NIEUWS- EN ADVERTENTIEBLAD
OtSWAft» Si® WONSERABSBL
HAABB.
h
Ie
buitenland.
K|
Negen en Twintigste Jaargang.
1890.
No. 7.
DONDERDAG 13 FEBRUARI.
BINNENLAND.
ju
DONDERDAG 13 FEBRUARI.
I
t
VOOR
k
n
e
n
n
s
e
n
n
ADVERTENTIEPRIJS: 50 Cts. van 1—7 regels. Ver
volgens 10 Ct. per regel. Overigens naar plaatsruimte.
e
I
a
I
r
j
’••T I
Ooststellingwerf. Bijna geen dag gaat
er voorbij of men ziet hier ontvluchte verpleeg
den uit Veenhuizen. In het begin dezer week
waren weder drie personen gedeserteerd, doch te
Appelscha door den rijksveldwachter aangehou-
echter weer eenvoudig genoegals men bijv, een
huis gehuurd heeft, om daarvan, door het beta
len der huur, in 30 jaar eigenaar te worden, dan
kan nauwkeurig berekend worden, hoeveel men
betalen moet, om in die 30 jaar de koopsom over
te leggen. Die koopsom moet de Vereeniging
erlangen, anders zou zij zelve te gronde gaan.
Wanneer derhalve iemand zeker wil zijn, dat hij,
binnen die 30 jaren stervende, dadelijk zijn woning
onbezwaard aan zijn vrouw, zijn kinderen, of
iemand anders kan nalaten, dan moet er een
middel bestaan, om die koopsom in korten tijd te
verkrijgen. Dat middel nu bestaat in de Levens
verzekering. De vereeniging sluit eene verzeke
ring, waardoor zij gewaarborgd wordt, dat haar,
zoodra de verzekerde persoon binnen de 30 jaren
terft, het vereischte bedrag zal worden uitbetaald.
De daarvoor noodige premie, die natuurlijk af
hankelijk is van den leeftijd van den verzekerde
en eenige andere omstandigheden, moet de huur
der natuurlijk betalen, en in verband daarmede
wordt zijn huurprijs geregeld.
Ziedaar in hoofdtrekken de beginselen, waarop
deze Utrechtsche onderneming rust, en waardoor
ook den werkman in den vollen zin des woords
een „eigen” haard verschaft kan worden. Wij
bevelen ze ter navolging aan niet als een toover-
middel dat alle maatschappelijke nooden wegneemt
Zulke toovermiddelen bestaan piet. Wat in den
loop der eeuwen ontstaan is, kan niet met één
slag veranderd worden. Daartoe hebben het kwade
zoowel als het goede te diepe wortelen geschoten.
Zeker kan dat niet door de bestaande orde van
zaken om te keeren, of door ruw geweld en ver
nietiging van kapitaal qn eigendommen. Wie bij
deze, door wereldberoerders en volksmenners aan-
geprezen middelen winnen mogen, zeker niet
de werkende stand, die slechts werk en daardoor
brood vinden kan, waar rust en orde heerschen
en een geregelde ontwikkeling plaats grijpt.
Green toovermiddel dus, maar wel een geleide
lijke weg, voor hen, die willen, om vooruit te
komen, door eigen krachtsinspanning, eigen be
leid, eigen spaarzaamheid, de eenige middelen
waardoor men vooruit kan komen in de wereld-
langzaam wel is waar, maar zeker, want die
middelen hebben nog nooit iemand in den steek
gelaten.
ABONNEMENTSPRIJS 80 Cents per 3 maanden.
Franco per post 95 Cents,
In een particulier schrijven uit Suriname
wordt bericht, dat aldaar het gerucht gaat, dat
Jhr. Mr. M. A. de Savornin Lohman met de
laatste mail zijn ontslag zou hebben aangevraagd
als Gouverneur van de kolonie.
In de Zeeuwsche gemeente Hoofdplaut, waar
zooals wij reeds enkele malen meldden, de za
ken door geschillen tusschen den Raad en het
Dagelijksch Bestuur „hokken” is men thans ge
naderd tot het vierde bedrijf van dat gemeen
telijk treurspel. Dinsdag verschenen de
beide wethouders dier gemeenten voor het kan
tongerecht, omdat zij de wegen, in onderhoud
bij de gemeente niet in een voldoenden staat had
den gehouden. De eisch was drie boeten ieder
van f25,— tegen elk hunner.
De uitspraak is bepaald op den 18en e. k.
Men meldt aan het Dgbl.
„Telkens wanneer voor het loterij kantoor aan
de Zeevischmarkt te Rotterdam een lijst met uit
gekomen nommers werd aangeplakt, kon men daar
eene arme vrouw vinden, die aan de talrijke om
standers een nommer opgaf, om te zien of het
was uitgekomen. Bij het uitkomen der le lijst
van de tegenwoordige loterij, stond het moedertje
er weer, en vroeg haar een der aanwezigen of ze
een briefje had, waarop ze openhartig bekende
altijd een nommer te onthouden, om te weten of
ze nog eens rijk zou worden. Spoedig was nu de
f3.50 ingezameld, en ons oudje werd een briefje
cadeau gedaan. Vrijdag nu deed ze weer de ge
bruikelijke vraag, en vernam tot haar groote blijd
schap, dat nu werkelijk haar nommer was uit
gekomen met f 1000.”
Bij bet verwerken van de zandmassa aan
den dijk, die vanwege de Hollandsche Ijzeren
•Spoorwegmaatschappij langs het hotel Zeerust te
Scheveningen wordt weggenomen, geraakten Za
terdag twee man der ploeg van twintig, die daar
aan den arbeid is, onder het zand bedolven. De
een wist zichzelf te helpen, de andere moest door
zijn kameraden worden opgegraven. Hij kreeg
een lichte kneuzing aan het been.
In zijne te Haarlem gehouden rede, waar
van wjj het fragment betreffende s lands weer
baarheid in dit blad overnemen, besprak de heer
Schaepman ook het belastingstelsel. Hij deelde
hierin onder anderen mede, dat hij het slapende
kapitaal gaarne eens uit zijne rust zou willen
wakker schudden.
Beteekent dit, dat de heer Schaepman wel ge
negen zou zijn een wetsvoorstel in te dienen op
de goederen in de doode hand
Zeker durven wij het niet zeggen, maar van
die zijde komende, zou zulk een voorstel onge
twijfeld de meeste kans hebben van aanneming.
Omtrent de ministerieele crisis verneemt
men nog slechts geruchten. Dit alleen schijnt
waar te zijn, dat het Kabinet bereid is aan te
blijven ook zonder den heer Keuchenius. De vraag
rijst dan echter, wie hem vervangen moet. Volgens
den Haagschen correspondent van de N. Gr. Ct.
zou de Katholieke partij er op aandringen, dat
een der haren met de portefeuille belast werd,
maar dan ging de steun der Standaard-pa.rtij voor
het Kabinet verloren. De fractie-Schaepman wil
den heer van Nunen niet, wegens zijne meening
ten aanzien van den algemeenen dienstplicht. De
heer des Amorie van der Hoeven, wien men gaarne
de portefeuille zou zien opgedragen, geeft de voor
keur aan zijn zetel in den Raad van State. De
gauche der anti-revolutionaire partij wenscht den
heer Wijnmalen, de droite den heer Groeneveldt,
lid van den Raad van Indië. Voorts wordt de
naam genoemd van den oud-Minister baion van
Goltstein. Alles bepaalt zich echter, zooals wij
zeiden, tot geruchten.
Eéne zaak nochtans blijkt uit die geruchten,
dat meer gelet wordt op de eischen der politieke
partjjen dan op de vraagwat is in het belang
van het land en de koloniën noodig
Dit is intusschen geen nieuwe grief; maar het
geeft toch telkens nieuwe ergenis, wanneer men
er weder getuige van is, dat voor Nederland als
de hoogste wet wordt beschouwd het partijbelang.
De heer Hovy deelt in de Heraut het
volgende mede
„Nog een dag voor de afstemming van zijne
begrooting, gaf Minister Keuchenius een treffend
bewijs van zijn ernstigen wensch, dat toch die
onteerende en vernielende Atjeh-oorlog spoedig
ophouden mocht. Persoonlijk niet op het Zen-
dings-congres tegenwoordig kunnende zijn, had
hij ds. Sikkel opgedragen, dat hij toch de ver
gaderde broederen, en inzonderheid de bedienaren
des Woords, in zijn naam zou uitnoodigen, telkens
den Heere aan te roepen en openlijk op den dag
des Heeren in de bedehuizen te smeeken, dat Hij
toch dien oorlog mocht doen ophouden”.
De Minister van Koloniën heeft gelijk, door
voorzichtig te zijn met het telegrapheeren van
de namen van de gesneuvelde mindere militairen.
Dat daarmee ook bij officieren leelijke vergis
singen kunnen voorkomen leert ons het volgende
voorval.
In het begin van den Atjeh-oorlog dienden bij
het Ind. leger twee zonen van Nederlandsche
generaals, de le luitenants Beekman en Beekman.
Beekman sneuvelde te Atjehzijn naam werd
overgeseind naar het Ministerie van Koloniën,
maar de eene of andere achtelooze telegrafist
maakte van Beekman, Beekman
Door deze vergissing heeft de generaal Beek
man zes of meer weken getreurd over het ver-
De Fransche Kamer heeft een voorstel van
den afgevaardigde Cazenove de Pradines, om de
verbanningswet van 22 Juni ’86 op te'heffen,
behandeld, maar het daarmede niet verder behoe
ven te brengen dan tot de algemeene beraad
slagingen. Met 328 tegen 171 stemmen besloot
de Kamer, niet tot de artikelsgewijze beraad
slaging over te gaan.
De Minister van Justitie bestreed dé opheffing
namens het geheele Kabinet. De wet is noodig
geweest tot handhaving der openbare rust en is
dat nog, zoolang er bij de verkiezingen monster
verbonden worden aangegaan als bij de jongste.
Bovendien is het ongerijmd, een wet af te schaf
fen op het oogenblik, dat zij wordt overtreden.
Het waarschijnlijkst is, dat de hertog van Or
leans morgen tot de geringste straf 2 jaren
wordt veroordeeld, maar dat President Carnot
den avontuurlijken jonkman onmiddellijk gratie
zal verleenen en over de grenzen doen zetten.
De leger wet van Juli 1889 zal art. 4 der ver
banningswet niet krachteloos maken, hoogstens
zal door deze juridieke spitsvondigheid de be
slissing een weinig vertraagd worden.
Een gerucht wil, dat Vorst Ferdinand van
Bulgarije slechts met moeite door zijne Ministers
is afgebracht van het plan, om afstand te doen,
zóó pijnlijk had hem de ontdekte samenzwering
aangedaan.
Dat majoor Panitza en eenige andere van
hoogverraad beschuldigden reeds zouden zijn ter
dood gebracht, is niet bevestigd. De vrienden
van Rusland hebben ook hier de hand in ’t spel
gehad, blijkbaar om de driften van hun aanhan
gers te ontketenen.
Nu reeds wordt het gerucht verbreid, dat men
den jeugdigen Koning van Servië hij wordt
in Augustus pas 14 als hij meerderjarig is
met eene Russische Prinses wil laten trouwen.
den en een nacht in zijne woning geborgen met
het doel ze des anderen daags naar de kolonie
terug te brengen. Het bleek hem evenwel des
morgens, dat ze nogmaals gedeserteerd waren,
weshalve hij van de reis naar Veenhuizen, voor
welke thans geene vergoeding meer wordt toe
gekend, verschoond bleef. Waar waren onze
vrijheidlievende mannen gebleven? Zij waren
den weg naar Smilde ingeslagen, hadden zich
aan de Friesche scheid in eene trekschuit ver
borgen en zaten des morgens heel gezellig om
een vuurtje, dat zij met behulp van lucifers in
de schuit hadden aangelegd. De eigenaar van
het vaartuig stond niet weinig verwonderd toen
hij rook uit den schoorsteen zag opstijgen en bij
onderzoek de drie avonturiers ontdekte. Toch
was hij nog medelijdend genoeg om ze niet da
delijk te verdrijven, maar ze tijd te gunnen zich
voor de afreize gereed te maken. Des avonds
gevoelden de vluchtelingen reeds heimwee en be
stond bij hen het plan zich weer bij de politie
aan te melden ten einde zoo spoedig mogelijk
in Veenhuizen terug te komen.
Achlum. De heer T. J. Swierstra van Schar-
negoutum heeft hier een keurige lezing gehouden
over de zuivelbereiding in Denemarken, in welk
land hij ze ten vorigen jare zelf grondig heeft
leeren kennen. In korte trekken deelde spreker
iets mede over het land en zijne bevolking, wat
hem aanleiding gaf om tot titel van het onderwerp
te nemen „Een lief landje.” Tot dat onderwerp
zelf overgaande, vertolkte hij zijne hoorders in
de eerste plaats het oordeel van prof. Segelcke
„Niet door het volgen van een bepaald systeem
maakt men een fijn product, maar om dat te
maken, moet men beschikken over practische
bekwaamheid en degelijkheid.”
Dat de Deensche boter zoo hoog in prijs was,
kwam: le. door eerlijkheid in den boterhandel,
2e. door ruimschoots vakonderwijs, 3e. door
krachtige medewerking en financieelen steun der
regeering, 4e. door fabriekmatige verwerking
der melk.
In Denemarken kwam 1 Mei 1885 reeds eene
wet op de margarine in werking, bedrog werd
er in geenen deele gepleegd. Het vakonderwijs
werd gegeven door zuivel-consulenten, in zuivel-
scholen en op eene landbouw-academie. In 1860
was 'jirof. Segelcke reeds zuivel-consulent. Nu
zijn er 3 staats-consulenten en dan nog particu
liere consulenten. Aan 28 fabrieken op Funen
vindt men een consulent. Daardoor ontstaat
éénheid in bewerking en een groote hoeveelheid
boter van de zelfde qualiteit.
Spreker had de boerderij vanFrau Hanna Nielsen
te Overöd, 2 uur sporens van Kopenhagen, be
zien. Uit deze boerderij bekomt de koning ei
ken dag een K.G. boter. Alle dagen reist ze
zelf naar de hoofdstad om hare waar te verkoo-
pen. Het kenmerkende van vele zuivelscholen
is, dat ze meest door particulier initiatief in het
leven zijn geroepen met subsidie, dat men altijd
van de practijk is uitgegaan, dat de leerlingen
steeds bij den directeur in wonen, dat de leer
tijd kort is.
De veeteelt is in Denemarken het belangrijk
ste van het geheele landbouwbedrijf en uit dien
hoofde een voorwerp van voortdurende zorg der
regeering. Tot die voortdurende zorg behoort,
dat de zuivelbereiding een studie is en een eigen
docent heeft, prof. Segelcke aan de landbouw-
academie in Kopenhagen en drie staatsconsulen-
ten. Op het budget worden belangrijke sommen
toegestaan voor onderzoekingen op het gebied
van landbouw en veeteelt onder leiding van do
cent Fjord, terwijl de Deensche stoombootmij.
subsidie ontvangt, alsmede onbemiddelde leer
lingen.
Heel Denemarken is bouwland. Daar werden
boerderijen, Herregaards, aangetroffen van 590
600 kooien, maar de Coöperatie was voor de
kleinere landbouwers een weldoende fee geworden.
De oprichting van fabrieken heeft ontegenzegge
lijk de inkomsten van de landbouwers vermeer
derd. Denemarken levert nu niet alleen eene
groote hoeveelheid, maar ook veel meer éénsoor-
tige boter dan voorheen, zoodat de Deensche
boter in zijn geheel beschouwd een uitnemende
handelswaar is en de renommée op de wereld
markt bezit.
Verder haalde spreker aan, dat er een eigen-
erfde boerestand bestaat en ook aan volwassenen
onderwijs (Höiskole-onderwijs) wordt verstrekt.
Daarna kwam hij op de toestanden in ons land
en achtte de fabriekmatige verwerking van het
zuivel de beste. Ten slotte wees hij er op, dat
we de wereld-concurrentie eerst dan het hoofd
kunnen bieden als Nederland met een net van
zuivelfabrieken is bedekt en die fabrieken staan
onder directe leiding van bekwame directeuren
en onder indirecte leiding van consulenten en
als allen, die belang bij de zuivelbereiding heb
ben lid zijn van een nog op te richten bond, die
men zou kunnen noemen de „Nederlandsche zui-
velvereeniging”, zooals Denemarken heeft „Danks
Meieris tforening.” We kunnen bij dezen niet
nalaten den heer S. een woord van welgemeen-
den dank toe te brengen. Fr. Crt.
Te Haarlemmermeer had de 52 jarige werk
man A. 8. de vorige week bij het boomen rooien,
het ongeluk een boom op zijn voet te krijgen,
tengevolge waarvan hij achterover op een boom
viel.
Thans is de man aan de bekomen inwendige
kwetsuren overleden, eene vrouw en 5 kinderen
onverzorgd achterlatende.
De bladen hebben indertijd gewag gemaakt
van de stichting te Utrecht van een straat met
werkmanswoningen.
Dat is niets bijzonders, zal men zeggen.
Neen, dat is ook niets bijzonders. Werkmans
woningen worden er genoeg gebouwd, en men
zou, dit zoo aanziende, tot de gevolgtrekking komen,
dat het verhuren van zulke woningen geen slecht
zaakje is.
Die woningen waren echter netjes en doelmatig
ingericht. Ook dat is intusschen zoo'n groote
bijzonderheid niet meer. Sedert zich op verschil
lende plaatsen in ons land Maatschappijen en ver-
eenigingen met de verbetering van werkmans
woningen hebben bezig gehouden, zijn bijzondere
personen wel gedwongen geworden, dien weg ook
te bewandelen, terwijl bovendien de verordenin
gen omtrent het bouwen in vele plaatsen beletten,
dat er nog weer van die krotten en sloppen ont
staan, waarin vroeger, en nu soms nog, een werk
man met zijn gezin een onderkomen moest zoe
ken.
Die woningen hebben een fraai aanzien, en
zijn met smaak ontworpen en uitgevoerd. De
mooie, oud-Hollandsche geveltjes aan de breede
straat trekken den bezoeker aan, en leveren het
bewijs, dat men den schoonheidszin bevredigen
kan zonder groote kosten te maken. Het zit hier
niet in de kostbaarheid der bouwstoffen noch in
den overvloed van versierselen, maar in de teeke-
ning, in de schoonheid en het afwisselende der
lijnen.
Dat is wel iets bijzonders, iets zeer bijzonders
zelfs, zooals ieder zal toegeven, die zich de ver
velende straten in de nieuwe wijken onzer kleine
en groote steden, voor den geest haalt, met haar
eentonige lijnen en eenvormige huizen, waarin
het eenige offer, dat er aan goeden smaak en
kunstzin gebracht wordt, bestaat in eenige dik
wijls geheel misplaatste aanhangsels van gebak
ken aarde.
Dat is dus iets heel bijzonders, maar het meest
bijzondere is het niet. Dit toch is, dat de huur
der, niet meer huur betalende dan hij voor soort
gelijke woningen, misschien minder hecht en sterk
en wel-doortimmerd en zeker minder schoon, aan
een bijzonderen eigenaar doen moet, daarvan na
verloop van een dertigtal jaren eigenaar wordt.
Hoe kan dat
Wel, heel eenvoudig. De bedoelde woningen
zijn gebouwd door eene zoogenaamde coöperatieve
vereeniging. Menschen van kennis en bekwaam
heid hebben het plan ontworpen en uitgewerkt
welwillende kapitalisten hebben het noodige geld
tegen matige rente voorgeschoten, en degelijke,
knappe werklieden hebben de vereeniging ge
vormd. De zaak is goed en deugdelijk overwo
gen en nauwkeurig berekend en wij staan er voor
inop de grondslagen, die te Utrecht zijn aan
genomen, kan men allerwege hetzelfde doen. Er
is geen aasje liefdadigheid bijzooals wij zeiden,
voor het benoodigde kapitaal wordt wel een matige,
maar toch voldoende rente betaald alle kosten
van onderhoud enz. worden uit de huursom ge
kweten en dan wordt men toch nog eigenaar
Hoe kan dat?
Omdat de ondernemingswinst beschikbaar blijft.
Als een bijzonder persoon huisjes bouwt en ver
huurt, doet hij dat niet om er een matige rente
mee te maken van zijn geld. Hij wil er wat aan
verdienen, dikwijls zelfs er een bestaan in vinden.
Welnu, die verdienste valt bij deze onderneming
vrij en is voldoende om in ongeveer 30 jaren het
kapitaal te vormen, dat de Vereeniging in het
huisje gestoken heeft.
Op soortgelijken grondslag zijn ook reeds in
andere plaatsen woningen gesticht. Maar er is
te Utrecht nog iets bij, wat naar wij meenen,
elders nog niet bestaat. Men kan te Utrecht nl.
niet alleen door het betalen der huur na verloop
van zeker aantal jaren eigenaar worden, maar
men kan zich daarbij den eigendom verzekeren
onmiddellijk na den dood van den huurder, zoo
die mocht voorvallen binnen den tijd, waarvoor
de huur is aangegaan. Men betaalt daarvoor na
tuurlijk een hoogere huur. Ook die zaak is
Bolswardsche Courant
4
3
M
l
i
i
i
3
1
3
f
i u
I
s
