KW II lIHmfflIHLI!) «M 0S
IHB.IK H M IBMDISSMffl! SBL
No. 65.
T W E E~E N-V EERT I GST
E
1887.
6 uur.
vrij-
'4
de vol-
en
veer-
aan-
door da spoorbootea „Holland'
Ea de liberalisten waren het, die dit
reus waardig feit plaats gehad. Een polder wer-
men. j
zien, deze week
Z. M. heeft
verzoek, eervol
Leeuwarden.
o, Eerste Kamer,
'7:
uw eigen dood-
Heemskerk aan ’t échec te wagen, dat zij vrees
den. Of in
zyn dan de rest, xa uug mei gemeden.
Men mag hier zeggenhet kwaad straft zich
zelt. Had een liberaal ministerie l_ o.
wetsherziening opgenomen en in den geest
het zevental de ouderwijsquaestie trachten
Gedurende de afgeloopen maand Jnni werden
door de spoorbooten „Holland” en „Friesland”,
varende tusschen Enkhuizen en Stavoren, niet
minder dan 8163 personen vervoerd, benevens
veel vee.
Gelijk men zich herinneren zal is onlangs
bepaald, dat de periodieke verkiezingen voor de
Iweede Kamer zouden plaats hebben op 30
Augustus a. s. Nu de Grondwetsontwerpen in
de Eerste Kamer zijn behandeld laat het zich
verwachten, dat eerstdaags het besluit tot ont
binding dar Kamer zal worden genomen, waarna
ingevolge do kieswet de verkiezing van leden
der nieuwe Kamers geschiedt binnen veertig
dagen na de dagteekening van het besluit tot
ontbinding. Door deze ontbinding vervalt dan
natuurlijk de periodieke verkiezing.
Het Hand’t welk reeds vernam dat de
nieuwe verkiezingen vermoedelijk op 13 Sept
zullen worden bepaald, uit de hoop, dat haar
zegsman verkeerd zal zijn ingelicht, of de re-
geering op haar plan zal terugkomen. Het blad
acht het onnoodig een zoo lang tijdsverloop aan
te wijzen voor de verkiezingen', daar in vele
districten reeds met het oog op de mogelijkheid
der periodieke verkiezingen op 30 Aug. candi-
daten zijn gesteld.
Wordt binnen 14 dagen de verkiezing uitge
schreven, dan zal het ook mogeiijk zijn dat de
gewone zitting op den door de Grondwet aan
gegeven tijd den derden Maandag in Sept,
dit jaar dus op 19 Sept, kan worden geopend!
len andere zal daardoor de voorbereiding van
het groote werk de verkiezing volgens de
nieuwe bepalingen, in de additioneele artikelen
voorkomende worden bespoedigd. Elke week
die gewonnen wordt, is winst voor het land.
Z. M. de Koning heeft, naar uit Den Haag
wordt gemeld, de ontwerpen tot verandering in
de Grondwet bekrachtigd, zooals ze door de
beide Kamers der Scaten-Generaal zijn aangeao-
De wetten zullen, naar ’t zich laat
worden afgekondigd.
aan A. Th. Haagsma, op zijn
ontslag verleend als notaris te
Deze COURANT verschijnt WOENSDAGS en ZATERDAGS.
Abonnementsprijs voor 3 maanden ƒ1.— franco per post f 1.25.
Alle brieven en stukken, uitgave oi redactie betreffende, franco
in te zenden.
ADVERTENT1ÈN van 1 tot 4 regels, gewone letter, 40 Cents,
voor eken regel meer 7’/a Cents. Bij abonnement is de prijs be
langrijk lager. Voorwaarden daaromtrent te vernemen bij den
Uitgever.
VERGADERING
van den Gemeenteraad van f
op Zaterdag 13 Aug. 1887, ’s namidd.
Punten van behandeling:
1. Resumtie der notulen.
2. Mededeeling^ van ingekomen stukken
benoemde Raadsleden.
rekening, dienst’1886.""'***“'’ j eiilde
5. Voorloopige vaststelling vaneen suppletoiren -
staat van openbare wegen, wateren enz. i„
onderhoud bij de gemeente,
6 Vaststelling van het le Suppletoir Kohier
van den Hoofdelyken Omslag, dienst 1887.
7. Reclames tegen het Primitief Kohier van
den Hoofdehjken Omslag, dienst 1887, bij Ge
deputeerde Staten ingediend.
BE KENDMAK1 N G.
De BURGEMEESTER der gemeente Sneek
brengt ter openbare kennis, dat het Kohier der
matent-Belasting no. 2, dienst 1887/88, dezer
gemeente aan den Heer Ontvanger der Directe
Belastingen ter invordering is ter hand gesteld,
en dat ieder verplicht is zijnen aanslag, op den
bij de wet bepaalden voet, te voldoen,
Sneek, den 10 Augustus 1887.
Be Burgemeester voornoemd,
ALMA.
UIT DE PERS.
De beslissing der Eerste Kamer on ’t voorstel-
bcliaepman, tot wijziging van het Hoofdstuk X
(onderwijs) der Grondwet, wordt door de N.R C.
gelijk zich liet verwachten, met vreugde begroet’
Een beschouwing van de zitting van Maanda-
wordt door t blad aldus besloten
„Hoe verschillend men ook oordeele over de
waarde van bijzonder en openbaar onderwijs, er
18 geen enkele godsdienstige gezindheid, ’die
niet met vollen ernst en loffelijke toewijding
het onderwijs ter harte neemt. Maar men moJt
een zaak nooit voorbij zien. Den godsdienstigen
gezindten is het hoofdzakelijk te doen om dra
gers te kweeken van een kerkelijk idééde Staat
heeft geen ander doel dan staatsburgers te kwee-
ven. De staat doet dit niet door dwang, maar
de staat zet de poort der kennis open voor allen,
die voor hunne kinderen op voedende (niet
door partijgeur gekruide) kennis gesteld zón
en de staat is daartoe verplicht omdat kennis
Diet minder dan godsdienst de ziel is, waarop
de maatschappelijke welvaart is gegrond.
„Men mag er de Eerste Kamer dankbaar voor
z!jn, dat zij dit eerste beginsel van practische
staatsrnans wijsheid niet heeft losgelaten. Om
lijpe staatsburgers te kweeken moet men eerst
rijpe menschen vormen. Openbaar en bijzonder
onderwijs moeten elkander aanvullen, maar de
RJd is nog met gekomen, dat het openbaar onder
wijs als aanvulling van het bijzondere worde
gebezigd. Ging men daartoe over, het onderwijs
z°u ophouden voor allen bestemd te zijn én
Hechts enkelen ten goede komen het onderwijs
zou ophouden onzijdig te zijn, maar eenzijdi-
women, en de geheele maatschappij zou zich in
een eenzijdige richting ontwikkelen. Dit te ver
deden, is de groote verdienste van de gewich-
‘ge beslissing, door de Eerste Kamer genomen.
ant zij, die ons hebben zoeken diets te maken,
a men dit onschuldig wetteke veilig kon aan
lemen, omdat z.j later het eerst op de bres
gilden staan om voor het openbaar ouderwijs
e strijden, mogen, indien zij althans eerlijk zijn
p^n °vertluSinS> Diet voorbijzien, dat de aan-
oeider der oppositie in deze Kamer, de heer
Stem vrij dit voorstel af, o, xnersiie mam er,
en we profeteeren u, dat ge als Senaat, gelijk
ge thans zijt saamgesteld, er uw eigen dood
vonnis mee onderteekent.
Gij hebt .thans uw ure om te stemmen gehad
gij keert huiswaarts. Maar eer gij weer saam-
komt, zullen we uw liberalisme aan de stembus
opwachten.
Volk en vaderland weet thans wat uw vrij-
heiddoodend en vredebannend liberalisme be-
teekent
De Amst. en ’t Pad.die ’t voorstel sterk
hebben verdedigd, zijn natuurlijk min of meer
uit ’t veld geslagen. Het Vad. bepaalt zich tot
de opmerking, dat het behoud van art. 194 geen
triomf is geweest voor het zoogenaamde onver
anderd behoud, daar van alle zijden is erkend
dat paciricatie op ’t onderwijsgebied noodig is.
De Amst. noemt de afstemming een betreurens-
waaidig feit, dat zeker voor onze nationale
staatkunde der volgende jareu en wellicht reeds
voor het lot der thans aanhangige Grondwets
herziening zeer ernstige gevolgen na zich zal
slepen.
Of wel, zou het nog altoos op de oude plat
Schoolwet-
- vryheid van onderwijs rechts
de eisch 1
Welnu, de pseudo-conservatieven hebben het
gewonnen.
de grond- j leiden.
I beginselen
gepleit, is natuurlijk minder tevreden met dén
i „De natie kan gerust zijn, roept het blad uit,
het vreeselijk vergrijp der
eersten stap” te lossen, het zou allicht iets positiever zijn
opgetreden, en de ontvangst van zijn welover
wogen voorstellen bij de liberale partij in Tweede
en Eerste Kamer ware zeker niet dezelfde ne-
weest.
Men durfde niet, men durfde niots. En nu
werden natuurlijk zij, die dan toch nog bewijzen
wilden dat zij niet alle vrijmoedigheid verloren
hadden, door de overigen als spelbrekers ver
volgd. Wat verbeelden die zeven zich wel, zoo
dacht de Kamerclub. Ware er de val van
een liberaal ministerie mede gemoeid geweest,
men had van het misbaar, dat thans werd °e-
maakt, weinig of niets vernomen.
De lijd, de gevallen beslissing bespreken
de, wijst op de woorden van den heer Van
de Putte, waarin hij erkende dat de toe
passing der wet van 1878 onbillijk is voor de
bijzondere schoolop de verklaring van den hoer
bickesz dat hij vóór subsidie en restitutiestelsel,
voor betaling van redelijk schoolgeld door vermo-
genden isop de ironische betoogen van den
heer Vening Meinesz; op de verzekering van
den heer Van Rogen dat hij tegen het voorstel-
bchaepman zal stemmen, hoofdzakelnk omdat hij
vreest dat de Katholieken daarvan het slacht
offer zouden worden enz. Met het oog hierop
mag men verwachten meent het blad
dat een poging, om het bestaande onrecht ten
opzichte der bjzondere school te doen ophouden
en daarmede aan den schoolstrijd een einde te
maken, niet door hen uitgesteld zal worden.
Zou dat werkelijk het geval zijn, de Tijd zou
alle reden heoben zich over de gevoerde dis
cussion te verheugen.
„Ligt :t evenwel aan ons aldus besluit
het blad mdien wij, met het oog op het
resultaat der stemming, ook omtrent de verdere
toekomst eenigszins sceptisch gezind zijn in-
dien wj tusschen dat verwachte resultaat en
de redevoeringen en schoone beloften van ver
scheiden der geachte sprekers weinig of <reen
verband kunnen bespeuren en ons vooralsnog
geneigd gevoelen, van veel wat hij hoorden te
zeggen: „Woorden, woorden!”
De beslissing ontlokt de Standaard
gende ontboezeming:
„Gelijk te verwachten was, liep door de open
sluis van bchaepman's voorstol nog heol wat
spraakwater, eer het tot een beslissing kwam.
Up die punt wierd slag geleverd. Er wierd
gestreden. Hier gold het geen boeking van wat
elders reeds was opgemaakt, maar een beslissing
waar ue politiek van het land aan hing,
Voor- en tegenstander sprak onder den indruk,
dat ue toekomst van onzeu staat in de eerst
komende jar-en door het votum over ditonderwerp
zal worden beheerscht.
V andaar Blout’s hartaangrijpend woord
Regout’s ongewone warmte.
Maar van daar ook het aplomb en de
kracht, waarmee Roëll en de zijnen voor het
oud-conservatief art. 194 opkwamen.
Men streed noch voor noch tegen om het artikel
maar om den weg die zou worden ingeslagen’
Zou het zijn een nieuwe effeu baan, waarop
beide partijen, die dusver tegenover elkandor
begin voor een nieuwe toekomst?
i i
ten deed net hen als een voorreedt beschouwen, j geloopën' paden^euideïoos^vwHglam
zelt een gemakkehjk leventje te leiden en fetiscli links en vn,heid van oude
- J vrees-
dit opzicht de zeven minder schuldig
rest, is nog niet gebleken.
a verkleurde conservatisme ten triomfe mochten
van Maar aan Elout, aan onze groep, aan onze Te Haarlem heeft Zaterdag avond een betreu-
op beginselen bleef m zedelijken zin de victorie. I renswaardig feit plaats gehad. Een nolderwer-
Pijnappel, het wetsontwerp als
Snee k, verdedigde, om later den „tweeden stap” 'te
j kunnen doen, dat was: de openbare school voor
I goed af te breken.”
j Het Hand, dat steeds voor het voorstel heeft
77 V<4U lugeaomen stukken enz. I “.U
3. Onderzoek der geloofsbrieven van de her- a
-rx j „De natie kan gerust zijn, reept het blad uit,
4. Voorloopige vaststelling der Gemeente- art' 194 ^*9^ ‘,;lïeranderd. De spanning is aan
.nr./» een einde; het vreeselijk vergrijp der zeven
I liberale leden is ouder de wijsheid der Eerste I
1 Kamer begraven. Met 27 tegen 11 stemmen is
door dit hooge Staatscollege beslist, dat er geen
„grond” bestaat het voorstel der Tweede Kamer,
om aan den wetgever in zake de regeling van
het onderwijs nagenoeg volledige vrijheid te
geven, in overweging te nemen. De quaestie
behoeft zelfs aan de natie niet te worden voor
gelegd tegen do meerderheid der Tweede Kamer
in, heeft hare zuster het noodig geacht zich te
laten gelden, en alle verdere debat is afgesneden.
Het voorstel van den heer Schaapman, waaraan
van verschillende zijden zooveel zorg besteed
was, is scheurpapier geworden de Eerste Kamer
voud dat noodig,”
Het blad laat niet na te doen uitkomen dat
vele leden, blijkens het door hen gesprokene, o
zoo gaarne, concessies zouden doen, maar tot
deze concessie niet bereid waren. Sommigen zijn
zelfs zoo ver gegaan, dat de namen van „bjj-
draaiers, zoogenaamd liberalen, beginselverza-
kers” enz., eerder op hen zouden passen dan
op de zeven liberalen in de Tweede Kamer, die
voor het voorstel stemden. Intusschen, het voor
stel is gevallen. Dat de Grondwet zelf daartoe
in gevaar zou worden gebracht, gelooft het blad
Diet. De hervorming van het kiesrecht, zooals
zij in de additioneele artikelen is voorgesteld
is voor de rechterzijde te aanlokkelijk en met
het bestaande art. 194 zal men zich wel weten
te redden.
Het blad gaat na, aan wie eigenlijk de schuld
ligt, dat de nieuwe grondwetsherziening zoo
weinig belangstelling wekt en art. 194, ’t welk
door de overgroote meerderheid van ’t volk en
de Kamer niet langer wordt gewenscht, toch
onveranderd behouden zal blijven. De hoofdfout
ligt, volgens ’t Hand., bij de regeering. Schul
dig is mr. Heemskerk, omdat hij na de ontbin
ding geen nieuw art. 194 heeft ontworpen en
aanbevolen; schuldig zijn de liberale Tweede
Kamer-leden, wijl zij zelf niet met een voorstel
voor den dag zijn gekomen, nu de regeering
lijdelijk bleefschuldig en wellicbt het
meest, volgens het Hand. zijn de clericalen,
aangezien zij zich niet wat beseneidener hebben
voorgedaan, zoo luid hebben geroepen, dat het
hun te doen was om de neutrale school ten
onder te brengen. „Die vrees” dat de cle-
ricaleu nog iets anders dan gelijk recht be
geerden „hoeft den doorslag gegeven”,
m. a. w. door de brutale houding van de ker-
kelykeu zju de lioeraleu van de wijs gebracht.
Met die opvatting stemt de Amst. niet in.
V oor dit blad ligt de diepere grond in de fout,
door de liberalen begaan na de Kamer-ontbinding.
Toen zij als meerderheid in het parlement terug
kwamen, hadden zij het bestuur in handen stonden, di hand konden le-gTn aan eën nfeuw
moeten nemen. Een te zwak gevoel van ver- oen nieuw
aiitwoordelijkheid deed de heeren er in berus-
«KSMSS3S!
I
i
2
7
5
r
6
r
6
t
t
r
5
r
2
r
40
□5
5
SS M M JE Jü' L. A S, Sï,
I maai’ ai
1
13
3)
l)
