leert thans schaken
Heel Nederland
Nieuwstijdingen.
7 uur de heer Nauta
en
uur
Ds.
90 ct.
Pingjum.
DEPORTATIE VROEGER EN THANS
Dwangkolonlsatie In de Siberische steppen.
HET DORADO NIEUW-CALEDONIË.
door K. WINKLER.
werden
een
onbebouwde
Oosterend. Z. Voorm. 3 uur en
Nam. 1.30 uur waarschijnlijk Ds.
H. J. Pilon van Lollum.
D. ’s Av. 7 uur Ds. W. J. v. Ot-
terlo.
M. EUWE. Fundamenten van het schaakspel en hun
beteekenis voor de practijk f2.75
M. EUWE. Strategie en tactiek in het schaakspel
Handleiding voor het middenspel f2.75
EUWE - HERTOG. Practische schaaklessen
4 deelen, fl.25 en f2.25 per deel
FAHRNI - KEEMINK. Het eindspel f 1.90
Boekhandel Osinga
Marktstr. Bolsward
PREDIKBEURTEN
op Zondag 29 December 1935,
Dinsdag 31 December 1935
(Oudejaarsdag)
en Woensdag 1 Januari 1936
(Nieuwjaarsdag).
NED. HERV. KERK.
Bolsward. Z, Voorm. 9.45 uur
Ds. J. Vink.
D. ’s Av. 7 uur Ds. J. Vink (ex
tra coll. v. Em. Predt en Pred.
Wed.; Zang v. h. Kerkkoor).
W. Voorm. 9.45 uur Ds. C. A.
Paap (Bev. v .Kerkeraadsleden).
Bolsward. Broerekerk (Ev.) Z.
Voorm. 9.30 uur en ’s Av. 5.30 uur
Ds. P. Boerma (Extra Collecte
Diaconie).
D. ’s Av. 8 uur Ds. P. Boerma.
W. Voorm. 10 uur Ds. Boerma.
Nijland. Z. Voorm. 9 uur Ds.
De Vries. Nam. 1.30 uur de heer
Oosterhaven van Zwaagwesteinde
D. ’s Av. 7 uur Ds. De Vries.
W. Voorm. 9.30 uur Ds. De
Vries.
Exmorra. Z. Nam. 1.30 uur Ds.
v. d. Flier van Gaast.
D. Nam. 1.30 uur Ds. v. Veen
van Workum (Schaalcollecte).
Piaam. Z. Voorm. 9 uur Ds. W.
de Jong.
W. Voorm. 9 uur Ds. W. de
Jong.
Idsegahuizen. D. ’s Av. 7 uur
Ds. v. d. Flier van Gaast.
Gaast. Z. Voorm. 9 uur Ds.
A. v. d. Flier. Nam. 1.30 uur geen
dienst.
W. Voorm. 9 uur Ds. A. v. d.
Flier.
Ferwoude. D. Nam. 1.30 uur
Ds. A. v. d. Flier.
Makkum. Z. Voorm. 9.30 uur
en Nam. 2 uur Ds. Jansma. (In
beide diensten coll, noodl. kerken
en personen).
D. ’s Av. 7 uur Ds. Jansma
((coll, diakonie).
W. Voorm. 9.30 uur Ds. G.
Jansma.
Cornwerd. Z. Voorm. 9 uur Ds.
Visser van Schraard.
D. Nam. 2 uur Ds. Jansma.
Wons. Niet ontvangen.
Schraard. Z. Nam. 1.30 uur Ds.
Kloek.
Schettens. Voorm. 9 uur Ds.
Kloek. Nam. 1.30 uur Ds. Visser.
(In beide diensten*bijz. coll, voor
Siberische oorden kennis maken en hebben
hier voor hun haat tegen het Tsarendom
voedsel gevonden. Nu zou men natuurlijk
meenen, dat dientengevolge in Sowjet-Rus-
land geen plaats ware voor deportatie naar
Siberië, doch dan slaat men de plank mis!
Deze is weer ingevoerd en waarschijnlijk
is het aantal gedeporteerden thans grooter,
dan ooit in de laatste 200 jaar van het
Tsarisme het geval is geweest! En het lot
van de gedeporteerden op de Solowetzky-
eilanden in de Witte Zee is even weinig
benijdenswaard, als dat van de door het
keizerlijke Rusland naar Siberië verban-
nenen...
Engeland heeft de deportatie als straf
middel reeds in het jaar 1858 volmaakt af
geschaft. Maar voor dien tijd was de Brit-
sche deportatie berucht! De opheffing er
van had niet plaats om humaniteitsrede-
nen, doch omdat de uitgewezen gevange
nen bestaande bevolking van de strafkolo
niën zich energiek verzette tegen verderen
„Import” van dergelijke „ongewenschte im
migranten"! Misdadigers naar de Britsch-
Amerikaansche koloniën te sturen, was een
denkbeeld, dat tijdens de regeering van Ja
cobus I in Engeland rijpte. Toen deze kolo
niën zich van het moederland losscheurden,
moest Nieuw Zuid-Wales in Australië voor
taan de gedeporteerden opnemen! Bij de
oprichting van de strafkolonie op Nieuw
Zuid-Wales werd het uiteindelijke doel van
deportatie door de Britsebe regeering nauw
Leeuwarden gaat bezuinigen.
Na urenlange discussies heeft
de gemeenteraad van Leeuwar
den Maandagavond met 18 tegen
10 stemmen een voorstel aan
genomen van B. en W. tot
vaststelling van de verordening
op den gemeentelijken dienst
voor sociale zaken tot wijziging
van de salarisverordening én
tot .beschikbaarstelling van gel
den tot verbouwing van de per-
ceelen, waarin deze diensten
thans zijn ondergebracht.
Vervolgens kwam in behan
deling het voorstel teneinde
f 60.000 van het tekort op de
begroeting van 1936 in te loepen
de salarissen en loonen van
het personeel in dienst der ge
meente over de geheele linie
te verlagen met 5 °/0.
Aangenomen werd met 22
tegen 16 stemmen een voorstel
van den heer Wiersma om de
hoogere ambtenaren (burge
meester, commissaris van politie,
ontvanger der belasting enz.)
ruim 10 °/0 te korten op de
pensioenen Het voorstel van
B. en W. (de salarisverlaging)
werd aangenomen met 24 tegen
4 stemmen.
Het was 2 uur in den nacht
toen de vergadering werd ge
sloten.
de voorzijde zijn binnengedrongen
door een hekwerk voor een raam
weg te nemen en daarna het raam
met een breekijzer te openen. Zij
hebben de brandkast gesleept naar
een zijkamertje om ongestoord hun
gang te kunnen gaan en hebben
den geheelen inhoud van de
brandkast, die bestond uit een
groote waarde aan zegels, bene
vens een klein bedrag aan geld
meegenomen.
Verder zijn nog vier inbraken ge
pleegd in een rij naast elkaar gele
gen winkels aan de Rosestraat, op
den linker Maasoever. Er zijn klei
ne geldbedragen verdwenen. De
twëe daders van déze inbraken zijn
inmiddels aangehouden. Bij een in
braak ten huize van een opticien
aan de Korte Hoogstraat is f 140
aan geld benevens eenige post- en
plakzegels ontvreemd. In ’h eieren,
pakhuis aan den Katshoek is bij
een inbraak f78 gestolen. Verder
is nog ingebroken in een particu
liere woning aan de Hendr. Sorg-
straat, waar eenige gouden en zil
veren sieraden worden vermist.
dat een 56-jarige schipper, woon
achtig te Leiden, niet meer aan
het roer stond. Het zoeken baatte
niet. De politie die te hulp ge
roepen was, heeft nog geruimen
tijd te midden van het drijfijs ge
dregd, doch men vond niets.
BRANDENDE OLIE BLU8SCHEN
MET WATER!
Te Boston heeft kort geleden het Natlo
nale Brandweerverbond interessante proe
ven genomen, waarbij tegen alle re
gels in brandende olie werd gebluscht
met water! Deze methode, die ook elders
reeds met succes werd toegepast, bestaat
in het gebruik van verstuivers, die aan de
slangen worden aangebracht en het ge
heim van het succes ligt nu in de zeef
bepaalde grootte van de afzonderlijke wa
terdruppels. Zijn deze te groot, dan
sproeien zij de brandende olie in het
rond; doch zijn ze te klein, dan kunnen
ze de vlammen niet blusschen. Nu is het)
een feit, dat water, mits men er op da
juiste wijze gebruik van maakt, een olie-
brand op verschillende wijzen kan blus
schen.
Al deze werkingen en waarschijnlijk
nog andere, die thans nog niet bekend
zijn treden op, wanneer men fijn ver
deeld water op brandende olie spulbj
doch slechts onder bepaalde omstandlgh»*
den. Zoo moeten bijvoorbeeld de water
druppels met voldoende kracht tegeri
den vuurhaard worden geslingerd, om dd
vlammen, resp. de brandende olle-opper
vlakte te bereiken; anders worden ad
door de sterke, door de vlammen veroof»
zaak te luchtstrooming omliopgevoessl gil
bereiden hun doel niet. 9?
fr
aantal jaren planter worden»; zij Mregon dan
van staatswege een plantage In eigendom!
Tegen het einde van de 19de eeuw moest
Frankrijk aan dezen toestand een sinde
maken. Men zond eenlgen tijd achterecaf
geen bagnards meer naar Nieuw-Cala*
doniö. Tegenwoordig bestaat de mogelijke
heid om land in eigendom te verkrijgen,
niet meer. In de mijnen werken nog- rirea
1800 gedeporteerden.
Het grootste deel van de tot deportatie
veroordeelden wordt tegenwoordig naar
Cayenne gezonden! Daar is him lot niet be
nijdenswaard, want Cayenne behoort tot
de Fransche koloniën, die tengevolge van
het onverdraaglijke klimaat het minst
van alle streken ter wereld geschikt zijn
om door blanken bewoond te worden. Des
ondanks is de kolonie door de gestraften
zoo bewerkt en door blanken en inboorlin
gen uit andere koloniën zóó bevolkt gewon
den, dat de na vele jaren tenslotte In vrij
heid gestelde bagnards daar geen arbeids
veld, om maar niet te spreken van een ko
lonisatiemogelijkheid, kunnen vinden.
Daar echter gedeporteerden, wanneer hun
straftijd verstreken is, zelden naar Frank*
rijk mogen terugkeeren, is Cayenne over
stroomd door het proletariaat van ontsla*
gen bagnards! Daar verzetten de vrijwillige
kolonisten, blanken en inboorlingen, zich
hevig tegen; dit zal dan ook wel de oor-
zaak zijn van de steeds opnieuw opduiken*
de geruchten omtrent de volkomen aésehafr
fing der deportatie in Frankrijk.
INBRAAK-MANIE TE ROTTER
DAM.
De inbrekers schijnen zich wei
nig aan te trekken van de ver
scherpte aandacht der politie.
Ze zijn den laatsten tijd weer druk
in de weer en niet zonder resul
taten.
Dinsdagmorgen ontdekte de
eerst aanwezige ambtenaar van ’t
postkantoor aan den West Zeedijk
te Rotterdam, dat de brandkast
niet op zijn plaats stond, maar in
een zijkamertje lag, aan twee zij
den op vakkundige wijze openge
scheurd. Hij waarschuwde de po
litie en zijn chef, die constateerden
dat de inbraak tusschen Zaterdag
en Maandagochtend moest zijn ge
pleegd.
Het bleek, dat de inbrekers aan
de Diaconie).
W. Voorm. 9 uur Ds. Kloek.
Longerhouw. D. ’s Av. 7 uur
Ds. Kloek.
Witmarsum.
D. ’s Av. 7 uur Ds. C. J. v.
Royen.
Witmarsum. (Ev.) Z. Nam.
1.30 uur Ds. v. d. Heide van
Minnertsga.
D. 's Av.
van Sneek.
Arum. Z.
W. Voorm. 9 uur Ds. v. Deelen
(Bev. ouderl. en diaken).
Itens. Z. Nam. 1.30 uur Ds.
J. Vink van Bolsward.
D. 's Av, 6.55 uur Ds. C. A.
Paap van Bolsward.
Oosterlittens. Niet ontvangen.
Lutkewierum, Z. Nam. 1.30 uur
Ds. Treffers.
DOCPSGEZ. GEM.
Bolsward. Z. Voorm. 9.45 uur
Ds. Mesdag van Sneek.
D. ’s Av. 7 uur Ds. Kosters.
(Extra Oudejaarsavond-coll.)
Makkum. Z. Geen dienst.
D. s Av.’7 uur Ds. W. F. Gol-
terman.
Witmarsum. Z. Geen dienst.
D. ’s Av. 5 uur Ds. W. F. Gol-
terman (Coll. Doopsgez. Zen-
dingsvereeniging)
Ytens. Z. Geen dienst.
D. ’s Av. 7.30 uur Ds. J. H. v.
Riemsdijk.
W. Geen dienst.
Baard. Z. Geen dienst.
D. Geen dienst.
W. Geen dienst.
GEREF. KERK.
Bolsward. Z. Voorm. 9.30
’s Av. 5.15 uur Ds. A. D. R. Pol
man.
D. ’s Av. 8 uur Ds. A. R. Pol
man.
W. Voorm. 9.30 uur Ds. A. D.
R. Polman.
Tjerkwerd. Z. Voorm. 9 uur en
Nam. 1.30 uur Lezen.
D. ’s Av. 7.15 uur Lezen.
W. Voorm. 9 uur Lezen.
Allingawier. Z. Voorm. 9
Ds. v. Loo.
Exmorra. Nam. 1.30 uur
v. Loo.
Piaam-Gaast. Niet ontvangen.
Hindeloopen. Z. Voorm. 9.30
uur Ds. Janzen. Nam. 1.45 uur
leesdienst
D. ’s Av. 7.30 uur Ds. Janzen.
W. Voorm. 9.30 uur Ds. Jan
zen.
Makkum. Z. Voorm. 9.30 uur
Ds. L. Touwen (Voorb.) Nam. 2
uur dezelfde.
D. ’s Av. 7 uur Ds. L. Touwen.
W. Voorm. 9.30 uur Ds. L.
Touwen.
Pingjum. Z. Voorm. 9 uur le
zen. Nam. 1.30 uur Ds. Wessels.
Zurich (Ger. Ev.) Z. ’s Av. 7
uur Ds. J. Bolman van Schettens.
Arum. Niet ontvangen.
Wommels. Z. Voorm. 9 uur en
Nam. 1.30 uur Ds. C. J. d,e Kruy-
ter.
D. ’s Av. 7 uur Ds. C. J. de
Kruyter.
W. Voorm. 9.30 uur Ds. C. J.
de Kruyter.
Z. Voorm. 9.30
uur Ds. Zeilstra van
(Extra coll, voor pred. weduwen
en emiriti).
’s Av. 7 uur Ds. De
Vries van Franeker (extra coll.)
Kimswerd. Z. Voorm. 9.30 uur
Ds. Kalma van St. Jac. Par.
Pingjum. Z. Voorm. 9.30 uur
Ds. C. J. van Royen.
D. ’s Av. 7 uur Ds. Zeilstra
(Extra Coll.)
Zurich. D. ’s Av. 8.30 uur Ds.
Zeilstra (Extra coll.)
PingjunL (Ev.) Z. Voorm. 9.30
uur de heer Tietema.
W. Voorm. 9.30 uur de heer
Tietema.
Zurich. (Ev.) Z. Nam. 1.30 uur
de heer Tietema.
D. ’s Av. 7 uur de heer Tie
tema.
Tjerkwerd. Z. Nam. 1.30 uur
Ds. M. C. Groenewoud.
D. ’s Av. 7.15 uur Ds. M. C.
Groenewoud.
W. Voorm. 9 uur Ds. M. C.
Groenewoud.
Hindeloopen. Z. Voorm. 9.30
uur Ds. Franck^ Nam. 2 uur Ds.
v. Barneveld van Warns.
D. 's Av. 7.30 uur Ds. Franck.
W. Voorm. 9.30 uur Ds. Franck
Hichtum. Z. Voorm. 9 uur Ds.
Wumkes.
D. Nam. 1.30 uur Ds Wumkes.
Burgwerd. Z. Nam. 1.30 uur
Ds. Wumkes.
W. Voorm. 9 uur Ds. Wumkes
(Bev. ouderl. en diak.)
Lollum. Z. Voorm. geen dienst.
Nam. 1.30 uur Ds. Feenstra.
D. ’s Av. 7 uur Ds. Feenstra.
Waaksens. W. Voorm. 9 uur
Ds. Feenstra.
Cubaard. Z. Voorm. 9.30 uur
Ds. v. Ruler.
D. ’s Av. 7 uur Ds. v. Ruler.
W. Voorm. 9.30 uur Ds. v.
Ruler.
Winsum. (Ev.) Z. Geen dienst.
Wommels. Z. Geen dienst.
D. 's Av. 8.05 uur Ds. Paap van
Bolsward.
Hijdaard. Z. Voorm. 9.30 uur
Ds. Feenstra van Lollum.
Wommels. (Ev.) Z. Nam. 1.30
uur Cand. Hulppred. J. Scholten.
D. ’s Av. 7 uur Cand. Hulppr.
J. Scholten.
W. Voorm. 9.30 uur Cand.
Hulppr. J. Scholten.
Hijdaard. (Ev.) Geen dienst.
Oosterend. Z. Voorm. 9 uur
en Nam. 1.30 uur Ds. v. Deelen.
D. ’s Av. 7 uur Ds. v. Deelen.
De tot deportatie veroordeelden onder het tsaristische regiem in Rusland
aan handen en voeten in ketenen geklonken...
en vrijwel onbewoonde gebieden van Sibe
rië te cultiveeren, gaf aan de Russische de
portatie vorm.
De deportatie van Engeland en Frankrijk
naar de koloniën is wel een zeer zware
straf. In Rusland daarentegen beoogde men
met het invoeren van de deportatie een
verzachting van de gebruikelijke strafwij
ze. Inplaats van de lijfstraf, die slechts
verminkten en invaliden van de gestraften
maakte en de doodstraf, kwam nu de ver
banning naar Siberië. Desondanks was de
ze straf niet licht, want behalve de disci
plinaire maatregelen verscherpte het kli
maat van Siberië de kwelling van den
dwangarbeid aldaar. Sedert 1828 maakte
Rusland onderscheid tusschen de verban
ning met strenge dwangarbeid en de depor
tatie met gedwongen kolonalisatie voor on-
beperkten tijd of voor levenslang. De tot
dwangarbeid veroordeelden werden in den
regel- naar de mijnen op het eiland Sacha-
lln gezonden; de gedwongen kolonisten
werden in bepaalde gemeenten opgenomen.
Door deze dwangkolonlsatle zijn groote
deelen van Siberië langzaam maar zeker
eenlgszins bevolkt. Men heeft het aantal
gedeporteerden van het Tsaristische Rus
land aanmerkelijk overschat; bij het uitbre
ken van den wereldoorlog zal dit ongeveer
800.000 bedragen hebben! Wel werden er
verscheidene millloenen In Siberië tot ko
lonisatie gedwongen. Tal van leiders van
het Hualand van heden moesten met de
SCHIPPER OVER BOORD
GESLAGEN EN VERDRONKEN.
Maandag om ruim halftwaalf
uur is op de Nieuwe Meer ter
hoogte van de roeivereeniging
Famos een schipper over boord
geslagen en verdronken. Waar
schijnlijk is het roer in aanraking
gekomen met een ijsschots, waar
door de man een klap van de
helmstok heeft gekregen en het
evenwicht heeft verloren.
De bewuste schuit werd ge
sleept en was op weg naar Den
Haag. Even voorbij het kerkhof
Te Vraag liep de sleep ten gevol
ge van de mist die op het water
hing naar den wal en daar dit op
tijd bemerkt werd, veranderde
men de koers. Eensklaps hoorden
de andere opvarenden hulpgeroep.
Hierop stopte de sleep en keerde
terug naar de plaats waar het ge
schreeuw gehoord was. Het bleek,
köurig go#ormuk>ordi door deportatie wil
de men het moederland vdn de plaag van
een dagelijks groeiende opeenhooplng van
misdadigers in de tuchthuizen en gevan
genissen van het rijk bevrijden, een plaats
scheppen, waar de grondige bewaking en
bestraffing van deze misdadigers gewaar
borgd sou zijn en waar men tevens een
soort paedegogischen invloed op hen zou
kunnen uitoefenen, teneinde tenslotte uit
de gevangenen, die toonden, zich gebeterd
te hebben, de kern voor een Brltsche kolo
nie te vormen, aangezien de animo voor
vrijwillige emigratie kennelijk verflauw
de. Volgens deze beginselen werden ook de
strafkoloniën in Tasmanië en in Weet-Au-
stralië georganiseerd.
Wanneer we Rusland even terzijde laten,
evenals Italië, dat zijn politieke bagnards
naar de Llparische eilanden zendt en Span
je en Portugal, die hun politieke bannelin
gen tijdelijk op koloniale eilanden onder
dak brengen en gevangen houden, waarbij
zij in den regel uitstekend behandeld wor
den, dan is Frankrijk fetielijk nog het
éénige Europeesche land, dat de strenge
deportatie naar bepaalde strafkoloniën nog
kent! De Fransche strafwetten onderschei
den verschillende graden van deportatie.
De eerste graad, voor zware vergrijpen, be
staat in eenzame opsluiting op een volko
men geïsoleerde plaats in een der overzee-
sche gewesten. De politieke gevangenen
ondergaan deze straf op het beruchte Dui
velseiland. De deportatie van den tweeden
graad heeft plaats bij verzachtende om
standigheden en kleinere misdaden. De
gestraften staan dan niet zoo streng onder
bewaking en controle. Bij belde graden Is
men in geen enkel opzicht verplicht arbeid
te verrichten; een derde graad, de trans-
portatle, toegepast op gewone boeven, heeft
hetzelfde tot doel als Engeland destijds met
Nieuw Zuid-Wales. De Fransche wet van
1850 bepaalde, dat de mannen beneden de
60 jaar in de strafkoloniën dwangarbeid
zouden moeten verrichten. In 1854 werd
Cayenne, in 1863 Nieuw-Caledonië daar
voor bestemd.
Het lag oorspronkelijk in de bedoeling
der Franschen om, behalve het productief
maken der koloniale gronden tevens te ko
men tot een meer humane strafsoort. Doch
later bleek, dat deze deportatie voor zoo
ver het Cayenne betreft, tenminste op
dien naam geenszins aanspraak mocht ma
ken en dat het Duivelseiland een hèl was!
Daarentegen was Nieuw-Caledonië een
Dorado voor misdadigers; In Frankrijk
vermoordden sommigen gestraften hun ci
piers, alleen om toch maar naar Nleuw-
Caledonlö getransporteerd te worden, of,
zooals zij het uitdrukten... om transporta-
tle naar Nieuw-Caledonië” te verdienen”!
Daar honden zij namelijk na een bepaald
iQT de onloochenbare verbeterin
gen, die de moderne tijd in alle
beschaafde landen ter wereld
heeft gebracht, behoort de af
schaffing van de vele, gruwe-
lijke straffen, waarvan de recht
spraak zich vroeger bediende. Eén van die
straffen is echter tot heden ten dage blij
ven voortbestaan: de dwangarbeid! Deze
s raf heeft een zekere „opvoedkundige”
waarde, wanneer die in gesloten inrichtin
gen systematisch wordt ondergaan en pae-
dagogisch wordt geleid. Anders gesteld is
het natuurlijk met de dwangarbeid, zooals
die ook nog bij Europeesche staten in ge
bruik is, waarbij het oord van die dwang
arbeid dan meestal nog in een ander we
relddeel is gelegen.
Een ander middel om te straffen dat o.a.
reeds bij de Romeinen bekend was, heeft
in enkele staten tot nog toe zijn bestaan we
ten tehandhaven: de deportatie. Reeds
veel is er over de strafkoloniën geschreven;
op alle manieren heeft men het wreede er
van trachten aan te toonen. Typisch is het,
dat Frankrijk na de revolutie de deporta
tie invoerde en dat Sowjet-Rusland in de
eerste jaren na de omwenteling de in het
tsaristische Rusland gebruikelijke verban
ning ophief om deze na betrekkelijk korten
tijd weer in te voeren. Tegenwoordig wordt
men in Rusland even spoedig naar Si
berië gestuurd als in den Tsarentijd.
De deportatie der Romeinen was
strengere vorm der bij de Grieken zoo ge
bruikelijke verbanning. Van de nieuwere
slaten zijn het Rusland, Engeland en
Frankrijk, die bijzondere, van andere lan
den overgenomen systemen hebben inge
voerd.
In Rusland kwam de deportatie In de 17e
eeuw in gebruik, als straf voor politieke,
zoowel als voor gewone misdaden. De
Wanach om de uitgeatrekte.
Een goede handleiding voor het schaken
kiest U uit onderstaande werken
Voor beginners
Dr. M. EUWE. Inleiding tot het schaakspel 45 ct.
LOON-EUWE. Oom Jan leert zijn neef schaken
Heel mooie handleiding fl.50
MIESES. De kleine Schaakgids, per deel 45 ct.
I. Openingen
II. Eindspelen
III. De Fransche party
NEUMANN. Handleiding tot het schaakspel
Voor gevorderden
>40
I
Veroordeeld lot
bet bagno.
I
4
