De posysje fan Fryslan yn de Nederlanske steat
Fan stêd en lan
Mac
voor
korfbalreserves Spannum
WAARHEEN L
BOLS WARD
GÖHL
SPAREN
BU DE FRIESE
Klein beginnen?
Groei
briljant sieraden.
Rabobank C3
II
schildersbedrijf
Veldman-Timme
DiAtoo
I
f
F/
Sport in het kort
Fries Film Circuit
a.s. zaterdag met
De Boom der Wensen
u graag over de vele
mogelijkheden
met briljant sieraden.
Vraag onze
kleurenfolder.
Damklub Mearslach
Giet Foar
Sparta Burgwerd
geen lid van
KNKB en CFK
Kerk Allingawier
O
Marktstr. 15, Bolsward
tel. 05157-2559
JUWELIER
°iB701 KA Bolsward
Stoombootkade 29
tel. 05157-4117
geld en goede raad
L
Pagina 13
WOENSDAG 12 DECEMBER 1979
BOLSWARDS NIEUWSBLAD
I
Aspiranten A - WTEF
Spannum kwam niet aan bod, de tegen
partij bleek sterker. Voor de rust was de
stand dan ook 0-2. Na de pauze skoorde
WTEF nog één keer. Nadat Jorrit Jor-
ritsma een doelpunt tegen maakte kreeg
Spannum weer moed. Dit was helaas te
laat. Toen scheidsrechter W. Poelstra
het eindsignaal liet horen had Spannum
met 1-3 verloren.
BOLSWARD - Er werd vrijdagavond ge
speeld voor de onderlinge kompetitie. In
de partij tussen Sj. Tigchelaar en F.
Altena kwam Sj. Tigchelaar al snel een
schijf achter, maar dat koste hem later
wel de partij tegen F. Altena. Hoewel hij
ruimschoots de kans kreeg om de partij
in remise te laten eindigen.
Ook adviezen voor
beleggingen.
Er is een Rabobank
bij u in de buurt
MAKKUM - De NeVoBo-kompetitie
volleybalwedstrijden verliepen vrijdag
avond in de sporthal Maggenheim te
Makkum als volgt:
Dames 2 e distrikt B: Makkum I -
VeVoBo 3-2; Heren 3e klas: Makkum 3 -
Hielpen 2: 2-1; Meisjes Jun. B: Makkum
a - Whisky b: 2-1; Heren 2e klas: Punt Ut
2 - Hanzestad 1: 1-2; Heren 2e klas:
Makkum 2 - Wisky 2: 2-0; Jongens Jun.:
Makkum b - SVW: 2-0; Heren le klas:
ANO 1 - SVW 2: 1-3.
Opvallend was dat alle thuisspelende
teams deze avond winstpunten behaal
den.
Yn it ferrüne jier is der wer nasjonaal
moai wat omtinken jün oan de betinking
fan de Uny fan Utert. Der is in sympoa-
sium halden, der ha taspraken west en
der binne in soad artikels ferskynd yn
deiblêden en tiidskriften. It is dan ek in
nijsgjirrige saak, it ta stan kommen fan
dy Uny. Net allinne op nasjonaal nifo,
mar ek üt ’e regio wei. Nammers hiene dy
regio’s, doe gewesten neamd, aardich
wat mear selsstannigens as no. Oer de
Uny fan Utert en wat der oan foaröf gie,
wie ferline moanne dus in sympoasium'
op fersyk fan it provinsiaal bestjoer,
organisearre troch de rie fan de Fryske
beweging. Hjirby kaam benammen it
Fryske bestjoersapparaat oan de oarder.
Fryslan wie yn ’e lette midsieuwen in
boererepublyk, better noch: in gearstal
ling fan lytse boererepublykjes. In sin-
traal gesach wie der net. Sawol de keizer
fan Dütslan as de greve fan Hollan, de
biskop fan Utert en de stêd Grins ha alle
war dien om har gesach hjir te fêstigjen,
mar dat woe mar min slagje, mei om’t it
ierdrykskundich nochal isolearre wie.
Oant der, nei in soarte fan boargeroar-
loch tusken twa partijen yn Fryslan,
troch de iene partij in bütenstanner
byhelle waard. Dy bütenstanner wie
Albrecht fan Saksen, en hy kaam, seach
en oerwün yn 1498. Nei’t de macht in
skoft hin en wer skoud wie, kaam dy by
Karel V te lizzen. Hy ynstallearre hjir in
steedhalder, dy’t tegearre mei in ek troch
him ynsteld Hof it regear hie. Dat Hóf
wie fuort de heechste rjochterlike yn-
stansje yn Fryslan.
Yn de stêd regearre in stedsrie, dy’t net
oeral deselde namme, en ek net oeral
Na de pauze was spannum heer en
meester. Het leek soms wel een wedstrijd
prijsschieten. Wiebren Poelstra, Geertje
Harkema en nogmaals Rinze van Beem
(2x) maakten er voor Spannum 8-2 van,
voordat de tegenpartij weer eens kon
skoren.
Daan Harkema nam de laatste treffer
voor zijn rekening. Eindstand 9-3 voor
Spannum.
-4
SPANNUM - Afgelopen zaterdag speelden er 3 ploegen in de sporthal
te Oosterend. Aspiranten A - WTEF, Mantgum; Spannum2 - Sport-
klub Makkinga; Spannum 3 - Rapiditas, Leeuwarden.
In Spannum 3 waren de veteranen opgesteld, Rapiditas kwam met
een jonge ploeg in het veld. Na 2 doelpunten, één van Jan Dijkstra en
één van Rinze van Beem, werd er gewisseld. Het bleef een redelijke
gelijk opgaande wedstrijd. Daan Harkema (strafworp) en Rinze van
Beem skoorden voor Spannum. Bij een stand van 4-2 werd er gerust.
itselde foech hie. Meastentiids stie der in
saneamde „olderman” boppe. Riedsle-
den dy’t óftrêdden makken in dübeltal
op, dêr’t it Hóf mei de steedhalder in kar
üt dwaan koe. Net altyd halden se har
dêroan.
Op it lan wie de saak ferdield yn
gritenijen, dy’t sawat tsien doarpen grut
wiene. Se waarden ek wol „delen”
neamd. Oan it haad stie de grytman, dy’t
ek troch de lanshear beneamd waard. Hy
keas bysitters, en foanne dêrmei de
ijochtbank, hy beneamde in skriuwer (de
dielskriuwer) en soms ek noch in doarps-
rjochter, dy’t yn in doarp foar de lytse
putsjes op it gebiet fan administraasje en
ijochtspraak soarge.
Militaire macht hie de lanshear yn de
foarm fan trije stinzen (blokhüzen) dy’t
yn ’e haadstêd Ljouwert en de havenstê-
den Harns en Starum stiene. Op papier
wie syn macht dus grut, mar yn ’e
praktyk foei dat óf: ommers, de Friezen
hiene nea in lanshear wend west, en se
fünen it mar in frjemde ynkringer, dy’t
l safolle mooglik yn ’e stringen halden
wurde moast. Se diene dan ek al har bést
om syn macht safolle mooglik te behei-
nen. Typearjend is bygelyks, dat de
lanshearen fan Albrecht fan Saksen óf
hjir altyd by traktaat regearren. Op
kontrakt dus, en yn dat kontrakt wiene
de rjochten en plichten fan befolking en
lanshear fêstlein. It wie opmakke nei
oerlis tusken lanshear en Steaten (de
organisaasje fan Fryske pommeranten, in
soarte fan folksfertsjintwurdiging), en de
Steaten halden dêrby safolle mooglik
macht by har, en besochten benammen
korrupsje tsjin te gean.
Ek yn it godstsjinstige liet him dy drang
sjen. Al wiene en waarden de Friezen yn
it earstoan lang net allegearre katolyk,
fan de swiere plakkaten dy’t Karei en
benammen Philips II ütfeardige, moas-
ten se net folie ha. De Steaten halden net
op, de lanshear te wizen op it traktaat
(dat hieltyd feroare waard, en dêr’t ek
net elk him oan halde), en te sizzen dat
hy it foech net hie, syn plakkaten ek foar
Fryslan jilde te litten.
Ek yn ’e oare gewesten, benammen yn
Hollan en Seelan, krige men wat langer
wat mear spul mei Philips de twadde.
Dêr wiene twa haadoarsaken foar: syn
absolute wegering om de protestanten
wat ta te jaan, en syn oanstriid de
Hollanske ekonomyske belangen te’n
efter te stellen by de Spaanske. Spanje
wie syn beminde gebiet, hy wenne dêr ek
en liet him yn de Nederlanske gewesten
fertsjintwurdigje troch in lanfad. Seis dy
lanfaden ferseagen har wolris op de
stivens fan Philips: Margarëtha fan Par
ma bygelyks sei, doe’t de eallju har yn
1566 it „Smeekschrift der Edelen” oan-
beaën, moderaasje ta, mar koe dat net
wiermeitsje, om it har fan de kening
ferbean waard.
De sitewaasje wie yn 1576, flak foar de
Uny fan Utert, aardich dizenich. lenheit
wie der net. Der wiene tal lytse, gruttere
en grutte groepearrings op tsjerklik,
ekonomysk en polityk gebiet, dy’t it
ünderinoar lang net lykfine koene. It fait
buten it ramt fan dit artikel, se allegearre
op te neamen; folstien kin wurde mei te
sizzen, dat se allegear wol wat op Philips
tsjin hiene, mar dat it underling skeel
dochs noch te grut wie om de ienheit tsjin
1 Philips bliuwend ta stan te bringen.
Lykwols waarden de partijen hieltyd wer
byinoar dreaun troch de hurde opstelling
fan Philips en de plonderingen fan de
Spaanske soldaten (dy’t wat langer wat
minder betelle waarden) om likehurd wer
ütinoar te gean troch skeel op benammen
godstsjinstich gebiet: it kalvinistysk re
gearre Hollan en Seelan, dy’t de kato-
liken neat tajaan woene, tsjin de mear
katolike oare gewesten, dy’t op syn minst
godstsjinstfrijdom fregen. Sa kaam nei
de Spaanske Fury, dy’t alle gewesten
feriene, stapten fuort Hollan en Seelan
der wer üt om’t it halden en dragen fan
guon oare gewesten har net kalvinistysk
genóch wie, en komme se wer byinoar as
de nije lanfad Don Juan mei list Namen
ynnimt. Benammen de prins fan Oranje,
wol protestant wurden mar tolerant foar
de katoliken oer, besiket de ienheit te
bewarjen, al as net yn de Steaten
Generaal. (De Steaten Generaal wie
fanaids in oerlisorgaan fan de deputear-
ren fan alle gewesten, dy’t lang om let
aardich ynfloed krigen hie. Hollan en
Seelan stapten der wolris üt, as se it net
mei de oare gewesten lykfine koene).
Yn 1577 waarden, ek op oanstean fan de
prins, de earste kontakten lein foar in
uny buten de Steaten Generaal om; ntl.
tusken Hollan, dat oan ’e eastkant net
botte bést beskerme wie, en Utert en
Gelderlan (dat de grutte rivieren be-
hearske!). Ek Fryslan en Grinslan koene
wol meidwaan: dêr wie in soad hannel
benammen oer see. Dy see waard be-
hearske troch de Hollanske Wettergeu-
zen, dat se wiene aardich ófhinklik fan
Hollan. Yn 1578 wurke Jan fan Nassou,
in broer fan de prins en in spikerhurd
man, dy’t krekt steedhalder fan Gelder
lan wurden wie, der fierder oan. Buten de
Gelderske Steaten om: dy wiene it der
lang net mei iens, mar se wiene net tsjin
Jan opwoeksen. Ek Rennenberg wurke
mei, üt namme fan de noardelike gewes
ten, al wie er erchtinkend: hy stie as
tolerant katolyk de füle Jan fan Nassou
net.
Sa wurdt op 6 desimber 1578 in earste
üntwurp üttekene troch Hollan, Seelan,
Utert, de Ommelannen om Grins hinne,
Fryslan en de stêd Gent. Oerisel, Gelder-
12 december: Kath. Bond voor Bejaar
den. Kerstvoorbereiding in De Doele.
Aan vang 15. uur
15 december: Konsert t.b.v. Malawi-
projekt, m.m.v. Bolswarder koren en
korosen, Durk en Jouke Geertsma uit
Wommels en Selskip Sipke Oppedijk.
Aanvang: 20.00 uur in de sporthal.
18 december: Bond van Plattelands-
vrouen afd. Bolsward, Kerstviering in de
kapel van Koopmans Grote Dijkker 40.
Gasten zijn van harte welkom.
Aanvang 20.00 uur
19 december: C.P.B. en N.C.V.B. orga
niseren een kerstmiddag in het Geref.
Centrum m.m.v. mej. Betzema uit Sneek.
Aanvang 14.00 uur.
19 december: De twee Herv. vrouwen
verenigingen organiseren een kerstvie
ring voor ouderen en alleenstaanden in
De Doele.
Aanvang: 14.30 uur.
20 december: Wijkvereniging Eekwerd,
klaverjassen in de sporthal. Met grote
kerstprijzen. Alleen voor leden.
Aanvang 20.00 uur
Kopy voor deze rubriek kunt u brengen
naar A. Houben (namens BOOG) Gods-
calcusstraat 4 te Bolsward of telefonisch
5056.
Ook Sikke Horjus was weer present na
een damreis naar Engeland te hebben
gemaakt, maar was niet opgewassen
tegen H. Y. van der Vries, want na een
gelijk opgaande strijd was het toch H. Y.
van der Vries die aan het langste eind
trok. In de partij tussen G. Tigchelaar en
Y. Zantinge was het G. Tigchelaar die de
winst liet liggen. Doordat hij iets te
haastig zette, maar aan het eind van de
avond werd de partij afgebroken waar-
schijnlik zal de partij in remise eindigen.
Ook de partij tussen J. Wittermans en D.
Mulder werd afgebroken ook deze partij
zal waarschijnlijk in een puntendeling
eindigen.
Uitslagen eerste klasse: S. Horjus - H
v.d. Vries: 0-2; J. Wittermans - D. Mul
der: afgebr.; G. Tigchelaar - J. Zantinge:
afgebr.; Sj. Tigchelaar - F. Altena: 0-2.
De tweede klasse: Hier was het een bi-
zonder goede avond voor de heer Y.
Smink want deze won vrijdag maar liefst
tweemaal. Eerst was het G. Allema die
een nederlaag tegen Y Smink moest
incasseren. Ook H. v. Dijk kon het niet
bolwerken tegen Y. Smink maar toch
had H. v. Dijk wel kans op een punten
deling maar liet deze glippen en zo haalde
J. Smink de volle buit binnen. De jeugd
leden H. Tamminga en J. Smits kwamen
na een enerverende partij puntendeling
overeen. L. Cuperus is weer op de goede
weg terug want hij won deze week
opnieuw want nu moest de jeugdige M.
Smits het ontgelden. P. Horjus was vrij
dagavond weer in topvorm nu was het de
jeugdige R. Brattinga die het slachtoffer
werd. De ongelukkigste speler was vrij
dagavond ongetwijfeld Jan de Vries die
een duidelijke remisekans liet ontglippen
tegen Tj. Andringa en zodoende een nul
moest incasseren, een puntendeling zou
beter op zijn plaats zijn geweest.
Uitslagen tweede klasse: H. v. Dijk -
J. Smink: 0-2; G. Allema - J. Smink: 0-2;
H. Tamminga - J. Smink: 1-1; L. Cu
perus - M. Smits: 2-0; J. de Vries - Tj.
Andringa: 0-2; P. Horjus - R. Brattinga:
2-0.
De jeugdklase: Ook hier werd weer
voor de onderlinge jeugdkompetitie ge
speeld. Het bleek dat de jeugd steeds
beter gaat spelen want de partijen duren
nu soms al 3 kwartier wat voor jeugd
leden een lange tijd is.
Resultaten jeugdleden: W. de Jong -
V. v.d. Werf: 2-0; J. Draaisma - E.
Teerenstra: 0-2; L. v.d. Weide - Y. Wie-
rema: 0-2; B. Wierema - K. Draaisma: 0-
2.
BOLSWARD - Zaterdag 15 decem
ber vindt in het nieuwe Vannu ge
bouw de eerste voorstelling voor het
Fries Film circuit plaats. Het zal de
eerste tijd nog wel wat improviseren
worden, maar Vannu gaat er dan
toch weer tegenaan. De film begint
om 20.30 uur. De zaal is al open om
20.00 uur.
Korte inhoud van de film: In Aboeladse’s
film De Boom der Wensen treden vele
personages op ieder met een eigen thema
als deel van het geheel. Het zijn Zizikore,
de ongekozen, maar door ieder erkende
leider en leraar van het dorp, de rebel
Irom die vol vuur over revolutie en
anarchie spreekt, de historicus en filosoof
Boembala, de stille halfidiote dromer
Hios, die met behulp van een toversteen,
een goudvis of een wonderboom - die al
zijn wensen vervult - een uitweg uit de
ellende meent te kunnen vinden, de
zonderlinge vagebond Foefola, het mooie
jonge paar Marita en Gedia, wier schok
kende dood de basis voor het onderwerp
van de film vormen.
Het thema van de film is hoe schoonheid
ten gronde kan gaan aan meedogen
loosheid en onvrijheid. Een niet minder
belangrijk motief is het einde van de
patriarchale dwang. De talrijke figuren
die dit veelgelaagde filmepos bevolken
peinzen onrustig over het leven, dat mor
gen anders zal zijn. Ze schijnen niet meer
te zijn dan komische zonderlingen en on
wetende dorpsbewoners, maar zij -
loram, Boembala. Elios en Foefala-’
leven in mooie dromen en laten zich niet
door het alledaagse inpakken. Vreemd
BURGWERD - Dinsdag j.l. hield de
kaatsvereniging „Sparta” uit Burgwerd
haar jaarvergadering. Eén van de agen
dapunten was het al of niet lid worden
van de CFK of KNKB. De aanwezige
leden vonden dit voorstel niet aanvaard
baar, vooral omdat ze het vorig jaar ook
al hadden besloten dit niet te doen. De
leden die eventueel bij een bond willen
kaatsen doen dat maar in Bolsward.
Verder waren aftredend Joh. Bloemhof
(niet herkiesbaar) en Joh. Wynia (her
kiesbaar). Laatstgenoemde werd herko
zen en voor Joh Bloemhof kwam Jan
Kooistra in de plaats. De voorzitter
bedankte vooral de leden die de keet en
de banken hebben gemaakt, vooral Dan
ny Huykema en Jan Kooistra die voor
treffelijke telegrafen hebben gemaakt.
Hiervoor ontvingen zij ieder een mini-
tele graaf.
Tijdens de rondvraag kwam naar voren
om eens zaalkaatsen te organiseren. Ook
een barbeque zoals vorig jaar valt altijd
goed in de smaak. Na de rondvraag werd
er nog lang gediscussieerd, alleen jam
mer dat er zo weinig leden waren komen
opdagen, vooral de dames lieten het
afweten.
Spannum 2 - Sportklup 2
Spannum moest zich proberen te her
stellen van de grote klap van vorige week.
Het werd een spannende partij korfbal.
Direkt in het begin brak C. Galema door,
wat een 1-0 voorsprong betekende. Daar
na skoorden de gasten 3 keer, waarna G.
Beuckens 2x en S. v.d. Ploeg 1 keer van
afstand schoten. Voor de pauze was de
stadn 4-4, spannend dus. Direkt na de
rust maakte Sportklup er 4-5 van maar
ALLINGAWIER - Vrijdagmiddag
heeft mevrouw Elly Schakel-de Boer
de woord- en beeldkerk van Allinga-
wier overgedragen aan de direkteur
van Madurodam, de heer George
Jungerius. Eén en ander vond
plaats in de Nynke Pleats te Piaam
waar personeelsleden en bestuurde-
ren van het miniatuurpark bijeen
waren gekomen om afscheid te
nemen van de heer Jungerius die
met pensioen gaat. Het kerkje - de
direkteur van de Aldfaers Erfroute
de heer Yde Schakel is er de
geestelijke vader van - zal pas
volgend jaar in Madurodam te
bezichtigen zijn. Dat zal gepaard
gaan met een plechtigheid, een
grootse Friese aangelegenheid,
waarover nog overleg wordt ge
voerd. Mevrouw Schakel en de heer
Jungerius poseerden met het kerkje
voor één van onze fotografen.
toen kwam Spannum goed los. Tinus en
Siebe skoorden elk 2 maal wat de stand
op 8-5 bracht. De tegenstanders kwamen
tot 8-7, maar verder hield Spannum de
verdediging in de laatste minuten goed:
dicht. Door het spel te bevriezen ont
stonden er nog goede kansen voor
Spannum, maar deze bleven onbenut.
Het zonnetje lijkt ook voor Spannum 2 te
gaan schijnen, want dit waren de eerste 2
puntjes.
Bij het jeugdkompetitiekaatsen was Jelle
de Boer le; 2e Jelle Geert Wijnia; 3e
Teake Nanne de Boer. Bij de senioren
competitie was le Age Bosma; 2e Nanne
de Boer; 3 e Appie Veenstra.
tegenover het leven staand en tragiko
misch rebelleren ze op hun eigen manier
tegen dit alledaagse en geven zelfs dat
weinige op dat ze bezitten om hun eigen
weg te gaan.
De Boom der Wensen is een collage van
oude volksverhalen uit Georgië, waarin
sprookjesachtige en maatschappelijke
elementen op wonderschone wijze door
elkaar heen lopen en die wijzen op de
komst van een nieuwe tijd.
lan en Drinte diene net mei, om’t it buten
de Steaten Generaal om giet, en om’t se
bang binne foar Hollansk oerwicht. Op
23 jannewaris 1579 wurdt de Uny defini-
tyf sluten troch Hollan, Seelan, Utert en
de Ommelannen. Foar Gelderlan tekenje
allinne de ridderskip en Jan fan Nassou.
Nei ferrin fan tiid slute ek Fryslan,
Drinte en Oerisel, Braban en grutte
parten fan Flaanderen har oan. Dan
omfiemet de Uny hast it hiele gebiet fan
de Steaten Generaal, dat net troch Parma
ynnaam is.
Wat barde der steatsrjochterlik besjoen
yn 1579? Yn earste oanlis de foarming
fan in federale bun fan de Nederlanske
provinsjes. Neffens de oprjochtingsakten
fan 1579 hie de Uny as wichtichste doel
de ferbining fan de provinsjes „als off
siluyden maer één Provincie waeren”.
Tagelyk stiet der yn datselde kêst dat de
provinsjes it rjocht behalde har Onder
danen mei har goed en guod te beskerm-
jen. Men soe yn dizze earste opset dan ek
in fedrale republyk sjen kinne: yn beles-
tingsaken, it leger en partij bütenlanske
oangelegenheden tried de Uny as ien nei
foaren. En hoewol’t der neat oer yn it
Unytraktaat stiet, fan it begjin óf oan soe
de ienheitstaal Hollansk wêze. It traktaat
wie dan ek yn it Hollansk opsteld, en
fierders kaam de troch de Uny sa
bepleite „vrijheyt ende Liberteyt van
Religie” del op it kalvinisme, dat it
Hollansk as liturgyske taal oanfurdige
hie.
Dat de Uny harsels noch net as soeverein
seach, mei blike üt it feit dat se earst
noch alle war dien ha om immen op it
goeverneurskessen te krijen. Feitlike
soevereiniteit naam de Uny yn 1581
earst op har, doe’t hja by it „Plakkaat der
Verlatinghe” de soevereine foarst Philips
H net mear akseptearren. De steedhalder
wie oarspronklik de. ferfanger fan de
goeverneur, mar om’t dy net goed’ te
besetten wie, waard de ferfanger no it
symboal fan de soevereiniteit fan de
Republyk.
Dy Republyk bleau eins in nuvere kon-
struksje. Der wiene namtlik twa steed-
halders oer ien republyk: ien foar Fryslan
en ien oer de rest, dat fansels troch
Hollan oerhearske waard. As yn 1748 de
Hollanske tüke fan de Oranjes ütstjert,
wurdt de Fryske steedhalder algemien
haad fan ’e Republyk. En doe wie it
lykwols hoch lang gjin ienheitssteat:
sjoch bygelyks nei de Fryske Steaten,
dy’t yn ’e 18e ieu as earsten de Feriene
Steaten fan Amearika erkenden. Dy
ienheitssteat soe earst taret wurde troch
de Franske besetting en letter nei de
befrijing bestindige wurde mei Willem I,
dy’t as kening neffens Pruisysk en
Fransk foarbyld de Side republyk om-
foarme ta in moderne ienheitssteat.
-
