericale bladen zijntoen
de wet op het lager onderwijs afgekondigd
was en zij het berigt daarvan in hunne ko
lommen moesten opnemen in een rouwrand
verschenen omdat „de belgische jeugd nu
aan het atheïsme is overgeleverd.”
Zij manen de katholieken aan, niet mede
te werken tot uitvoering van die noodlot
tige weten om te beginnen noodigen zij
de thans vergaderde Staten der negen pro
vinciën uit de subsidien te weigeren, welke
ten behoeve van de scholen zijn gevraagd.
Reeds is of wordt hieraan gevolg gegeven
althans voor zooveel betreft de facultative
uitgavenwelke in zes provinciën, waar de
katholieken de meerderheid uitmakenniet
zijn of niet zullen worden toegestaan. In
de vier andere provinciën heeft de clericale
minderheid reeds verklaard, dat zij aan die
uitgaven hare goedkeuring onthouden zal.
Tegen een ander bevel van de bisschoppen
openbaart zich naar het schijnt meer verzet.
Zij hebben de deelneming aan de nationale
feesten in 1S80 verbodenmaar onder de
genen tot welke het verbod is gerigt zijn
slechts weinigen van zins zich er naar te
gedragen. In de Provinciale Staten van
Luik heeft zelfs de katholieke minderheid
verklaard dat die feesten door alle Belgen
zonder onderscheid van partij gevierd moe
ten worden en de opneming van die verkla-
XI
X
X
MwW -
WARDSCHE COURANT
■X
