rm
3
M
DEJTE 11 KT IMDISSEHIT SM
1
SIElilïS- Hi llllllin.Ull H.III MOB II
A
L
J?
I
i
No. 4.
1887.
u
T VV E E-E N-V E E R T I f
1
ir
ttEDDl.VGSHAkEX
j
dei
W o E.ASD A(x
20
5».
6°.
9°.
>0
mildsten
en
Zlj;
P
1
en
7°.
8°.
Alle brieven
in te zenden.
pro-
op ge-
r-
s-
;a
ig
in
voor eiken regel
langrijk lager.
Uitgever.
o-
in
33
3».
4°.
m
n-
en
dat
oed
ch
in*
ide
het
;en
en.
lijn.
en,
ijls
me
er-
en
Ier
en
au
I
ll
Deze COURANT verschijnt WOENSDAGS en ZATERDAGS.
Abonnementsprijs voor 3 maanden 1.franco per post f 1.25.
Alle brieven en stukken, uitgave of redactie betreffende, franco
UIT DE PERS.
Volgens de Haarl. Ct. is er in zake de nieuw
vooigestelde Zondagswet ook een adres aan de
•tweede Kamer verzonden vanwege de gemeente
der Ztvendedag-Baptisten te Haarlem. Zij
J’erzoeken daarin het ingediende wetsontwerp
‘ot bevordering van de Zondagswet niet goed te
weuren. Adressanten verklaren het voor zeker
houden, dat Gods heilige wet, gewoonlgk de
der Tien geboden geheeten, regelen richt
snoer geacht moet worden van aller menschen
gedrag. Zij gevoelen zich daarom voor God en
“eusohen gedrongen in hun geweten, wekelijks
,‘en rustdag te houden, die in het vierde gebod
hei’ genoemde wet wordt aangewezen, goiyk zy
dezelfde reden den eersten dag der week,
deu Zondag, als een van God aan den gewonen
J^elykschen arbeid gewyden dag kennen.
Redenen, waarom zij in de aanneming van de
Jvoorgestelde wet tot bevordering van de Zon-
■d r il USt een breaking zouden zien van het god
gelijk recht een zjj het ook onopzettelijke
ADVERTENT1ÈN van. 1 tot 4 regels, gewone letter, 40 Cents,
meer 7’/j Cents. Bij abonnement is de -prijs be-
Voorwaarden daaromtrent te vernemen bij den
bekendmaking.
De BURGEMEESTER van SNEEK,
Gelet °p *rL 21 der wet vau 4 December
1872 (Staatsblad no. 134)
Maakt bekend, dat in de afgeloopen week,
van Zondag 2 tot en met Zaterdag 8 Januari
11alhier een persoon aan de MAZELEN is
overleden.
Sneek, 10 Januari 1881.
De Burgemeester voornoemd,
ALMA.
KENNISGE VING.
BURGEMEESTER en WETHOUDERS der
gemeente Sneek doen te weten, dat er
aanwezig zijn
Vo 1“ d?,“ Houtmolen van den heer ter Horst
bij T. T. BloksmaPompmaker, buiten
het Hoogënd
bij \V ed. A. Brins, aan de Prinsengracht;
bij Ijipke Ferwerda, Grofsmid, buiten de
voormalige Noorderpoort
bij M. Meiners, buiten de voormalige Oos-
terpoort, nabij het houtstek van den heer
S. C. ten Gate en C°.
bij Ih. Asselman, Scheepstimmerman, ach
ter XV illem Molenaar
bij den Concierge der Hoogere Burgerschool;
by den Concierge der School voor Koste
loos Onderwijs;
in den Molen van den heer Veen, aan de
rranekervaart.
Sneek, 7 Januari 1887.
Burgemeester en Wethouders voornoemd,
ALMA, Burgemeester.
J. W. BENNEWITZ, Secretaris.
BURGEMEESTER en WETHOUDERS van
bneek herinneren, naar aanleiding van art. 18
der wet van 4 December 1872 (Staatsblad n«.
io4), den ingezetenen
dat steeds aan diegenen, welke zich daarvoor
aanmelden ter Secretarie der gemeente, gelegen
heid wordt gegeven tot kostelooze inenting en
herentmg.
Sneek, den 7 Januari 1887.
Burgemeester en Wethouders voornoemd
ALMA.
De Secretaris,
J. W. BENNEWITZ.
veLKoniug geen jongeling vau 18 4 20 jaar m, ÜOU1^.US
x* gSrxr j i w«“ -•gite,je k“
door overeenkomstig zijn bevel op den eersten
dag der week hunnen dagelijkschen arbeid te j
verrichten, zouden krachtens de voorgestelde j
wet daardoor op ongeoorloofde wyze tegenwerkt
kunnen worden, hun wettige arbeidstijd zou
worden verkort en zij derhalve verhinderd wor
den (voor zoover het bedoelde wetsontwerp, tot
wet verheven, zulks vermocht) te doen, wat hun
hand te doen vindt tot eerlijke en plichtmatige
bevordering van hun tijdelgken welstand.”
Naar aanleiding van dit adres zegt de Arnh.
Ct.
Met al den eerbied dien zulk eene overtui
ging verdient, zouden wij bescheiden kunnen
opmerken, dat naar ons geleerd werd, de oud
testamentische Sabbath door den Christelijken
Zondag is vervangen, ’tls echter mogelijk dat
wij dwalen nog dezer dagen vonden wij in
verscheidene bladen van de richting, in Kersttijd
verschijnende, dat in den Engelenzang het woord
„vrede” volstrekt niet beteekende wat men
volgens het spraakgebruik „vrede” noemt, en
’t is dus zeer goed denkbaar, dat wij ook ten
aanzien van den Sabbath en den Zondag vol
strekt niet op de hoogte zijn.
Maar ééne zaak schijnt men te Haarlem
eenigszins uit het oog verloren te hebben na
melijk dat de tegenwoordige Zaterdag en Zondag
eigenlijk op een Dinsdag en Woensdag vallen,
wegens het uitlichten van een tiental dagen in
October 1582 by de invoering van de Gregoriaan-
sche tijdrekening.
De zaak is dus toch niet in orde en nu zou
het ons toeschijnen, dat het er zooveel niet
meer toe doet welken dag van de zeven men
tut rustdag neemt. Ter wille vau de vele maat
schappelijke belangen, die er bij gemoeid zijn,
is eenheid echter wenscöelijk en noodig.
In het jongste nommer van de Vragen des
Tijds behandelt de heer dr. B. G. Cramer, di
recteur der hoogere burgerschool te Zutfen, het
eindexamen der hoogere burgerscholen.
De schrijver herinnert de brochure van prof.
De Geer over „de Examens bij her Middelbaar
Onderwijs.” Zij verscheen in 1880. De hoog-
leeraar kwam tot de conclusie, dat alle examens
schoolexamens moesten zijn, d. i. examens afge-
nomen door de leeraars aan wie de opleiding
der candidaten was toe vertrouwd. Schoon dr
Cramer tot dezelfde conclusie komt, wil hg toch
zijn beschouwingen met achterwege laten, omdat
hg zich hoofdzakelgk beroept op de ervaring,
terwgf des hoogleeraars betoog op redeneering
was gebouwd. Waar nu theorie en pract.jk
elkander aanvullen <n elkanders uitkomsten be
vestigen, daar wordt de waarscügnlgkheid grooter
dat men op den goeden weg is.
Dr. Cramer laat eerst de voorschriften voor
het eindexamen de revue passeeren. Hg erkent
de voortreffelijkheid der regeling, maar de
toepassing doet zien dat zij toch veel onvol-
^öulieid> Wdar zoozeer naar ge- i regelmatigheid zou men aan het einde
etreetd werd, ia meer schijnbaar dan wezenlijk, j
daar de samenstelling der commissie het lot der
candidaten blyit bepalen. By de beslissing over
de toelating valt bet bovendien om verschillende
i
een ju.at beeld van den caudidaat te
enkele gevallen ook eenigzins kunnen wijzigen,
en zal de daarbij tegenwoordig geweest zijnde
leeiaars in staat stellen het oordeel, dat zij ten
aanzien van hun eigen vak over de leerlingen
bezitten, in verband te bréngen men dat, het-
welir in aanverwante vakken verdient uitge
sproken te worden. Op die. wijze is het geheele
personeel gehóëgzaam op‘"de - lioogte van den
staat der intellectueele ontwikkeling der leer
lingen, en kan met voldoenden grónd van zeker-
heid overgegaan worden'tot het doen van uit
spraak over het al of niet verleenen van een
eervol ontslag van de school.
Natuurlijk dat voor de jongelieden, die geen
hoogere burgerschool volgen, gelegenheid zou
moeten blijven bestaan staatsexamen te doen.
Dr. Cramer maakt zich echter geen illusie
omtrent de ontvangst die aan do hier uitge
sproken denkbeelden zal te beurt vallen.
De doctrinairen, die van meeniugzijn dat geen
zaak goed kan geregeld worden wanneer daarbij
geen staten van cijfers de hoofdrol vervullen
beantwoordt hij echter met hen te herinneren*
dat examinatoren zoowel als examinandi wezens
zijn van vleesch en bloed en zich by slot van
rekening niet storen zelfs aan de kundigst uit
gedachte voorschriften. Tegen te groote afwij
king zou men evenwel moeten waken en dat
zou kunnen geschieden door de rijksscholen als
grondslag te nemen.
De wantrouwigen zij die geen zaak goed
geregeld achten als er niet van hoogerhand con
trole op wordt uitgeoefend beantwoordt dr.
C. met te wijzen op de regeling by de wet.
welke voor alle scholen geldt, en op de inspec
teurs, die voor een goede toepassing kunnen
waken.
Aan degenen, die vreezen voor te groote too-
geeüykheid bg de examens en voor partijdig
heid wanneer de leeraren hun eigen leerlingen
examineeren, stelt de schryver de vraag of°bij
het tegenwoordige systeem niet hetzelfde plaats
heeft. De 84 pet. der geslaagden mogen hier-
niet uit het oog verloren worden. En al viel
het oordeel wat te gunstig uit, welk kwaad
zou daaruit voortvloeien Het eindexamen geeft
te weinig rechten. Toch geeft het rechten
zegt de man der gestrengheid en hg wijst
er op, dat de geslaagden toegang hebben tot do
examens die aan de Polytechni^he school wor
den afgeaomen voor aanstaande ingenieurs; toe
gang tot het examen voor Oost-Indische ambte
naar; toegang tot de examens, die aan de univer-
siteit werd afgeaomen voor aanstaande artsen en
apothekers en toegang tot den artillerie-cursus te
De ft en den nieuw ingesteldon infanterie cursus
te Haarlem. Dr. Cr. is eehter vaa meeniag, dat
het diploma, gelijk liet door hem wordt go-
wenscht, geen mindere waarborg geeft voor de
voldoende voorbereiding der candidaten, dan de
weg welke thans wordt gevolgd. Mocht men
daarmede echter geen genoegen nemen, welnu
dan kun gemakkelgk een toelatings examen a -
genomen worden van hen die zich bg de genoem
de inrichtingen voor de examens aanmelden. Dit
examen zou zich dan alleen moeten uitstrekken
over de beginselen der vakken, waarvan de
kennis voor de aanstaande Oeoefening der aan
de scholen onderwezen wetenschappen bevor
derd wordt. 8
Ten slotte stelt de schryver degenen gerust
die van een regeling, geiyk iijj wenscht, vei-
slappiug der tucht vreezen en vermindering dar
yver by de leerlingen. Veel hangt hier- ai'van
de geschiktheid en toewijding der leeraren. Hu
voor zien is overtuigd dat de kalmte van de
hoogste klasse door de afschaffing van net staats
examen zul bevorderd worden, muur dut de lust
voor het werk nj geenen
neder-
school
jongeling
voor de studie, die hem
maatschappelijke werkzaam-
j een
--- - De verkregen
kennis is s.echts hoogst elementair de grond
slagen zijn geiend, niets meer. Maar is dat zoo,
van de echgnvertoo-
n ng van een examen, dan is het wenschelijk
- „1 zyu omslag en drukte,
om niet alleen af te breken, maar ook
- - -- na wat in de
plaats van het gewraakte examen zal moeten
gesteld worden. Een eindexamen moet het slot
van den c
eenmaal niet anders, maar het examen moet
schoolexamen zijn, en
die by de gymnasiale i-
moeten wezen. De nieuwigheid’is zT't in gcou
enkel opzicht te verdedigen. Da gecommitteer
den kijken door de oogen der docenten en dan
zön ZÖ onnoodig, öf zij handelen zelfstandig
en dan kleeft aan hun optreden hetzelfde euvel
als aan het thans vigeerende eindexamen der
hoogere burgerscholen, dat nl. het examen weer
in een staatsexamen overgaaf.
Geen gecommitteerden dus. Maar wat dan
En die vraag beantwoordt dr. Cramer aldus
Een zuiver schoolexamen in den mildsten
zin, d. w. z. een onderzoek, waarbij alleen de
leeraars als beoordeelaars optreden, en waarbij
aan dezen alleen de beslissing over de mate van
kennis der leerlingen wordt overgeiaten. Zij
weten hoe het met die kennis gesteld.; ia.; zd
weten ook welke en hoe groot de tekortkomin
gen hunner leerlingen zijn zy kunnen en
daarop kooit het toch aan booordeelen of de
ontwikkeling der candidaten voldoende gerekend
mag worden om hun het getuigschrift te ver
ieenem Doch niet een getuigschrift van be-
kwaamheid in de meest heterogene vakken, maar
eenvoudig een „bewijs” dat de candidaat met
vimcht het onderwijs op eene hoogere burger-
sphool tot het einde heeft bijgewoond. Een
ekamen in optima forma zou voor het afgeven
van zulk eene verklaring niet eens noodig zijn.
De leeraars kennen hunne leerlingen genoe^-
.om zonder nader onderzoek hunne stem uit te
brengendoch ter wille van do volledigheid eu
--1 van den
cursus eene week tot algemeene repetitie kun
nen bestemmen, ongeveer op dezelfde wijze als
jaariyks by den overgaug van de eene tot de
redenen den leden der oomrm^Tmoeiiyk ’zïc"h Z^^^melySp IjnTgewtle l^uren'dê
een ju.st beeld den candxdaat te vormen jongelingen kunnen ondervragen over het door
de meerderheid blykt steeds zeer clement te zjjn hem behandelde, ia tegenwomdigheid van zün
en laat dikwyIs genade voor recht geiden. Dit I collega’s, althaAs vau diegenen die S eïn
blykt ten dmdelykste uit het feit dat iu de 20 öordeeleu over de vorderingen in het vak in
la79.>’ ZÜU a^eUüia10Q. Quaestie geacht kunnen worden bevoegd te ziiu
ö722 candidaten Oldd zyu geslaagd, d l ruim 84 Deze herhaling van het vroeger behandelde zal
pet der geexammeerden terwyl toch by struige by den betrokken leeraar de overtuigia “omtrent
handhaving der voorschriften zou blijken, dat de kennis vau zyne leerlingen bevestigen, S Z^de’ op^weltS'
verkrachting der gewetensvrijheid, een verkorting geen jongeling van 18 h 20 jaar op eeni-zins
van hun hiiroorronrif! Tmmonav j
voldoen. „Het is een kunst om bg het eind
examen te druipen”, zegt men wel eons, en
nr. Cramer is geneigd de juistheid dier uitdruk
king te erkennen als een gevolg van het feit,
dat het examen niet serieus is. Werd onver
biddelijk afgewezen, die geen voldoend examen
afiegde in alle vakken en alle onelerdeelen- van
vakken volgens de omschrijving van het
gramma, het cijfer aer toegelatenen zou
weldige wijze slinken.
Bij de opvatting, die thans gehuldigd wordt,
kan de schrijver zich echter volkomen
leggen. De vraag bij het verlaten der
toch is geen andere dan deze: is de j
voldoende voorbereid voor de studie, die" hem
wacht, of voor de i
heden, waarin hij bij den aan vang slechts
bescheiden aandeel zal nemen.
1
slagen zijn gelegd, niets r
dan is ook niemand dupe
her staatsexamen met al
gez wegen vau de groote kosten, af Ie schaffen.’
Maar
op te bouwen, gaat dr. Cramer
examen zal moeten
cursus zijn, dat kan nu iu Nederland
zonder de gecommiteerden,
'e examens tegenwoordig
i geen
j
1»
l'ïl
S
■w;
I
T
I
i.—
jot-
sei-
Ma
cs
kke
liel
zen
vd.
lat-
>ei-
lel-
i«.
htg
ste
es
ips,
nd-
tra
en
jv,
te
en:
fttfe
SMiEkEK <O( ltiV
- O---vrouiwil XktbU
