I
I
Kijkjes in Amerika.
i
1
GEMENGD NIEUWS.
SneekBolswardHarlingen.
{Tijd van Greenwich.)
Op W erkdagen
LU
8
10,40 24,40 8,—
Cf)
komt, des te minder
De dagen
8
7
Haarlem is de bloem-
6
5
4
3
2
1
d
CC
LU
IJL1
Van Sneek
Te Bol sward
Harlingen
Van Harlingen
Te Bolsward
Te Sneek
s
c
s
w
ft
5B
a.
v.
a.
v.
a.
v.
5,50 9,—
6,25 9,40
S
ca 2
o
N
abc
Wit.
24e zet h2 g3
7,— 9,10 10,30 12,15 3,30 7,15 9,—
5 15 7,35 9’40 11,10 12,55 4,05 8,~ 9’40
6,30 8,50 12,20 2,20 5,15 9,15
Bij de correspondentiepartij, welke
gespeeld wordt tusschen de schaak-
club „Philidor” uit Leeuwarden en
de schaakclub „Westergoo” alhier, is de stand
der partij na den 24en zet van zwart
Extra Tram alleen des
Dinsdags nam.
Van Sneek 2,15
Bolsward 3,
Te Harlingen 4,15
De Tijd wijst op het gevaar der brieven
bussen. Niet alleen kunnen de straatjongens er
vuiligheden in werpen of zelfs, zooals wel eens
gebeurd is, den boel in brand steken, maar aan
nog erger gevaren stelt het de bewoners van een
huis bloot.
Men kan er kranten en vlugschriften in laten
glijden, waarvan de inhoud strijdt met de over
tuiging der bewoners van het huis. Kinderen
en dienstboden kunnen op die wijze in kennis
worden gesteld met denkbeelden, die de hoofden
van het gezin noodlottig oordeelen.
Er is bijna geen zaak ter wereld, waarvan
geen misbruik kan worden gemaakt, zoo ook van
brievenbussen. Gelukkig bestaat er een vrij een
voudig middel om dat kwaad te voorkomenhet
hoofd des huizes late op zijn brievenbus een
slotje maken, waarvan de sleutel onder zijne be
rusting blijft.
Maar hij wake dan ook, dat nooit de deur bij
hem blijft aanstaan en de ramen aan den straat
kant niet geopend worden, want het zielverwoes-
tend gift kan ook langs dien weg in huis ge
bracht worden.
Hoe gemakkelijk de belasting der plakze-
gels ook gedragen wordt, er zijn toch tegenstan
ders van. Zoo heeft de Kamer van Koophandel
te Winschoten zich tot de Regeering gewend
met verzoek de plakzegelwet af te schaffen. Dit
verzoek zal wel niet ingewilligd worden, maar
wel ware het wenschelijk, dat men bij de toe
passing niet vexatoir te werk ging.
De Winschoter Kamer deelt als feit mede, dat
iemand tot f25 boete veroordeeld werd, omdat
hij bij het invullen het jaartal ’92 niet op maar
naast het plakzegeltje had geschreven! Hem was
wel kwijtschelding van de boete verleend wel
een bewijs dat de overtreding niet met boos op
zet was geschied maar de kosten van briefport,
zegels enz. bedroegen toch f 1.25.
Als zóó wetten worden toegepast, is het geen
wonder dat men afschaffing er van verlangt.
Omtrent de waarschijnlijke behandeling van
de kieswet schrijft de llaagsche correspondent
der jV. Gron. Ct.
„Indien de bedrijfsbelasting en de peraquatie
der grondbelasting nog in Augustus bij de Kamer
inkomen en, nu de vermogensbelasting met Mei
1893 in werking komt, vóór dien tijd kunnen
worden afgedaan, dan zal het weinig gevaar op
leveren dat ook de kieswet reeds is aangeboden.
Deze kan dan ook wel worden onderzocht maar
de afdoening daarvan vóór Mei e.k. is toch niet
zeer waarschijnlijk. Het ligt meer voor de hand
dat dan naar de tweede serie der belasting-ont-
werpeu eenige rust genomen en de kiesrecht-her-
vorming weer in een zomerzitting van het vol
gend jaar ter hand genomen zal worden. De
nieuwe kieswet zou dan in 1894 kunnen in wer
king treden.
Loopt ’t zoo en mij dunkt, dat dit de meest
rationeele wijze van werken zou zijn dan zou
de wedloop in het Kabinet niet anders dan aan
’t algemeen belang en de liberale zaak ten goede
kunnen komen.
Opnieuw wordt thans in de Amst. Ct. ge
wag gemaakt van het voornemen van den Minis
ter van Oorlog om de militaire posten aan de ge
vangenissen af te schaffen. Toen ons dit eenige
maanden geleden werd medegedeeld, wezen wij op
de gevolgen van dien maatregel: tenzij het korps
rijksveldwachters werd uitgebreid, zouden dan de
gevangenissen uitwendig niet bewaakt worden en,
behalve ontvluchting, ook de gemeenschap van
de tijdelijk inwonenden met de buitenwereld
moeilijk worden tegengegaan. Bovendien zijn on
der die inwonenden ook militairen en de billijk
heid brengt mede, dat tot hunne bewaking de
militaire macht medewerkt.
Het schijnt echter, dat de heer Seyffardt deze
overwegingen van geen belang acht en de op
heffing van de posten bij de gevangenissen be
grepen blijft in zijn plan om den wachtdienst der
militairen zooveel mogelijk te beperken.
De nieuwe guldens zullen in den loop der
volgende week in omloop worden gebracht. Reeds
is met de verzending naar de Ned. Bank een
aanvang gemaakt. Het beeld van Koningin Wil
helmina is geboetseerd en in gips gebracht door
prof. Junger; de stempel is gesneden door den
heer W. Schammer, stempelsnijder aan ’s Rijks
Munt.
De munt is echter, naar de Amst. schrijft, alles
behalve fraai uitgeslagen, waarschijnlijk een ge
volg van den toestand der machines, die reeds
meer dan vijftig jaar oud zijn. In geen 26jaren
werden trouwens in ’s Rijks Munt guldens ge
slagen.
De heer Roele van Hensbroek ontdekte op
een reis in Spanje te Sevilla eén aantal jaar
gangen van een Gazette d’Amsterdam, van 1745
tot 1781. Hij kocht ze van de eigenaarster, de
weduwe van een architect, en de zeldzame vondst
is nu geplaatst in de couranten-verzameling van
de universiteits-bibliotheek te Amsterdam. Behal
ve in de Leidsche Bibliotheek waren er van die
courant geen exemplaren in ons land.
De wielrijders zullen in Frankrijk waar
schijnlijk belasting moeten betalen. De regeering
is van plan een belasting te heffen op de rijwielen.
Professor Koch is vertrokken naar de cho-
lera-districten in Rusland.
De Parijsche gemeenteraad heeft 200,000
frs. toegestaan voor deelneming der stad aan de
wereldtentoonstelling te Chicago.
De heer K. Pieper, adsistent-havenmeester
te Groningen, heeft van H. M. de Koningin-Re-
gentes een geschenk van f 100 ontvangen voor
het feit, dat hij reeds 32 maal het leven van een
drenkeling redde.
Bij het jongste bezoek der Vorstinnen is Pieper
ter audiëntie geweest, waarbij H. M. de Koningin-
Regentes met veel belangstelling naar zijn hel
dendaden informeerde.
In de omstreken van
bollenoogst weer afgeloopen. Het gewas was over
het algemeen zeer voldoende en de weinige warme
dagen in het laatst van Juni hebben toch nog
veel goed gedaau. De handel is nu begonnen,
en over eenige weken zal de verzending weder
in vollen gang zijn.
Niet alleen geheel Europa wordt door vele
bloemisten doorreisd, ook Amerika wordt tegen
woordig veel bezocht en is op weg een goede
afnemer voor bloembollen te worden.
Dieren- en menschenbeschermingIn Breda
is men bezig de politieverordeningen te herzien.
Eenige ziekelijke lieden, die dag aan dag rondloo-
pen met een benauwd hart, uit vrees dat de sleeper
zijn redeloozen knol te veel met de zweep zal
tikken, of de straatjongens te kwaadaardig naar
een blaffenden mopshond zullen schoppen, zijn
naar de rechtskundige commissie gegaan, belast
met die herziening. Zij hebban daar niet alle
tnogelijke warmte een verzoek ingediend, om toch
e f g h
Zwart.
h6—e3
Stoomdruk Firma B. Cuperus Az.
Bolsward.
en twintig gehoor gaven. De anderen weiger
den, uit nauwgezetten schroom, een onderzoek
naar het geloof hunner leerlingen in te stellen.
Zeer opmerkenswaardig is dit ten opzichte der
verdraagzaamheid, die in dit land op het gebied
van den godsdienst heerscht en dit is niet zonder
waarde, om Engeland te overtuigen, hoe weinig
de hinderpalen, indien zij werkelijk bestaan,
invloed uitoefenen in het versperren van den
weg, die naar het vrije, wereldlijke onderwijs
voert. Dit was de oorzaak, dat de opgaven van
sommige der sterkst katholieke districten niet
ingeleverd werden. Niettemin is het klaarblijke
lijk bewezen, dat de helft der katholieke kinde
ren de openbare scholen bezoeken.
De uitslag te Pittsburg kan gerust aan
genomen worden als de gemiddelde verhouding
door het geheele landook in New-York en
andere groote steden ontvangen evenveel Katho
lieke als protestantsche kinderen hunne opvoeding
in de Staatsscholen.
Na de openbare scholen, waarin ieder kind
gerechtigd is, kosteloos lager onderwijs te ont
vangen, komen wij tot de verschillende inrich
tingen van hooger onderwijs, waarmede de Staat
niets te maken heeft. Deze zijn grootendeels
bijzondere scholen en bestaan van de gelden, die
de scholieren opbrengen. Er zijn in de Vereenigde
Staten drieduizend zeshonderd en vijftig instel
lingen van hooger onderwijs, die ongeveer een
half millioen studenten tellen. Daaronder zijn
begrepen drie honderd vier en zestig üniversi-
teiten en Colleges met negen en vijftig duizend
vjjf honderd vier en negentig studenten.
Het getal openbare scholen in het geheele land
wordt geschat op honderd zeven en zeventig
duizend, dus met de hooge scholen een geheel
uitmakend van honderd negen en zeventig dui
zend acht honderd. Het leger onderwijzers be
staat uit tweehonderd drie en zeventig duizend
personen, waarvan er honderd vier en vijftig
duizend drie honderd vijf en zeventig vrouwen
zijn. Welk een roemrijk leger Men kan zeg
gen, dat door het geheele Noorden, waar het
grootste gedeelte van het volk woont, de in het
land geboren Amerikaan, zoowel man als vrouw,
lezen en schrijven kan, want de percentsgewijze
verhouding van hen, die dit niet kunnen, bedraagt
niet meer dan gemiddeld vijf percent.
Vijf personen van iedere honderden hiervan
zijn zonder twijfel de meesten bij gebrek aan
verstandelijke vermogens voor het ontvangen van
onderwijs ongeschikt.
Terwijl de Amerikaan bij zijn leven steeds veel
belang in opvoeding stelt, vergeet hij dit belang
niet bij zijnen dood en hij vermaakt dikwijls
groote sommen aan zijne geliefkoosde school of
College. In 1880 overtroffen dergelijke schenkin
gen een bedrag van twaalf millioen gulden.
De millionaire der Republiek hebben haar
met een groot aantal inrichtingen voor opvoeding
begiftigd, zooals de John-Hopkins üniversiteit,
do Cornell üniversiteit, de Van der Bilt-üniver-
siteit, het Packer Instituut, het Vassar College,
het Wellesley College, het Smith College, het
Perijn Mason College en het Stevens Instituut.
Ieder van deze hebben vele millioenen dollars
gekost. John Hopkins alleen heeft eene gift
van vijf millioen dollars nagelaten eene schen
king van een enkelen man. Slechts zeer kort
geleden werd er bekend gemaakt, dat Leland
Stanford, de president van den Central Pacific
Spoorweg en thans Senator van de Vereenigde
Staten, afgevaardigd door Californië, eigendom
ter waarde van zeven millioen dollars had afge
staan, om eene waardige üniversiteit aan de kust
der Stille Zuidzee te stichten.
De verhouding der bevolking tot die der
studenten, die in 1880 in de verschillende inrich
tingen van onderwijs waren ingeschreven, toont,
dat één op de vijf de openbare scholen bezoekt,
terwijl één op de vierhonderd vijf en vijftig meer
uitgebreid onderwijs genietde Universiteiten
en Colleges worden bezocht door één student op
de acht honderd twee en veertigéén op de
duizend acht honderd acht en veertig ontvangt
eene handelsopvoedingéén op de vier duizend
drie honderd een en twintig eene wetenschappe
lijke opvoedingéén op de negenduizend vijf
honderd acht en zestig legt zich op de godge
leerdheid toe en één op de zestien duizend wijdt
zich aan de studie der rechten. Zie hier de
opgaaf der inrichtingen voor opvoeding in alle
vertakkingen, zooals de volkstelling van 1880
ons te aanschouwen geeft.
De moraal, die door iedere natie uit Amerika
geput kan worden, is deze „Zorg eerst voor het
onderricht van het volk en alle politieke zege
ningen zullen u worden geschonken." De partij
twisten, de kansen der politiek, deze of gene
maatregel of hervorming, zijn maar oppervlakkige
zaken van kortstondig belang. De opvoeding
van het volk is de ware grondslag, waarop wel-
meenende mannen, ten nutte van hun land,
hunnen werkkring willen vestigen. Het kan niet
ontkend worden, dat in dit hoogst prijzenswaardig
werk de Republiek de eerste plaats bekleedt.
Het is en zoo was het immer, met alle Ameri
kanen als met Jefferson, waar hij zegt„Een
algemeen opvoedingsstelsel, hetgeen al onze
burgers, van den rijkste tot den armste, zal be
reiken, moet door samenwerking van allen in
toepassing gebracht worden."
Hier spreekt de bezielde stem der zegevierende
Volksregeering, die als haren eersten plicht be
schouwt de algemeene opvoeding van het volk.
Van alles, waar zij zich op beroemen kan, van
al hare overwinningen, is dit het voornaamste
en het beste.
„Triumphant Democracy."
vooral bij verordeningen op de trekdieren te willen
zorgen, dat de beestjes zóó goed zullen worden
behandeld, dat de menschen hun lot waarlijk
mogen benijden.
Dierenmishandeling komt in een beschaafde
maatschappij niet te pasdierenbescherming is
goed, als ze niet overdreven en ziekelijk wordt
toegepast. Maar wij vreezen dat het in Breda
den weg zal opgaan, door de Amsterdamsche
dierenbeschermers bewandeld. Een hond mag
voor een kar niet meer trekken de mensch moet
het wel doen.
Zou het niet beter zijn, vraagt de Volksbanier,
dat de dierenbeschermers het geld, dat zij besteden
aan dergelijke ziekelijke dingen, ten beste gaven
aan de bescherming van menschen Wij kunnen
den heeren de verzekering geven, dat menig
mensch een klein beetje bescherming hoog noodig
heeft.
Op de lijnen der Exploitatie-maatschappij
zal voortaan streng worden toegezien, dat de rei
zigers geen andere bagage met zich in de coupés
nemen, dan in de netten of onder de banken kan
worden geplaatst.
Te Leeuwarden zijn de leden van een officiers
tafel, onderscheidene onderofficieren en ook een
paar gezinnen, tengevolge van het gebruik van
het vleesch eener waarschijnlijk zieke koe, afkom
stig van een slager aldaar ongesteld. De zaak
wordt onderzocht.
Geeft de zon warmte? In het Wiesbadener
Tageblatt verklaart een geleerde de hypotese, dat
op de zon groote hitte heerscht en dat de aarde
door haar van warmte voorzien wordt, eenvoudig
voor onzin. Als bewijs daarvoor voert hij o. a. aan
dat men, hoe hooger men komt, des te minder
van die warmte bemerkt.
Rare gewoonten. Die schelmen van corres
pondenten Niet alleen dat zij hun dorp door
snuffelen, als Diogenes met een lantaarntje, om
te boekstaven de merkwaardigheden welke in
hun omgeving boekstavenswaardig zijn, gaan zij
als er niets te boekstaven valt, snuffelen in oude
herinneringen, oude kronieken, om tusschen de
duffe, geel geworden, door dé ratten en muizen
half verslonden bladen gedenkwaardigheden op te
diepen, die hun aandacht trekken, hun fantasie
prikkelen. Zoo heeft een onzer correspondenten
een collectie eigenaardigheden gevonden omtrent
beroemde personen. Een daarvan luidt:
„Julius Ceasar, die onder het gebulder der ka
nonnen de grootste kalmte bewaarde, kon geen
donderslagen hooren en deed alles, om dat geluid
niet te vernemen.”
Na dit bericht zal zeker niemand er meer aan
twijfelen, dat Julius soldaat is geweest in hart
en nieren. Hij is zelfs met een helm geboren.
Amst. Ct.
Na Multatuli's dood. Met een zekeren ophef,
een soort schadenfreude, vermelden sommige bla
den dat zekere Jonckbloet een gewichtige studie
onder handen heeft, waarin door hem op grond van
persoonlijke waarnemingen in Indie zelf gedaan,
zal bewezen worden, dat verscheidene toestanden
in den Max Havelaar, door Multatuli beschreven,
totaal onwaar zijn.
Zelfs, wat nog erger is, zal een gewezen Indisch
ambtenaar, R. J. van Sandick, die ter plaatse
nasporingen deed, zijne studiën onder den titel
Lief en leed uit Bantam doen verschijnen, waarin
zooals de Zutfensche Courant zegt, het gedrag
der regeering in zake het eervol ontslag aan
Eduard Douwes Dekker als adsistent-resident van
Lebak volkomen gerechtvaardigd wordt.
En dat geschiedt na 30 jaar, nu men de pen
van Multatuli niet meer te vreezen heeft.
Men heeft Multatuli na zijn dood eerst totzenuw-
lijder gemaakt, nu zal men hem tot leugenaar
trachten te maken, wellicht. Wat een moed be
hoort er toe, nu men niet meer bevreesd behoeft
te zijn voor den reus, die bij zijn leven meteen
pennestreek zooveel kleine menschjes vermorselde.
Multatuli zelf zou gezegd hebbenhet is nu de
vraag niet meer of ik onrecht en honger geleden
heb, maar of de Javaan verdrukt wordt.
’t Was beter dat de heeren daar hun talent aan
besteedden, dan wapens te smeden tegen een doode.
Multatuli zelf schrijft aan Tine, toen hij te
Brussel met het schrijven van den Havelaar bezig
was, het volgende
Er zijn vele scherpten in. Nu weet de regee
ring en alle Indische menschen heel goed dat ik
het schrijf, maar het volk moet in twijfel staan
of het een roman is, wel op waarheid gegrond,
maar toch verdicht en opgesierd. De zaken, die
ik mededeel, zijn toch zóó dat men er over moet
twisten of het waar is. Niets zal mij liever zijn
dan dat men het betwijfelt.
En in een anderen brief, waarin hij het bekende
minneliedje van Saïdjah voor Tine afschrijft,
Zeg me eens of je dat niet lief vindt Ik moet
bekennen dat ik er mee ingenomen ben. Ik zou
dat aan niemand anders zeggen, maar ik geloof
dat het de ware idyllische weemoedige toon is,
dien ik noodig heb om te doen belangstellen in
Saïdjah, die door de beestachtige onderdrukking
in Lebak naar de opstandelingen in de Lampongs
wordt gedreven en daar den dood vond onder de
bajonetten der Hollandsche helden.
En telkens komt er in mijn boek voorDenk
je dat ik een verdichtsel schrijf Neen, het is de
waarheid, ik kan het bewijzen. Nu wel niet van
dien Saïdjah juist, maar dat doet er niet toe. Ik
zal u de namen noemen van zes en dertig per
sonen met hun woonplaatsen in één district van
Lebak dien men hunne buffels heeft afgenomen
in éene maand. (Dat is waar, ik heb die namen)
voegt hij er tusschen haakjes bij.
Wie bekend is met de brieven van Multatuli
en daaruit geleerd heeft dat Multatuli zelf aan
leiding gaf aan het publiek zijn boek mooi te
vinden en daardoor de zaak, waarom het hem te
doen was, voorbij zag, laat het volkomen koud
of de heeren Jonckbloet en van Sandick varende
6,15 8,15 9,40 10,40 2“ 4,40 8,~ 10,30
7’— 8,55 10,15 11,20 2,40 5,15 8,45
Op Zondagen
7,— 9,10 12,15
5,15 7,35 9’40 12,55 4,45
6,30 8,50 2,20 6,—
7,— 9,25 3,30 6,50
6,15 8,15 10,404,40 6 25 8,-
7,— 8,55 11,20 7,— 8,45
Van Sneek
Te Bolsward
Harlingen
Van Harlingen 7,-9,25 12,45 3,30 6,50 9,20
Te Bolsward
Sneek
onder de reputatie van Multatuli’s vlag, na dertig
jaren op onjuistheden komen wijzen.
Zij zouden heel wat in hun mars moeten heb
ben om het feit ongedaan te maken dat de Max-
Ha velaar het mooiste boek is dat deNederlandsche
litteratuur in het midden dezer eeuw heeft aan
te wijzen.
Worden wij inderdaad weder jong, wanneer
wij over het verleden praten, of geven wij maar
toe aan een vergrijsde opgeruimdheid en praat
zucht Thackeray.
Elk wezen, dat ter wereld komt, heeft een
eigen koninkrijkje in zijne gedachten, dat wij
niet mogen trachten te veroveren zonder eene
zonde te begaan. Thackeray.
VI.
--
Het zal zeker verwondering baren, als men ver
neemt, dat het algemeene gouvernement, in welk
opzicht ook, niets met de opvoeding van het volk
te maken heeft. Deze plicht rust op de verschil
lende Staten en wordt door hen, ieder volgens
zijn eigen inzicht, vervuld. Het stelsel van open
bare opvoeding is in werking in iederen Staat
en elk grondgebied der Unie, en acht en twintig
van de acht en dertig Staten hebben normaal
scholen gesticht voor de opleiding der onderwijzers.
Er zijn acht en negentig van deze instellingen.
Allen zijn doordrongen van den plicht, dat ieder
kind eene vrije lagere school doorloope en tot
ondersteuning van dit doel heeft het algemeene
gouvernement hprhaalde malen giften van publieke
gronden aan de verschillende Staten geschon
ken.
Verder zijn er van tijd tot tijd bijzondere giften
in land geschonken voor de stichting van Staats
universiteiten, en in 1862 ontving iedere Staat
eene gift, hetzij in land binnen den Staat, of
eene hiermede overeenkomende schuldbekentenis,
voor de stichting en het onderhoud van scholen
voor landbouw- en werktuigkundige wetenschap
pen. De geheele oppervlakte van het land,
dat tot hiertoe door het algemeen bestuur voor
inrichtingen van onderwijs is afgezonderd ge
worden, is grooter dan die van Engeland, Schotland
en Ierland te zamen. Gedurende het bestaan
der Republiek ijverd er altijd eene groote vrijgevig
heid in de giften voor schoolaangelegenheden
tentoongespreid. Het volk, dat niet te bewegen
is, de salarissen der ambtenaren te verhoogen
tot de helft van die hunner broeders in onbe
duidende Europeesche landen, noodzaakt zijne
vertegenwoordigers, te stemmen voor millioenen
en millioenen tot instandhouding van het onder
wijs. f
De verhouding van het geld, dat voor het
leger wordt besteed, tot dat, wat voor de opvoe
ding wordt uifgegeven, staat in een verrassend
verschil met dat van Europa. Amerika is het
eenige land, dat meer aan onderwijs dan aan
oorlog of toebereidselen voor oorlog besteedt.
Groot Brittanje geeft niet een vierde, Frankrijk
geen elfde en Rusland geen drie en dertigste
gedeelte uit voor opvoeding van wat zij voor
het leger besteden. Hoe lang nog zal de mensch,
opgehitst door aristocratischen naijver, zijn rijk
dom en zijne beste krachten wijden aan de slachting
van zijnen natuurgenoot
Voor ieder pond, dat door Groot Brittanje be
steed wordt voor de opvoeding van zijn volk,
worden meer dan vier pond verkwist voor het
leger en de vloot. De Republiek doet het tegen
overgestelde en geeft bijna twee pond voor de
opvoeding uit tegen één pond voor krijgstoerus
tingen.
Longfellow schreef terecht
Ware half de macht, die de wereld doet ont
stellen,
Ware half het geld, besteed voor krijgsgeweld,
Gebruikt om ’s menschen geest van dwaling te
herstellen,
De dagen van den krijg, zij waren ras geteld.
Des krijgsknechts naam, hij ware diep veracht
En zoo een land de oorlogstrom deed roeren,
En zijne legers in ’t oorlogsveld deed voeren,
Het bleve steeds met Gain’s merk bevracht".
De Vereenigde Staten zijn, op hun weg naar
het algemeen vrije onderwijs, de godsdienstige
tegenkantingen niet ontgaanmaar gelukkig
heeft de tegenkanting tegen dit stelsel zich slechts
tot eene sekte de Roomsch-Katholieke
bepaald, terwjjl alle andere gezindheden zich
vereenigd hebben, om het met allen ijver te
ondersteunen. De ontevreden Katholieken waren
zelfs in de stad New-York, waar zij machtiger
zijn dan ergers anders in de Unie, niet sterk
genoeg, om het niet-leerstellig onderwijs, dat de
openbare scholen overal in Amerika kenmerkt,
te weren.
Gewoonlijk worden er eens per dag, bij wijze
van openbare oefening, eenige verzen uit den
Bijbel gelezen, zonder er uitlegging van te geven.
Hierin ziet niemand eene beleediging en iedereen,
met uitzondering der Katholieken is tevreden,
omdat men begrijpt, dat de openbare school niet
de eigenlijke plaats is voor godsdienst-onderwijs.
Het onderwijs wordt door geheel Amerika als
van zulk een levendig belang voor het kind
beschouwd, dat zelfs de Katholieke ouders hunne
kinderen naar de openbare scholen sturen. Krach
tige betoogen tegen deze zielverwoestende practijk
werden gelijktijdig onlangs in alle Katholieke
kerken te Pittsburg gehouden en de schimp
woorden, die de overtreders naar het hoofd werden
geslingerd, waren zoo krachtig, dat de Commercial
Gazette een grondig onderzoek liet instellen, om
zich te vergewissen, in hoe verre de Katholieken
van de openbare scholen gebruik maakten. Er
werden aan de hoofdonderwijzers van zes en
vijftig scholen opgaven verzocht, waaraan vier
41
s
I
-4-»
cc c
h—