NIEUWS- EN ADVERTENTIEBLAD Aftö £N WONmWm VoorheenentasteAmsterdam. 1891. Dertigste Jaargang. No. 6. BUITENLAND. BINNENLAND. DONDERDAG 5 FEBRUARI, DONDERDAG 5 FEBRUARI. VOOR o N. C. ABONNEMENTSPRIJS80 Cents per 3 maanden. Franco per post 95 Cents, ADVERTENTIEPRIJS50 Cts. van 1—7 regels. Ver volgens 10 Ct. per regel. Overigens naar plaatsruimte. Heerenveen, 30 Jan. Heden stonden voor ’t kantongerecht alhier terecht 12 leerlingen der H. B. S., beschuldigd op 7 Januari j. 1. op het terrein der IJsclub „Thialf” zonder vergunning der Directie te hebben schaatsen gereden. De jeugdige beklaagden bekenden op de ijsbaan te Dan moet den grond natuurlijk ook alle zorg gewijd zijn. En dat wordt nu wel terdege betwist Hoe is dat zoo Eene vraag, die enorm veel zegt., laten we uiterst voorzichtig zijn we hebben niet den minsten aanleg wereldhervormers te zijn, anders diende ons het antwoord zoo maar fluks ingegeven te worden. Is de boer niet berekend voor zijne taak Hij is hier niet dom, dikwerf vrij wetenschappelijk. Is hij onverschillig Hij is ernstiger en bij lange na niet zoo door weelde verwend als vroeger hij is practisch, maar Kan hij geen „volk” krij gen ter hulpe Honderd voor een en goed ge willig ook, en overvragen doen ze niet, al was het enkel daarom dat onder hen de arbei ders de concurrentie overgroot is Als toch een arbeider vaak nog geen halven gulden door een in een geheel jaar verdient, dan wil dat Tweede Kamerlid, die hem sparen, sparen wou opleggen ja wat? de proef op zich zei ven nemen En het is niet de boeren-arbeider alleen, het is de werkman in zeer ruimen zin, die over wer keloosheid klaagt. En nu is er gezegd, dat de jenever de schuld heeft De boerenarbeider, en in vele gevallen ook de andere arbeiders hebben zich zoover mijn geheugen gaat nooit daaraan schuldig gemaakt, dat ze zich ooit in drank te buiten gingen. Wei werden er tal van hectoliters sterken drank verzwolgen, doch dit geschiedde niet door hen, die we hier op ’t oog hebben. Het drankgebruik is overigens zeer afnemend en daaraan, lezer, (het kan gemakkelijk aangetoond worden) heeft veel ten goede uitgewerkt... de Volkspartij. Ge schrikt en ziet iets vuurroods en iets socialistisch Och, kom, wees gerust We zullen bedaard eens praten en toekijken schrik niet p, - I Het is een ongeluk, dat allen hooger op willen en schier niemand meer blijft in het beroep zijns vaders. Kennis is macht, ja, maar men vergeet een klein woordje van drie letters, nl. „vakken nis.” Wie, als jongmensch zonder middelen, in het beroep zijns vaders blijft, of anders een een voudig, maar winstgevend beroep kiest, en dan zooveel mogelijk zijn kennis, ook op ander gebied uitbreidt, doet wijs, en komt ver in de wereld. De andere weg leidt tot het „geleerde proleta riaat,” dat in Rusland de nihilisten voortbracht, en overal ontevredenen kweekt. In de groote steden echter, en vooral in de hoofd stad des rijks, is er nog een ander euvel, waarop ik vooral de aandacht wilde vestigen. Vroeger kwamen in het voorjaar heele troepen stucadoors hier. Het waren eerzame, vlijtige Duit- schers, die in der lieben Heimath vrouw en kin deren hadden. Zij werkten van den morgen tot den avond, leefden hoogst sober en gingen met een aardig buideltje weg. Thans komen er velen, zeer velen te Amsterdam om daar werk en brood te zoeken, maar brengen vrouw en kinderen mede De huishuur is hoog, de vrouw vindt niet altoos gelegenheid er wat bij te verdienen en de man moet, behalve zichzelven zijn gezin onderhouden. Het is al mooi, als zij niet armlastig worden maar van sparen of garen is natuurlijk geen sprake. Er zijn zelfs voorbeelden van dienstmaagden, zoogenaamde buitenmeiden, die moeder en broer medebrachtenbroer zou hier wel werk vinden Met de laatste groote internationale tentoonstel ling daar ter stede, moest men zelfs een comité voor de noodlijdende Franschen vormen, die bij zwer men hierheen waren gekomen en overcompleet waren. De groote vraag naar „buitenmeiden” is thans zoowat over. Eerst maakten de Amsterdamsche dienstmeisjes, die uit den vierden stand kwamen, die uit den derden stand worden allen winkel juffrouw of schooljuffrouw het zóó bont door hare hooge en steeds hooger wordende eischen en gebrek aan werklust, dat men eene buitenmeid een voorrecht beschouwde. Deze kenden al de streken niet, en hadden ook geene connecties in de stad. Zoodra echter de buitenmeiden merkten, dat zij in trek waren, wilden allen in de hoofdstad gaan dienen en er waren er wel eens onder, die gegronde redenen hadden, om haar nederig dorpje of land stadje den rug te keeren. In dit geïmporteerd artikel als ik het eens zoo noemen mag kwam dus spoedig de klad. In velerlei takken van nijverheid zijn de bakens verzet. Het knoeien met het brood en de verval- sching der melk gaven aanleiding tot het oprich ten der broodfabrieken en der inrichting, die thans bacteriën-vrije melk levert. Alles wordt thans coöperatie. Onze begrafenissen zelfs worden be zorgd door een begrafenis-vereeniging. Wie zijn tijd begrijpt, tracht in dienst van zulke groote ver- eenigingen te komenhij heeft zijn vast honora rium en kent geene zorgen. Maar verscheidene kleine bazen, vooral in het aansprekersvak, bedan ken daarvoor hartelijk. In het broodvak en de melkslijterij sukkelen eenigen zoo wat voort, an deren leggen zich met nieuwe energie op hun vak toe en trachten gelijken tred met het buitenland te houdenzoo hebben wij daar ter stede twee bakkers van luxebrood en dessert-tafelbeschuit, die overheerlijk baksel leveren. De beide winkels wor den vaak door de klanten bestormdhet is geene brood- maar eene geldwinning. Goede wijn be hoeft geen krans, ook onze banketbakkers worden door het publiek in lekkere en niet lekkere on derscheiden. Vroeger was de leefwijze veel, veel eenvoudiger tal van dingen, die thans ons leven veraangena men en als onontbeerlijk worden beschouwd, waren toen onbekend. Het leven wordt in dit opzicht gemakkelijker maar duurder en daardoor de strijd om het bestaan voor velen zwaarder. Ik heb wel eens van kleine plaatsen hooren zeg gen, „dat men er zijn geld niet kon uitgeven.” Van Amsterdam is het tegenovergestelde waar er behoort een vast karakter toe, om niet met den stroom mede te gaan en beneden zijn inkomen te blijven. Hier allerlei verlokkende koopjes schande koop, hoor daar volksvoorstellingen en volks concerten de laatste voor één dubbeltje! Wel, mensch, je verbrandt thuis meer aan licht en vuur „Ja, maar de verteringenje kunt toch niet op een droogje zitten Daar liefdadigheids-uitvoerin- gen en fancy-fairs, waar men niet op het geld mag zien ’t Is immers voor de noodlijdenden Pas op, dat gij er later zelf niet toe vervalt. Een stui ver een brief en 7 centen de tram’t Is geen geld, maar vele kleintjes maken het budget hooger. Zuinigheid en spaarzaamheid schijnen de wereld wel uit Thans rijdt men in zijne jeugd en loopt opzijn ouden dag vaak in een gescheurd gewaad. Vroeger werkteen ploeterde men in zijn jeugd, om opzijn ouden dag te kunnen rustenmen liep zoolang men goede beenen had, en men kon rijden, zoodra de onderdanen den arbeid staakten. Men klaagt over slechte tijden, en zoekt thans, vooral te Am sterdam, alles op den staat te schuivenonderwijs, reiniging, voeding, ja de opvoeding zijner kinderen. De „staat” is een abstractumde nijvere en ge goede burgers moeren de kosten dragen. Men vergete niet, dat juist de woekerplanten vaak den boom dooden. Men berekent, dat gedurende dezen winter in Friesland meer dan 200 hardrijderijen op schaatsen zijn gehouden, en dat de gewonnen prijzen gezamelijk ruim f 15,000 hebben bedragen. Er zijn personen geweest, die achtereenvolgens verscheidene honderden guldens bij die wedstrij den hebben gewonnen, één weinig minder dan f 1000. Neemt men hierbij in aanmerking, hoeveel duizenden guldens die hardrijderijen buitendien aan uitgaven van allerlei aard hebben gekost, en hoeveel geld vooral ook door de bezoekers uit andere plaatsen werd verteerd, dan komt men tot het besluit, dat, al moge koude en gebrek tijdens dezen winter zijn geleden, er echter ook een aanzienlijk bedrag aan geld in de wandeling is gebracht. Al tracht men haar nog zoo goed te ver bloemen, de waarheid moet toch eindelijk wor den gezegd de wereld loopt op een einde we zijn in ’t laatste der dagen, want we zien vreemde dingen gebeurenCrispi is gevallen en de soldaten in Portugal zijn revolutie gaan maken. Nu mag men beweren, dat in deze woelige tijden de Portugeesche soldaten in hun rol zijn gebleven niemand toch zal durven volhouden, dat Crispi’s val van weinig beteekenis is. De mannen van Bismarck’s stempel gaan ver dwijnen hij zelf is voorgegaan, de Oostenrijker is gevolgd, thans is het de Italiaan, die bewijst, hoe andere tijden, andere maatregelen noodig hebben, hoe de gedachten vooruitgaan en de stroom hem meesleurt, die zijn kracht niet kent of die haar miskent. Lang heeft Crispi gestreden tegen de drukking, die van onderen op steeds sterker werd en sterker, hoe hij ook trachtte haar te vernietigen, hoe hij zich ook heeft gewend en gekeerd en in bochten gewrongen. Zaterdag is plotseling Italië’s eerste minister van zijn voetstuk geworpen en, zegt men, grootendeels door eigen schuld. Zijn ongebonden verwijten naar ’t hoofd van vroegere regeeringen deden velen zijner vrienden zich van hem afwenden zelfs de minister van publieke werken is veront waardigd van de ministerstafel opgestaan en heeft de zaal verlaten. Een storm stak op, toen in zijn drift Crispi de grove beleediging van ’t spreekgestoelte slingerde, dat de vroegere regee ringen slecht waren geweest, slaven van den vreemdeling. De dag van Zaterdag zou een harde dag wor den voor het ministerie, daarvan was men ver zekerd. De politiek toch, die in den laatsten tijd gevoerd werd en vooral de financiëele, had zich veel vijanden weten te bezorgen. Men riep om bezuiniging, steeds bezuiniging, en de minister Guinaldi antwoordde met verhooging van rechten Men vroeg vermindering of afschaffing van inkomende rechten op graan men beweerde, dat in onzen tijd, nu alles prevelt van vrede, vermindering der uitgaven van oorlog en marine iets was, dat van zelf sprak. En al die bezwaren moesten door Crispi Zaterdag uit den weg worden geruimd, zoo goed het ging, ze waren hem echter te machtig, hij is bezweken in den strijd. Het vertrouwen, dat de Kamer in hem had is verdwenen: met 186 tegen 123 stemmen heeft men hem het vertrouwen opgezegd. Des avonds ten tien uur heeft Crispi de por tefeuille ter beschikking gesteld van'den Koning. Men beweert, dat Z. M. deerlijk in de knel moet zitten over de vraag, wie nu eigenlijk moet re- geeren, want de Kamer is als zoo menig andere, visch nog vleesch, en men weet niet welke partij sterk genoeg zal zijn om ’t schip van staat in een goeden koers te brengen. De koning zal het gewone middel ter hand grjjpen, verwacht men, en een kabinet samenstellen, dat gewoonlijk ca binet d’ affaire wordt genoemd, doch dat, om duidelijk weer te geven wat het is, het laatste woord zeer goed kon ontberen. In allen gevalle zijn er in Italië velen, die jubelen nu Crispi is gevallen en die reeds een nieuwe, schitterende toekomst zien. Want de val van Crispi is, jui chen zij, de bevestiging van den vrede. Als een bewijs hoe benauwd de visschen het in sommige wateren krijgen, kan dienen, zegt de Zaanl. Cl., dat de molenaars in het Westzijderveld deze week prachtige baarzen met de hand konden pakken in de brandbijten, die bij de molens gehakt waren. Sommigen gingen met ettelijke ponden naar huis. De groote visch- handelaars te Zaandam hebben veel moeite de visschen in het leven te houden en moeten da gelijks andere plekken tot bewaring zoeken, daar het water op de meeste plaatsen in een toestand verkeert, dat het alle visschen doet sterven. In de Wiel bij Dijkstaal, gem. St. Maarten, was een groot net onder het ijs gesteld, dat bij het ophalen zoo veel snoek, groote baarzen en pa ling bevatte, dat men zich onmiddelijk tot een grooten vischopkooper moest vervoegen om man den, ten einde den voorraad te bergen. Op boe renwagens werden ze naar den trein te Schagen gebracht. Men schatte de vangst op plus minus 3000 KG. In de Ned. Sport lezen wij het volgende „Aan de bad- en zweminrichting aan de Ruy- terkade te Amsterdam is thans het zwemmen ge staakt, omdat het openhouden der bijt met te veel moeite gepaard ging. In Gouda wordt nog steeds door 4 heeren ge zwommen. Naar men zegt, doen deze heeren dat, om zich tegen de koude te harden. Ook de heer Dudok de Wit baadt nog steeds eiken morgen te 7 uur in de Vecht. Dat er personen zijn die liever wat koude en wind trotseeren dan zich het genot van zwem men gedurende den winter te ontzeggen, laat zich begrijpen, al kan men het ook een waagstuk noe men doch dat men denkt zich tegen de koude te harden, door ontkleed eenige seconden aan noordoostenwind blootgesteld te zijn, bevreemdt ons ten zeerste en is zeker een middel tot har ding, dat niet bekend is bij de medische facul teit en zoo men zulks placht te noemen, „een middel erger dan de kwaal”. Ter inlichting van velen, die vragen of dit zwemmen gezond genoemd mag worden en nut tig voor het lichaam, diene nog bovendien dat wij alleen gezond, hardend en nuttig achten het zwemmen in zeer koud water in een tochtvrij lokaal, zooals dit b. v. geschiedt te East-Hourne, Sussex (Engeland). Hetzelfde effect evenwel wordt o. i. verkregen door het nemen van krachtige, ijskoude straal- douches, evenzeer te nemen in een verwarmd, tochtvrij lokaal”. Naar aanleiding hiervan wordt ons van be trouwbare zijde medegedeeld, dat de heer Dudok de Wit, zoolang hij geregeld gebruik maakt van het zwemmen, een zeer goede gezondheid geniet. Hij gaat evenwel nimmer ontkleed te water, zoodat de koude wind niet met het bloote lichaam in aanraking kan komen. hebben gereden, doch hadden op de eerste waar schuwing het verboden terrein verlaten. Zij ont kenden den baan vernield te hebben. Bij den hoofdingang had geen bord gestaan met het op schrift Verboden toegang. De kantonrechter maakte er hen attent op, dat in de Heerenveen- sche Couranten was bekend gemaakt, dat, wan neer men op ’t terrein mocht rijden, een vlag uit ’t logement De Zon zou hangen, waarop de be klaagden in koor antwoorden: „Wij lezen geene couranten”. De ambtenaar van ’t Openbaar Mi nisterie vroeg voor de beklaagden vrijspraak, op grond, dat het hun ten laste* gelegde wettig noch overtuigend bewezen was. De kantonrechter ver maande daarna de beklaagden, om niet weder zonder permissie op de baan der IJsclub te rijden en bepaalde de uitspraak op 7 Febr. a.s. De Sum. Crt. schrijftEenigen tijd geleden is in dit blad een noodkreet aangeheven om koffie, doch, naar wij vernemen, zonder eenig gevolg; koffie voor het dagelijksch gebruik is en blijft voor velen op Sumatra langs eerlijken weg onbereikbaar. Men meldt ons, dat er in de bin nenlanden Europeanen zijn, die slechts bij feeste lijke gelegenheden een kop koffie kunnen gebrui ken, mits het product van elders is ingevoerd. Een onzer klagers ontvangt zijn koffie, gebrand en wel, in blikken uit Gouda; een ander drinkt het aftreksel van geroosterde koffieblade ren, een derde moet zich behelpen met thee. Zou hierin niet te voorzien zijn, door b.v. kleine hoe veelheden koffie voor dagelijksch gebruik, tegen zekeren prijs, bij de pakhuizen verkrijgbaar te stellen In het Nieuwsblad voor den Boekhandel komt een advertentie voor van een boekhande laar, die beleefd verzoekt, „om gezondheidsre denen voorloopig geen wissels of kwitantiën op hem af te geven, aangezien deze niet geaccep teerd worden. Iemand uit den Helder, vader van een tal rijk gezin, heeft zich heimelijk naar Amerika begeven, eene vrouw met negen onverzorgde kin deren in armoede achterlatende, waarvan het jongste tien dagen. De Haagsche correspondent van de N. Gr. Ct. deelt mede, dat een deel van de f 50,000 uit de Staatsloterij op het lot gevallen is, dat eenige politie-agenten gezamenlijk hadden genomen. Men schrijft aan de Arnh. Ct. uit den „noordelijken hoek” De toestanden in dit oude gewest zijn „verward”. Overal in den lande, en zelfs in heele werelddeelen is dit het geval zekerDoch voorzoover ons Nederland schijnt Friesland de niet benijdenswaardige eer te ge nieten, „verward” te zijn bij uitnemendheid, en al is het niet reddeloos het volk kon eens redeloos worden. Maar gelijk men bij een stilstaand water al weinig verneemt van den onverpoosden strijd „om het bestaan” van visschen en andere inboor lingen van dat terrein, zoo ook wel in Friesland. Niemand is nog in arren moede vermoord, nie- mands huis in brand gestokenook zelfs van aanrandingen verneemt men nietEn toch elk weethet spookt Een overzicht op het bewogen terrein is zeker niet kwaad. Welnu, wagen we ons eens aan dat heldenstuk, altoos naar onze krachten Voor zoo’n 20 jaar was er sprake van „het rijke Friesland” en zou toen de oude heer van de Dordtsche Synode in 1618 en 19 nog eens hebben kunnen zeggen „al heeft Vriesland vroe ger den naem gehadt van ietwat rouw ende wilt te sijn, so bevindt men dat nu al contrary Het is een gewest druypende van vettigheit” enz. Het land zal nog wel van „vettigheit” willen druypen, naar me dunkt. Het gewest heeft voor een goed deel puike gronden. Zijn beste vriendin is de koe, het rund. En de koezij is onbe slist best. In- en buitenlander vraagt naar rund vee van Friesch rasBelg en Hollander Span jaard en Braziliaan. De koe heeft geen schuld Landbouw en veeteelt was hier sinds jaren en eeuwen de hoofdbron van bestaan. En het volk was een volk van boter; de boter was jaren ge wild en men scheen aan te nemen, dat ten eeuwigen dage Sneek de voornaamste botermarkt zou zijn en Engeland bet eeuwigdurend débouché voor die boter. Men heeft het beleefd dat een particulier den boer een gulden per oud pond betaalde, en dan nog kreeg men wel een norsch gezicht toe en moest men nog erkentelijk zijn wel van den boer bediend te mogen worden. Fabrieksarbeid beteekende altoos weinig. Ook vele soorten van fabrieken en trafieken, welke nogal voorkomen, zijn er niet; zoo is er voor zoover ik weet geen enkele bierbrouwerij 1). In de laatste jaren zijn veel zuivelfabrieken gesticht en nog maar kort is de zuivelschool van Bols- ward in gang, doch daartoe werd men als door nood gedwongen. We laten visscherij en jacht ook onbesproken. Maar landbouw en veeteelt zal wel dicht in de buurt zijn van handelgroot- en kleinhandel en eigenlijk de handel in al zijne veelomvattende beteekenis en verscheidenheid. Maar als er handel zal wezen in producten van eigen grond voor uitvoer, moeten noodwendig die producten zelven in ruime mate aanwezig zijn. Ze moeten gewild zijn ook en voor den boer, en voor den handelaar nog wel terdege gewild. r Bolswardsehe Courant k I) Vroeger vele. Ook waren er jeuever-stokerijeu maar de laatste zijn vast voor wel 40 jaren verdwenen.

Kranten in de gemeente Sudwest-Fryslan (Bolswards Nieuwsblad, Sneeker Nieuwsblad en Friso)

Bolswards Nieuwsblad nl | 1891 | | pagina 1