SIEMS- EI WÏERTEÏTIE BL.ID 10(18 DE
I
I
rm
Mt
Midi
v
Z E S-E N-r> ERTlGrSTE
1881.
J
s-
i/4
I
W O EIJN S A. G-
23 NOVEMBER
Bij dit nomw behoort een bijblad.
I* Jiml>etta’s optreden.
6,
.v.
I
)0
PERS.
U I T
D E
vt-
op
m
m
Deze COUBANT verschijnt WOENSDAGS en ZATERDAGS.
Abonnementsprijs voor 3 maanden ƒ1.franco per post ƒ1.25.
Alle brieven en stukken, uitgave of redactie betreffende, franco
in te zenden.
m
e-
A
d;
ADVERTENTIËN van 1 tot 4 regels, gewone letter, 40 Cents,
voor eiken regel meer 7*/2 Cents. Bij abonnement is de prijs be
langrijk lager. Voorwaarden daaromtrent te vernemen bij den
Uitgever.
>o
;t-
m
Gambetta’s optreden als minister-president van
do Fransche republiek, is het marquant feit van
don dag en kan van grooten invloed zijn op Frank
rijk’s politieken toestand. De vurige republikein
on warme patriot, die gedurende den Fransch-Duit-
schen oorlog door zijn wils- en werkkracht de
sympathie en bewondering opwekte, niet alleen
van zijn eigen landgenooten, maar van geheel
Europa; de man, die in elk opzicht getoond
heeft offers feil te hebben voor het altaar des
vaderlands, hem is thans de gelegenheid aan
geboden, zijn land te dienen in nog ruimeren
werkkring. Het minister-presidentschap van Gam-
betta zou echter nog eene meer bijzondere betee-
kenis kunnen krijgen als men, lettende op de ver
houding tusschen Frankrijk en Duitschland, in
diens optreden als zoodanig, eene bedreiging wilde
zien voor Duitschland. Dit blijkt echter het ge
val niet te zijn. Althans, in de Illustr. Ztg. vin
den we daaromtrent o. a. het volgende
de verwachting, welke men
hem koesterdehij zag daarom liever af van de
hem toegedachte macht en stelde zich tevreden
niet een indirecten invloed uit te oefenen op den
loop van zaken.
De tijden zijn echter zeer veranderd. De uit
slag den jongste verkiezingen heeft bewezen, dat
de zucht naar vrede algemeen in het land den
boventoon heeft, en dat slechts door een gering
getal onverbeterlijke chauvinisten het verlangen
wordt gekoesterd om een nieuwen oorlog met
Hoe weinig lief het den bekwamen patriotti-
schen redenaar misschien ook moge zijn, zelf de
regeering in handen te nemen, waar hem tot
nu toe de meer gemakkelijke rol was ten deel-
gevallen om de maatregelen van anderen te in-
spireeren en geen persoonlijke verantwoordelijk
heid voor hunne daden te dragen, eindelijk
toch was voor hem het tijdstip aangebroken
waarop hij zich niet meer onttrekken kon aan
de hem reeds lang toegedachte taak. Zoo als
men weet heeft president Grévy hem dan ook
tot minister-president benoemd en heeft hij zich
reeds van de opdracht gekweten om een nieuw
ministerie samen te stellen.
Gambetta treedt daardoor een geheel nieuwe
loopbaan in, want zijne administratieve en poli
tieke werkzaamheden in het oorlogsjaar kan niet
ids norm dienen ter beoordeeling zijner staats-
mans-bekwaamheden in vredestijd.
Z.jne populariteit berust echter hoofdzakelijk
op ’t geen hij in 1870/71 voor zijn vaderland
verrichtte Jarenlang belichaamde zich in hem
‘de gedachte der natie aan „revanche” voor de gele
den nederlagen en het terugkrijgen der aan Duitsch
land verlorene provinciën. Misschien was dat we)
de reden, waarom Gambetta zoo weinig haast
maakte om naar de teugels der regeering te grijpen.
Het lag niet in zijn macht om den hem gostel-
>den eisch uit te voeren of zelfs te voldoen aan
ti in dat opzicht van af keer van den Senaat van al te zeer ingrijpende
hervormingen, zal intusschen voorloopig nog als
argument kunnen dienen om behoedzaam te zijn
bij het aanbrengen van groote vraagstukken, zoo-
dat men eerst de vernieuwing zou moeten af
wachten van dit remmende staatslichaam, welke
vernieuwing in Januari plaats heeft.
Na de nieuwe verkiezing voor de 75 volgens’
de wet aftredendo senatoren, kon de nog in vele
kiesdistricten gevoteerde grondwetsherziening op
den voorgrond treden, daar een duidelijk vast
Do Standaard heeft een hoofdartikel over de
Roomsche loden der Tweede Kamer.
’t Blad zegt:
„We komen er vooruit: Ware de Roomsche
Staatsparty in de Tweede Kamer, wat het Cen
trum en de Catholieke partij in Beijeren is, we
zouden geen oogenblik aarzelen, om werkelijk
krachtdadigen steun in haar te zien.
„Het Centrum is een prachtige groepdooiend
op beginselen: keurig gediciplineerdkalm,met
juiste tactiek zich bewegend.
„En evenzoo hebben de patriotten in Beieren,
zij het ook op zekeren afstand, door eenheid
kracht geoefend en door werkelijke staatsmans-
wijsheid, vooral de laatste jaren, hun tegenstan
ders beschaamd.
„Maar welke overeenkomst vertoont met deze
energieke, goed geleide en welgesloten partijen
de Roomsche groep in ons land?
„Onder haar organen zijn uitnemende pleitbe
zorgers van de heilige vastigheden, die in den
Staat en maatschappij tegen de revolutie overstaan.
Onder haar geestelijken zijn mannen van tact
en doorzicht, die de groote gedachte der Curie
begrepen on in hun ziel opnamen. Onder haar
schrijvers vindt ge beginselvaste, soms 'geniale
woordvoerders, die weten wat ze willen. En
zelfs onder hun politieke leidslieden zijn er enke
len, die, bij het Centrum en de Germania ter
schole. gegaan, principieel met het valsch Con
servatisme braken.
„Maar is de Staatspartij als zoodanig daarmeê
gered
„Mag, kan dit als verontschuldiging gelden
voor de onvergeeflijke houding van de Room
sche Kamerleden
„Ze zijn nu zeventien in getal. Ze hebben
prachtige redenaars, uitnemende debaters, ook
enkele specialiteiten onder hun groep. Zelfs
moet en mag getuigd, dat ze bij hun optreden
in het debat niet ongelukkig slaagden in het
bewaren van die soberheid en in het aanwen
den van die gevatheid, waarin op parlementair
terrein zoo vaak het mysterie schuilt der over
winning.
„Ge ziet dus wel, dat het ons waarlijk niet
lust, om tolken van eene ons vreemde partij
onbillijk te bejegenen. De gewoonten van de
Tijd om mannen, die tegenover haar staan, te
ridiculiseeren en in hun karakter te beleedigen,
is de onze niet en zal de onze, naar we hopen,
nooit worden. A tout seigneur tout honneur
gelde ook ten hunne opzichte. En met name
de heeren mr. van der Hoeven en dr. Schaep-
man, zijn die hulde, die warme hulde zelfs ten
volle waard.
„Maar, eilieve, wat vordert men hier nu meê
„Wat baten die goed gemikte degenstooten,
als intusschen de groep der zeventien leden in
minstens drie onder-fraetiën zoo wanhopig ge
deeld ligt, dat men zelfs nooit tot het opstellen
komt van oen linie
„Wat zijtgenu verder met uw verpletterende
pathos, indien mr. Heijdenrijck een doel najaagt
dat dr. Scheapman niet wil, en de Limburgers
weer door illusiën bekoord worden, die mr. van
der Hoeven koud laten
„Wat baat het, of ge al de politieke energie
van twee vijfden der bevolking tegen de revolutie
richt, indien twee vijfden der Roomsche Ka
merleden, zij het ook in conservativen vorm,
datzelfde onheilig beginsel blijven koesteren
„Op de school wijst ge, om ons te troosten
„Maar wat heb ik aan deze zeventien Room
sche Kamerleden voor de school
„De schoolwet is er nu eenmaal. Van Lijn
den van Sandenberg heeft ze in- en uitgevoerd.
„Al wat voor het oogenblik aan die school
wet te tornen valt, moet in de gemeenteraden
getornd. De Kamer staat er machteloos tegen
over!
„Neen, de actie, die verwacht moet en mocht,
school niet in het opereeren tegen de schoolwet,
maar in het opereeren tegen de kieswet.
„Do meerderheid der natie is minderheid
het binnenhof.
„Daar ligt het euvel, dat bezworen moet.
„Daar is de politieke kanker, die moest uit
gesneden.
Wil ge dus beoordeelen, of er profijt van de
zeventien Roomsche Kamerleden is te wachten,
vraag dan wat ze doen om dat kwaad uit ban
nen.
„Man voor man zijn de anti-revolutionaire
Kamerleden op dit aangelegen, eenig gewichtige
punt tot handelen bereid; bereid ook om met
andere doleerende groepen saam te werken
desnoods bereid tot kloeke, afdoende stappen.
te stellen voorrecht van het huis van afgevaar
digden op het- gebied van belasting- en finantie-
wezen, de opheffing van het levenslang senator-
schap en eene meer rationeele inrichting voor
het kiezen van senatoren, algemeen als de eisch
van den tijd worden beschouwd.
De wijziging der constitutie, welke ten slotte
bij het vereenigd Congres slechts weinig tijd in
boslag zou nemen, kan echter aanleiding geven
tot langdurige voorafgaande debatten in do beide
huizen, zoodat de zittingen daarover licht tot
de Paasch-vacantie zouden kunnen duren. De re
geering zou daardoor tijd hebben gewonnen zich
vaster te vestigen en haar invloed in het land
te doen gevoelen. Daarmeê ware Gambetta’s
kabinet tevens verzekerd voor haar eerste pe
riode, de gevaarlijkste tijd voor eene nieuwe
regeering.
Welke de personen ook mogen zijn, die thans
als leden van het nieuwe kabinet zijn opgetre
den, de naam Gambetta beheerscht uitsluitend
den toestand, kenschetst alleen de politieke rich
ting. Het zou vergeefsche moeite zijn, die rich
ting te willen aanduiden uit de verschillen re
devoeringen, door den volksredenaar zoo voor
als na op zijne reizen en vóór de verkiezingen
uitgesproken, aangezien hij het juist in den laat-
sten tijd met opzet schijnt te hebben vermeden
zich daaromtrent op besliste wijze uit te laten.
In elk geval echter zal Gambetta zich meer
naar de linkerzijde moeten wenden dan zijne
voorgangers anders zou hij zijn invloed spoedig
hebben verloren. Hij is daartoe trouwens ver
standig genoeg. Niemand zal ontkennen, dat
hij een man is met een zeer heldere blikof
hij staatsman is in den strengen zin van het
woord, zal nader moeten blijken. Tot nu toe
had hij geen gelegenheid, zich op een ander ge
bied, dan op dat der kritiek, als een uitstekend
redenaar te doen kennen, thans echter moet
hij ontwerpen en zijne ontwerpen verdedigen. Maar
ook daartoe ontbreekt het hem noch aan talent,
noch aan kracht. Gambetta’s zwakheii bestond
tot nu toe in zijne omgevinghij was te veel
omringd door ijdele vleiers, die vaak zijn blik
in de verte belemmerden. Zal hij zich thans
van dezulken weten los te maken
Duitschland in ’t leven te roepen. Gambetta
I mag zich, met betrekking daarop, bepalen tot
schoone woorden of zelfs in het geheim zekere
verwachtingen koesterenhij behoeft tegenwoor
dig geen rekening te houden met dit moeilijkste
vraagpunt der politiek. Of hij daarover onlangs
onverholen geconfereerd heeft met den Duitschen
rijkskanselier; of de beide beroemde, vijandelijk
tegenover elkaar gestaan hebbende staatsman-
men elkaar slechts persoonlijk hebben willen
leeren kennen en elkaar vertrouwen inboezemden,
kunnen wij voorloopig daarlaten.
Een daadzaak is ’t evenwel, dat de vorming
van een kabinet-Gambetta nergens wantrouwen
verwekt noch politische besprekingen uitgelokt
heefteen opmerkelijk bewijs van voor
uitgang in de Europeesche toestanden sedert een
twee- a drietal jaren geleden.
Juist omdat Gambetta’s positie tegenover het
buitenland, vooral Tegenover Duitschland, zooveel
gemakkelijker geworden is, en omdat hij vooraf
reeds dient af to zien van eene politiek, die
eene verandering van macht in Europa zou
beoogen, wordt hem als van zelf aangewezen
om eene binnenlandsche hervormings-politiek te
volgen. Wel is waar neemt hij dé voortzetting
op zich van de Tunesische en andere Afrikaan-
sche aangelegenheden, zooals deze door de afge
treden regeering werd achtergelatenwel is waar
staan de verschillende handelsverdragen nog op
de dagebjksche agenda; wel is waar zijn de toe
standen in Egypte, waarbij de Britsche en Fran-
sche belangen allicht mot elkaar in botsing
kunnen komen, nog niet geheel helder, maar
dit neemt toch niet weg, dat de grondslagen van
Gambetta’s toekomstige politiek op de binnenland
sche vraagstukken berusten.
En op dit veld zullen hem nog grootere eischen
■worden gesteld, nu men hem den naam van dra
ler, in het jargon van den dag „apportunist”
genoemd, gegeven heeft. Een groot getal repu
blikeinen acht de geschikte tijd gekomen om
woorden te verwisselen met daden. De nog al
tijd voortdurende strijd tusschen kerk en staat;
de volkomene invoering van de staatsschool en
het leeköh-ónderwijs; de zuivering van het, nog
van het keizerrijk overgeërfde, aan den tegen-
woordigenstaatsvorm vijandig rechters-personeel;
eene hervorming van het finantie-wezen; een
rentévermindering van de staatsschuld; een ge
volg van de oorlogsleening; eindelijk eene ver
andering dor staathuishoudkundige of sociaal-
hervormende wetgeving, dat alles zal het
nieuwe kabinet krachtig moeten aangrijpen en
tot oplossing trachten te brengen. De mogelijke
is
KERCOURAN
O
«■fflffliisfimfflssHBsmii.
I-'
ir-
i I
f-
is-
6
i
w i
>n I
e-
