1
I
k
1
1
No. 52.
N E G E N-EN^VJE E R T I Q S T E JAARGANG,
1894
so j u rs' i.
11
N
SCHUTTERIJ.
I
er ge-
D E PERS.
0.
r.
Men
Alle brieven
in te zenden.
0.
8,
IS
i.
.0
0,
ar
?-
7.
>0
a
a
3.
nu de storm was losgebroken en de verdeeld-
i heid was geconstateerd in de Kamer, hem, mr.
j van Tienhoven, zou hebben terug geroepen en
i Tak met zijn radicalen nasleep zou hebben los-
Maar de drang van den volkswil sprak
maakte, werd opge-
het gespannen draad-
BEKENDMA KING.
BURGEMEESTER en WETHOUDERS der
gemeente Sneek brengen ter openbare kennis,
dat de Commissie uit het plaatselijk bestuur,
bedoeld bij art. 15 der wet op de Schutterijen,
dit jaar hare tweede zitting zal houden ten
Raadhuize alhier, op Woensdag den 11 Juli e.k.,
komen.
Mr. van r"'
hoewel iedereen luide zijn verwondering
Bij deze Courant behoort als Bijblad Feuil
leton-nummer 172.
dos voormiddags ten elf ure, tot onderzoek van
alle reclames, door de ingeschrevene en geloot
hebbende personen van dit jaar, en door de
reeds vroeger ingelijfden, ingebracht, alsmede
tot onderzoek van hen, die bij nummerverwis-
seling voor anderen verlangen op te treden.
Belanghebbenden worden gewaarschuwd om
alsdan op te komen, vermits zij anders zullen
gehouden worden, geene redenen van vrijstel
ling te hebben en, voor zooverre zij dienstplich
tige nummers getrokken hebben, bij de Schut
terij zullen worden ingelijfd, blijvende het hun
evenwel vrij, om hunne redenen tot vrijstelling
in een volgend jaar te doen gelden.
Sneek den 29 Juni 1894.
Burgemeester en Wethouders voornoemd,
ALMA, Burgemeester,
BENNEWITZ, Secretaris.
UIT
Tienhoven kreeg de opdracht, en
-g er over
uitsprak, heeft deze die opdracht aanvaard.
Als slim diplomaat wist hij zich op den voor
grond te plaatsen, om naar den wensch van het
Hof en van zijn staatkundige vrienden, zoodra
de nood aan den man kwam hei spelletje in
de war te sturen.
Misschien wel heeft hij bij zijn advies aan
de Regentes de hoop gekoesterd, dat H. M.
Deze CO UB A N T verschijnt WOENSDAGS en ZATERDAGS.
Abonnementsprijs voor 3 maanden f 1.— franco per post ƒ1.25.
Alle brieven en stukken, uitgave of redactie betreffende, franco
ADVEBTENT1ËN van 1 tot 4 regels, gewone letter, 40 Cents;
vooi eiken legel meer 7 ’/2 Cents. Bij abonnement is de prijs
belangrijk lager. Voorwaarden daaromtrent te vernemen bij
den uitgever.
DE CRISIS. i
Zou de zuivering in den politieken stand gelaten.
bXonrmnTnrl^00^3 llu waariieiuen’zÜn j te luide voor de Kroon om aan deze verwach-
beBoimen indien de ministers uit het. vorig ka- lil)Cr !rnnnpn
V o mogen er niet aan twijfelenimmers de
liberale partij, die circa 20 jaren weinig meer
had gedaan dau administreeren, had het top-
punt van haar glorie sinds lang bereikt.
In de overtuiging dat na Thorbecke’s her
vormingen in de wetgeving de maatschappij wel
het ontbrekende zou aanvullen, was het besef
levendig geworden, dat het werk was afgeloo-
pen en dat de eenige zorg nog hierin bleef be
staan, dat men onderhield, om verval te voor
komen.
Er was dus naar deze zienswijze niet anders
,te doen dau waakzaamheid te betrachten dat
de kwajongens den winkel niet beschadigden
en dat men, zoodra een schilfertje verf afvie!
met den lak- en vernispot bij de hand was.
Over de onthouding van het kiesrecht is in
de laatste vijf-en-twintig jaar voor ’87 weinig of
niet geklaagd aan uitbreiding en toekennen van
dat recht welk liberaal staatsman heeft er
over gesproken buiten mr. van Houten
Op belasting-gebied heerschte gekristalliseer
de rust.
Wie er zich druk voor
vangen als de kandij aan
je, en moest zoet wezen.
Nu, zoet is de partij 20 jaar lang geweest
het kou ook niet anders voor iemand die het
zoete der aarde genoot.
Wie klaagde, werd te woord gestaan; wie
vraagde, werd beloofd en wie dreigde, werd ge
boycot, omdat het dreigen onaangenaam stemt
en opdat het cireigen geen storing zou brengen
m den rustigen arbeid van het onderzoek
In 91 werd het anders. Toen waren de
kwajongens baas geworden en ze hadden de
wachters voor des zoetelaars tente verdrongen.
Om dien lastigen troep te verdrijven hadden de
brave en trouwe wachters hulp noodig, en ze
gingen wéér aan ’t beloven. Toegezegd werd,
erkend werd, geklaagd werd, en zoo werden
de onverschilligen onder het publiek en de on
tevredenen onder de jongens gelijmd voor den
grooten slag voor „waarheid en recht’h
overwon en nu zijn dejongens weer verdron
gen en met hen de lust om ’t beloofde na te
van eenige voorstanders. Het blad vat ten laat
ste zijn betoog als volgt samen:
geteoven in het voorgaande voldoende
te hebben aangetoond, dat èn het rapport van
den ministerraad èn dat van den minister Tak
van. dien aard waren, dat het voor het vorig
ministerie maar beter was, dat zij niet werden
gepubliceerd en wij begrijpen daarom volkomen,
dat daartoe niet is overgegaan.
Ten slotte wordt het protocol nog even ter
loops vermeld. Dat daarin de ontbinding reeds
werd voorgenomen is, volgens de N. R. C., een
bewijs van de lichtzinnige wijze waarop met
dat geweldigste wapen in een constitutioneele
staat wordt omgesprongen.
Het Utr. Dagblad bepaalt zich tot een kor
te beschouwing, daar er niet veel nieuws in de
stukken is vervat. Het blad eerbiedigt de mee-
mng des munsters dat de beperking, die door
t amendement-De Meijier in zijn ontwerp werd
gebracht, de bereiking van het doel, door hem
beoogd, verijdelde, maar het blijft een fout dat
dit niet dadelijk werd gezegd. Ook acht het
blad de conclusie, door den minister getrokken
uit de beraadslaging, dat de wetgever de billij
ke aanspraken van den werkman opzettelijk
over het hoofd wilde zien, niet gewettigd.
In een opzicht moet alle blaam worden weg
genomen door de bij de kabinetsformatie ge
stelde voorwaarde was Kamerontbinding volko
men gemotiveerd.
De hoogleeraar d’Aulnis de Bourouille heeft
in t zelfde blad een paar beschouwingen ge-
plaatst. Dat zij nog wat sterker gekleurd zijn
ligt voor de hand. Na hetgeen de N. R. Cf.
schreef is speciale .vermelding van den inbond
der tot dusver verschenen stukken minder nood
zakelijk.
Het Hand, erkent dat door do stukken licht
is verspreid. Vooreerst is volkomen duidelijk
geworden welke de verhouding is geweest tus-
schen de leden van het vorig ministerie. Het
is gevormd op den grondslag van het program
dat de heer rak van Poortvliet als voorwaarde
voor zijn optreden had gesteld en tot het begin
van Maart jl. bestond er volkomen eenstemmig
heid. Dat het protocol niet door den heer van
Tienhoven aan de Regentes is medegedeeld acht
het Rand, niet van overwegend belang, als men
er op let dat het plan tot ontbinding zelf bij
eventueele verwerping der kieswet, hem be
kend was.
De verklaring door den minister gegeven van
de houding door hem op 9 Maart aangenomen,
acht het Hand, intusschen onvoldoende. In de
gegeven omstandigheden had de minister de
Kamer niet onkundig mogen laten van hetgeen
het gevolg zou kunnen zijn der aanneming van
het amendement. De minister verzwakte daar
door zijn positie. En in de overgelegde stuk
ken was geen verklaring te vinden van het
regeeringsbeleid in dit opzicht.
Omtrent de beschouwing in het Haagsche
Dbl. meenen wij ons te kunnen bepalen tot de
opmerking, dat het regeeringsbeleid in ieder
opzicht verdiende te worden afgekeurd, dat het
geen de heer Tak aan de Regentes meedeelde
onwaar of onjuist was, dat de heer Van Tien
hoven verantwoordelijk blijft voor hetgeen is
geschied door de opneming van den heer Tak
in het kabinet, een opneming die het premier
schap van v. Tienhoven tot een comedie-ver-
tooning maakte.
J De Standaard, die de houding van den heer
van Tienhoven sterk af keurt, heeft uit de stuk-
van
zelt het kabinet niet plaats had met den ernst die
haar betaamde. De brief van den heer Tak
was niet voldoende als kabinctsprogram, als
-r~S
Het oordeel der verschillende bladen over
do stukken, die ter zake van de ontbinding der
Tweede Kamer zijn gepubliceerd, strookt zoo
goed als geheel met de opvatting die bij den
strijd zelf werd gehuldigd. Daardoor wordt
het geven van een overzicht vergemakkelijkt.
De N. R. C. heeft in een tweetal artikelen
betoogd dat de houding van den minister Tak
van Poortvliet tegenover het amendement-De
Meijier nog altijd onverklaarbaar is. Dut de
aanneming door de regeering is ontraden, is
niet juist; de woorden: „ik kan de Kamer niet
aanraden haar goedkeuring aan het amende
ment te schenken", is en blijft iets anders dan
ontraden. Deze opmerking heeft, naar de N.
B. C. doet opmerken, nog te meer kracht met
het oog op de verzoenende houding, door den
heer De Meijier aangenomen.
Het blad komt voorts op tegen de verdacht
making waaraan de bedoelingen van de voor
stellers der verschillende amendementen van de
zijde des ministers bloot staan. Daar dit ge
deelte van het betoog geheel overeenstemt met
hetgeen het blad vroeger herhaaldelijk verkon
digde, kunnen wij ons bepalen het alleen pro
memorie tc vermelden.
De houding die de minister Tak van Poort
vliet tegen zijn collega’s heeft aangenomen, heeft
voorts de N. R. C. ten zeerste verrast. Feite
lijk wisten zij voor 9 Maart niet wat hij voor
nemens was te.doen. Hij handelde in ieder
opzicht autocratisch, hij vroeg machtiging van
de Koningin-Regentes tot intrekking der wet,
hij noodigde zijn collega’s uit tot een samen
komst en niet de tijdelijke voorzitter van den
ministerraad op zijn verzoek, ja de Koningin zelf
was onbekend met het plan tot intrekking der
wet op het oogenblik dat dit geschiedde.
Dat de minister een beteekenis aan het vo
tum der kamer hechtte, die de N. R. C. geheel
onjuist acht, wordt daarop nader betoogd. Ook
hier meenen wij ons tot een eenvoudige mede-
deeling te kunnen bepalen. Op één punt er
kent het blad dat de minister Van Tienhoven
heeft gedwaald. De grief, tegen hem ingebracht
dat hij de Koningin niet volledig in kennis
bracht, met den loop der kabinetsformatie van
1891, is niet ongegrond.
De toelichting door den heer Tak aan zijn
stuk toegevoegd, zijn opmerking over een be-
houdzieke meerderheid, vinden in ’t blad be
grijpelijkerwijze bestrijding. Blijkbaar kan de
minister geen juiste formuleering van het ge
schil geven. vMet de regeering voor de uit-
l?eetikXnp'\^CLkieS]CCht Z?°Ver groudw^ ken deTIndruk gekregerdlVde1 formatie
net toelaat waien volgens hem de van zolf
sprekende leuze. Deze leuze herinnert de N.
R. C. sterk aan het „met Tak door dik en dun" I
j ting te kunnen voldoen.
Van Tienhoven werd losgelaten en van dien
oogenblik hebben zijn vrienden in de N. R. Ct-
den strijd tegen de opdringende menigte van
hem overgenomen.
Tak moest er uit en Tak heeft zich
duldig en gedwee uit laten dringen.
De Amst. meent dat Tak hierin zwak zich
toonde.
Zeker 1 waren de stukken openbaar gemaakt,
de verkiezing zou anders afgeloopen zijn. Want
ter eere der liberale partij moet worden erkend,
dat zij wars is van politieke konkelarij dié
openbaar wordt.
Nu echter zijn die verkiezingen afgeloopen
en is de openbaarmaking der stukken geschied,
te laat, om de directe gevolgen van ’t gekon
kel te niet te doen.
Maar indirect zal die openbaarmaking grooten
invloed hebben op den gang vdn zaken.
Het beste-kamer-amendement is aangenomen,
maar de kieswet werd ingetrokken en een beste
kamer kregen we niet.
We kregen een Kamer met een achterhuis
en daarbij hoorende achterdeur, die voor van
Houten onmisbaar zal blijken wanneer hij met
zijn spaarbank-idee op de proppen komt.
Met zijn vriend, den oud-radicaal Lohman,
zijn aan die achterdeur grootsche plannen te be
ramen.
Maar wij achten het een daad van staats-
mansbeleid, dat de minister Tak de reactie,
toen ze zich losrukte, stil liet afdrijven. Daar
mee is haar kracht voor goed geknot en het
ministerie ad interim zoozeer gedemoraliseerd,
dat het eerlang de behoefte zal openbaren om
heen te gaan.
Door het stilzwijgen van Tak is de reactie
gebrokenze heeft nu den tijd om zich te
schamen en den weg te bereiden voor een
ander ministerie-Tak.
Tegenover de krachtige figuur van den mi
nister Tak gevoelde de oppositie zich zwak
ze zocht haar kracht in diplomatieke kunstjes.
Maar God heeft geen behagen in de diplo
matie; dit begrepen te hebben vereert den staats
man Tak dit oogluikend toegelaten te hebben
toont zijn staatsmansbeleid en menschenkennis.
Hij liet de klieren uitwoeien om der wille
van het gezonde lichaam.
God zal den wijze te zijner tijd het loon
daarvoor niet onthouden.
J
I
L-
n
6
6
Mm- o adïo mm wr di
ir
d.
as
vnl rlnnn
binet hadden kunnen besluiten de stukken open
baar te maken die op de jongste crisis betrek
king hebben
