NIEUWS- EN ADVERTENTIEBLAD
en Cacao.
„ARÖEN WONSERAOEEL
Dertigste Jaargang.
Praatjes over allerlei.
v üux'uiUuu.. werken?”...
No. 50.
1891.
BINNENLAND.
Ingezonden.
d 20 cent per stuk.
ft
O
P. J. GLASZ Zoon,
DONDERDAG 10 DECEMBER.
VOOR
ar
ABONNEMENTSPRIJS: 80 Cents per 3 maanden.
Franco per post 95 Cents.
ADVERTENTIEPRIJS: 50 Cts. van 17 regels. Ver
volgens 10 Ct. per regel. Overigens naar plaatsruimte.
y
BROOD te bekomen
Bij groote hoeveelheden, lager.
de
voort
daad
saeaeeiiDg. -s -n 1 J
Wat toch is treuriger dan dat de kinderen van ~W3TC K S
Ik zou alle jonge dames willen aanraden bij
een huwelijksaanzoek als eerste voorwaarde voor
hare toestemming de verzekering te eischen van
het leven van haar aanstaanden echtgenoot voor
ten minste duizend dollars. Een polis van levens
verzekering is het schoonste huwelijksgeschenk.
Gehuwde vrouwen zou ik willen aansporen het
hunne mannen zóó lastig te maken, dat levens
verzekering de eenige voorwaarde werd van
huiselijken vrede. Maar dat kost zooveel Een
polis voor duizend dollars kost geen drie stuivers
daags. Wat beteekenen vijftig guldens per jaar
voor den man die het dubbele besteedt voor
nietigheden. In den regel geven zij, die tegen
deze uitgaaf opzien, meer uit voor zaken die hun
leven verkorten, tabak, sterken drank enz.
Maar levensverzekering kost bloedgeld Neen
het is geld voor brood bestemd. De man, die
het zonder noodzaak aan zijn gezin onthoudt, is
niet waard een gezin te hebben
Mogen deze Amerikaansche woorden weerklank
vinden in Nederlandsche harten.
De Directie der Algemeene Verzekering-Maat
schappij „de Philantroop" te Bolsward,
C. W. EISMA.
J. P. K. van MOORSEL.
nmnmr'üairhtjrr’Knfli uRhrViOT.4e, fabj’js-véftOw
hij niet meer dan een dollar per dag, er meestal
raad op weet om in den een of anderen hoek
zijner woning een polis van verzekering op zijn
leven te hebben liggen van zoodanig bedrag, dat
zijne weduwe daardoor in staat gesteld wordt
om zelve in haar onderhoud te voorzien.
Ja, lieve vriendenin dit opzicht zijn wij nog
zeer ten achterenOnlangs stond ik aan het
sterfbed van een betrekkelijk jonge man, die
zijne vrouw en vijf kinderen hulpeloos achterliet.
Het berouwde hem zeer dat hij zich door zijne
vrouw had laten overhalen zijne premiebetalin
gen te staken, ten einde eene piano op afbetalin
gen te kunnen koopen. Die goede vrouw zal,
vrees ik, ten gevolge van hare dwaasheid andere
muziek hooren dan zij verwacht heeft. Ik herhaal
„ten gevolge van hare dwaasheid.” Het is eene
on vergeeflijke dwaasheid voor elke vrouw, de
eerste levensbehoeften aan de bevordering van
voeding verstoken kinderenj van Staatswege ont- twijfelachtige bekwaamheden op te offeren.
L. S!
Het oordeel van een geestelijke over Levens
verzekering.
Aan een toespraak vau den Heer Harrison,
geestelijke te Milwaukee, voorkomende in de
Insurance Gazette van 1 October j. 1., ontleenen
wij het volgende
Mijne ervaring doet mij gelooven dat het bezit
van een weinig geld de zedelijkheid niet weinig
bevordert, en ik zou alle menschen, katholieken
en niet katholieken, willen aanmoedigen wat
matiger te zijn en wat geld te besparen voor de
kwade dagen.
-- -
De burgemeester van Leeuwarden, de heer P.
Lycklama a Nijeholt, is heengegaan en heeft zijne
nieuwe betrekking te Rotterdam als zoodanig reeds
aanvaard.
Een hartelijk vaarwel, uit menig huis, van ieder
die met hem in aanraking kwam, in de gelegen
heid was zijne goede eigenschappen van hoofd en
hart te kunnen waarnemen, of van anderen mocht
vernemen, volgde hem naar Rotterdam.
Hoe gaarne men den heer Lycklama ook de
eervolle onderscheiding van tot burgemeester van
Rotterdam te worden benoemd, gunde, een „dat
is jammer!” ontvlood onder den eersten indruk
aan menig mond, toen die benoeming bekend werd.
Wie of zijn opvolger ook moge worden, niet
gemakkelijk zal hij de groote mate van populari
teit deelen, welke den heer Lycklama onder alle
rangen en standen in Leeuwarden ten deel viel.
De Slagersvereeniging te Groningen heeft ge
tuigschriftenboekjes ingevoerd. De leden dier ver-
eeniging verbinden zich om de gezellen, zoowel
zij die arbeiden in de gemeente als daar buiten,
in geen geval tot de werkzaamheden toe te laten,
mits voorzien van een gemotiveerd getuigschrift,
afgegeven, door den patroon (tenzij men gediend
heeft bij een patroon, geen lid van de vereeniging
zijnde), waar zij het laatst werkzaam geweest of
nog werkzaam zijn. Dit getuigschrift moet naar
de orde der volgnummers in het getuigenboekje
ingeschreven worden.
Dat iemand zich overtuigen gaat van de eerlijk
heid, arbeidzaamheid en zedelijkheid van den per
soon die hij in dienst en meermalen in zijn huis
neemt, kan men niet meer dan billijk vinden.
Of echter de slagersknechts in Groningen zich
zullen verlagen om er een boekje, evenals zeker
soort van vrouwen of meisjes, op na te houden,
betwijfelen we.
Indien de partijen gelijk zullen staan, dienen
de patroons er dan ook een boekj e op na te
houden, waarin de knecht schrijft hoe de patroon
hem heeft behandeld.
Dan zijn de inlichtingen over en weer volkomen
en behoeft men niet bevreesd te zijn, dat ze niet
naar waarheid worden gegeven.
Fr iesche Crt.
Bij de firma
TB TOTTB.E,
eigend worden en opgevoedmaar zeker is het
o. i., dat de Staat in zijn eigen belang handelt,
wanneer hij zooveel mogelijk medewerkt om deze
ongelukkigen uit den poel van ellende voor heel
hun volgend leven te redden.
Leeuwarden, de heer P.
deel van het Nederlandsche volk van het hoogste
gewicht.
De Gemeenteraad van Puttershoek en, in
navolging van dezen, die van Heilo, hebben met
ingang van 1 Januari 1892 eervol ontslag ver
leend aan een onderwijzer, op grond, dat op ge
noemden dag in de school, waaraan hij werk
zaam is, één onderwijzer met hoofdakte moet
geplaatst zijn, welke akte op dit oogenblik nie
mand van het personeel dier school bezit.
Naar aanleiding daarvan heeft het hoofdbestuur
van het Nederlandsch Onderwijzersgenootschap
zich tot onderscheidene colleges van Gedep.
Staten gewend met een adres, waarin wordt ge
zegd, dat deze beide raadsbesluiten alom in den
lande bij de openbare lagere onderwijzers eene
groote en wel verklaarbare ongerustheid hebben
verwekt. Geen van die besluiten toch is gegrond
op de overweging, dat bedoelde onderwijzers zich
hebben schuldig gemaakt aan plichtverzuim of
ongeschikt zijn gebleken om hunne taak behoor
lijk te verrichten. Het ontslag wordt alleen ge
geven of aangekondigd, omdat die onderwijzers
niet in het bezit zijn van de hoofdonderwijzers
akte en de onderwijswet nu eenmaal bepaald heeft
dat met 1 Januari 1892 zoowel aan de eene als
aan de andere school, behalve het hoofd, min
stens één onderwijzer moet werkzaam zijn, die
de bedoelde akte heeft verkregen. Zulk eene
handelwijze acht het hoofdbestuur niet alleen
hoogst onbillijk, maar ook in strijd met de be
langen van het lager onderwijs in het algemeen.
Het kan toch niet anders dan hoogst onbillijk
genoemd worden, dat een onderwijzer wordt ont
slagen, omdat hij niet in het bezit is van zekere
bevoegdheid, die men bij zijne benoeming in het
geheel niet van hem geëischt heeft.
Op gelijken grond als waarop in de beide ver
melde gemeenten het ontslag gegeven is, zullen,
wanneer het onderwijs in de vrije en orde-oefe-
ningen der gymnastiek algemeen moet worden
ingevoerd, onderwijzers kunnen worden ontslagen
omdat zij de bevoegdheid missen om in dat vak
onderwijs te geven. Daardoor zal bij geschikte
jongelieden de lust om zich aan het onderwijs te
wijden, nog meer dan tegenwoordig het geval is,
afnemen, terwijl men van de in functie zijnde
onderwijzers niet kan verwachten dat zij, onder
de gestadige vrees levende van ook buiten hunne
schuld uit hunne betrekking te worden ontsla
gen, met onverzwakten ijver en opgewektheid
hunne taak zullen blijven vervullen.
Om deze redenen verzoekt het hoofdbestuur
de colleges van Gedep. Staten hunne goedkeu
ring te onthouden aan alle raadsbesluiten, waarbij
een onderwijzer wordt ontslagen, op grond, dat
hij niet is in het bezit eener bevoegdheid, welke
op het tijdstip zijner benoeming niet van hem
werd gevorderd.
Uit Rotterdam schrijft men aan het Utr. Dgbl.
„Als het denkbeeld van uwen correspondent
uit Scheveningen uog eens verwezenlijkt mocht
worden, en er een strand-tramweg werd aangelegd,
zich uitstrekkende van den Hoek van Holland
naar Zandvoort, met Scheveningen tot middelpunt,
dan zou er ook voor de plek, waar de Maas zich
in de zee stort, eene schoone toekomst kunnen
aanbreken.
Thans trekt de Hoek van Holland nog te weinig
bezoekers aan. De spoorweg van Rotterdam
daarheen is nog altijd niet voltooid, maar sedert
dezen zomer kan men althans tot Maassluis
stoomen. De Hollandsche Spoorwegmaatschappij
heeft, ter bediening van het lijntje Schiedam-
Vlaardingen-Maassluis, voor fraai en gemakkelijk
materieel gezorgd. Van Maassluis gaat men over
Naaldwijk of ’s Gravenzande per rijtuig naar den
Hoek. Veel gebruik werd er dezen zomer nog
niet van deze reisgelegenheid gemaakt, maar dat
de Hoek eene toekomst heeft als zomerverblijf-
plaats is zeker, want de ligging is zoo gunstig
mogelijk. Als overal langs onze kust heeft men
er eene fraaie zee en heerlijke duinen, en men
heeft er bovendien eene mooie rivier, die uitlokt
tot tochtjes. Ook heeft men daar, als op geen
ander punt aan onze kust, het gezicht op eene
drukke scheepvaart.
De Hoek ligt voorts in de onmiddelijke nabij
heid van het Westland met zijne fraaie dorpen,
die alle door een tramweg verbonden zijn.
Naaldwijk, ’s Gravezande, Poeldijk, Monster,
Loosduinen behooren alle tot de fraaiste landelijke
streken van Holland, en bieden ruimschoots ge
legenheid aan tot aangename wandelingen.
Het eenige wat men aan den Hoek nog mist,
is eene comfortable gelegenheid om er eenige
dagen te verblij ven. Ook dat echter zal wel komen,
als de reisgelegenheid van hier uit nog gemak
kelijker is gemaakt. Zou niet de Hoek bestemd
zijn voor de Rotterdammers te worden, wat
Scheveningen is voor de Hagenaars en Zandvoort
voor de Haarlemmers en Amsterdammers En
wanneer dan de Hoek werd aangesloten aan een
strand-tramweg, en aldus verbonden met Scbeve-
ningen, wié weet, werd dan ook niet dat plekje
strand en duin een aantrekkingspunt voor vreem
delingen Dit is zeker, dat de Hoek van Holland
als zeeplaats veel meer aantrekkelijks zou hebben
dan Kijkduin (Loosduinen), Katwijk en Wijk
aan Zee.”
Als eene bijzonderheid mag worden ver
meld, dat dezer dagen met goed gevolg te ’s-Hage
examen voor de akte van middelbaar onderwijs
wiskunde werd afgelegd door iemand, die nooit
les heeft gehad in dat vak, maar zich op een
klein dorp in Drenthe geheel zelfstandig heeft
gevormd.
.dulden” maar aan de bestendiging
welke losse schroeven het raderwerk der logica
i
zich al
Aan gelegenheid tot ontspanning ontbreekt het
in Leeuwarden waarlijk niet.
Avond op avond concert, tooneelvoorstelling,
wedstrijd, sprekers van elders en van naam
ook die in vergaderingen optreden, openbare
bijeenkomsten van- rederijkerskamers en wat dies
meer zij, zie, dat alles volgt met een verbazende
snelheid elkander op, dat de menschen, die nog
al eens van een avondje uitgaan houden en
daaraan ontbreekt het ook in Leeuwarden niet
bijna geen tijd vinden om het gesmaakte kunst
genot of de woorden van den gevierden redenaar
te verwerken.
Er zit wel stoom achter.
’t Is alsof men bang is, dat er weer een winter
mocht komen, als wanneer de kunst, vooral in
Friesland, om brood bedelt en de beste redenaar
voor ledige stoelen zijn talent laat hooren.
Dat is nu eenmaal zoo in Friesland en daaraan
is niemendal te veranderen.
’t IJs begeestert ouderdom en jeugd, en hoe
voorzichtig de Fries van aard ook moge zijn, zoo-
dra de spiegelgladde baan zich vertoont, gaat
menig waaghals over één nacht ijs en als hij er
zonder verdrinken over heen zwiert, dan volgen
anderen niet altijd mot zoo gelukkigen afloop.
Ondertüsschen is het een feit, dat niet zooveel
ongelukken „over ijs” plaats hebben dan voorheen.
Dat hebben we o. a. aan de goede werking van
den Frieschen Ijsbond te danken.
Stoomden booten en sloegen schippers vroeger
zoolang er wat te stoomen en te slaan viel, het
spiegelgladde ijs stuk, waardoor tal van „wekken”
ontstonden, die later menigeen het leven moest
kosten, dank zij den Frieschen Ijsbond is daarin
verbetering gekomen. Doch dat niet alleen, ze
wist te bewerken, dat de gemeentebesturen de
verkeerwegen van het ijs zoo belangrijk ge
durende den winter beter behartigden dan
voorheen, dat de bruggen tijdig gesloten werden,
waardoor het meermalen als ’t ware moedwillig
vernielen van het ijs werd voorkomen. Ze stelde
zich met het provinciaal bestuur in betrekking,
om ook van die zijde algemeene en beperkende
bepalingen te verkrijgen, waardoor het ijs voor
vernielen, overstroomingen en andere nadeelige
gevolgen bewaard wordt. Ze drong met succes
er op aan, dat zoo mogelijk overal twee banen
werden aangelegd, een voor paard en slede en
een voor de schaatsrijders, een maatregel die zeker
niet weinig bijdraagt om ongehinderd van het ijs
te profiteeren en tevens om ongelukken te voor
komen.
Daarom deed het ons genoegen te zien, dat
sommige ijsvereenigingen reeds besloten om ge
noemden bond finantieel te steunen. We hopen,
dat dit goede voorbeeld door velen gevolgd moge
worden, en dat ook tal van particulieren zich bij
haar aansluiten. De contributie die ze vraagt,
kan slechts voor weinigen een hinderpaal zijn.
Aan gelegenheid om hardrijderijen ijs en
weder dienende bij te wonen, zal het in
Leeuwarden, even als elders, zeker niet weer ont
breken.
De verschillende ijsclubs zijn reeds dapper aan
’t werk op ’t papier namelijk om niet on
voorbereid te zijn, wanneer de winter zich weer
eens plotseling, zooals a. p., mocht vertoonen.
De beide aldaar bestaande ijsclubs toch besloten
ieder een 3-tal hardrijderijen te zullen organiseeren.
Als nu ’t maar winteren wil. Maar in ’s hemels
naam niet zoo bar als a. p., dan maar liever niet.
Dé gemeenteraad van Weststellingwerf besloot
onlangs burgemeester en wethouders te machtigen
behoeftige schoolkinderen van gemeentewege
voedsel en kleeding te verschaffen. Burgemeester
en wethouders hebben nu aan de hoofden der
scholen een aanschrijving gericht, met verzoek op
te geven welke leerlingen, wegens onvoldoende
kleeding en voedsel, niet voldoend lager onderwijs
ontvangen.
Met veel genoegen vernamen we bovenstaande
mededeeling.
onderwijs verstoken blijven, tengevolge van ge
brek aan voedsel en kleeding.
We willen maar niet over de vraag spreken of de
gemeente daarin behoort te voorzien. Wanneer
zoodanige treurige gevallen zich voordoen en
die zijn in den winter vele en de particuliere
liefdadigheid voorziet er niet in, dan is o. i.-de-'
gemeente de aangewezene om te hulp te komen.
Doet ze het niet uit philantropie, dan uit zelf
behoud.
Die van onderwijs, van kleeding en voeding
beroofde kinderen komen later, wanneer ze groot
zijn geworden, bij arm- of gemeentebesturen aan
en vragen om bedeeld te worden. Ze hebben
weinig of niets geleerd, en zijn daardoor slechts
op sommige tijdstippen, wanneer er handen te
kort schieten om te werken, bruikbaar, maar voor
het grootste gedeelte van ’t jaar zijn ze wegens
gebrek aan opvoeding en onderwijs onbruikbare
wezens in de maatschappij, welke op hunne beurt
weer zulk soort van schepsels, ware lastposten,
aan de markt brengen, zouden we bijna zeggen.
De tijd is er nog niet rijp voor, en ’t zal de
vraag zijn of bij de tegenwoordige inrichting van
de maatschappij ze ’t wel ooit zal worden, dat de
verhongerde en verkleumde, van onderwijs en op-
Dronrijp. Ook alhier denkt men eene stoom-
zuivelfabriek op te richten. Met den bouw hier
van kan niet vóór Mei worden begonnen, wijl
op de plaats, waar het gebouw alsdan zal ver
rijzen, nu nog een zevental huisgezinnen wonen,
die niet vóór dien tijd hunne woningen kunnen
ruimen, zoo hun geene andere worden aangewezen.
In de Nieuwe Gids bespreekt een Neder
landsch adept van het socialisme de vraagof
men na de aanvaarding van de socialische theo
rieën voort mag gaan met in zijn stand televen
en een inkomen te verdienen in handel en nijver
heid op kapitalistischen grondslag En zonder
blikken of blozen beantwoordt hij die vraag be
vestigend. „Door zoo te doen immers zoo
beweert hij -handelt men uit zelfbehoud, het
tegenovergestelde beteekent machtelooze ellen-
„In deze maatschappij zoo gaat hij
zou vrijwillig aanvaarde armoede een
zijn als die van een vrijwillig martelaar,
krachtig sprekend tot sommigen, doch van geen
algemeene beteekenie.”
Ei zoo zegt de Tijd, „het vrijwillig marte
laarschap van geen algemeene beteekenis
Wel, ons komt het voor, dat de geschiedenis van
heel iets anders getuigt! Waar het de eindelijke
zegepraal gold van een beginsel, een leer, een
stelsel, bleek door alle eeuwen heen het persoon
lijk offer de machtigste factor. Mits natuur
lijk het beginsel rechtvaardig, de leer juist,
het stelsel op waarheid gegrond was.
Bovendien een van beiden „de kapitalistische
grondslag” der tegenwoordige maatschappij is
„in zich onzedelijk,” of zij is „het niet.” In het
laatste geval, wat valt er dan ter rechtvaardi
ging te zeggen van de socialistische leer In
het eerste geval, waaruit kunt gij ooit uwe be
voegdheid ontleenen, om niet enkel dien grond
slag te -J- J--:--
van dien grondslag naar uw vermogen
Intusschen blijkt hier weer welsprekend, op
i
in de socialistenwereld gesteld is. Menigeen heeft
zich al eens afgevraagd hoe het toch te ver
klaren viel, dat mannen als Domela Nieuwen
huis in ons land, Singer en Vollmar en anderen
daarbuiten wel met „woorden” voor den socia-
maar „metterdaad”
eenvoudig „bourgeois” of soms wei „groote kapi
talisten” blijven. Wij hebben nu het antwoord.
Of het voldoende blijken zal, om nog langer den
„minderen mau” zand in de oogen te strooien
-i Door het vorige ministerie was een wets-
ontwerp ingediend tot regeling van de heffing
voor het gebruik van wegen, havens, vaarten enz.,
dat echter door de nieuwe Regeering is terugge-
l nomen.
f Er waren daarover bij de Kamer eenige be
ll langrjjke adressen ingekomen, waarover nu ver-
- slag is uitgebracht.
De Vereeniging tot behartiging der stoomvaart-
belangen vroeg opheffing van de watertollen, en
- de Kamer van Koophandel te Arnhem heeft dit
verzoek ondersteund, omdat vrijdom van tollen
voor de trams werd voorgesteld. Een der andere
kamers, die in denzelfden zin requestreerden, die
van Apeldoorn wees er o. a. op, dat, indien het Rjjk
in deze voorgaat, waarschijnlijk vele, zoo niet
alle, provinciën en waterschappen zullen volgen,
waardoor de binnenlandsche scheepvaart, welke
onder gunstige en niet drukkende bepalingen aan
duizenden in den lande een ruime bron van in
komsten verschaffen kan, wat nu, helaas, niet
onverdeeld kan worden beweerd, zeer zou wor
den gebaaten de kamer van Winschoten wees
op het belang vooral van die schippers, die slechts
één schip bezitten en met dat eenige bezit hun
dagelijksch brood moeten verdienen in concur
rentie met spoor- en tramwegen, die heinde en
ver hun goederen vervoeren zonder door tollen,
bruggelden enz. te worden belemmerd.
De commissie voor de verzoekschriften uit de
Tweede Kamer noemt deze zaak voor een groot
Bolswardsche Courant
uaaiuuncu wei iuüu wuuiu
is bizonder voedend LIJNZAAD-VOER- listischen gelukstaat ijveren,
J I
T-
