NIEUWS- EN ADVERTENTIEBLAD
I
OLSWAHD EK WOHSEBA
EEL
i
g33
f/
Praatjes over allerlei.
No. 26.
Twee en dertigste Jaargang.
1893.
BUITENLAND.
BINNENLAND.
VOOR
7
T
1
U»
ABONNEMENTSPRIJS: 80 Cents per 3 maanden.
Franco per post 95 Cents.
ADVERTENTIEPRIJS50 Cts. van 1—7 regels. Ver
volgens 10 Ct. per regel. Overigens naar plaatsruimte.
1
D
>K'
$XXXXXXXXXhXXXXXXXXX
DONDERDAG 29 JUNI.
Eene zonderlinge poging tot diefstal had
dezer dagen te Klimmen in Limburg plaats. Eene
poging tot diefstal van water niet van schaarsch,
kostbaar drinkwater, maar van gewoon, alle-
daagsch slootwaterOp een laten avond keerde
de pachter van den huize „Klimmen*1 daar naar
zijne woning terug, toen hij een drietal mannen
bemerkte, die in stilte aan het werk waren bij
den oever van den vijver, die het landgoed „huis
Klimmen*1 omgeeft.
Wèl vermoedende, dat deze niets goeds voor
hadden, verwittigt hij eerst de bewoners van het
goed en dan gaan ze samen op de nachtelijke
arbeiders af, die zich echter ijlings verwijderen.
En wat bleek nu echter hun inzicht te zijn ge
weest Zij waren bezig met houweel en spade
een der oevers van den vijver door te steken om
zoo doende bet zich daarin bevindende water te
bemachtigen en het door eene sloot naar de lager
gelegen Riddersbeek te laten afvloeien.
Niet onwaarschijnlijk zijn de vreemdsoortige
dieven drie al te vindingrijke koppen geweest,
die in hunne bezorgdheid, om hun dorstend vee
te laven, de gevolgen, welke hunne daad hebben
zou, vergaten. Wanneer die ongelukkige droogte
nog wat had aangehouden, zou men bij de veld
wachters die het veld, en de boschwachters, die
het bosch bewaken, ook nog waterwachters
moéten aanstellen, om sloot en vijver tegen wa-
In do onlangs gehouden algemeene vergadering
der Maatschappij tot Nut van ’t Algemeen ver
telde een der afgevaardigden, dat in ’t Noorden
van Groningen verscheiden departementen op het
punt staan, zich te ontbinden, omdat ze niet ge
noeg krijgen voor hetgeen zij aan de algemeene
kas moeten afstaan.
Terecht werd opgemerkt, dat die ontbinding geen
groote ramp zou zijn voor de Maatschappijimmers
van departementen, die het in de eerste plaats
te doen is, om wat te krijgen, zal niet veel werk
kracht en bezieling uitgaan.
Zooals door bedoelde departementen wordt ge
dacht, zoo denken, ook in Bols ward, velen, tot
wie de uitnoodiging komt, lid der Maatschappij
te worden.
De een zegt: „wat krijg ik daarvoorIn
plaats van deze vraag te stellen, zou ’t beter zijn,
te bedenken„wat doe ik er door En als men
dan eens naging, hoe groot het getal nuttige in
stellingen is, die door de Maatschappij worden in
stand gehouden, dan zou men zeker tot het besluit
komen, het loffelijke pogen van de oude, maar
nog niet verouderde, te steunen, als men daartoe
in staat is.
Een tweede zegt: ,,’k Heb geen tijd, om op de
winteravond-vergaderingen te komen Om rede
nen, boven genoemd, meenen we, dat dit volstrekt
geen reden is, om geen lid te willen worden.
Een derde eindelijk beweert„het begroot me,
weet je? de contributie is ook zoo hoog: vijf
gulden en een kwartje per jaar! Men kan niet
overal lid van zijn" (de bedoeling ismen kan
niet van alle vereenigingen lid zijn, omdat dit te
veel in de papieren zou loopen.)
’t Is te begrijpen, dat velen geen dubbeltje in
de week kunnen afzonderen, al geldt het ook het
lidmaatschap van eene zoo nuttig mogelijke ver-
eeniging.
Dit is echter zeker, er zijn, ook in Bolsward,
velen, die dat dubbeltje wel kunnen missen en
zich toch, zoo ’t heet, door de hooge contributie
laten afschrikken.
Dat allen, die instemmen met de beginselen der
oude Maatschappij, en die een dubbeltje per week
kunnen geven voor ’t lidmaatschap, zonder zich
voor verkwisters of zorgeloozen te moeten houden
en die het„wat krijg ik voorbij kunnen zien
voor het „wat geef ik zich mogen aansluiten,
is onze wensch.
Het departement Bolsward zal in 1896 honderd
jaar hebben bestaanmoge het tegen dien tijd
zóó in ledental zijn toegenomen, dat van eene
verjongingskuur kan worden gewaagd op het feest,
dat dan zeker gevierd zal worden
In verschillende groote bladen wordt tegen
woordig nog al eens gesproken over „blanke
slavinnen**. En omdat de meisjes, die in gevaar
kunnen komen, het getal dier ongelukkiger! te
vermeerderen, óf in ’t geheel niet óf slechts zelden
die groote bladen in handen krijgen, willen wij
er ook met een enkel woord melding van maken.
Wie in een onzer groote steden rondziet en
goed opmerkt, zal menigmaal dienstmeisjes van
„buiten" zien wandelen in gezelschap van sujetten,
wier tronies zelfs op z’n Zondags den menschen-
kenner veel te denken geven.
Dikwijls zijn die meisjes eenvoudige buitenmen-
schen, die door zoogenaamde Bureaux" verlokt, een
dienst hebben gevonden, maar die plotseling tot
de droeve ervaring zijn gekomen, dat onder die
„Bureaux" heel wat kaf schuilt, en dat ze niet
zelden dienst doen als valstrikken.
Soms ook zijn die ongelukkigen plotseling uit
haren dienst weggejaagd als gevolg van eene
afspraak tusschen gewetenlooze slechtaards, die
het op den ondergang van die argeloozen toe
legden.
Met allen nadruk moet men dus allen% die een
In meer dan één opzicht mag van Bolsward
gezegd worden, dat er, ook en vooral in ’t belang
van de on- en minvermogenden, veel goeds wordt
gedaan en dat er door het Bestuur der stad op
voorbeeldige wijze wordt gezorgd voor het welzijn
der burgerij. Ten bewijze van het laatste kan
strekken de „Algemeene politieverordening voor
de gemeente Bolsward", waarvan in het vorige
nummer van dit blad reeds met een enkel woord
melding werd gemaakt.
We hebben die verordening doorgelezen en
overdacht en zijn tot de overtuiging gekomen, dat
er aan dit werk is gearbeid door mannen, die niet
alleen kennis van zaken, maar ook een open oog
hebben voor de belangen en het welzijn der ge-
heele burgerij.
De verordening is bevat in een boek van vijf
tig bladzijden en is verdeeld in de volgtende zeven
hoofdstukken: I. Verdeeling in wijken en numme
ring der gebouwen. II. Bouwen. III. Openbare
gezondheid en reinheid (onderafdeelingenonge
schiktheid van woningen, gemeentereiniging, kin
derarbeid, voertuigen bij besmettelijke ziekte,
vervoer en begraven van lijken, veeziekte, schade
lijke eetwaren). IV. Veiligheid en orde (onder
afdeelingen voorkomen van brand, blusschen van
brand, jaar- en veemarkt, bediening en veiligheid
van bruggen, drijven van vee, schutten van vee,
stoomtram, rijden, straatpolitie, politie op de wa
teren. V. Openbare vermakelijkheden, (onderaf
deelingen toezicht op plaatsen van vereeniging,
verloten en spelen.) VI. Algemeene bepalingen.
Vil. Straf. Als aan deze Verordening de hand wordt
gehouden (en hiervan houden we ons op grond
van de meermalen gebleken activiteit van ons
Bestuur ten volle verzekerd), dan zal er nog meer
dan tot nu geroemd kunnen worden over de
netheid onzer stad en over de groote veiligheid,
waarin de bewoners zich voor zich zei ven en hunne
eigendommen kunnen verheugen. Al kan ’t ook
niet krachtens deze verordening die geene terug
werkende kracht heeft, een Bestuur, dat zoo’n
verordening heeft samengesteld, zal hier zeker zijn
recht van onteigening toepassen. Zoo zien we reeds
in onze verbeelding tal van krotten verdwijnen, die
nu nog als menschenwoningen moeten dienen, o. a.
de ellendige huizen aan ’t eind van „de Kampen"
vlak bij ’t oude Israëlitische Kerkhof, ’t Zou ons ten
minste zeer verwonderen, wanneer niet weldra de
eigenaar van die hutten er kennis van kreeg, dat
zij moeten worden ontruimd.
Velen hebben in den laatsten tijd met meer of
minder bezorgdheid uitgezien naar de beraadsla
gingen in den gemeenteraad over de noodzakelijk
geworden restauratie van ons Raadhuis. Er waren
menschen, die reeds vertelden, (ze wisten ’t na
tuurlijk uit eene goede bron) dat zoo’n restauratie
wel eens zestig duizend gulden zou moeten kosten
en dat, wat de gemeentebelasting betreft, de toe
komst voor de Bolswarders zeer zeker duister
moest genoemd worden.
Want van ’t Rijk was geene hulp te wachten.
Vroeger werd reeds uit den mond van een onzer
eerste staatslieden het woord vernomen „Kunst
is geen regeeringszaak 1“ De tegenwoordige minis
ter wilde dat woord ten minste eenigszins onwaar
maken door eene subsidie van duizend gulden aan
te bieden en dan nog wel onder tamelijk bezwa
rende voorwaarden. Dit royale aanbod werd
op royale wijze van de hand gewezenmen
had terecht liever geen hulp dan zoo’n hulp.
Maar -nu maakten velen zich bezorgd over
de kosten. En zie, daar wordt op eens aan alle
bezorgdheid een eindegemaaktdoorheerenVoogden
van het St. Anthony-gasthuis alhier, die, prijsstel-
lende op ’t behoud van het antieke gebouw, over
wegende, dat de gemeentelasten reeds stijgende
zijn, enz. enz. beslóten hebben, de restauratie voor
hunne rekening te nemen en daarvoor f 30,000
beschikbaar te stellen. Een cadeau van dertig
duizend gulden
Terecht werd in de gemeenteraads-vergadering
van 23 Juni j.l. een woord van dank voor dit
milde aanbod met applaus begroet.
Het is dus nu te verwachten, dat binnen kort
een begin zal gemaakt worden met den belang
rijken arbeid. Bolsward zal wellicht reeds na een
paar jaren met trots kunnen wijzen op zijn prach
tig, antiek raadhuis, op doelmatige en kunstrijke
wijze gerestaureerd zonder geldelijke hulp van
buiten, enkel door de mildheid van heeren gast
huis-voogden Bravo
Donderdagavond kwam te Katwijk een
vrouw, welke men reeds sedert Maandag in de
duinen en langs het strand tusschen Schevenin-
gen en Katwijk had zien rondzwerven.
In ’t eerst gaf zij op de vragen, die men tot
haar richtte, niets dan onzinnige antwoorden,
maar ten slotte verklaarde zij van uit Harlingen
gevlucht te zijn, omdat haar man haar ontrouw
geworden was.
Men verschafte der ongelukkige, die slechts met
eenige lompen bedekt was, voedsel en kleederen
en gaf haar een nachtverblijf in het wachthuis.
Men schrijft uit Hoogezand
De vorige week had op bevel van den Rijks-
ontvanger te iSlochteren, de executoriale ver
koop plaats van den inboedel van Jacob Venema
te Martenshoek, wegens het niet betalen van zijn
personeele belasting, bedragende ongeveer ƒ3
(zegge drie gulden) waarvan trouwens reeds V3
was betaald. De kosten beliepen ongeveer ƒ25.
Om 10 uur verschenen de deurwaarder met
twee getuigen, de Burgemeester van Slochteren
met tien rijks- en gemeente-veldwachters, 9 ma
réchaussees te paard en de gemeente-veldwachters
van Hoogezand.
Al deze voorzorgsmaatregelen waren genomen,
omdat de socialisten allen waren opgeroepen, om
te voorkomen, dat de inboedel van Venema werd
ingepakt.
De roode vlag woei boven van het dak. Alle
socialisten die maar even konden, waren tegen
woordig de zwakke sexe was natuurlijk ook
present.
De werkelijk nette Inboedel bracht op de som
ma van 54 centen, zegge (vierenvijftig cent). Zoo
o. a. werd een regulateur verkocht voor drie cent,
een linnenkast voor vijf, een kinderwagen, waarin
een kind, netjes uitgedost, voor twee en een halve
cent.
Om eenig begrip te geven van de grootte
der heidevelden in Drente, dient, dat sommige
velden of marken van 500 tot 1000 hectaren groot
zijn. Zij worden verdeeld in „waren" of waar-
deelen die weer in „vorrels", vierden, ver
deeld zijn en waarvan de eigenaars zoovele
vorrels bezitten, dat enkelen 200 a 300 hectaren
hun eigendom noemen. Het veld levert schapen
weiden, plaggen, zoden (brandstof) en in den
winter heide voor veevoeder en als strooiing in
de potstallen.
Van sommige groote marken begrenzen elkaar
soms drie of vier en op één punt het Ellerts-
veld zeven de zoogenaamde „zevenmark-
scheiding."
De passagewegen zijn zeer verbeterd sedert
de marken onderling gescheiden worden.
De „nationale" meeting ten gunste van „de
opheffing van het privaat-bezit" zal 20 Augustus
a.s. in het Oranjewoud bij Heerenveen gehouden
worden. Een groot stuk weiland is voor de ma
nifestatie afgestaan. Goedkoope extra treinen zul
len uit Holland worden aangevraagd. Tien spre
kers zullen optreden, o. a. van Kol (Rienzi), mr.
Troelstra, v. d. Zwaag en Domela Nieuwenhuis.
Naar de Tijd verneemt is op verzoek van
een ambtenaar, werkzaam op een der bijkantoren
der posterijen te Amsterdam, proces-verbaal opge
maakt en door getuigen geteekend, tegen den
heer A. v. S., wegens beleediging van een ambte
naar in de uitoefening zijner functie, tegen welk
vergrijp vier maanden gevangenisstraf, subsidiair
f 400 boete kan worden geëischt.
Van de 166 herstemmingen voor den Duitschen
rijksdag is de uitslag bekend. Daarvan verkregen
de conservatieven 25, de vrij-conservatieven 10,
de nationaal-liberalen 35, de vrijzinnige vereeni
ging 10, de vrijzinnige volkspartij 21, de Zuid-
duitsche volkspartij 7, het centrum 3, de Polen
7, de anti-semieten 14, de sociaal-democraten 20,
de protest-partij in den Elzas 1, de Welfen 7
zetels.
De ramp van de Victoria blijft het onderwerp
van den dag. In het Lagerhuis deelde de secre
taris der Admiraliteit mede, dat in het geheel 22
officieren en 238 minderen bij de ramp het leven
verloren29 officieren en 287 minderen werden
gered.
De correspondent der Times seint uit Tripoli,
dat het ongeluk plaats had bij kalme zee, op vijf
mijlen van de kust, en dat er slechts 11 minuten
verliepen tusschen het oogenblik der aanvaring
en het zinken der Victoria. Het telegram van
admiraal Markham sprak van een tijdsverloop
van 15 minuten, maar dit is onjuist gebleken,
als de Victoria 4 minuten langer drijvende was
gebleven, zouden er zeker een honderdtal men
schen meer gered zijn. Behalve de Cainperdoivn,
waren de schepen op tamelijk grooten afstand,
toen de botsing plaats had, zoodat het verschei
dene minuten duurde vóór de sloepen, die tot
redding der schipbreukelingen werden uitgezet,
de Victoria waren genaderd. Het kantelen der
Victoria is de hoofdzaak geweest dat het aantal
slachtoffers zoo groot was, want de bemanning
die zich tusschendeks bevond, was daardoor op
gesloten, en door de vreeselijke woeling van het
water moesten van de manschappen, die bijtijds
overboord gesprongen waren, zelfs de beste zwem
mers verdrinken, terwijl er velen door de nog
steeds rondwenteleode schroeven van het omge
slagen vaartuig werden gedood.
terdieven te beveiligen.
In het Schoolblad komt, op het voetspoor
van den inspecteur der registratie M. van den
Bergh, in eene rede te Amsterdam gehouden,
de redactie op tegen den vorm der notarieele ak
ten en tevens tegen dien der adressen. Inderdaad
is het belachelijk, dat wij nog altijd in dien
eenen eindeloozen volzin onze wenschen aan de
overheid kenbaar maken of de voorwaarden
van menig contract vaststellen.
Zal hierin ooit verandering komen Het zou
zoo gemakkelijk te doen zijn en den schrijver
en den lezer zooveel moeite besparen. Maar de
sleur is taai en de kracht der gewoonte sterker
dan de stem van het gezond verstand.
Zondagmiddag is in het café „De Wetering"
aan de Ruysdaelkade te Amsterdam een vergade
ring gehouden van oud-weezen van Neerbosch ter
bespreking der brochure der heeren Van Houten
en Van Deth.
Een goede vijftig oud-weezen waren opgekomen
uit Amsterdam, Rotterdam, Wageningen en
Haarlem.
Voorzitter was de heer Varossieau.
De inrichting werd door sommigen geprezen,
door anderen afgekeurd. Ten slotte verlieten de
verdedigers van den heer Van ’t Lindenhout de
vergadering en namen de tegenstanders de vol
gende motie aan
„De vergadering enzeischt in naam der
billijkheid en rechtvaardigheid, dat een onderzoek
zal ingesteld worden door de justitie; betreurt
tevens de voorgekomene getuigenissen van enkele
oud-weezen, die door eigenbelang, of andere niet
ver te zoeken redenen gedreven, genoemde stich
ting van eiken smet trachten te vrijwaren en
geeft ten slotte haar diepe verontwaardiging te
kennen over de houding, in deze zoo ernstige
zaak door het Nieuwsblad voor Nederland aange
nomen, dat reeds vroeger toonde met de waar
heid op een gespannen voet te verkeeren."
Amst. Crt.
„Als iemand verre reizen doet, kan hij wat
verhalen",-zoo dachten ook drie kleine jon
gens uit Giekerk er over. Een van ’t drietal had
zijn broeder zooveel van een groote stad, die
Leeuwarden heet, hooren vertellen, dat het al
te aantrekkelijk was de wonderen dier veste
ook niet eens te gaan zien. Zon noch warmte
noch afstand vreezende, zijn de drie kleuters
Zondagnamiddag van daar naar Leeuwarden
gestapt. Na in de straten van de stad te hebben
rondgedwaald, meenden de kleine Robinsons in
den Prinsentuin onder het dak van groene bla
deren een veilige rustplaats voor den nacht te
vinden. Een van 't drietal stelde echter wijselijk
voor, eerst te trachten den weg naar huis weer
op te zoeken. Zoo keerden de drie zwervelingen
heel laat in den avond weer in ons dorp terug, tot
groote blijdschap hunner ouders, die door het
vermissen der kleinen het dorp reeds in groote
opschudding hadden gebracht.
Over het programma sprekende der Sociaal
democratische Onderwijzers-vereeniging, zegt de
Delftsche Crt.
„Alle scholen zijn (volgens het programma)
Staatsscholen, van bijzondere scholen is alzoo
geen sprake meer.
„Die regeling zal nogal tegenstand ondervinden,
meenen wjj. Dat gelijk uit het programma
blijkt het privaat bezit wordt afgeschaft, zal
in de practijk wel moeilijkheden opleveren, vol
strekt ondenkbaar is het evenwel niet; maar dat
er ook geen private opinies meer mogen of zullen
zijn, dat wil er bij ons niet in. Nochthans zouden
allen, die nu van oordeel zijn, dat onderwijs zon
der kerkelijk karakter noodlottig is voor de jeugd,
hunne kinderen naar de Staatsscholen moeten
zenden.
„Het zou wel-is-waar aan de ouders geoorloofd
wezen, volgens art. 1, hunne kinderen in den
godsdienst te doen onderwijzen voor hunne reke
ning maar er zijn vele ouders, die meenen, dat
op die wijze toch niet verkregen wordt wat zij
begeeren en die deze regeling vergelijken met
het gebruik van spijzen zonder zout, maar met
I gelegenheid om na den maaltijd desnoods een
I heel zoutvat leeg te eten,"
dienst in den vreemde zoeken, den raad geven
laat eerst door betrouwbare personen, die zich
niet door mooi klinkende namen laten begooche
len, inlichtingen inwinnen, vóór ge een dienst
aanneemt
Wendt U ingeval van nood zonder schroom en
(in geval van vermissing vooral ook zonder tijd
verlies) tot de politie
En voor haar, die eensklaps als bedrogenen
zonder dak mochten zijn, wijzen we er op, dat in
den Haag (Westeinde), te Rotterdam (Óppert)
en, naar we meenen, te Amsterdam (Bloemgracht
193) huizen zijn, waar ze een onderkomen kunnen
vinden te midden van menschen, die haar liefde
rijk zullen opnemen en onverwijld in de gelegen
heid zullen stellen, naar hare betrekkingen terug
te keeren
Een ezel stoot zich geen tweemaal aan denzelfden
steen. En toch praat men veel van des ezels
domheid. Een mensch stoot zich niet tweemaal,
maar heel dikwijls honderden malen aan denzelf
den steen, al is hij ook in eigen oog en ook zelfs
wel in 't oog van anderen een bijzonder snuggere
baas.
Zoo lezen we nu al sedert weken en maanden
en jaren van de afzetterij, die in eene bekende,
beruchte steeg in Amsterdam, de O. Z. Armsteeg,
en ook wel in andere steden menigeen eene flinke
achterlating van de porte-monnaie heeft bezorgd.
Gedurig is het den volke verkondigdhet gaan
in die steeg is gevaarlijkde „kwartjesvinders"
of „boerenvangers** zijn nog gevaarlijker
’t Helpt niet veel; telkens zijn er weer lui, die
zich laten verleiden. En als ze dan eene flinke
som kwijt zijn, kunnen ze naar de politie gaan
met de boodschap„och, wat een spijt, ik ben
m’n duiten kwijt!" Maar de politie kan er dan
natuurlijk in den regel niets aan doen. Want de
boerenvangers laten zich niet gemakkelijk vangen.
En het zijn lang niet altijd „boeren" (dit woord
hier te verstaan als onnoozele buitenlui"), die zich
zoo beet laten nemen. Kort geleden heeft een
student, die dus wel op de hoogte kon zijn, vijftig
gulden met kaartspelen verloren, vóór hij begreep,
dat zijne medespelers bezig waren, hem financieel
uit te kleeden.
’t Blijkt dus wel, dat nog altijd van velen kan
worden gezegd „ze dempen den put, als ’t kalf
verdronken is
Bolswardsche Courant
<t
