5
Maar Waarom?
Daarom
PLAATSELIJK NIEUWS.
45 ets,
per pond
en 22x/a ets.
per half pond.
Nog meer en nog betere Feru-Guano.
4
Solo is eenig!
benoemd
De aartsbisschop van Utrecht heeft benoemd tot
assistent alhier de heer H. A. J. L. Osse.
Op de voordracht voor directeur der stoomzui-
velfabriek te Noordlaren, komt voor de heer J. Ri.jp-
kema te Woudsend.
voor f3789.
3. Een kaaspakhuis, naast en aan het vorige. Gekocht
door de heeren R. Koolstra en W. Martens voor f 2658.
4. Een kaaspakhuis aan het Achterom, wijk 11 no. 74
en een kaaspakhuis, achter het vorige. Gekocht bij
samenvoeging door de heeren H. v. d. Molen, F. N.
Zoethout en M. Oppenhuizen voor f 5931.
Voor het eind-examen aan de hoogere burger
scholen in Friesland hebben zich aangegeven 37 leer
lingen als 8 mannelijke en 1 vrouwelijke van de hoo
gere burgerschool alhier, 21 mannelijke en 6 vrouwe
lijke van de rijks hoogere burgerschool te Leeuwarden
en 1 extraneus.
iem;
te z
krijg
10 o
krijt
Stoo
St. 1
het I
verli
f21,
C<
aan i
pet.
Woe
levei
nog
In
te B
in d
ven
meei
ken
weei
vree
levei
gen
nog
hoop
G«
K
Anm
O'
Rom
G<
Yski
Kooi
O'
G(
de J
Rom
dus
Zwa
Jank
en C
en I
Anm
1
Gaas
Vos
Tals
Ji
zega
te H
Mari
G(
Zoet
Ype<
Oi
Jan
end
Burg
Witt
D
bij
Ams
zijn
vrijg
vrij!
D
D
het
aard
D
zijne
wed
lijk
Zeker ze is de duurste, maar zij
is ook de fijnste kwaliteit en zij
vervangt werkelijk goede natuur
boter.
Aan het schriftelijk examen voor de acte van
onderwijzer,Woensdag in de «Harmonie* te Leeuwarden
gehouden, werd deelgenomen door 75 vrouwelijke en
62 mannelijkeeandidaten. Geen van hen, die zich hadden,
aangegeven, bleef abesent.
Op de voordracht voor directeur der zuivelfa
briek te Holwierde(Gr.) zijn o.a. geplaatst de heeren:
J. IJntema te Heeg en J. IJselstein te Scharnegoutum.
Voor mishandeling en voor opzettelijke en we
derrechtelijke beschadiging van eenig goed, dat aan
een ander toebehoort, is de 21-jarige timmerman Cor
nells S. te Offingawier, Woensdag jl. door de Rechtbank
te Leeuwarden veroordeeld tot f 25 boete of 25 dagen
hechtenis.
aan)
lenc
eers
V
’t 01
D
lijk
uitg
bela
toon
betr
wat<
scha
N
zulli
oor!
de v
vort
En
stre'
toon
afde
SNEEK. Evenals alle jaren, heeft de openbare les
der leerlingen van de Gem. Muziek- en Zangschool
weer veel succes gehad. De zaal was Zaterdagavond
als altijd geheel bezet.
De kinderliedjes, vooral nos. 5,8 en 10, vielen bij -
zonder in den smaak. De instrumentale voordrachten)
die vaak niet alleen blijken gaven van degelijk onder
wijs, maar ook van degelijke studie, lieten o. i. niets
te wenschen. Vooral de solo’s voor fluit, nr. 7 en 12
moet U steeds SOLO-margarine
koopen, want zij is uiterst zorg
vol en zuiver bereid, heerlijk
van smaak en geur en altijd
versch verkrijgbaar. Er is er geen
die zoo goed is.
Niettegenstaande alle concurreerende meststoffen, die
in den laatsten tijd in den handel gebracht zijn, bliift
de Peru-Guano toch onverzwakt haar ouden roem hand
haven en wordt zij nog altijd en in vele streken in toe
nemende mate door de landbouwers gebruikt en terecht.
Er bestaat absoluut geen enkele andere meststof, die
de eigenaardige, niet genoegzaam te waardeeren eigen
schap bezit, dat alle drie de voor elke plant noodzake
lijke voedingsstoffen, stikstof, phosphorzuor en kali, in
haar vereenigd voorkomen. Die eigenschap bezit Peru-
Guano. Innig scheikundig verbonden, komen in de
Peru-Guano stikstof, phosphorzuur en kali voor, zoodat,
wanneer we een enkel korreltje Guano hebben, al is
het nog zoo klein, we daarmede de drie genoemde stof-
en aan de plant kunnen geven. We moeten die eigen
schap niet te gering achten. Al bemesten wij met chili-
'salpeter, superphosphaat en b. v. patentkali een zelfde
stuk grond, dan is het nog i iet zeker, dat alle planten
van deze drie meststoffen iets zullen hebben. Van het
eene misschien te veel en van het andere te weinig.
Dat kan bij Peru-Guano niet. Verder is er een tweede
in het oog springende en onschatbare eigenschap der
Peru-Guano, die wij ook te vergeefs bij eenige andere
meststof zoeken, nl. de aanwezigheid der stikstof in
drieerlei vorm: lo in den salpeter, 2o in den ammo
niak en 3o in den organischen vorm. Wat die eigen
schap beteekent? Wel, dat de planten gedurende haar
gansche bestaan van die stikstof kunnen genieten. De
salpeterstikstof is aanstonds beschikbaar. De jonge
plant kan er van gebruiken. Als die salpeterstikstof op
is, komt de ammoniak-stikstofaan de beurt, waarvan de
plant in haar volwassen staat, in haar bloei profiteert.
En dan hebben we nog de organische stikstof ter beschik
king en wordt dieniet opgebruikt,dan komt van haarde
nawerking bij volgende oogsten, een nawerking-, waar
voor de Peru-Guano bekend is.
Wijs nu de meststof, welke op zulke eigenschappen
kan roemen. Geen wonder dat ze gebruikt en gezocht
wordt,de Peru-Guano. Om U een idee te geven, hoeveel
ze wel gebruikt wordt, deel ik mede, dat de Peru-
aansche Regeering in het jaar 1905 een netto inkomen
had van 186,683,13,5 p. st., alleen voort spruitende uit
den verkoop der Peru-Guano. De genoemde som is
aanzienlijk hooger dan die van het jaar te voren. De
Peruaansche Regeering heeft dus in 1905 meer dan
twee millioen gulden aan den verkoop harer Guano ver
diend. De waarde dezer verkochte Guano kunnen wij
veilig op vijf millioen gulden schatten. Het is geen
wonder dat de Peruaansche Regeering al het mogelijke
doet, om de vorming harer Guano te bevorderen. Vandaar,
flat zij onlangs besloten heeft, ten einde de rust der
vogels op de eilanden tijdens de broeitijd niet te storen,
van November tot Maart geen verschepingen meer toe
te laten. Door dien maatregel hoopt men de jaarlijksche
Quano-productie tot 50.000 tonnen, aldus tot 50.000.000
g. G. te zien klimmen en men merke wel op, dat dit
a]lemaal Guano van allereerste kwaliteit zal zijn, inhou-
q ende 13 a 14 stikstof. Inderdaad, wij gaan op het
„ebied der Peru-Guano-bemesting een schoone toekomst
“egemoet.
voor Saxophone, no.
teveel er van den
wordt vereischt, om ’t met
hoogte te brengen.
Het glanspunt vai den avond was natuurlijk de
operette: «Reepersteeltje*, door Johanna Veth. Allerliefst
werkte ’t jonge volkje en dat zonder souffleur of re
gisseur. Alles ging zóó correct, liep zóó ferm van
stapel, dat een daverend applaus losbarstte, toen de
jonge gasten hun taak hadden vervuld.
Door de 16 kaboutertjes, die zich zoo dapper weerden,
en de fraaie costumes vooral, had de operette veel
aantrekkelij kheid
’t Bal was natuurlijk zeer geanimeerd.
Als extranummer werd gedurende de danspartij een
»Kindersymphonie« van J. Haydn gegeven, waarin
strijkinstrumenten, koekoek, trom, schelleboom, nach
tegaal enz. met de pianopartij een allerschoonst geheel
vormden.
Een woord van lof mogen we niet onthouden aan
de jongejuffrouw A. Wij menga, die de l.g. partij met
den heer Gaillard vervulde.
We eindigen ons beknopt verslag van dezen schoo-
nen avond met den wensch, dat de openbare les vele
ouders overtuigd zal hebben van hoeveel belang ’t is,
hunne kinderen aan de leiding van den heer Gaillard
toe te vertrouwen.
Was ’t eerst het plan, dat ds. H. van der Meulen
te Joure het bevestigingswerk hier op 22 April zou
vervullen, thans wordt ons medegedeeld, dat de zoon
van dezen, ds. R. J. van der Meulen te Welsum, den
nieuwen predikant, dr. A. G. Wumkes van Zeerijp, bij
de gemeente in zal leiden.
«Onbekend maakt vaak onbemind», zegt’t spreek
woord en daarom deed ’t ons goed, dat het Comité met
een ouwe bekende hier de kennismaking weer eens
had hernieuwd.
Dokter Klaus is een blijspel, dat alle eigenschappen
in zich vereenigt, om het publiek een recht gezelligen,
genotvollen avond te bezorgen; ’t is geestig en boeiend,
bovendien leerrijk en van ’t begin tot ’t eind te snap
pen voor den minst ontwikkelde zelfs.
In ’t kortDokter Klaus is een tooneelvrucht, waar
aan elk zich kan te goed doen. En als de vertolking
ervan dan in zulke goede handen is, als die van Am-
stel’s Tooneelgezelschap, dan mogen we gerust zeggen,
dat niemand zich Woensdagavond de reis naar de zaal
zal hebben beklaagd.
De juwelier Griesinger gevoelde zich als schoonpapa
van Max von Boden, den baron zonder geld, recht op
zijn gemak; zijn spel was voortreffelijk, evenals dat van
den heer Louis de Vries, die voor Dokter Klaus als’t
ware geknipt was. Dat haastige in een geneesheer,
wien de patiënten geen oogenblik van den dag haast
rust gunnen; dat zich opofferen voor de lijdende
menschheid en dat knorrige, hoewel niet gemeend,
voor zijn naaste omgeving, natuurlijk, zoo natuurlijk
mogelijk, gaf de heer De V. ’t terug.
Voor mej. Beukers, als Marie, de vrouw van den
Dokter, en hun dochter Emma, mej. Chr. van der Gaag,
zij een woord van lof volkomen op zijn plaats.
En niet minder is die lof verdiend voor Julie, de
zich eerst zoo diep ongelukkig voelende barones, wier
spel o. i. niet minder schitterend was dan hare cos
tumes.
De moeilijke rol van Lubowsky, den typischen knecht
van Klaus, vond in den heer D. van Ollefen een uit
stekend vertolker. Hartelijk werd er steeds om zijn
spel gelachen, vooral als hij uit zijn brein opdischte,
wat hij alzoo uit zijn 15-jarige omgeving van den Dok
ter had opgevangen.
En we zouden waarlijk de huishoudster van Griesin
ger, Marianne, mevr. A. Rössing-Sablairolles, haast ver
geten. Met den besten wil achten we ons niet in
staat, ’t vinnige oudje, wier haren, volgens haar zeggen,
met eere grijs waren geworden, van een dergelijke type
uit’t dagelijksch leven te onderscheiden.
Dat nuffige, dat bitse, ’t welk we bij haar slag van
menschen zoo vaak aantreffen, ’t deed de zaal vaak
schateren van lachen.
De kleinere rollen kwamen ook goed tot hun recht,
waarom we gerust den hartelijken wensch uiten, Am-
stel’s Tooneelgezelschap spoedig hier eens weer te zien.
Moge de zaal dan beter bezet zijn, opdat ’t Comité
ter bevordering van tooneelvoorstellingen alhier, niet de
moed benomen worde, op den ingeslagen weg voort te
gaan.
Manus lust graag een borrel, dat toonde hij
Woensdagavond weer op maar al te meesterlijke wijze.
Hij stond nl. met een kennis van hem, ook niet geheel
frisch, te schreeuwen en tieren dat het een aard was,
waarop twee onzer nachtpolities afkwamen, die hem
op de straat liggende vonden, jas, vest en klompen
verstrooid om hem heen. Met veel moeite gelukte het,
hem deze weder aan te krijgen, waarop hij in verzekerde
bewaring werd gesteld. Gisterenmorgen 6 uur werd
hij weer losgelaten en scheen nog niet erg frisch,
althans hij vlijde zich bij de Waterpoort ter ruste neder.
Treurig, op zoo’n manier de zoo zuur verdiende
centen te verbrassen.
Gisterenavond had alhier in «Die Porte von Cle-
ve«, ten overstaan van den notaris J. M. Goslings, de
finale veiling plaats van de vastigheden, behoorende
aan de gefailleerde firma Gebr. Grondsma.
De uitslag is als volgt
1. Het heerenhuis met erf, aan de Looxmagracht,
wijk 20 no. 32. Gekocht door den heer K. H. v. d. Veen
voor f 4586.
2. Een kaaspakhuis, waarin kantoor, aan de Ged,
Pol. Gekocht door den heer H. Visser te Leeuwarden
sche Staten verschillende overeenkomsten met elkaar f
aangegaan, waarbij wordt bepaald; op welke wijze som-
mige geschillen door minnelijk overleg uit den weg zul- I
len worden geruimd? Zijn niet daarom vele verdragen I
gesloten tusschen de natiën onderling, waarbij werd I
vastgesteld, dat wanneer bepaalde geschillen niet door I
onderlinge besprekingen konden worden opgelost, aan
scheidslieden de taak zal worden opgedragen deze I
geschillen uit den weg te ruimen? -
Oorlog wil men dus zoo mogelijk vermijden, de Euro- I
peesche Staten doen alles om den vrede in stand te I
houden; ieder versterkt zijn leger en zijn vloot uit- I
sluitend om den vrede te kunnen bewaren.
In ’t kort de regeeringen der verschillende landen
willen dus alles doen om de oorlogen te vermijden, zij
willen rust der wapenen.
Die rust noemt de militairist «Vrede*, dat is voor
hem dus een tijdperk, waarin de wapenen voor uorteren
of langeren duur zwijgen, maar waarbij geen enkele
seconde uit ’t oog mag worden verloren, dat in eene
vroegere of latere toekomst de kanonnen, geweren en
bajonetten geroepen zullen worden, ergens een inter
nationaal geschil te beslechten. De militairist meent,
dat leger en vloot aanwezig zijn in dienst van ’t geweld.
De pacifist daarentegen is de meening toegedaan dat
’t geweld der wapenen hoogstens gebruikt mag worden
als dienaar van het Recht.
De Pacifist meent, dat wat als juist erkend is voor
den eenen burger ten opzichte van den anderen, ook als
juist erkend moet worden voor alle burgers van een
Staat, d.i. een natie ten opzichte van eene andere natie.
De Pacifist vindt, dat men niet mag zijn Rechter in
eigen zaak.* Hij acht ’t noodzakelijk, dat een inter
nationaal recht worde vastgesteld en aangenomen. Even
goed als er in iederen Staat een politiemacht aanwezig
is, om de orde te handhaven, evengoed zal er bij een
Pacifistischen vrede een internationale politiemacht
moeten zijn om mogelijke rechtsverkrachters tot de or
de te roepen.
Nu werd aangetoond, hoe hoogst dwaas ’t is, om door
instandhouding, verbeteringen uitbreiding van leger en
vloot te trachten, den vrede te bewaren.
De kosten van dien ge wapenden vrede ging spr. bere
kenen en dan kwam hij, aan de hand van de statistiek van
prof. Hickmann, dat de totale uitgaven der Europeesche
Staten zoo verdeeld zijn, dat Marine, Leger en Pensi
oenen daarvan bijna 26 pet. eischen, terwijl voor open
baar onderwijs en Justitie, respectievelijk slechts 5,6
en 2,1 pet. wordt uitgegeven.
’t Militairisme is een woekergezwel, dat alle krachten
van het Staatslichaam opslorpt.
Verder werd nog met cijfers betoogd, hoe de econo
mische verhoudingen der Europeesche volken worden
bedreigd door dezen toestand van gewapenden vrede.
’t Onderwijs vraagt meer geld voor scholenbouw,
vraagt meer geld om de onderwijzers beter te betalen,
’t Geld is echter niet beschikbaar.
Wat zien we
De Staat is gedwongen meer gevangenissen, meer
krankzinnigengestichten, meer ziekenhuizen te bouwen,
omdat ’t geld ontbreekt voor hygiënische maatregelen,
voor de bestrijding der ellende, der onwetendheid en
den tuchteloosheid.
De Pacifisten zijn geen anti-militairisten; zij erkennen
’t recht van zelfverdediging, zij weten, dat ’t in de
menschelijke natuur ligt, om zich te verweren, ook al
weet de mensch, dat hij ’t onderspit moet delven.
De Pacifist gelooft, dat indien de menschheid over
tuigd zal zijn, dat Recht gaat boven geweld, de leger
machten zullen komen in dienst van 't Recht, dat er dan
alleen zal zijn een zeer beperkte politiemacht.
Na de pauze toonde spr. aan, dat ’n Vredetentoonst. is
een internationaal belang, dat ze is een Gemeente
en Volksbelang, dat ze van groot voordeel zal kunnen
zijn voor de Nederl. Nijverheid.
We zouden over ons geheel blad en nog meer moeten
beschikken, als we alles vertelden wat Dr. Ch. over een
vrede-tentoonstelling meedeelde.
Daarom ’t voornaamste er nog van
Ongeveer in ’t tijdperk 1910—1912, zal vermoedelijk
het vredespaleis als geschenk van den Amerikaan An
drew Carnegie te ’s Gravenhage worden ingewijd.
Indien in dat jaar een tentoonstelling wordt geopend,
die daardoor gekenmerkt is, dat tegelijk met de voor-
deelen van den vrede, de verschrikkingen van den oorlog
zijn te aanschouwen, dan is daaarmede de gelegenheid
gegeven om door persoonlijke waarneming te oordeelen.
Mocht dan nog, na de inwijding ’tVredespaleis, H. M.
de Koningin aan ’t hoofd van Vorsten en Presidenten de
Vrede-tentoonsteling willen bezoeken en hun aantoonen
hoe groot een ellende door een enkelen pennestreek
kan worden veroorzaakt of vermeden, dan zou ’t moreele
resultaat zeer groot zijn.
Gedurende ’t tgdperk, dat de tentoonstelling geopend
is, moeten Congressen worden gehouden, waar letter
kundigen, industrieelen, kooplieden en landbouwers,
rechtsgeleerden, ingenieurs en economisten, kortom
mannen van studie en practijk, zich uitspreken over de
wijze waarop een oorlog kan vervangen worden door
een menschwaardigen strijd.
Verder stellen we ons voor, dat op ’t terrein van de
tentoonstelling vergulde zuilen zullen aanwijzen, hoe
veel kapitaal in de laatste 10 jaren door de verschillen
de rijken voor oorlogstoerustingen is uitgegeven en dat
tevens door kleine zuiltjes wordt aangetoond, hoeveel
malen bekende nuttige werken, waarnaar reeds lang
met verlangen wordt uitgezien, hadden tot stand kun
nen komen. Naast de resultaten van den vrede, be
lichaamd in een degelijke nijverheids- en landbouw
tentoonstelling, toone men de nadeelen en ellende van
den oorlog, door enorme schilderdoeken of panorama’s
aanschouwelijk gemaakt. Een dergelijke tentoonstel
ling zou reeds lang haar heilzamen invloed doen ge
voelen.
Van belang achtte spr. ’t nu nog, in ’t kort na te gaan,
hoe groot voor ons de ellende is, veroorzaakt door de
mogelijkheid van een toekomstigen oorlog. Een oorlog
tusschen ’t Twee- en Drievoudig Verbond zal kosten
per dag aan Duitschland 20 mill, mark; aan Frankrijk
20 mill, mark; aan Rusland 221/, mill, mk; aan Oosten
rij k-Hongarije 107, mill. mk. en aan Italië 10 mill, mk;
te zamen 83 millioen mark per dag, ongerekend nog
de schade, gebracht aan handel, nijverheid en land
bouw enz.
Is ’t daarom geen schoone taak, de menschheid zoo
spoedig mogelijk te overtuigen, dat ’t meer dan dwaas
heid is, zulke enorme legers in stand te houden
Hoeveel nut zal dan de Vrede-tentoonstelling kunnen
stichten. Zij zal veel bezocht worden en zoodanig
zijn, dat ieder bezoeker vertrekt met de overtuiging,
dat de verhouding tusschen de natiën, zooals zij nu is,
dat de gewapende vrede niet kan blijven bestaan.
Wat de ontwerpers der vereeniging Vrede-tentoon
stelling zich voorstellen Op de tentoonstelling zal
Op ’t tweetal te De Wilp, Geref. Kerk, komt
voor de heer J. M. de Jong, cand. alhier.
Ds. R. Zijlstra, Geref. pred. te Driesum heeft voor
het beroep naar Burum bedankt.
Beroepen te Utrecht, Geref. Kerk, ds. J. H.
Landwehr te Rotterdam, vroeger alhier.
Tot hoofd der school te Irnsum is
de heer A. van der Wal te Akkersloot.
Woensdagmiddag vielen 2 kleine jongens al
spelende bij het hooge bolwerk, nabij de touwslagerij
van den heer Z., neer en kwamen in de gracht terecht.
Gelukkig werden beide kinderen direct gered door een
knecht van den heer Z., die zich daartoe gekleed te
water begaf.
De 30-jarige zwemmeester Thomas H. alhier is
onlangs door den Kantonrechter te Bolsward, wegens
eene jachtovertreding veroordeeld tot 5 dagen hechte
nis. Hij appelleerde daartegen, waardoor de zaak
Woensdag jl. voor de Rechtbank te Leeuwarden op
nieuw werd behandeld. De Officier vroeg bevestiging
van het vonnis.
Woensdagavond jl. sprak dr. Chaillet in de groote
zaal van «Amicitia* voor een zeer klein publiek over:
1. Wat willen de Pacifisten
2. Waartoe een Vrede-tentoonstelling?
In de eerste plaats toonde spreker aan, dat ’t streven
der Pacifisten juist is, en daarna dat een vrede-tentoon
stelling van uitnemend belang is en een doel heeft, dat
aller steun verdient. De Pacifisten hebben zich in
ons land vereenigd tot een bond, welke den naam draagt
van «Algemeenen Nederlandschen Bond «Vrede door
Recht.* Aan dat woord «vrede* moet niet de beteeke-
nis van volslagen «rust* worden gehecht.
De Pacifisten willen zoo’n vrede niet; zelfs is hun
streven niet gericht op een verwezenlijking van de
absolute wapenrust; zij streven niet naar een toestand,
waarbij geen enkel wapen meer zal worden gebruikt.
«De eeuwige vrede is een droom,* zooals graaf Von
Moltke zei, «maar voorwaar geen aangename.* Onze
taal is geen woord rijk, waardoor ’t verschil wordt aan
geduid tusschen den absoluten vrede en de tegenstel
ling, van ’t geen bedoeld wordt met ’t woord «oorlog.*
Dat is de oorzaak, dat zoo menigeen om ’t streven der Paci
fisten lacht en de verwezenlijking «een utopie* noemt.
Minder schoon maar juister is het te zeggen, dat het
streven der Pacifisten is«Rust der wapenen door
Recht.* En dan vertelt spreker, hoe de tegenwoordige
natiën zijn ontstaan, om daarna aan te toonen, dat’t doel
van de Pacifistische beweging juist is.
Strijd was er, en strijd zal er blijven; alleen de vorm
verandert door de beschaving.
De beschaving nu heeft ten doel den strijd te veredelen.
Grooter roem kan men iemand dan ook niet toezwaaien
dan van hem te zeggen dat hij een zeer beschaafd
mensch is.
Eertijds en nu zelfs nog, maar dan ook alleen bij
den Kannibaal, werd de vijand opgegeten; de Romein
maakte den overwonnene tot zijn slaaf; de Indiaan
doodde hem en nam zijn scalp, en in den modernen oor
log worden de overwonnenen op meer of minder goede
wijze verpleegd en hun in de gevangenschap de ge
legenheid gegeven de verveling te verdrijven met
lawntennisen voetbalspel.
De levensomstandigheden zijn in vergelijking met de
vroegere toestanden geheel veranderd, ’t Genie der
menschen heeft gebracht »’t moderne verkeer». Treinen
en booten doorkruisen de wereld.
’t Internationaal postverkeer maakt ’t mogelijk, met
personen, die in de verst afgelegen streken van onzen
aardbol wonen, van gedachten te wisselen, ’t Telegraaf-
en telefoonverkeer stelt de menschen in de gelegenheid,
in weinige uren, ja in enkele minuten, op grooten af
stand met elkaar in geestelijke aanraking te komen.
In de laatste eeuw hebben wij reeds veel gekregen,
dat gemeen goed van alle volkeren is; immers kunst en
wetenschap zijn internationaalde handel is internati
onaal; wij hebben internationale congiessen, interna
tionale tentoonstellingen enz., ja, een internationaal
medegevoel.
Daarom is ’t geen wonder, dat de belangen van alle
natiën ten slotte gemeenschappelijke belangen zijn
geworden, dat een oorlog in een uithoek der wereld,
in Azië, als een internationale ramp wordt beschouwd.
Hebben niet daarom de Europeesche en Amerikaan-
o:
“e^ lil
