NIEUWS- EN ADVERTENTIEBLAD
BOLS WARD£N WONSERADEEL
Herfstgedachten.
Tinnenla nd.
Twee en dertigste Jaargang.
No. 38.
1893.
DONDERDAG 21 SEPTEMBER.
4
BUITENLAND.
VOOR
X.
ABONNEMENTSPRIJS: 80 Cents per 3 maanden.
Franco per post 95 Cents.
ADVERTENTIEPRIJS: 50 Cts. van 1—7 regels. Ver
volgens 10 Ct. per regel. Overigens naar plaatsruimte.
$XXXXXXXXX^XXXXXXXXX
DONDERDAG 21 SEPTEMBER.
$xxxkxxxxtCx:xxxxxxx X
In de Figaro wordt betoogd, dat de Wereld-
tentoonstelling van 1900 nergens anders verrijzen
moet dan op het van ouds geijkte en zoo uitste
kend gelegen Champ de Mars. Men trekke niet
naar Boulogne, Courbevoie of Vincennes, maar
neme het tetrein in het hart der wereldstad,
zoodat de ontelbare belangstellenden de Tentoon
stelling niet veraf hebben te zoeken. Wordt van
het Trocadero dan wat meer partij getrokken en
bovendien de open ruimte nabij de Ecole Militaire
in beslag genomen, dan kan dit met de Esplanade
des Invalides ruimschoots voldoende plaats op
leveren.
Natuurlijk moet dan de reusachtige machine-
galerij, die men na 1889 heeft laten staan, wor
den opgeruimd, opdat men weder iets geheel
nieuws te aanschouwen geve. Waarom Zal men
den Eiffeltoren dan ook niet moeten afbreken
Tusschen Frankrijk en Engeland is een ge
schil gerezen wegens naar het heet onrechtmatige
handelingen van den aanvoerder eener weten
schappelijke expeditie in de Nigerstreken. Die
aanvoerder, luitenant Mizon, heeft een traktaat
gesloten met den Sultan van Mouri, die volgens
Engelsche opvatting een vazal van Engeland is.
De Engelsche bewindvoerder in het Britsche ge
bied heeft nu de geheele expeditie het verblijf in
die streken ontzegd, hetgeen eene schending ge
acht wordt van het Berlijnsche tractaat van 1885,
waarbij vrije scheepvaart op den Niger is toe
gestaan.
Gaasterland, 18 Sept. J.l. Zaterdag zijn in
onze gemeente wederom ruim 500 vergunningen
uitgegeven voor het a. s. lijstervangen. Voor de
lijsters wordt door de poeliers 10 cent per stuk
beloofd.
Burgwerd Aan de alhier vanwege den
kastelein J. de Vries gehouden keuring van
tuigpaarden, welke met geen eersten prijs waren
bekroond, namen 14 schoone dieren deel. De prijs
van ƒ25 werd toegekend aan de zwarte merrie
„Friezin11 van den heer K. Galema te Scharne-
goutum de premie ƒ7,50 viel ten deel aan de
vierjarig zwarte merrie van den heer P. IJetsenga
te Arum, terwijl een cadeau werd vereerd aan
den heer F. G. Kramer te Kubaard met zijne
zwarte merrie „Piet." De uitslag van het hard-
loopen was, dat van de 30 deelnemers de prijs
van /20 behaalde H. Greben te Baijum, terwijl
het cadeau van ƒ5 ten deel viel aan IJ. IJntema
te Witmarsum.
Wonseradeel. De vele werkzaamheden ver
bonden aan den richtigen toestand van het nieuw
opgerichte waterschap in den Arumer-Achlumer-
Kimswerderpolder worden met kracht voortgezet,
opdat als het weer eens mocht omslaan en de
regentijd invalt, het stoomgemaal aan zijn be
stemming beantwoorden kan. De kunstweg naar
Achlum is op één plaats reeds doorgegraven en
moet op een andere plaats ook nog doorgegraven
worden, evenals de weg naar Kimswerd, waarin
dit op drie onderscheiden plaatsen moet geschie
den. De droogte bevordert zeer het vele slattings-
werk.
Arum. Op gedaan verzoek heeft het Hoofd
bestuur der Maatschappij tot Nut van ’t Alge
meen als spreker op een der winter-vergaderin-
gen van het Departement alhier aangewezen den
heer J. S. Sinnige Damstéte Wirduro. De onder
werpen, waaruit een keuze gedaan kan worden,
zijn 1. waardeering van lichamelijken en gees
telijken aibeid; 2. werkstakingen; 3. volksver
maken; 4. uit en thuis.
Te Amsterdam worden thans biljetjes ver
kocht, die op het eerste gezicht tramkaartjes
schijnen, maar waardelooze papiertjes zijn, eene
reclame van een photograaf bevattende. Deze in
dustrie zal waarschijnlijk een gevoeligen knak
geven aan de ambulaute tramkaartjes-verkoopers.
Als de photograaf dit bedoeld heeft, is zijn toe
leg gelukt.
Den uitslag der stemming tot verkiezing van
een wethouder van Amsterdam besprekende, is het
Handelsblad van oordeel, dat de heer Treub, na
dat blijkens de stemmingen, de meerderheid van
den Raad tot tweemaal toe zijne richting had af
gekeurd, bezwaarlijk eene eventueele benoeming
aanvaarden kan.
Zal men nu, na het bedanken van den heer
Heemskerk, zich wenden tot de heeren Hovy en
Wormser en dan eindelijk, als ook deze bedanken,
tot de pas gekozen heeren Schut en Kuipers? Ot
zal de heer Schölvink zich met de financiën be
lasten en zal men dan een anderen wethouder
zoeken voor burgelijke stand en handelsinrich-
tingen? Het Hbl. eindigt met deze opmerking:
Het is te hopen, dat de Raad zich weldra zal
weten te redden uit deze moeilijkheden, die allicht
reden geven van „radeloosheid" te spreken. De
schuld ligt natuurlijk aan de kiezers, die zich bij
de herstemming van 1 Aug. jl. verklaard hebben
voor de vereenigde minderheden, zonder te beden
ken dat die minderheden, niet dezelfde denkbeel
den van gemeentelijk beleid voorslaan, te zamen
een anders beleid af keuren is gevaarlijk, als men
het niet eens is over hetgeen er voor in de plaats
moet komen en dan geroepen wordt gezamenlijk
te handelen."
Geldt dit voor eene stad, het bleek reeds vroe
ger, dat het ook geldt voor het land.
woning teruggekeerd. Na eerst naar het krank
zinnigengesticht te Dordrecht vervoerd te zijn,
bracht men haar terug, daar er geen plaats was,
Daarop heeft men haar in een kamer van het
Raadhuis onder bewaking gesteld, tot men zeker
heid had plaats voor haar in een gesticht te vin
den. Van alle gestichten, waar men informeerde
was ’t antwoordGeen plaats. Daarom is de
ongelukkige in baar woning teruggebracht en
haar echtgenoot als bewaker aangesteld.
De heer Gerrit de Jong te Aalsmeer hoopt
den 25sten dezer zijn 102den verjaardag te vieren.
In het jaar 1881 herdacht hij zijne 70-jarige echt-
vereeniging. Zijne vrouw, die toen 92 jaar oud
was, stierf kort daarna, eveneens een zoon van
76 jaar. Thans heeft de Jong nog zeven kinderen
in levenbij een van hen woont hij sedert ge-
ruimen tijd.
Een persoon, die te Zutfen met eenen an
deren veroordeelde van de gevangenis bij het
gerechtsgebouw naar de cellulaire gevangenis
zou worden overgebracht om zijne straf te onder
gaan, wist zijnen geleider te ontsnappen en de
stad in te vluchten. Tot nog toe heeft men zijn
spoor nog niet weten te ontdekken.
Aan de Zw. Ct. wordt uit Rotterdam naar
aanleiding van de invoering der inkomstenbelas
ting aldaar o. a. geschreven:
De heer mr. J. van Gennep, die ik schreef
er destijds over zeer gekant was tegen deze
belasting en er in den raad menig woordje over
zeide, gaat de stad verlaten en zich elders ves
tigen, men zegt in den Haag. Ik noem dezen
naam, omdat de heer van Gennep een bekende
persoonlijkheid is, maar nog verscheidene gegoede
familiën, wier namen ten uwent wellicht toch
niet bekend zijn, vertrekken evenzeer binnenkort.
Of dat nu de uitkomst is van de inkomsten-be-
lasting? Misschien heeft zij den doorslag gegeven
Rotterdam heeft niet veel „attractions", geen fraaie
omstreken, weinig wandelingen, veel gerij en
weinig welwillende voetgangers.... en dan nu
weer die inkomstenbelasting....
Intusschen gaat ’t gehalte van de bevolking er
niet op vooruit; de bemiddelden, die hun kans
schoon zien, gaan er uiten telkens als een uitgaat,
wordt op de lijsten van contribuanten aan welda-
digheids-genootschappen, aan vereenigingen voor
kunst of wetenschap, aan nuttige instellingen van
allerlei aard weder een naam geschrapt. Een naam,
die niet zoo gemakkelijk vervangen wordt; want
wel neemt het cijfer der bevolking toe, maar de
drommen werkeloozen en onbemiddelde hand
werkslieden, waarvan er ieder jaar een paar
duizend meer komen dan gaan, brengen de stad
geen welvaart aan.
Vrijdagavond is te Groningen eene druk
bezochte vergadering gehouden van winkeliers,
om hunne winkels inplaats van te 10 te 9 uur
te sluiten, met uitzondering van den Zaterdag
avond, de avonden vóór ’t St. Nicolaasfeest en
den avond vóór het Kerstfeest.
De vergadering benoemde eene commissie van
tien leden als bestuur, die een volgende verga
dering bijeen zullen roepen. Het plan is de be
paling van het sluitingsuur zoo algemeen moge
lijk te maken. Hoogstwaarschijnlijk zal 1 Januari
met de sluiting te 9 uur door een groot getal ne
ringdoenden begonnen worden.
Uit Grolloo wordt aan de Ass. Ct. geschre
ven Daar in onzen tijd veel aandacht aan heide-
ontginoing geschonken wordt, is het niet on
belangrijk te vernemen met welke midde
len men daartoe in Drenthe het beste komt.
Alhier werd voor vijf jaren een slag heide, groot
9.49 H. A., verkocht voor f 70. De kooper bouwde
daarop een huis en begon te ontginnen. Thans in het
vierde jaar na de ontginning, heeft hij op die
grond verbouwdbijna 350 hokken winter- èn
zomerrogge, 10J a 120 H. L. aardappelen en 4
a 5 voeren boekweit, welk gewas voldoende is om
aan een gezin en eenig vee, bijv, een paard,een
paar runderen en 30 a 40 schapen, den kost te
geven, met dien verstande, dat er eenige voeren
hooi van een ander land worden aangevoerd. Da
ontginning begon door het droogleggen en daarna
het omgraven of omploegen van den grond. Het
voornaamste deel van den mest wordt bekomen
door de schapenhouderij. Het aantal heideschapen,
dat er in den zomer gehouden wordt, bedroeg
eerst 40 a 60 stuks en dit jaar 150, waardoor
veel stikstofhoudende mest bekomen wordt.
Kunstmest werd tot nog toe niet gebruikt. Het
bouwland doet thans in qualiteit voor dat der
Grolloër esch niet ,onder, en het winterkoren was
veel beter dan dat op de esch.
In vorige winters zijn door particulieren op
tal van grachten en in straten te Amsterdam par
ticuliere nachtwakers aangesteld. De bewoners
zelf waren genoodzaakt de controle te voeren over
deze mannen. Thans is aldaar opgericht eene onder
linge vereeniging onder de benaming „A.mstels
Burgerwacht", waarvan men lid kan worden tegen
eene betaling van minstens 25 cents per week en
die ten doel heeft het beschermen van elkanders
eigendom door het daartoe aanstellen van ge
schikte, vertrouwbare en behoorlijk beloonde,
zooveel mogelyk gehuwde personen, die onder
leiding staan en voorzien zijn van instructiën, ten
einde toezicht te houden langs de huizen op straat
gedurendede nachtelijke uren. De oprichters hopen
bjj eene goed geleide organisatie aan ongeveer
560 personen een redelijk weekgeld als loon te
kunnen uitbetalen, waardoor deze niet ten laste
komen van liefdadige personen of instellingen,
Den 22 September gaat de zon te 6 uur op en
te 6 uur onder. De liniebewoner heeft haar op
den middag van dien dag rechtstandig boven zijn
hoofd. Zij, die de zuidelijke helft der aarde be
wonen, verheugen zich in het aanbreken der lente,
ons wordt reeds den dag te voren herinnerd, dat
de herfst voor de deur staat. De herfst doet zijne
intrede. Hij doet het vooral ’s avonds met een
barsch gelaat, om te doen gevoelen, dat zijn adem
koud kan zijn. Hij roept in onze herinnering de
woorden van C. H uygens
„Haast zal dak en bak staan schreijen
„Met een vochten herfstetraan,
„Haast zal stof in slijk verkleijen
„Haast zal dauw in mist vergaan.
„Dan zal ieder blaadje spreken,
„Dat het lindenrijs ontzwaait
„Meisjes! leert den hoogmoed breken;
„Alle schoon voor ’t oog verwaait.”
De herfst komt een einde maken aan het schoone
in de natuur.
Nog onlangs prijkten de velden met den gouden
last der aren, thans zijn zij ledig en kaal. Van
Flora’s schoone kinderen verdwenen de meeste
reeds vóór zijn komst, en wie van haar die komst
afwachtten, ze zullen weldra ondervinden, dat hij
ze niet in zijn tegenwoordigheid duldt. Den
bladerdos van t geboomte geeft hij nog voor een
korte poos eene verrukkelijke kleurschakeering
maar al te spoedig zal het blijken, dat het de
doodskleur is, die aan ’t gebladerte een bedrie-
gelijk schoon verleent. En waar hem de mensch
niet voorkomt en zich erbarmt over het ooft, waar
mee de zomer de boomen deed prijken, daar smakt
hij het onbarmhartig naar beneden en slingerthet
naar alle kanten.
Gij, die u gaarne verlustigt in het schoon der
natuur, past op uwe tellenTracht met woeker
partij te trekken van iederen nog helderen dag,
van eiken koesterenden zonnestraalde herfst
geelt ze nog wel, maar ze zijn weinige en ze
duren kort!
Maar klaagt niet, dat door dien barschen herfst
de liefelijke zomer verdwenen werd. Gij weet
immers, dat de Meester, die zoo „wijs en goed is,”
„door gepaste wisseling
„Het zoet nog zoeter maakt”.
Gjj weet immers, dat ook de herfst komt als
getuige van de onveranderlijke orde, die er heerscht
in de scheppingDe gouden last der aren ver
dween van de velden, zij werd geborgen in de
schuren, want zij had eene andere bestemming
dan enkel het oog te verlustigen. De bloemen,
„die sterren der aarde”, verdwenen, maar heft
nu des avonds uwe oogen eens opwaarts en ver
lustigt U in de beschouwing der sterren, „die
bloemen des hemels.” De bladerdos van ’t ge
boomte zal verbleeken, verflensen en verwaaien,
maar zij zal als een zacht kleed de zaden van
duizenden planten bedekken en beschutten, om
daarna den bodem te voorzien van voedsel voor
nieuwe planten. Het ooft werpt hij ter aarde,
maar veel wordt hem niet gelaten, om er zoo
moedwillig mee te bandelen en zijn moedwil
is zijn deugd en zijn handeling is zijn plicht; hij
werkt mee tot instandhouding van t geheel. Hij
verricht het werk van den zaaier, zonder angstige
bezorgdheid op wiens akker het zaad nedervalt
en het verder aan de omstandigheden overlatende,
of het zal verrotten of tot een nieuwe plant op
groeien.
En ja, hij predikt u de vergankelijkheid en
herinnert u, dat ook gij daaraan zijt onderworpen,
’t Is waar, hij doet het niet alleen, maar hij doet
het op zoo krachtigen, overtuigenden, aangrijpen
den toon. En ook daar is hij niet minder om.
Als ge op zijne prediking goed acht geeft, dan
wordt het u duidelijk, dat ge de dagen bij de
veeren moet pakken, opdat ze u niet ontkomen.
Als hij een weemoedige herinnering in u op
wekt aan de schoone dagen van lente en zomer,
die voorbij gingen, dan zult ge tot het besef komen,
dat ge moet letten op het schoone en goede, ’t
welk het leven als mensch voor u heeftdat ge
dit op den rechten prijs moet schatten, opdat geen
dagen komen, waarin de herinnering aan een
verbeuzeld leven u beschuldigt van ondankbaar
heid en stemt tot weemoed. Als hij u wijst op
gevulde schuren en u uitnoodigt om uwe kelders
te voorzien, vraagt dan eens, als van Haren
„Heeft de aarde dan geen voedsel voorons allen?"
maar doet het in een anderen zin, en beantwoord
die vraag aldusJa, overvloed is er, en terwijl
wij daarvan overvloedig een deel kregen, zal het
ons streven, zijn milddadig te wezen in t klein,
gelijk de natuur het is in ’t oneindige, zoodat
niemand gebrek lijdt, waar er voor allen genoeg is.
Ja, laten „dak en bak staan schreijen," de
aarde is daarom nog geen tranendal. Onbestendig,
afwisselend en veranderlijk moge alles zijn, toch
wijst het op een onveranderlijk streven naar vol
making en de wijze doet met alles zijn voordeel.
Terwijl het afvallend blaadje hem leert, dat de
stof vergaat, is hem de in de aarde verborgen
zaadkorrel een bewijs, dat het leven onvergankelijk
is. Terwijl de herfst hem predikt, dat alles zijne
bepaalde bestemming heeft, wordt in hem de ijver
versterkt, om te streven naar het bereiken van
zijne bestemming.
In het verslag der in Engeland ingestelde
commissie omtrent den toestand van den arbeid,
ook in het buitenland, komen in de inleiding
eenige opmerkingen van den secretaris, den heer
Drage, ten opzichte van onze werklieden voor.
De Hollandsche werkman is rustig en standvas
tig, maar munt niet uit door spoed bij zijn
werk, vandaar dat de lange werkuren in de meeste
bedrijven niet beschouwd worden als een last,
mits de werkman slechts op zijn wijze mag wer
ken. Het gering voorkomen van werkstakingen
wordt ook meer begrijpelijk, als men denkt aan
de matige en zindelijke gewoonten, die de arbei
ders in staat stellen voor een gulden daags te
leven, hunne huiselijkheid en hunne tevreden
stemming. Vindingrijkheid, snelheid in het vinden
van hulpmiddellen, smaak en zelfs hooge be
kwaamheid zijn geene hoedanigheden, waardoor
de natie over het geheel zich onderscheidt, maar
in de plaats daarvan treedt het krachtig, gezond
verstand, dat maakt, dat de mannen niet worden
overgehaald tot onpractische plannen. Dit gebrek
aan prikkelbaarheid, zegt de heer Domela Nieu
wenhuis, maakt, dat de Hollanders moeilijk op
te wekken zijn, maar maakt hen ook sterke voor
standers van de zaak, die hunne sympathie heeft.
De vrijheidszin die eertijds de Spaanscho heer
schappij zoo ondragelijk maakte, toont zich thans
nog in het wantrouwen, waarmede men neerziet
op Staatsinmenging in maatschappelijke aangele
genheden. Het is waarschijnlijk voor een deel
daaraan toe te schrijven, dat de arbeidswetgeving
nog van zoo recenten datum is. Maar zij is thans
toegelaten en de invloed van moderne denkbeel
den is in menig opzicht te bespeuren.
De kieswet. De Haagsche correspondent van
de Zutph. Crt. schrijft
Als de Tweede Kamer den 19en Sept, terug
komt zal zij weer werk in overvloed vinden.
Vóór alles echter zal zij den 20en September de
ingekomen amendementen op de kieswet in de
afdeelingen behandelen. Er is bjj dealgemeene
beschouwingen bijna geen denkbeeld ontwikkeld,
of het is in een amendement geformuleerd. De
minister heeft zich tot nog toe volkomen neutraal
gehoudenalleen heeft hij even voor het
uiteengaan der Kamer nog eens waarschuwend
gezegdtot overleg ben ik gaarne bereid, maar
aan de kern van mijn ontwerp moogt gij niet
raken. Wat echter door den minister als de
kern van zijn ontwerp wordt beschouwd, daar
naar moet men voorloopig nog blijven raden.
Wel weet men, dat hij niet zou toestaan van
zjjne finale kiesrechtuitbreiding een regeling te
maken, waarop de qualificatie van „fiuale" niet
meer toepasselijk zyn; wel heeft hy uitdruk
kelijk verklaard, dat thans alle verband tusschen
kiesrecht en belastingheffing moet worden opge
heven, maar overigens is nog niet gebleken op
welke punten de minister wel tot concessiën be
reid zou zyn. Neen toch, ik vergis mijop twee
ondergeschikte punten heeft de minister reeds
laten doorschemeren, dat hij wel tot concessiën
bereid is, namelijk met betrekking tot bedelaars
en landloopers en met betrekking tot den tijd
van vestiging in een gemeente. Tegen de formeele
uitsluiting van notoire landloopers en bedelaars
heeft hy verklaard geen bezwaar te hebben, en
tevens heeft hij verklaard dat het beginsel zijner
voordrachtniemand wordt kiezer, die niet op het
bevolkingsregister voorkomt, voor nadere uitwer
king vatbaar is in dien zin, dat men om kiezer
te worden in een gemeente gedurende een zekeren
tijd een vast domicilie moet hebben gehad.
Zal men nu met die concessiën tevreden zijn
of nog meerdere verlangen Eigenlijk is concessie
het ware woord niet, want bovengenoemde wijzi
gingen zijn eigenlijk slechts aanvullingen, geaeel
in den geest van het ontwerp. Trouwens wijzi
gingen in stryd met het beginsel van het ontwerp
al worden zij blijkens de amendementen door
sommigen gewild, kunnen door den minister niet
aanvaard worden en zullen, naar ik verwacht,
ook door de meerderheid niet worden verlangd.
Wanneer de heer Tak zoo schreef De
Amsterdammer zijn wet in stemming brengt
zonder eenige principieele wijziging te hebben
geduld, dat wil in dit geval zeggen met verwer
ping van elk amendement, waardoor belasting
plicht of belastingbetaling aan kiesrecht tot voor
waaide wordt gesteld, dan zal zij naar onze mee-
ning aangenomen worden. In denzelfden geest
schreef ook de heer Poelman in de Prov. Gron. Ct.
Maar hij voegde er bij, dat het nu wel 1895 zal
worden voordat de kieswet zal worden ingevoerd.
Ook hier in de politieke kringen wordt de aan
neming der kiesrechthervorming, zij het ook met
eenige wijziging, vrij zeker geacht.
Vrijdagnacht is bijna een vierde gedeelte van
het dorp Noordgouwe door brand verwoest.
Te halftwee uur ’s nachts werd door terugkee-
rende kermisgangers ontdekt, dat twee schuren
met den daarin geborgen oogst, een wagenhuis,
zes stapels stroo, een stapel haver, schilderswin
kel met inhoud, een loods met een grooten voor
raad hout en drie huizen bijna totaal verbrandden.
Van den eenen inboedel was bijna niets, van
den anderen werd meer gered. De schuur was
sedert Donderdagmorgen niet door de rechtheb
benden bezocht.
Persoonlijke ongelukken kwamen niet voor.
Er was gelukkig geen wind, want dan was
het gansche dorp een prooi der vlammen gewor
den. Water om te blusschen was er bijna
niet.
De krankzinnige vrouw te Hardingsveld, die
haar 3-jarig kind dood trapte, is weer in haar
Bolswardsche Courant
