SUH'S-1 WIWmiHLID IWI1 DC
1.1'III UI HB1RMDISSBW SIM.
1 I
a- I
I
No. 53
T W E E ÊJ N-V E E R J I Q s t E
1887.
kelXlepiet- taD het rechte eind haddeil> dü
fwaaXrSn Ina“ C' S” dïe de grondwettige
voer een gced, de godsdienstige
lièté^ ofnde\oeabl JgeBd volksonderwys los
aten i? d ?°’1d.ie deze waarborgen niet los
kan v uatuurlyk eene andere vraag. Men
dere meoni“g zyn, dat om politieke of an-
■ebroldeaeMmet ?et verledene “oest worden
Jet ar^ het 8te“ voor
JULI.
en particu-
zij verwerpe-
de
er
i.
M 1 A A K M L, A A' I>.
5
■r
.2
a
eu I
ilo.
)0,
)0,
00
lo.
ie
ne
d-
e-
a-
?ur
a
,01)
.50
-
d-
ar 3
ooA
oei I
ini'I
>rdt I
er-1
ea|
veal i
steeds meer naar de conservatieve richting over- nistrateurs, fabrikanten handelaars
hellen en op staatkundig gebied ’t kerkelijk lieren ondèrteekend “laars
fanatisme afleggen. Bedriegt ons niet alles, dan
is het spoedig met Kuyper’s invloed bij de
stembus en daardoor ook in de politiek gedaan.
Waarom sloeg hij ook zijn eigen glazen in
Hetzelfde blad verklaart, met het oog op het
geen te Amersfoort is geschied op de bijeen
komst van. Christelijk nationaal schoolonderwijs,
dat het zich niet langer met die vereeniging
wenseht op te houden nu de meerderheid den
weg heeft ingeslagen, door dr. Kuyper gewezen.
Deze verklaring wordt in de volgende eigen
aardige woorden gegeven
»Wel zijn er die meenen, dat op de vergade
ring te Amersfoort ’t verschil tusschen meerder
heid en minderheid zoo gering was, dat men
r’°°weeS8 eeQ behoorde te wagen om
C. N. S. te veroveren. Maar afgescheiden van
de vraag of dit ook om andere redenen wel
wenschelijk is, we spreken daarover later
zoo houden we ons ten volle van ’t vruchtelooze
van zulk een poging overtuigd. Wel berekent
men, dat als de onzen in deze of die afdeeling
meer op hun tellen gepast hadden, en een be
gaafd lid door krankheid niet verhinderd ge
worden was, de uitslag ten onzen gunste zou
geweest zijn, maar dergelijke eventualiteiten
gelden voor beide partijen. Bovendien zijn er,
die verklaren te weten, dat de meerderheid
der afdeelmgen Kuypers zijde houdt En al
mocht het ook half om half staan, hoe vele
jaren zou ’t toch niet moeten duren eer
onzen er bovenop waren.
„Eu dan dat „geharddraaf”, dat grijpen van
beide kanten naar de wapenen, soms zelfs zeer
verdachte wapenen, om er toch maar te komen
waaronder de christelijke school natuurlijk aller
eerst zou lijden en de gemoedrust der strijders
niet minder. Neen, we willen er niets van
hebben; ’t is niet /air, en bovenal niet uit den
H. beest. Dr. Kuyper heeft ons lang genoeg
opgezweept om met hem mee door dik en dun
te gaan, om paden te bewandelen, waarop een
Christen zich niet thuis gevoelt en den vrede
zijner ziel verliest. Maar nu we daar eenmaal
tot onze schade en schande mee kennis gemaakt
hebben en nu God er ons de oogen voor opende,
nu zullen wij die paden mijden als de pest.
Laten de Kuyperianen met C. N. S. doen wat
ze willen en er zich vroolyk mee maken, ons
wèl.”
BURGEMEESTER en WETHOUDERS der
dat de Commissie uit het
l-, up uö ocuurcenien,
n„2aaLhar® tw.®edö zitting zal houden in het
T„i; j «p „ucuauag uen iaën
Juli aanstaande, des voormiddags ten 11 ure,
-van alle reclames, door de ino’e-
k L LI- i
o-wuvumü personen van dit
jaar, en door de reeds vroeger ingelijfden, inge-
-------k van hen, die bij
voor anderen verlangen op
l - gewaarschuwd
om alsdan op te komen, vermits zij anders zul-
genouden worden, geene redenen tot vrij-
«ei mg te hebben en, voor zooverre zij dienst
plichtige nummers getrokken hebben en niet
I vallen m de térmen van art. 3 der wet van den
11 April 1827, sub letter a, Z>, c, l en m, bij
de schutterij zullen worden ingelijfd, blijvende
het hun evenwel vrij, om hunne redeQen tot
vrijstelling in een volgend jaar te doen gelden.
bueek den 28 Juni 1887.
Burgemeester en IVethouders voornoemd,
ALMA, Burgemeester.
BENNEWITZ, Secretaris.
UITPEPERS.
Be V. R. Ct. geeft thans ook haar oordeel
over de beslissing van 6 Juni jl., in eerste
intantie, dat in de nieuwe grondwet art. 194
Bzou gelezen worden, zooals het door de heeren
I c laepman en A os de Wael werd voorgesteld.
k'r1 °P tegen de voorstelling, alsof door
ime beslissing mets zou zijn prijsgegeven. .Maar
P ysgegeven is dan toch de grondwettige waar-
oorg, dat er overal in het land voldoend lager
et..wjjs zal zijn; dat het openbaar onderwijs
L„. zlJn ‘“gericht „met eerbiediging van ieders
g°dsdienstige begrippen”; dat niemand zijne
Kinderen in een vreemd geloof behoeve te doen
JdpliiLh^ /‘'Ö^ogevea de waarbof van deug-
jkheid, dien het bijzonder onderwijs in het
de!' overheid had- Prijsgegeven de
^erheid, dat met een .tijdelijke meerderheid,
oe gering ook, omverwerpe wat in eene reeks
jaien met moeite was opgebouwd.
nieuw dit fa!lef .’>niets Het is waar> ia het
‘““we artikel is geen enkel beginsel of voor-
1,„rut opgenomen, waartegen de liberale partij
Jozwaar zou kunnen hebben; het zegt eenvou-
tS’ ,MaaL gekJk do heer Mees treffend
Zen-ppnPmer J6’ 18 het dö VraQg> °f met dit “iets
«gen aan de overzijde met een „veelzeggend
s Izwijgen” bedoeld is. Schrappen kan ook
zyne waarde hebben,” zeide de heer Schaepman
an wiens mee in deze bjjZ0ndej,e waarde'
f*dn ol W-Ord1eQ gehecht. Geschrapt is alles, wat
l «e clsncale party in den weg stond om, zoodra
Kun- T6 meerderl>eid heeft, al is het maar de
pe t plus een, zooals de heer Lohman in een
doen^ht o.ogenbllk zeide, met de school te
laocn gelijk hun zal goeddunken.
Jflet artikel Schaepman-Vos de Wael niets zou
Ibe afiTgegeIen’ d3at er zelf8 gee“ zege zou
de ShT 00V de rrh terzijde, - dat is met
g schiedems, met de eenvoudige waarheid
Zooals reeds in ons vorig nummer met een
enkel woord werd gemeld, zal op Zaterdag 9
Juli a. s. de Liberale Unie haar gewone alge
mene vergadering te Amsterdam houden.
Ben belangrijke discussie eu beslissing staat
voor de deur wat betreft de herziene grondwet.
Het bestuur .heeft het ‘/noödig: géadht in deze van
praeadvies .te dienen en aan de afgevaardigden
een missive gericht, waaraan het volgende is
ontleend
„Over het algemeen zal, naar ons oordeel,
door de aanneming van de in ontwerp vastge
stelde hoofdstukken der herziene grondwet me
nige verbetering worden verkregen met name
mogen de verandering van den grondslag der
kiesbevoegdheid en zijn ruime omschrijving, de
erkenning, in beginsel, van een zelfstandige ad
ministratieve rechtsmacht, de toekenning van
grootere vrijheid aan den wetgever in zake de
regeling der defensie, de bepaling van een vast
aantal leden voor de Tweede Kamer, met gelijk-
tydige aftreding van allen om de vier jaren,
ongetwijfeld belangrijke aanwinsten heeten. Wij’
geveu u dan ook in overweging, om, door uwen
arbeid voor de verkiezingen, de aanneming der
wyzigmgen in de eerste negen hoofdstukkeu met
kracht te bevorderen.
„Dat de eerste regeling der kiesbevoegdheid,
zooals zij nu in de additioneele artikelen is
neorgelegd, niet overeenstemt met wat wij
hadden gewenscht, is u bekend. In de gegeven
omstandigheden echter aarzelen wij, om u on-
voorwaardelijk te adviseeren de verwerping van
dm voorstellen uwerzijds te bevorderen.
„Maar tegenover de wijziging, welke in eerste
lezing m het Xe hoofdstuk (onderwijs) werd
aangebracht, aarzelen wij niet. Het ontworpen
artikel (in volgorde thans art. 192) achten wij
onaannemelijk. En wij vertrouwen, dat, mocht
net onverhoopt door de Eerste Kamer worden
aangenomen, het, ook door uwe medewerking,
in de Tweede Kamer bij de tweede lezing de
vereischte meerderheid niet vinde.
Wij waren in zake de onderwijs-quaestie
steeds verzoeningsgezind ep meenden eeu open
oog te hebben voor de gegronde wenschen van
anderen Wij hebben dit standpunt ook geen
oogenblik verlaten en zijn nog steeds van oordeel,
dat in wet en praktijk aan deugdelijke grieven
wel kan worden tegemoet gekomen; dat ook
aannemelijke tegemoetkoming in de Grondwet
mogelyk ware geweest.
„Maar, naar onze vaste overtuiging mag in
de Grondwet niet worden gemist de waarborg
voor zoodanige inrichting van het openbaar lager
onderwijs „dat ouders, voogden en verzorgers
de gelegenheid niet ontbreke, om de kinderen,
die onder hunne macht zijn of aan hunne zorg
zyn toevertrouwd in het genot te stellen van
voldoend lager onderwijs, waarbij hunne gods
dienstige overtuigingen niet worden gekrenkt.”
„Dit is een waarborg voor ieder die deugdelijk
onderwijs verlangt en voor ieder die op eerbie
diging van godsdienstige overtuigingen prijs stelt
onverschillig tot welke partij hij behoore een
waarborg inderdaad voor alle minderheden.
„Aan dien waarborg heeft de liberale partij
altijd de allerhoogste waarde gehecht en gij hebt
u zeer nadrukkelijk daarover uitgesproken.
„Onze overtuiging op dit punt is geen andere
dan de uween reeds in ons advies van 9 Oc
tober 1885 stond ze met zooveel woorden neer
geschreven.
„Nu het thans alleen de vraag geldt, of het
nieuwe artikel betreffende het onderwijs defini
tief moet worden aangenomen, of dus de zoo-
In ’t Ilgnd. wordt melding gemaakt van een
belangrijk adres uit Indie, aan de Tweede Kamer
gericht. ^TCdit stuk wordt de ineening uitge
sproken dat het; al mogé~de heerschende han-
delscrisis haar intensiteit verliezen, voor het
ongeschonden behoud en de ontwikkeling der
kolonie, ter bevordering voorts van de welvaart
der inlandsche bevolking eu van den bloei der
Europeesche industrie noodzakelijk is, de kolonie
voortaan volgens andere, meer vrijzinnige be
grippen te besturen, dan tot dusver geschied is.
Met het oog op de weinige bekendheid met
Indische toestanden, die, zooals herhaaldelijk
gebleken is, in het moederland heerscht, kan
onderzoek en voorlichting door een deskundige
commissie niet ontbreken en zij verzoeken mits
dien de Kamer dat het haar behagen moge om
bij den minister van koloniën aan te dringen
op het doen instellen eener enquête naar den
toestand der kolonie en de hervormingen, die
noodig zijn om daarin verbetering aan te brengen,
staande uit niet-ambtenaren.
Dit adres is door .726 landeigenaars, admi-
ADVEBTENT1BN van 1 tot 4 regels, gewone letter, 40 Cents,
voor eiken regel meer 7>/a Cents. Bij abonnement is de prijs be
langrijk lager. Voorwaarden daaromtrent te vernemen bij den
Uitgever.
Deze COURANT verschijnt WOENSDAGS en ZATERDAGS.
Abonnementsprijs voor 3 maanden franco per post 1.25.
Alle brieven en stukken, uitgave of redactie betreffende, franco
in te zenden.
in strijd. En zoo men aan de rechterzijde niet
in juichkreten uitbarstte, het is zeer zeker niet
geweest, omdat er niets gewonnen, en door de
liberale partij niets verloren was. Zoude inge
togenheid van den overwinnaar ook haren grond
hebben gehad in het besef, dat de liberale partij,
ofschoon geslagen, nog niet verslagen was dat
de oogst nog moest binnengehaald P”
Nog tegen eene andere voorstelling komt de
N. E. Ct. op, omdat die de openbare \meening
op een dwaalspoor leidt, de waarschuwing, dat
de grondwetsherziening thans niet moet afstui
ten op een liberaal non possümus. Wat heeft
het met het non possumus van 1886 gemeen,
wanneer, hetzij in de Eerste Kamer of bij
tweede lezing, art. 194, zooals het thans luidt,
wordt afgestemd „Zoo de clericalen in het
verwerpen van het nieuwe art. 194 eene aan
leiding mochten vinden om de andere hoofd
stukken af te stemmen waarvoor men zich
echter niet bezorgd heeft te ma keu dau zou
niet op een liberaal non possumus, maar ten
tweodeu male op het non possumus der cleri-
calea de grondwetsherziening schipbreuk lijden
en niet hen, die verwerpen, wat zij verwerpe
lijk achten, maar hen die verwerpen wat zij
zelven goed en noodig keuren, zou dan het
oordeel treffen.”
De N. R. Ct. legt er den nadruk op, dat het
besluit van Juni ons geen stap nader brengt tot
den schoolvrede. Al de geschillen blijven de
openbare school regel, of uitzondering de open
bare school toegankelyk voor alle kinderen zon
der onderscheid van kerkgeloof? of voor room-
sche, joodsche, gereformeerde (doleorende en niet
doleerende), moderne, ongeloovige kinderen ieder
eene eigen school de ketk in, of niet in de
school Al de oude geschillen, vermeerderd
met eenige nieuwe, b. v. of de bekwaamheid
en zedelykheid des ouderwijzers, zooals tot op
heden, van overheidswege bewaakt, dau wel het
toezicht daarop aan de geestelijke overheid zal
worden overgedragen. Het eenige wat veran
dert, is dat alles op losse schroeven wordt ge
steld, en alles van voren af aan de orde komt.
En niet alleen, dat de schoolstrijd blijft, hij
wordt verscherpt ook, en zal nog heel andere
oatredding, als waarover men nu klaagt, in
zyn gevolg hebben. „Juist door alles aan den
gewonen wetgever op te dragen, en geen vast
beginsel in de grondwet te vestigen, (zeide de
heer van Baar zeer terecht, ofschoon hy ein
digde met zelf te doen wat hij af keurde) wordt
de schoolstrijd permanent verklaard, zelf veel
heviger, veel nijdiger dan anders.”
Wat blijft- er dan over van de verzoening,
die ons van de overzijde wordt aangeboden, en
die, door het voorstel niet aan te nemen, roe-?
keloos zou worden afgestooten Letterlyk niets.
■t
Het Wag. Weekbl. noemt den uitslag der
jongste verkiezing in ’t hoofdkiesdistrict Deventer
voor de Kuyper-paitij zeer ontmoedigend. De
Stand, meende vóór de stemming te kunnen
verklaren dat de liberalen er slecht op hun
gemak waren en wat is het resultaat Voor
eerst dat er slecht gestemd is. In Juni ’86
3052 en thans 2273 geldige stemmen. Voorts
bekwam de liberale eandidaat er 1466, die der
Roomschen, R. J. graaf Schimmelpenninck, 608
en die van de Stand, en consorten 196, en dat
niettegenstaande de heer Van den Borch in
’84 er nog 1156 bekwam. Povere uitkomst!
En zulks nog wel met een eandidaat als de heer
Brantsen, volstrekt geen volbloed aanhanger
van do Kuyper-partij.
bla<iD laeikeL11Jke> ,troe,belen> aldus b“sI“B het eu wel dooreen commissie, vom dL hdfT'bë’
blad, deden krachtig haar depresseerenden in- -- -> e IC De
vloed gelden. Ook bij de roomsciie kiezers, die
king.
SNKEK breng! n ter openbare kennis'
iaa uCi°™miS81e Uit het Plaatselijk bestuur,
bedoeld by art. 15 der Wet op de Schutterijen
dit jaar hare tweede zitting zal houden in het
Gemeentehui.alhier op Woensdag den 13en
tot’ onderzoek --
schrevene en geloot hebbende
jaar, en door de reeds v.uuSCl
bracht, alsmede tot onderzoek
q nummerverwisseling
J te treden.
De, belanghebbenden worden g
i op te komen, vermits zij anders zul-
en, voor zooverre zij dienst-
I vallen in de térmen
de schutterij zullen worden
het huu evenwel vrij, om
I vr)jste!ling in een volgend j
SHEERER
oir tv
6
I
k.
Ml
2
7
j
r
r
5
r
L
r
r
i
c
