fan it Makkumer
Hesselsskaei
De roman
Fan stêd en lan
WAARHEEN IN
BOLSWARD
Oude studielenen vragen om
nieuwe bestemmingen
1
Lesjouwers frege
99
Keuring van jonge
dieren in Bolsward
Ds. G. Toornvliet
in Balk,
Mei in groet üt
Groesbeek
Adviseur Beeksma pleit voor studieopdracht
van de gezamenlijke 34 leenbesturen
99
BURGERLIJKE stand
>79
Pagina 7
BOLSWARDS NIEUWSBLAD
VRIJDAG 7 SEPTEMBER 1979
De heer drs. G. Abma, schrijver van het boekwerk over de Bolswarder lenen.
n
sr
er
2
sn
al
rs
le
Men kan de positie van de lenen vanuit verschillende gezichtshoeken
bekijken, aldus de heer D. Beeksma, adviseur in algemene dienst ter
provinciale griffie van Friesland, j.l. woensdag ter gelegenheid van de
aanbieding van de in boekvorm verschenen studie van Drs. G. Abma
over „De vier Bolswarder lenen” aan de Commissaris der Koningin in
het stadhuis van Bolsward. Hij noemde er een paar: cultuur
historische, rechts-historische, sociologische en misschien sociaal-
culturele
Hij vroeg in het bijzonder aandacht voor het juridische, dit om de
aktualiteit, zoals die zich weerspiegelt in krantenartikelen, die de
laatste jaren aan de Friese lenen zijn gewijd. In al die artikelen klinkt
de vraag door, of de Friese lenen in deze tijd nog wel zinvol
funktioneren. Sommigen hebben hun antwoord al klaar en zeggen:
neen. Er zijn er ook, die aarzelen en weer anderen menen, dat die
vraagstelling „hun” leen niet raakt.
•••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••e
-
„De lenen” bestaan niet
11 september:
In welke richting!
Studielenen
Lenen positief gewaardeerd
Bolsward de primeur
Burgerzin
De historie staat niet stil
V
bekroning daarvan.
De vier Bolswarder lenen zijn door de
historische ontwikkeling dus wel buiten
de invloedssfeer van een testamentaire
wilsbeschikking gekomen. Dit geldt ook
voor de meeste andere lenen van vóór
1580. Zij bieden daardoor meer moge
lijkheden tot aanpassing aan gewijzigde
omstandigheden en veranderde inzichten
dan in tal van andere gevallen, waarin het
testament nog een factor is die men niet
mag veronachtzamen.
Kopij voor deze rubriek kunt u brenegn bij:
A. Houben namens de BOOG), Godscal-
cusstraat 4, Bolsward.
Orgelconcert door Ad Houtman,
m.m.v. Elburgs Vocaal Dubbelkwar-
tet o.l.v. Maarten Seijbel. Aanvang
20.00 uur in de Martinikerk.
rd
p.
II
m
3.
if-
)e
rit
)lt
de
1U
a-
et
is-
ge
its
h-
an
n,
r,
te
m
ie
li
ra
in
!1-
in
n,
in
ir;
rs
>r-
ie
sn
jn
ie
P-
ig
in
as
ir-
jn
n.
sn
te
1,
L.
9
n:
sn
;n
8.
n-
re
,a-
an
«-
V.
o-
ie
Maar ook hier geldt weer: er is tussen de
lenen veel verschil. Voor een groot deel
daarvan moet worden aangenomen, dat
de stichters in algemene zin de gemeen
schap hebben willen dienen. Men zou
kunnen spreken van „burgerzin”. In
zo’n geval zoudén belemmeringen wel
licht gemakkelijker kunnen worden op
geheven dan bij lenen, die duidelijk
gericht zijn op een blijvende behartiging
historie staat niet stil. Ook het recht is in
voortdurende ontwikkeling. Het besluit
van de Staten van 1580 betekende een
inbreuk op de wil van de stichters der
lenen. Deze waren van oudsher veelal - in
elk geval geldt dit voor de Bolswarder
lenen - zogenaamde priesterlenen. De
inkomsten waren bestemd voor een
priester, bij voorkeur van het bloed van
de stichters, die daarvoor voor het heil
van de ziel van de stichters en eventueel
hun bloedverwanten en vrienden zielmis
sen en gebeden moest houden.
In 1580 kwam de hervormde eredienst in
de plaats van de Rooms Katholieke.
Hierdoor veranderde mede de bestem
ming der lenen. De inkomsten daarvan
moesten voortaan dienen tot onderhoud
van predikanten en schoolmeesters.
De bestuurders van de Bolswarder lenen
hebben dit gedaan. Zij hebben besloten
het reglement te wijzigen in die zin, dat
de toekenning van pensies wordt beperkt
tot gegadigden, die aan een dissertatie
werken. De wijziging betekent dat alleen
zij, die een doctoraal examen met goed
gevolg hebben afgelegd, een pensie kun
nen krijgen. De laatste tijd was de
opvatting al ruimer geworden. Het fiat op
het idee van de vier Bolswarder lenen
sluit daarbij aan. Een promotie is niet
een deel van de opleiding, veeleer een
BOALSERT - Meikoarten sille rünom
yn Fryslan wer kursussen Frysk begjinne.
Hoefolle en wêr dat is, is op dit stuit noch
net te sizzen, om’t it öfhinget fan it tal
opjeften. As dy der lykwols binne, dan moat
op koarte termyn de kursussen ütein
sette kinne. Dêrom wol de AFUK graach
foldwaande lesjouwers(sters) efter de
han hawwe. Lesjouwers fan de AFUK
wurde frij ridlik leanne, neffens noarmen
fan CRM. Aktebesitters dy’t yn eigen
wenplak of yn de neiste omkriten dêrfan
wolris in kursus jaan wolle, kinne dat
trochjaan oan de AFUK. Fansels kin hy
of sy dêr ek seis wol wat oan dwaan, troch
as kontaktpersoan te fungearjen en seis
xvat aksje te fieren foar it oarganisearjen
fan in kursus. Alle meiwurking oan it
Fryske kursuswurk wurdt troch de
AFUK tige wurdearre.
Wij zijn al te gauw geneigd om te spreken I
van „de lenen”, maar „de lenen”
bestaan eigenlijk niet, althans niet als
verzamelbegrip van gelijke grootheden.
Spreker noemde het een goede gedachte
van de besturen van de vier Bolswarder
lenen, de geschiedenis van „hun” lenen
in beeld te brengen. De heer Abma heeft
met het aanvaarden van die opdracht een
moeilijke taak op zich genomen. In totaal
thans 33 lenen. Vele wortelen diep in de
historie. Tot 1580 zijn dat er al 15, dus
bijna de helft en na 1900 komen er nog 9.
in historisch perspectief gezien zijn som
mige van recente datum: 1 van 1938, 3
van 1939, 1 van 1956. Nog onlangs
werden we op het Provinciehuis gecon
fronteerd met een leen, dat in 1972 bij
testamentaire beschikking in het leven
werd geroepen. Doel: het verlenen van
studietoelagen aan jongelieden uit Fries
land, wier ouders niet bij machte zijn die
studie te bekostigen en die aanleg bezit
ten voor en roeping gevoelen tot univer
sitaire studie, bij voorkeur in de theolo
gie. Een nieuw leen in traditionele trant.
Dêrom muoide it üs nammersto mear,
dat jo üs net thüs troffen. Ik hoopje jo
nochris to moetsjen, mar ik bin al 75!”
Oant safier it skriuwen fan dizze skoan-
soan fan ds. Visscher. By libben en
sounwêzen sille wy der noch alris hinne
en dan fansels sil der wol hiel hwat
oereide wurde üt dy eardere tiid. Op de
foto ds. Visscher, skriuwer fan in great
tal boeken oer de earme Fryske heide.
De tekeningen hat hy der seis bymakke,
it binne illustraesjes by it boek „En de
leafde giet nea forlem!”
nog een soon is geboren in ’t zelfde jaar
1717 in de maand augustus welke weder
om is gedoopt met de naam Poppe.”
Mar de dopen binne in pear jier net
ynskreaun en it stiet sadwaende net yn it
boek, dêrfandinne it forsin. It Hóf fan
Fryslan bislüt dat Hessel tonei fan de
lienlannen ófbliuwe moat. Dit by in boete
fan 25 gouden Fryske riders fan f 14,- it
stik. Letter wolle Sybe, Homme, Douwe,
Jetse, Pier en Pytter „alle gebroeders en
huislieden (boeren) mitsgaders Jetske
Hessels de vrouw van Paulus Hendriks te
Makkum,” it lien ta ha oan Jan Paulus de
Wild te Makkum old in syn agtste jaar,”
dus in soan fan Jetske en Paulus, dy’t
hjirre al in bynarpme hat, „de Wild(e)”.
Wer in nije swierrichheit. Neffens ds.
Holckama fan Makkum kin de lytse Jan
net yn ’e bineaming komme „aengezien
hy daertoe gans geen opvoeding heeft,
zijnde de ouders zeer ongodsdienstige
mensen, die nooit in de kerk gezien
worden en deze jongen ongedoopt laten
rondlopen.” Johannes Wybes, „school
houdende te Makkum” forklearret lyk
wols, dat Jan Paulus, „thans by hem ter
schole gaet.” As mennist haldt er in
„bijschool buijten kennisse van de over
heid”. It mei net bate. Net Jan Paulus,
de jonge dus fan Jetske en Paulus, kriget
syn stüdzje tonei üt it lien bitelie,
hoewol’t it jonkje der sa’n forlet fan hie,
mar immen fan in oare staech, in Jan
Andrys. En hoe gie it fierder mei Paulus,
de man fan Jetske? Net al to bést!
Hy slagge wol net nei sé, mar it bleau
earmoedzjen en de drank sil der ek wol
skuld mei oan hawn ha. Yn 1755 for-
klearje de diakens fan Makkum, dat
„Paulus Hendriks Wildeman” - syn by-
en skelnamme, wol fortsjinne foar it
neist, wurdt nou al hantearre as syn
echte „fan” - „eenige jaren herwaarts tot
heden onderstandt uyt onze collecten
heeft genoten, niet alleen, maar ook dat
hij nog tegenwoordig in een van onse
Huizen woont, sender ooit eenig Huur
daarvan aan ons te betalen.” Dat seit
genöchHa wy tofolle sein, doe’t wy
bigounen mei to stellen, dat it Hessels
skaei wol stoffe jaen soe foar in roman?
BALK - Zondag 9 september a.s. om
7.30 uur hoopt de bekende radiopredi-
kant Ds. Toornvliet uit Bloemendaal
weer voor te gaan in een dienst, speciaal
voor jong en oud. De samenkomst is weer
in het dorpshuis De Treemter, muzikale
medewerking wordt verleend door een
organist en enkele trompettisten.
Oer it „Hesselsskaei” soe suver in roman
to skriuwen wêze. Wy hearden al hoe’t
Homme Hessels in faem, dy’t in bern
forwachte, tramtearre en de doar wiisde,
hoe’t hy hea forkoft en der earst foar it
eigen fé noch öfplóke, hoe’t hy keallen
slükje woe nei Hollan en it liengoed net al
to bést bistjürde, hoe’t syn bruorren
Pier, Pytter en Douwe forballe waerden
en syn suster Jetske en har Paulus mei
har fjirtjin bern der ek mar wat nuver
troch bükelen, hoe’t har dochter Geartsje
dukaten stiel en gisele waerd en fiif jier
tuchthüs krige en neam mar op. It is
allegearre oan de han fan offisiële stikken
noch nei to gean. Ek yn dy dagen wie de
lju fan Makkum en omkriten neat minsk-
liks frjemd. As yn 1731 it St. Anna Lien
frijkomt, wol Homme Hessels dat syn
omkesizzer Hessel ta ha, de aldste fan de
niis neamde 14 bem fan syn suster
Jetske, en dy soe it wol fan pas komme.
Hessel wie op dat stuit noch gjin 7 jier
dat der koe to’nearsten noch neat fan
komme. Homme hie it oars wol aerdich
forsierd. Hy hie in kontrakt mei syn
suster Jetske makke, dat de lienop-
bringst woliswier oan Hessel tamakke
van enge familiebelangen.
Op de opmerking „Man, waar bemoei je
je mee? Is niet ieder gerechtigd om over
zijn eigen nalatenschap naar eigen in
zicht te beschikken?” antwoordde Klee-
rekoper eens: „Neen, naar ons gevoel
niet. Dat onze inzichten, onze afkeren,
onze vooroordelen, nog regeren in deze
wereld, als wijzelf die reeds lang verlaten
hebben, lijkt ons een inbreuk op de
natuurwet van het gaan en komen der
geslachten. En indien het mogelijk ware,
dat enig orgaan van het openbaar gezag
een beperking als deze uit de stichtings
akte schrapte, zouden wij ons daarover
echt verheugen.”
Tot zover Kleerekoper in een „Openbare
krabbel”. Deze Joodse wijsheid gaf de
heer Beeksma graag ter overdenking.
Tot slot gaf hij nog de suggestie: Zouden
de gezamenlijke leensbesturen niet aan
enkele deskundigen de opdracht kunnen
verstrekken het lenenvraagstuk, aan een
studie te onderwerpen en daarover ad
vies uit te brengen? In zijn gedachten
gang zou aan die studie ten grondslag
moeten liggen een analyse van elk leen
afzonderlijk. Dat zijn er dus 33, binnen
kort 34, De leensbesturen zijn primair
het bevoegd gezag van de lenen en
daarom deed de heer Beeksma zijn
suggestie allereerst aan de leenbesturen
zelf.
Er is een tijd geweest dat over de lenen
zonder voorbehoud in positieve zin werd
geschreven. Een voorbeeld daarvan is de
beschouwing van de heer A. Hallema:
„enorme betekenis voor de cultuur,
binnen zowel als buiten Friesland, geen
dode maar levende en telkens opnieuw
levenwekkende fondsen. Alle hulde aan
de Stichters van de fondsen”. Hop schril
steken hierbij af de kritisch gestelde
Myn aldste broer hat in oersjoch makke
fan al de plakken, dêr’t üs heit stien hat,
dit mei allegearre foto’s fan de pastorij
en, dêr’t - wy wiene mei üs sawnen -
allegearre beme binne en fan de tsjer-
ken, dêr’t wy yn doopt binne. Dit
oersjoch leit hjirre foar my. Boalsert is
dêr yn net forgetten, hwant myn aldste
bruorren giene dêrre nei skoalle. Ik ha
hjir in foto foar my fan de Broeretsjerke,
doedestiids troch de evangeeljesaesje yn
gebrük nommen en ek in foto fan it
Gysbert Japikshüs mei as ünderskrift:
krantenartikelen van de laatste tijd die
alle uitlopen op de vraag: hebben de
lenen nog zin? Degenen die deze vraag
opwerpen plegen te wijzen op de rege
lingen, die het rijk voor de studiefinan
ciering zo geleidelijk aan in het leven
heeft geroepen. Is het nog wel nodig dat
daarnaast - of in de plaats daarvan - het
leen als studiefinancier optreedt? Andere
vraag: komt het niet meermalen voor, dat
de pensies ten goede komen aan hen die
ze niet of nauwelijks nodig hebben?
Ds. Ype Schaaf, destijds direkteur van It
Skewiel, heeft in 1974 ideeën naar voren
gebracht aangaande een andere bestem
ming van de lenen. Hij zou de revenuën
van de leenkapitalen willen bestemmen
voor onvermogende jonge mensen uit de
derde wereld, die met een goede oplei
ding een bijdrage zouden kunnen leve
ren aan de opbouw van hun land. Naar de
mening van de heer Schaaf zou men in de
geest van de erflaters handelen, wanneer
besloten werd de gelden een bestemming
te geven buiten de eigen provincie of het
eigen land.
Stel dat er inderdaad leensbesturen zijn
die er voor zouden voelen, dan komt de
vraag naar voren: is dit ook juridisch te
realiseren? De heer Schaaf was daarover
nogal optimistisch, maar het zou kunnen
zijn dat die mogelijkheden geringer zijn
dan hij veronderstelde. Feit is dat de
fundatiebrieven een verruiming van de
besteding niet altijd in de weg behoeven
te staan. Ook de mogelijkheid jonge
mensen uit de derde wereld studiemoge
lijkheden te bieden is niet altijd uitge
sloten. Het zal dan echter moéten gaan
om concrete gevallen, terwijl de heer
Schaaf - als ik zijn betoog goed heb
begrepen - de opbrengst van de lenen
zou willen leiden naar één algemeen
fonds. Dit zal volgens de heer Beeksma
niet anders te bereiken zijn dan via een
speciale wettelijke--Tegeling.
Bovendien zou men zich verzekerd moe
ten weten van de instemming van de
grote meerderheid der leensbesturen.
Groesbeek is in plakje süd-east fan
Nimwegen. It is bikend fanwegen syn
iepenloftmuseum fan de Hilligelan-stif-
ting, om syn oarlochstsjerkhöven (der is
omraek fochten doe by de slach om
Amhim) en om it Afrikamuseum. Ek om
de moaije natür. Dat wy forline simmer
ris in reis nei Groesbeek makken hie
noch in oare reden. Wy hiene der nea seis
west, mar der wol kontakten hawn. Foar
de oarloch al! Yn dy jierren hiene wy in
skets fan Ds. J. A. Visscher yn it frysk
oerset („Hein, de lüs”) en wy waerden
oantrune mear fan dizze skriuwer-düm-
ny- sosiael wurker fan de earme Fryske
1 heide yn it Frysk oer to bringen. Ds. J. A.
Visscher wenne doe al sünt jierren yn
Groesbeek, dêr’t er pionierswurk dien
hie mei it oprjochtsjen en ütwreidzjen
fan de saneamde Groesbeekse stiftingen.
Dat waerd doe de oersetting fan it boek
Sytske, dêr’t letter in twadde printinge
fan komme moast. Wy ha oer de ynhald
fan dit boek noch mei dümny „Fisker”
korrespondearre. Hy joech üs tastim-
ming syn wurk yn de Fryske tael oer to
bringen en wie der wakker bliid om.
Ommers dan soe it noch mear sprekke ta
it Fryske folk. Spitigernóch hat ds.
Visscher it forskinen fan de „fryske
Sytske” net mear bilibbe. Letter setten
wy noch yn it Frysk oer syn boek „Op de
grote stille heide” dat as titel krige
„Tusken heide en beamguod yn”, letter
nochris op ’en nij biwurke en ütkommen
en noch to krijen is under de titel „De
leafde giet nea forlem”. En meidat
trijekear nou ienris skippersrjocht is,
waerd der forline jier noch in oar boek
fan de eardere dümny fan ’e Houtigehage
oerset: „Sa’n heidekeardel”, dat for-
skynde as forfolchforhael yn de Boalser-
ter krante en mooglik ek nochris as boek
ütkomme sil.
wurde soe, mar under bitingst, „dat ik,
Homme Hessels, mijn leven lang daar af
sal Rebben de adminstratie en de op
komsten daar af sal genieten sonder dien
te neffens oijt eenige Rekeninge off
oplossinge te doenGoed bisjoen!
Libbenslang de saek biheare en gjin
forantwurding hoege to dwaen!
AI gau kriget it spul luzen. Paulus, de
sweager fan Homme, Jetske har man,
koe dochs al net sa goed mei him oerwei.
Ut in brief fan 1740 docht bliken dat
Homme it sa fier krige hat dat Jetske har
soan Hessel by him yn ’e hüs komt. Dit is
Paulus min nei it sin, binammen nou’t
bliken docht, dat Homme syn wurd net
haldt. Paulus sommeart syn sweager dan
ek om him „van nu aan nogh met haar
zoon, nogh met de administratie van de
Leens landen meer te bemoeien, maar
het eene sowel als het andere aan haar
over te laten It is hieltyd mis mei
Homme en Paulus. Homme bigjint it lan
fan it lien foar de tiid dat de hier opsein
is, om to ploegjen en de skiep dy’t der
noch yn rinne jaget er fuort. Paulus
stjürt de doarpsrjochter der op öf. It
wurdt foar de safolleste kear in rjocht-
saek en Hette Dirks en Frans Bouwes, de
beide Makkumer hierders fan de lannen
fan it St. Anna Lien, forklearje dat
„Homme sig niet ontzien heeft om onze
schaapen een week a twee na Sent Petri
1741 uit de voors.landen van St. Anna
Leen heeft gejaagt op de gemeene Laan
ende eenige dagen daar na onze schaa
pen eerst weer gevonden.”
Nou wie Paulus, de man fan Jetske, seis
ek net sa’n bêstenien. De fiskael docht
dit boekje oer him iepen: „Paulus Hen
driks, arbeider tot Makkum, is een
persoon van een seer slegte en ergerlijke
conditie, sig al den dag met dronken
drinken en allerleije Boosaardigheden sig
ophoudende En as er in stik yn ’e
kraech hat, siket er mei elkenien rüzje.
„Ook dagelijks met zijn huysvrouw Jet
ske Hessels seer oneenig levende, waar-
door sij in de allerbitterste armoede
vervallen. Hebbend hy, Paulus Hendriks,
sig niet ontsien omme in voorgaande
Jaare sijne genoemde huysvrouw (die
toen hoog zwanger was) zeer erbarmelijk
te mishandelen, te slaan, te stooten en
met voeten op haar zwangere lichaam te
trappen. Ja selve bij de hairen over den
vloer ter deuren uit te sleepen.” Nou, dat
lycht der net om! En dan to bitinken, dat
hja 14 bem krigen!
De fiskael hat der doe hinne west „en
aldaar eenige kleijne wermkes van kinde
ren bij de haard vonde sitten schreijen-
de, terwijl syn huysvrouw Jetske Hessels
op ’t bedsteede lag kermende door pijn
en afgematheden.” Sa’n bimuoisucht
stiet Paulus net oan. In joun dêrop kaem
er tusken sawnen en achten by de
fiskael to skellen en to rachen. Hy hie der
syn nocht fan om hieltyd troch it gerjocht
lêstich fallen to wurden. Hy woe leaver
„aanstonts voort gaan en vrouw en
blixems kinderen aan den duivel over te
laten en ter zee te gaan varen.” De
fiskael frege Paulus oft er dan net yn ’e
tsjerke troud wie en der net ünthjitten
hie syn frou leaf to hawwen en trou to
bliuwen. Syn antwurd wie: „in sulke
beloften schijt ik wat en daar geef ik de
duivel om!” Mei oare wurden: As jo
trochsette, bliuw ik gjin dei langer oan de
wal en gean ik nei sé!
De fiskael brocht ek dit boadskip wer oer
oan it gerjocht. Mar men woe it dochs
noch mar efkes oansjen. Ommers „ver
liet hij vrouw en kinderen dan was ’t dorp
meer en meer met haar belemmert.” Hoe
dan ek, Homme syn opset om it liens-
guod to naderjen mislearre dit kear, mar
yn 1740 docht er noch in raem. Poppe
Piers studearret dan üt it lien en neffens
him is dy 25 jier wurden en dan forfait
foar him de talage en moat der wer in
oarenien foar him yn it plak komme.
Poppe kaem fan Aldegea H.A. en it
doopboek dêrre spriek neffens Homme
kleare tael. Poppe wie neffens dit boek
doopt op 10 febrewaris 1715. Mar Poppe
syn mem leit der mei tsjügen tsjinyn, dat
dy lytse Poppe yn 1717 fordronken is en
dizze Poppe datselde jier noch berne is
yn augustus. „Verdronken in een sloot
bij zijn ouders huys te Oudega, omtrent
twee of drie weken na de maant van May
1717, welke Pier Foppes en Foek Hiddes
Oer dy léste oersettingen hiene wy
kontakt mei de dochter fan ds. Visscher,
de psychologe en dümny’s widdou mefr.
L. C. P. Hogebrink-Visscher yn Amers-
foart. Lykwols hiene wy altyd noch
graech ris yn Groesbeek sjen wollen. Dêr
wenne sa’t wy wisten, noch in skoansoan
fan ds. Visscher, syn meiwurker en
opfolger dêrre. Wy ha yn Groesbeek wol
ien en oar bisjen kinnen, mar troffen
dizze skoansoan, de hear H. W. Smit, net
thüs. Wy lieten in pear kranten efter en
skreaune op de ranne in groet,. In
deimannich letter krigen wy in brief, dy’t
wy hjir yn it Frysk folgje lite en dêr’t wy
wol tige wiis mei wiene. De hear Smit
skreau üs:
„Wy ha elkoar nea moete en dochs haw
ik it gefoel, dat ik nou oan in aide
bikende skriuw. Jou namme is hjir faek
neamd as de oersetter fan de boeken fan
myn skoanheit, ds. Visscher, en sünder
dat jo it wisten ha wy jou wurk yn dit stik
fan saken faek biwündere. Spitich, doe’t
jo hjir west hawwe, wiene wy (fanwegen
in famyljereuny op de Wolfsberg) net
thüs. It hie ek al net folie minder treffe
kinnen! De kranten ha wy noch deselde
jouns bisjoen. Us hertlike tank derfoar.
Mei hwat muoite kinne wy it Frysk noch
wol neikomme, ek hwat jo oer ds.
Visscher skreaun hawwe. Wy ha foar üs
bern altyd in hiel soad Fryske pleech-
alden hawn enik seis bin flakby
Boalsert berne: yn de pastorij to Longer-
hou. Us heit wie dêr dümny. Ik ha dêr as
bern boarte, mar dat hat net sa lang
duorre, hwant yn 1910 giene wy nei
Medemblik. Us heit hie doe acht jier to
Éongerhou-Skettens stien. Us heit hie al
earder yn Fryslan dümny west. Longer-
hou wie syn tredde stanplak, earder stie
er fan 1898-1902 yn Tsjerkgaest, dêr’t
trije fan myn bruorren berne binne. As
jonkje fan seis jier koe ik dus wol Frysk
prate, mar ik haw it sünt net mear dien
en bin dy tael kwyt rekke. Spitich!
BOLSWARD - De konijnenvereniging
„Bolsward en Omstreken” heeft een jong
dierenkeuring gehouden voor zijn leden,
waar ingezonden werden 181 konijnen,
34 kippen, 29 duiven en 8 cavia’s.
Vlaamse reuzen: 12 IxF 8xZG 2xG
1x0; Lotharinger: 19 6x2 G 8xG 5x0;
Gr. chinchilla: 8 3x2G 3xG 2xV; Witte
nieuw Zeelanders: 24 2xF 15x2G 7xG;
Rode nieuw Zeelanders: 8 4x2G 4xG;
Wit Weners: 16, IxF 7x2G 6xG 2xM;
Bruin: 3, 2x2G lxG; Blauw: 5, IxF
4x2G; Kon grijs: 7, lx2G 2xG 4x0;
Papilon: 3, 2xZG lxG; Havanna: 2,
lx2G lxG; Alaska: 4, 4x2G; KL Chin
chilla: 4, 4xG; Ten bruin: 6, 4x2G 2xG;
Zwart: 18, 5x2G 13xG; Trianta: 4,
lx2G 2xG IxO; Hollanders zwart: 9,
2xF 5x2G 2xG; Blauw: 4, 3x2G lxV;
Madagascar: 2, lx2G lxG; Thuringer:
2, IxF lx2G; KI. Zilver: IxF 3x2G lxG;
Rus Zwart: 4, IxF 3x2G; Bruin: 6,
3x2G 3xG; Kleurdwerg: Rus: 2, 2xZG;
Kongr.: 2x1 ZG IxO; Kleurdwerg: bl.-
êrijs: 1, lxG; zwart: 2, lxG IxO; Pool
wit: 1, lxG; Cavia: goud: 2, IxF lxZG;
zwart: 6, IxF 2x2G 3xG.
Bij de konijnen was de mooiste en witte
Vlaamse Reus van de heer Nanninga.
Het mooiste tekening-dier van de heer
W. Bekema, de mooiste van de jeugd was
niej. Zijlstra.
Kippen Friese hoen: 9, 4x2G 3xG lxV;
Sebrechts citroen: 4, 1x2G3xG; Goud:
6. 2xG lxM 2x0; Oud Holl. sabelpoot:
IxF 2x2G 3xG lxV; Ancona: 1, lxG;
Wijnadot: 7, 3x2G 2xG lxM IxO;
Bierduiven: Hole kroppers wit: 4,
lx2G lxG 2xV; Oosterse rollers geel:
2> lx2G lxG? Geel zilver: 4, 2xF lx2G
lxV; Eng. l.v. Tuimelaars: zwart: 4,
3x2G lxG; Ned. Schoonheidspostdui-
ven: 10, 3xF 6x2G lxG; Kras: 1, lxG;
Duitse sek. postduiven: blauw band: 3,
1*2G lxV.
S>j de kippen was de mooiste grote
rassen J. A. v.d. Goot; Kriel, de heer
Ludema; Bij de duiven, de heer R.
Kramer winnaar en de jeugdprijs ging
naar D. de Vries. De drie keurmeesters
ue heren Abma,De Bok en Sikkema
vonden de kwaliteit van de jonge dieren
erg hoog.
t
„Hjir waerd troch de aldste jonges kofje
dronken as hja op skoalle wiene by
Monsieur Van der Baan”. Ek is der in
foto fan de tsjerke fan Skettens, dêr’t üs
heit dus ek dümny wie, Longerhou en
Skettens wiene in kombinearre gemeen
te. Ek in foto fan de skoalle to Skettens,
dy’t myn broer mei syn pakesizzer nei 60
jier noch ris op de foto set hat. Hy skreau
der ünder: Op üs heit syn inisiatyf waerd
der to Skettens in nije skoalle boud en op
de stien yn de bütenmuorre stiet: „De
eerste steen gelegd door H. G. Smit, oud
8 jaar op 5 sept. 1904”. Dat wie dus myn
aldste broer, deselde dy’t 60 jier letter
de foto makke. Ut ien en oar docht wol
bliken, hoe’t wy as famylje Smit seis, mar
net minder troch it wurk fan myn
skoanheit, ds. Visscher, op de earme
Fryske heide, üs nij oan de Friezen
bisibbe fiele.
gemeente HINDELOOPEN
AUGUSTUS 1979
Gebc-
d-v.Fri
Geleidelijk aan is de bestemming der
lenen gegaan in de richting van de
studielenen, zoals wij nu kennen. Dit was
al een verandering, want de stichters
hadden in het bijzonder hun eigen
zieleheil op het oog. Die intentie werd in
1580 dus afgesneden.
Naast de denkbeelden van de heer
Schaaf zouden er ook andere ideeën
kunnen zijn of wellicht kunnen worden
ontwikkeld om de lenen zodanig te
hervormen, dat zij ook in de huidige tijd
zinvol kunnen funktioneren, zo al moet
worden aangenomen dat, zij dit thans niet
of niet meer doen.
De eerbied voor het historisch geworde-
ne en voor de wil van de stichters is in
ons land - terecht - groot. Maar1 de
Een essentieel punt is wat willen de
besturen? Zouden zij in hun hart wel
voelen voor een andere bestemming van
de lenen of niet? Zo ja, in welke richting
zouden zij die bestemming dan willen
zoeken? Spreekt het idee Schaaf hun
aan? Of zouden zij willen treden in een
suggestie, die destijds van de kant van de
Fryske Akademy is gekomen. De Fryske
Akademy zou willen onderzoeken of de
lenen ingeschakeld zouden kunnen wor
den in het bevorderen van studie en
wetenschap in en aangaande Friesland.
Het is natuurlijk onmogelijk een ant
woord te geven op de vraag, wat de
stichter van een leen ten aanzien van zijn
nalatenschap zou hebben bepaald wan
neer hij in onze tijd zou hebben geleefd.
Maar één ding staat toch wel vast. Een
situatie, waarin „hun” leen geen wezen
lijke fupktie meer heeft, is stellig niet in
de geest van de erflaters geweest! In die
gevallen zou toch bekeken dienen te
worden, welke mogelijkheden tot zinvol
funktioneren er zouden kunnen zijn.
'oren: Magdelena Charlotte Adelheid
- rans Wolter Hugen en Aukjen Min-
e Btallmann; Josina d.v. Meinte Reits-
a en Janke Beetstra.
S’^l'nwd: Wybren Gerke de Vries en
Alle Douna.
