de
Enige „Oranje”-Penningen
c.
Fries munt- en penningkabinet
van het Fries Museum
Vakantie ABC van
politie
Mechanique
DE LUCHTOORLOG BOVEN
ZUIDWEST-FRIESLAND ’40-45
Eendracht Maakt
Macht wint
Klaroen ’80
t
Shell werd heil
Geef zakkenrollers
geen kans!
SOCIAAL CULTUREEL CENTRUM
HET SUCCESBOEK VAN JAN J. VAN DER VEER IS ER WEER:
I
VRIJDAG 23 MEI 1980
BOLSWARDS NIEUWSBLAD
ie
in
ei
Adres
Boot
Caravan
Dieven
Ergerlijk
Fiets
Gratis
Inbrekers
Jenever
Kinderen
ID
ik
Lucifer
Molens
Nummers
Ondingen
Politie
Quadrupeden
Registratie kaart
De afstamming tot 1980
Sloten
Tent
Uitnodiging
I BE LUCHTOORLOG BOVEN ZUIDWESi t BIESLAND 4<» 4»
Vandalisme
Ondergetekende: Naam:
X-stralen
Adres:
Ijzerhandel
i)
Zorgeloos
i'V 'S
I
m
ie
at
ie
oe
lis
lit
ie
el.
st)
VOORKOMING
MISDRIJVEN
Spottend met verboden en taboes heeft
zij een technische baan gekozen in de
autobranche. Isabelle woont samen met
Juliette en niet meer bij Philippe, van
wie ze nog wel houdt. Ze houdt zich bezig
met onderzoek naar relaties en communi
catie en gebruikt daarbij video. Bos
bouwkundige Michel wordt geconfron
teerd met vragen over de machten die
onze samenleving structureren, over de
macht van techniek, over de nieuwe
macht van de vrouwen, die hij in de
persoon van zijn vrouw Anne naast zich
ziet opkomen. Mensen, die opnieuw
willen leren leven in een vooral mooie
film van Bertrand van Effenberg met o.a.
Geraldine Chaplin.
De aanvang is bepaald op 20.30 uur. De
zaal is echter om 20.00 open. Entree
voor Fries Film circuit leden f 4,- niet
leden f 5,-.
er
Ie
n,
st
/n
at
’e
ie
;ie
je
fn
De derde druk is uitgebreid met een aanvulling van 16 pagina’s,
waarin de auteur de laatste gegevens heeft verwerkt.
336 blz., met 42 foto’s en 4 kaartjes f 35.-
m
al
en
hs
rd
in
yt
at
i.
is
ee
ju
ly
ie
n:
?’t
ie
Waardevolle
voorwerpen
„Oranjes” zijn verbonden vrijwel al
tijd tot de meest aanzienlijke zowel in
materieel, als ook in geestelijk en
moreel opzicht hebben behoord of
nog steeds daartoe behoren. Verder
brengt de voortgaande studie altijd
nieuwe gegevens aan het licht, omdat
nog steeds nieuwe archieven, graf
stenen enz. worden gevonden. Ook
gewoon menselijke kanten worden
belicht, want ook in voorname edele
geslachten komen feiten voor die de
drager van een illustere naam als een
normaal menselijk schepsel laten
zien. Dat is geen schande, maar het
feit dat men die feiten niet verhuld
heeft, dan wel de konsekwenties ervan
heeft overzien, bestempelt deze ge
slachten inderdaad tot edel.
De troonsafstand van Koningin Julia
na op 30 april 1980 en de op diezelfde
dag plaats hebbende inhuldiging als
koningin van haar dochter Beatrix was
aanleiding een selektie uit het „Oranje-
penningen”-bezit van het Fries Munt
en Penningkabinet te Franeker tentoon
te stellen, mede omdat een aantal leden
van de Nassau’s zo nauw aan de
16de- 18de eeuwse geschiedenis van
Friesland verbonden is geweest. Men
denke b.v. aan het Stadhouderlijk Hof
te Leeuwarden, Oranjewoud en de
grafkelder van een aantal Oranjes in de
Grote Kerk te Leeuwarden.
In drie vitrines ziet men achtereenvol
gens een antal penningen op de voor
de gehele vaderlandse geschiedenis
zo belangrijke figuren van de 16e en
17de eeuwse prinsen en stadhouders
tot en met koning-stadhouder Willem
III, in de tweede penningen op per
sonen die in de 17 de en 18 de eeuw
vooral met Friesland waren verbon
den en in de derde tenslotte stukken
ontstaan in de tijd nadat de Neder
landen een Koninkrijk waren ge
worden (1813 onafhankelijk, 1815
koninkrijk) en de leden van het
geslacht Oranje-Nassau, die de rege
ring door erfopvolging aanvaardden,
als koning werden ingehuldigd,.(niet
gekropnd. zoals men nog vaak hoon).
Het voert te ver hier alle penningen te
beschrijven, maar het leek zinvoller
iets over de afstamming van nu Konin
gin Beatrix mede te delen. Zij stamt
n.l. niet van eerste kind op kind van
de stamvader van het geslacht af, een
logisch gevolg van het feit dat enige
Nassau’s dan wel kinderloos stierven
of niet in mannelijke lijn direkt of
indirekt konden worden opgevolgd.
Over het algemeen werden de Nas-
sau-huwelijken echter met een flinke
kinderrijkdom gezegend, zodat vooral
in de léde tot en met de 18de eeuw
op diverse „takken” kon worden
teruggevallen als dat nodig was.
In de 19de en 20ste eeuw echter hing
vooral de rechtstreekse (erf-)opvol-
ging aan een zijden draadje, omdat of
het kindertal zeer klein bleef, dan wel
door jong overlijden sterk werd ge
reduceerd. Koningin Wilhelmina en
Koningin Juliana zijn beiden immers
enig kind resp. geworden en gebleven.
In mannelijke lijn was er na 1890,
toen Koning Willem III overleed geen
opvolging, waardoor tot nu toe steeds
een „koningin” regeert. Thans is het
zo, dat over een aantal jaren de dan
oudst levende zoon van Koningin
Beatrix weer koning wordt. Nu is dat
prins Willem-Alexander.
De tentoongestelde penningen zijn
behalve portretpenningen, ook ge
denkstukken die betrekking hebben
op geboorte, huwelijk en overlijden.
Verder op gebrachte bezoeken, his
torische gebeurtenissen, zoals inhul
diging, ambtsaanvaarding en vooral in
de 17 de eeuw ook op wapenfeiten (de
80-jarige oorlog). Vele zijn bijzonder
mooi, andere zijn eenvoudiger, maar
elk heeft zijn speciale betekenis.
HEEMSKERK - Op het Hoogoven-
muziekconcours „Klaroen ’80” te
Heemskerk heeft de Christelijke muziek
vereniging „Eendracht Maakt Macht” uit
Oudega (W) weer een geweldige presta
tie geleverd. Het orkest, dat in de Super-
ere-afdeling uitkomt, staat o.l.v. Gerrit
Heeringa en behaalde totaal 327 punten
en dat was goed voor een eerste prijs met
onderscheiding. Daar dit aantal te groot
was voor de concurrentie, kwam het
korps in het bezit van de „Sonmo-
klaroen-wïsseltrofee.
Het is overigens niet de eerste keer dat
deze trofee in het bezit van EMM is. Ook
in 1973 behaalde men het hoogste aantal
punten, wat toen trouwens ook 327 was.
In 1977 behaalde EMM met 318V4
punten ook een eerste prijs; dit was toen
goed voor een tweede plaats.
EMM begon haar optreden met het
koraal „Ehre sei Gott in der Höhe” van
Schubert. Hierna volgde het verplichte
werk „Suite in B flat” van Gordon Jacob,
waarvoor men 162,5 punten kreeg. Daar
na kwam het vrije werk „Qua Vadis van
Rimmer Mellema en hiervoor behaalde
men 164,5 punten. Tezamen 327 punten
en goed voor een eerste prijs met
onderscheiding. Later bleek dit zelfs
goed genoeg om de andere 52 orkesten
achter zich te laten.
Deze eerste prijs bestond overigens niet
alleen uit de Sonmo-wisseltrofee, maar
er was ook een nieuwe trompet aan
verbonden. Beiden werden afgelopen
zondag tijdens de prijsuitreiking gretig in
ontvangst genomen door het bestuur en
dirigent. Ook in Oudega werd erg mee
geleefd met de prestaties van het korps.
EMM gaf zaterdag een openluchtconcert
vanwege het behaalde sukses. Dit werd
met grote belangstelling gevolgd.
Door kinderloos of alleen maar doch
terrijk overlijden, door vererving en
huwelijk en ook wel door toeval zijn
er, als in zovele families ook in de
Nassau’s diverse familie-,Jakken”
ontstaan. Sommige van die takken
stierven in rechte lijn uit, terwijl
andere nu nog bestaan, maar bij het
grote publiek geheel onbekend zijn.
Over het algemeen huwden de leden
van de diverse takken weer met
dochters of zonen uit van oudsher
voorname geslachten en omdat de
Nassau’s reeds in de 12de eeuw be
stonden kan men zich voorstellen dat
er in de loop der volgende acht
eeuwen een wijd net van familie
relaties ontstond tussen de Nassau’s
en talrijke tot hoog aanzien gekomen
Europese families. Koningin Beatrix
is in wezen dan ook met zeer veel
vorstenhuizen en andere adellijke fa
milies verwant, al kan men dat in zeer
vele gevallen nauwelijks meer als
„banden des bloeds” beschouwen.
Slechts door het nauwkeurig maken
van stambomen enz. kan men die re
laties vaststellen. Dat wordt en is dan
ook steeds zeer ijverig gedaan, niet al
leen uit nieuwsgierigheid maar ook
omdat is gebleken dat de geslachten
die op een of andere wijze met de
LEEUWARDEN- Het Fries
Munt- en Penningkabinet bezit
van ouds een kollektie penningen,
die betrekking hebben op de leden
van het vorstenhuis Nassau, bij
het publiek beter bekend als Oran
je-Nassau of met andere woorden
„de Oranjes”. De „Oranjes” zijn
al van oudsher met de geschie
denis van de Nederlanden ver
bonden en van het ogenblik af dat
de penning als teken van geden
ken en van eer in grotere aan
tallen in Noord-West Europa wer
den aangemaakt - dit tijdstip valt
eigenlijk in de tweede helft van de
16e eeuw - zijn er ook vele met
betrekking tot de doorluchtige
leden van het „Huis van Oranje”
gemaakt. Inderdaad bezit het
Fries Munt- en Penningkabinet
dan ook reeds penningen uit die
periode en wel te beginnen met
Willem I, prins van Oranje (1533 -
1584) ook bekend als „Willem de
Zwijger” en meer nog als „Vader
des Vaderlands.”
Het vakantie-adres achterlaten bij uw buren is belang
rijk. Maak van de thuisblijvers geen spoorzoekers. Uw
vakantie-adres kunt u ook opgeven bij de politie. Voor
als er eens iets zou gebeuren.
Is een attractief ding voor een gauwief. Maak van uw
boot geen étalage. Als tijdens de vakantie de boot een
tijdje onbewaakt ligt afgemeerd, zorg dan in ieder geval,
dat geld en cheques niet aanwezig zijn.
Nog zoiets. Als u ’em de avond voordat u weggaat
inlaadt, neemt u risico’s! Zet het ding dan in ieder geval
klem tussen twee auto’s. En blijft de caravan langere
tijd onbewaakt op een plaats achter neem dan
tenminste één wiel mee (of twéé, als er een reservewiel
bij zit).
Voor 90% zijn het amateurs of gelegenheidsdieven. U
kunt van iemand een dief maken door de gelegenheid
te scheppen. Op zo’n manier kan je eigen zoon een dief
worden, door gelegenheid, die een ander schept.
Vindt u ook niet? Je ligt ergens rustig met je bootje en
dan is er zo’n jochie, dat van z’n vader een bootje met
buitenboord-motor heeft gekregen; met veel lawaai
draait-ie dan de hele avond rondjes, juist bij jouw boot.
Zou zo’n vader echt geen tijd meer hebben voor z’n
kind?
Zou het aantal gestolen fietsen het aantal verkochte
fietsen nog overtreffen? Negentig procent van de
gestolen fietsen was niet eens afgesloten. Uw fiets is
toch niet alleen onze zorg?
Dat zijn de adviezen en brochures die u van de politie
in verband met de komende vakantietijd kunt krijgen.
Informeer bij de plaatselijke politie of bij bureau
voorkoming misdrijven rijkspolitie Friesland (05100-
22345, toestel 51).
Hang- en sluitwerk Zeker voordat u de benen neemt naar uw vakantie
oord is het van belang dit nog eens deugdelijk te
controleren. Meer dan de helft van de inbrekers komt
binnen via de achterdeur. Kijk maar eens goed naar het
slot, dan weet u misschien waarom.
Zijn lieden die zelf liever niet op vakantie gaan.
Vakantieperiode is voor hen, net als voor de ijsver-
kopers, hoogseizoen.
En aanverwante^ dranken. s A-v°nds op de camping
eens lekker doorzakken. Dan nog even in de auto naar
het dorp om een patatje Er zijn vakanties, die
prettiger eindigen.
Zorg ervoor, dat u ook tijdens vakantie altijd weet,
waar uw jongere kinderen zijn. Prent ze in, dat ze u
vertellen wat ze gaan doen, als ze met vriendjes of
vriendinnetjes van de camping gaan spelen. Hou ze,
nog beter als thuis, een beetje in de gaten. Vertel ze
ook, waarom u dat doet. Niet alleen om ongelukjes te
voorkomen; er zijn mensen die een „speciale” belang
stelling voor jongens en meisjes hebben.
Schijnt, net als andere vuurverwekkende artikelen,
zelfs niet vertrouwd te zijn in handen van volwassenen.
Denk een beetje om onze natuur. We hebben er al zo
weinig van.
En gemalen. Laat kinderen nooit in de buurt daarvan
spelen, als er zo’n ding in de buurt van boot, tent of
caravan is. Levensgevaarlijk!
Kent u ze? Van de buitenboordmotor, de t.v., de
camera, de fiets of de caravan? Zie voorts: Registratie-
kaart.
Die gasflesjes. Tenzij u er steeds een juist gebruik van
maakt. Hoofdregel: altijd verwisselen in de open lucht
en sjekje altijd even uitmaken.
Wil ook graag een rustige en warme zomer. Met het
laatste kunt u ons niet helpen, met het eerste wel.
Volgens Van Dalen: viervoetige dieren. Eén bepaalde
soort begint soms z’n vakantie met vastgebonden te
zijn aan een eenzame boom.
Is gratis af te halen bij het politiebureau (of wordt
toegezonden na een telefoontje naar bureau voor
koming misdrijven) Registreer de gegevens van uw
spulletjes, juist nu, voor de vakantie.
Behalve een alleraardigst plaatsje in Friesland ook:
buitenboordmotorslot, caravanslot, bougieslot en ket-
tingslot. Kan soms veel ellende voorkomen.
Kun je niet op slot doen. Mogen dan ook nooit
waardevolle spullen in achterblijven.
Dat is bijvoorbeeld de ladder, die tijdens de vakantie in
de tuin blijft liggen, of de stapel post in de brievenbus.
Wist u trouwens, dat de PTT tegen een gering bedrag
de post tijdens uw vakantie achterhoudt. Weer een
zorg minder.
Zeker in vakantieplaatsen geen onbekend verschijn
sel. Help ons om het te bestrijden. En geef ons een
seintje als u het ziet gebeuren.
Tijdens de vakantie onderbrengen bij de buren. Voor
een paar tientjes huurt u overigens een kluisje bij de
bank voor het hele jaar.
Oftewel röntgenstralen. Daarmee wordt uw bagage
vóór het aan boord gaan van het vliegtuig bekeken. In
uw eigen belang. Levert geen gevaar op voor film- en
fotorolletjes.
De meeste kunnen u helpen aan het betere hang-en
sluitwerk, maar laat u van tevoren goed informeren (bij
de politie b.v.).
Zo kan uw vakantie verlopen, als u wat zorg besteed
aan deze tips.
Volgens recente publikaties is Walram
I (1150 - 1198) o.m. graaf van Nassau
(een gebied in Duitsland), als stam
vader van het geslacht Nassau te
beschouwen. Langs mannelijke en
vrouwelijke lijnen, hoewel niet steeds
van vader op oudste zoon of oudste
dochter stamt ook Koningin Beatrix
van hem af en wel via de z.g. Ottose
linie, d.w.z. de lijn waarvan Otto I, een
kleinzoon van Walram I, de stamvader
werd. Vermeldenswaard is hierbij dat
het derde kind van Walram I een
dochter was die ook Beatrix heette,
maar ongehuwd bleef en als klooster
linge stierf.
In de Ottose linie werd ook geboren
Willem I, prins van Oranje (1533-
1584), die de laatste naam in 1544
verwierf, omdat hij toen van een neef
het prinsdom Orange (in Frankrijk)
erfde. Dus de tak Oranje-Nassau
ontstond met deze „Vader des Vader
lands” pas in 1544. Willem I was
reeds graaf van Nassau, maar omdat
een prins voornamer is dan een graaf
kwam de naam Oranje vóór Nassau te
staan. De prins-titel vererfde slechts
op één nakomeling of dichtsbijzijnd
familielid. Maar met Prins Willem I’s
achterkleinzoon Willem III (de ko
ning-stadhouder) stierf zijn opvolging
in rechte lijn uit, omdat Willem III in
1702 kinderloos stierf. Zijn erfge
naam werd toen het familielid Johan
Willem Friso (1687 - 1711), wiens
betovergrootvader n.l. een broer van
Willem I, prins van Oranje was! Het is
van deze voor ons al zo bekende
Johan Willem Friso dat Koningin
Beatrix in rechte lijn afstamt. Het
lijstje is. dan als volgt;
Johan Willem Friso: zoon Willem IV
(1711- 1751), algemeen stadhouder
in 1747: zoon Willem V (1748 - 1806,
stadhouder tot 1795): zoon Willem I
(1772 - 1843, koning 1815 - 1840):
zoon Willem II (1792 - 1849): zoon
Willem III (1817 - 1890, koning
1849 - 1890): dochter Wilhelmina
(1880 - 1962, koningin 1898 - 1948,
regentes eerst haar moeder Koningin
Emma): dochter Juliana (1909 -
koningin 1948 - 1980): dochter
Beatrix (1938 - koningin 1980, -
zoon Willem Alexanser (1967 -
BOLSWARD - In het afgelopen
weekend hebben naar alle waarschijn
lijkheid leden van de aktiegroep Shell
helpt terreur in Zuid-Afrika’ de licht-
reklame van garagebedrijf De Jong
aan de Snekerstraat verminkt. De S
van het woord Shell is vakkundig
weggeschroefd zodat er nu heil staat.
De politie heeft de zaak in onderzoek.
De vader nu van Johan Willem Friso
was Hendrik Casimir II (1657 - 1696),
die in 1664 o.m. stadhouder van
Friesland werd. Diens vader Willem
Frederik (1613 - 1664) kreeg dit ambt
in 1640 als erfenis van zijn broer
Hendrik Casimir I, (1612 - 1640), die
toen sneuvelde. Hendrik Casimir I
erfde dit stadhouderschap van zijn
vader Ernst Casimir (1573 - 1632),
die het op zijn beurt ook weer erfde
nl. van zijn broer Willem Lodewijk
(1560 - 1620). Deze Willem Lodewijk
is in Friesland bekend als „Us Heit”
(standbeeld te Leeuwarden) en was in
1584 stadhouder van Friesland ge
worden. De vader van Willem Lode
wijk en Ernst Casimir was Jan VI de
Oude. Deze nu was een broer van
Prins Willem I van Oranje, zodat we
hieruit zien dat Koningin Beatrix geen
nazaat van „Willem de Zwijger” is,
zoals velen menen, maar dat zij
beiden gemeenschappelijke voorou
ders hebben. Volgen we de lijn n.l.
verder terug komt men inderdaad
weer terecht bij Walram I. Koningin
Beatrix heeft dus via vererving naar
een broederlijke zijlijn van Prins
Willem I van Oranje de titel Oranje
gekregen.
De naam Juliana komt ook meer dan
eens in de „Oranjes” voor. Het meest
spreekt ons aan dat Juliana van
Stolberg de moeder was van de
„Vader des Vaderlands”. Hij was
haar eerste kind van een serie van 12!
Behalve de mannelijke stadhouders
van Friesland hebben ook hun echtee-
notes in ons gewest een grote rol ge
speeld. De vrouw van Willem Frede
rik (1613 - 1644) was Albertine Agnes
(dochter van Willem I, prins van
Oranje’s zoon Frederik Hendrik), die
van 1664 tot 1677 regentes was voor
Hendrik Casimir II (1657 - 1669).
diens vrouw Henriette Amalia was op
haar beurt weer regentes (tot 1707)
voor zoon Johan Willem Friso. Toen
deze ongelukkig genoeg in 1711 bij de
Moerdijk verdronk was het zijn vrouw
Marie Louise (van Hessen-Kassel) die
weer voor hun kind Willem IV regentes
in Friesland was n.l. tot 1731 (Willem
IV werd VA maand na het overlijden
van zijn vader geboren). Zij moest
zelfs nog regentes in Friesland worden
voor haar kleinzoon, wjant Willem IV
overleed reeds in 1751 en diens vrouw
(Anna van Hannover) in 1759. Van
dat jaar af tot haar overlijden in 1765
nam zij toen het regentschap voor
Willem V waar. Marie Louise is in
bestelt hierbijex. De Luchtoorlog a f 35.- bij boekhandel of
uitgever A. J. OSINGA B.V., Postbus 5, 8700 AA Bolsward,
Telefoon 05157-2044*
Pagina' 3
BOLSWARD - Op zaterdag 31 mei
a.s. kunnen de liefhebbers van film
weer genieten van een schitterende
film. Deze keer gaat het om „Me
chanique” van Bertrand van Effen-
terre. - -
In Mechanique staan dé relaties tussen
twee vrouwen en een man centraal. Alle
drie zijn ze dertigers, leden van de
„huurflatgeneratie”. Ze hebben nu kin
deren een woning, een baan, een auto
en nog liefde, dromen en hart
stochten. Anne benut de bressen die de
vrouwenbeweging heeft geslagen.
>|J.
I
