Karnemelk als volksvoedsel.
VOOR M ES 01STREKE».
SIEEWS- EJi 1IIMTWIEBL1I)
Ongelijk in Rang.
Woensdag: 16 Mei 1906.
Uitgever: B. FALKENA Mzn., Singel, Sneek.
Officieels Advertentie.
r
Feuilleton.
BEKENDMAKING.
INWERKINGTREDING DER KIEZERSLIJST.
Zuivelcourant.
HOOFDSTUK XIII.
1 JULI
Vrij bewerkt door M.J. KORVING.
'en vol
^fr. Ji
'pttfir
De BURGEMEESTER der Gemeente Sneek,
Gelet op art. 34 der Kieswet;
Brengt bij deze ter algemeene kennis dat de in ge
noemd artikel der Kieswet bedoelde Kiezerslijst, zoo-
als die thans nader voor deze Gemeente is vastgesteld,
behoudens de bepalingen der wet, van kracht blijft van
heden af tot den 15den Mei van het volgende jaar en
gedurende dien tijd op de Secretarie der Gemeente voor
een ieder ter inzage is nedergelegd en in afschrift of
afdruk, tegen betaling der kosten, verkrijgbaar is.
En zal deze op de gebruikelijke wijze ter openbare
kennis worden gebracht.
Sneek, den 15 Mei 1906.
De Burgemeester voornoemd,
ALMA.
.ke Visser 23
»Dat afscheid daareven was geen afscheid,zeide zij
gejaagd. «Ik moet u nog eens vaarwel zeggen.*
Zij rekte zich in de hoogte en drukte hare lippen op
zijn voorhoofd.
«Moge het n altijd goed gaan! Moge God u immer
beschermen! En denk ook soms nog eens aan mij. Ik
zal u nooit vergeten.*
Hare laatste woorden waren nauwelijks meer ver
staanbaar, zij gingen over in een gesmoord snikken.
«Angelina!* riep Medina ontroerd; doch zij was reeds
verdwenen, vluchtig; als een droombeeld.
Hoe verder Angelina door den snuivenden trein naar
het noorden werd gevoerd, hoe ruwer de wind blies,
hoe grauwer de hemel werd. Te Petersburg hadden
onze reizigers echter weer helderen zonneschijn.
Angelina dacht aan Berlijn, toen zij naast Gemma in
de prachtige equipage zat, welke hen naar het paleis
van Sulkowsky voerde. Het kwam haar voor, dat de
treurigste regenachtige dagen ginds niet zoo onvriende
lijk waren geweest, als de strakke zonneschijn hier.
Het uiterlijk voorkomen van het oude, in eentonige
stijl gebouwde paleis beviel Angelina even weinig als
het inwendige. De gangen waren zoo eindeloos lang
en zoo donker de kamers waren zoo hoog en ruim,
zelfs bij helderen dag nog in halfduister gehuld, de
kostbare antieke meubelen zoo log en zwaar en de
schilderijen aan de wanden stelden zaken uit den cor-
log voor, of uit de breede vergulde lijsten keken trotsche
heeren en hoogmoedige dames op haar neder.
In heel het groote gebouw was geen enkele kamer,
waar Angelina zich recht thuis gevoelde. Zelfs in haar
boudoir, dat voorzien was van donkerroode gordijnen
en stoelen, waarvan de zittingen met zijden trijp van
dezelfde kleur waren overtrokken, was zij niet recht
op haar gemak.
Om hare zuster niet te kwetsen, wier trotsche schoon
heid zeer goed in deze omgeving paste en die zich
hier ook zeer wel thuis gevoelde, zeide Angelina niet,
hoe weinig haar het verblijf in het paleis beviel.
In de eerste dagen trachtte zij haar kamers een
vriendelijk aanzien te geven door hier en daar bloeiende
planten en snuisterijen te plaatsen, die zij liet aankoo-
pen door de kamenier welke haar was toegewezen.
Weldra liet zij echter alles weer wegnemen, want de
fraaie beeldjes van porselein pasten slecht bij de logge
kasten en breede étagères en de bloemen kwijnden bij
gebrek aan helder licht.
Zoomin als het verblijf in het paleis Angelina be
haagde, zoomin beviel haar ook geheel Petersburg met
zijn leven en drukte in huis en op straat.
Gemma en Roman lieten geen gelegenheid voorbijgaan
om Angelina afleiding te bezorgen. Zij brachten haar
naar den schouwburg, naar concerten, bezochten met
haar verschillende avondpartijen en ontvingen bijna
dagelijks gasten in hun huis.
Overal waar Angelina kwam, trok zij de blikken der
aanwezigen tot zich, en spoedig was zij de lieveling
van de hoogere gezelschapskringen te Petersburg, niet
alleen om haar eigenaardige schoonheid, maar ook om
haar vriendelijk en bescheiden optreden in die kringen.
Doch ondanks al den glans die haar omstraalde, al
de feesten die zij bij woonde, al de vereering die haar
ten deel viel, ondanks dit alles gevoelde Angelina in haar
binnenste een troosteiooze leegte.
«Mijne meesteres is ziek,«dacht de Russische kamenier,
die Angelina bediende. «Zij laat het hoofd hangen,
evenals de bloemen, die ik uit hare kamers moest weg
nemen. Die fleurden spoedig weer op, toen zij in het
zonnige vertrek van den tuinman stonden. Misschien zou
ADVERTENTIëN 4 cent per regel. Bij abonnement van 500
regels 3 cent en van 1000 regels 21/, cent. Groote letters naar
plaatsruimte.
hij en drukte Angelina slechts de hand. Onmiddellijk
daarna kwamen Gemma en Roman de kamer binnen.
«Voorzichtig! Die vreemde is zeker een van de gas
ten uit papa’s speelsalon,* fluisterde de prinses haar
man toe en beiden begroetten prins José met koele
beleefdheid. Medina toonde geen lust om hartelijker
te zijn. Hij wisselde een paar onbeduidende woorden
met prins en prinses Sulkowsky toen zij aan hem wa
ren voorgesteld en sprak daarna nog eenige oogenblikken
met Angelina.
Terwijl zij door hare zuster scherp in het oog werd
gehouden, was het Angelina onmogelijk, zoo vrijmoedig
met Medina te spreken, als zij gewoonlijk deed. Stijf
en vormelijk, als ware hij haar vreemd, zeide zij hem
eindelijk vaarwel.
Ferrari begeleidde den gast nog tot aan de voorka
mer en terwijl hij de deur voor hem opende, zeide hij:
«Ik hoop, dat ge niet zult vergeten, dat alleen Angelina
naar Petersburg gaat.
Voor mij is daar geen plaats*, voegde hij er grijns
lachend bij. En toen den arm van den prins grijpende,
fluisterde hij: «Aanstaanden Donderdag ontvang ik weer
bezoek van mijne vrienden en hoop u dan ook te mo
gen begroeten.»
«Het is mogehjk, dat ik kom,« antwoordde Medina,
nadat hij een oogenblik had nagedacht.
«Voortaan speelt ge ook mee, niet waar?* vroeg Fer
rari nu met een gluiperig lachje.
«Dat kan ik niet beloven,* zei de prins, terwijl hij
de deur uitstapte.
Langzaam ging hij door den tuin, die tusschen de
villaen den openbaren weg lag. Doch hij had het ijzeren
hek nog niet bereikt, of daar klonk het achter hem
«Prins José!* en hij keerde zich om.
Daar stond in de schemering Angelina voor hem.
Zoowel uit room als uit volle melk kan, in een
goed geleid bedrijf, uitstekende karnemelk
worden gemaakt. In onze groote steden is
het verbruik van dit voedingsmiddel in de
laatste 25 jaren zeer sterk verminderd. Voor
een deel is die vermindering te danken aan
de mode. Bij de meer gefortuneerde standen
wordt karnemelk, in den zomer, nog wel ge
vraagd als dorststillende drank, maar in de
keuken wordt ze beschouwd als te plébéisch.
Zooals meer gebeurt, vindt deze mode bij
andere standen navolging. De voornaamste
schuld echter van het verminderde karnemelk -
gebruik moet gezocht worden in het feit, dat
de kwaliteit dikwijls zoo slecht is. Wij hebben
hier te maken met dezelfde oorzaken, waarte
gen men in Hamburg strijdt, vooral deze, dat
men in de groote steden geroomde melk ge
durende langeren of korteren tijd bewaart om
ze dan als karnemelk te verkoopen. Meerma
len zagen wij persoonlijk, speciaal in Holland-
sche steden, dat de geroomde melk, in tijden
van overvloed, eenvoudig in groote kuipen
werd neergezet. Kwam dan over een, twee
of drie maanden meer vraag, dan werden het
water en de schimmel, die aan de oppervlakte
der kuipen zich hadden verzameld, weggewor
pen, versch water met de rest doorgekarnd en
het aldus verkregen product als karnemelk
verkocht, vooral aan gestichten van weldadig
heid die de levering, voor een matigen prijs,
hadden aanbesteed. Op dit oogenblik wordt
deze industrie niet meer gedreven, althans nipt
op zoo groote schaal als vroeger. Intusschen
de gevolgen worden thans wel gevoeld, de
vraag naar karnemelk is verminderd doordien
men te lang en te dikwijls een onsmakelijk
product heeft moeten slikken.
Het is moeielijk maatregelen te nemen om
de groote waarde van karnemelk als voedings
middel aan het publiek duidelijk te maken, ze
weer in eere te herstellen. Wij moeten er ons
dan ook toe bepalen om de aandacht op de
zaak te vestigen. Overal waar men in onzen
tijd pogingen doet om den melkhandel uit hy
giënisch oogpunt te verbeteren, verdient het
aanbeveling om daarbij ook aandacht te schen
ken aan: de karnemelk.
31.)
Hij drukte haar innig de hand en zeide met warmte:
«Ik dank u Angelina.*
«Ik kan u echter niet beloven, dat ik alleen verder
studeeren zal,* vervolgde zij; «maar in mijn vrijen tijd
zal ik gaarne de melodiën spelen, die ge mij geleerd
hebt, en de gesprekken in mijn geheugen terugroepen,
die wij samen gevoerd hebben.*
«Dat durf ik bijna niet hopen.*
«Maar ik zal het stellig doen,* verzekerde Angelina
met warmte. Toen de prins hierop niet antwoordde
en haar slechts aankeek met een blik, welken zij niet
begreep, vroeg zij «Hebt ge nog misschien een wensch?
Ik zou zoo gaarne iets doen dat u genoegen verschaft.*
«Ik koester wel een wensch,* antwoordde Medina,
«doch mijn tijd is nog niet gekomen.*
«En als wij elkaar dan nooit wederzien,* riep zij ver
schrikt uit.
«Dan blijft mijn wensch onvervuld. De kans dat wij
elkaar later nog eens ontmoeten, is echter niet geheel
verloren.*
Hij wilde nog meer zeggen; maar in de aangren
zende kamer hoorde hij luid spreken, daarom zweeg
zijde werd met energie verdedigd de stelling
dat bij het botermaken, het inspoelen met wa
ter onvermijdelijk is, aan den anderen kant
werd met verschillende argumenten aangetoond
dat men zeer goed boter kan karnen zonder
water te gebruiken. De rechter, gedwongen
tusschen deze beide opvattingen te kiezen, be
sliste als volgt: het bijmengen van een weinig
water met het doel om de karn in te spoelen
kan niet beschouwd worden als «vervalsching
van levensmiddelen*, maar is in strijd met de
melkverordening en daarom strafbaar. Dit
vonnis is in hooger beroep bevestigd en daar
mede het absolute verbod van bijvoeging van
water, gesanctioneerd.
De bovengenoemde controle-dienst vestigt
verder de aandacht op een tweede misstand
bij den handel met karnemelk. Onder dien
naam wordt verkocht een vloeistof afkom
stig van gewone geroomde melk die zuur is
geworden, of van restjes zoete en geroomde
melk die, in den zomer, reeds half bedorven,
worden bijeengevoegd. De controle-dienst
wenscht dergelijke producten, als voedingsmid
del, te verbieden. Ieder producent is vrij om
karnemelk met water te vermengen of om van
minderwaardige grondstof karnemelk te maken,
mils hij ze gebruikt voor andere doeleinden en
niet verkoopt als voedsel.
De lezing van het energieke optreden der
Hamburger autoriteiten brengt ons onwille
keurig tot de vraag: hoe staat het met deze
kwestie ten onzent? Wij zijn overtuigd dat
de groote meerderheid der vakmannen niet
meegaat met het absoluut verbod, waarbij
zelfs het inspoelen van de karn niet veroor
loofd is. Maar wij zijn tevens overtuigd dat
alle ernstige vakmannen gaarne zouden mee
werken tot maatregelen om de watertoevoe-
ging tot het allernoodzakelijkste te beperken.
Het geldt hier een maatschappelijk belang
van beteekenis. Karnemelk is het goedkoopste
en gezondste volksvoedsel dat op verschillende
wijzen zeer smakelijk kan worden bereid. Deze
lofspraak is echter alleen dan waar als: de
karnemelk is versch, onvermengd en gemaakt
uit onberispelijke grondstoj. Karnemelk meer
dan één dag oud, ondergaat omzettingen die
nadeelig zijn voor smaak, voedingswaarde en
verteerbaarheid. Vermengd met meer water
dan strikt noodig is, daalt de voedingswaarde.
Is de grondstof niet onberispelijk, dan is de
waarde in alle opzichten relatief geringer.
VOORBEREIDEND MILITAIR ONDERRICHT.
Blijkens de jongste aflevering van het «Recueil Mi
litair” heeft de Minister van Oorlog bepaald, dat voor
taan het Voorbereidend Militair Onderricht, hetwelk
in de laatste jaren gegeven werd van aanvang Novem
ber tot einde Februari, voortaan zal plaats vinden van
begin October tot einde Januari en dat de aanmelding
tot deelneming aan dat onderricht voortaan moet ge
schieden vóór 1 Juni, doch met het oog op den korten»
nog beschikbaren tijd in het jaar 19G6, bij uitzondering
kan plaats hebben tot en met 15 Juni e. k.
Wij brengen hierbij in herinnering, dat het voorbe
reidend militair onderricht o. a. ten doel heeft, aan toe
komstige militieplichtigen de gelegenheid te verschaf
fen, om de geschiktheid te verwerven tot het voldoen
aan de eischen van militaire bekwaamheid en zooveel
mogelijk ook aan die van lichamelijke geoefendheid, be
doeld bij art. 104 van de Militiewet 1901.
De lotelingen, die aan eerst- óf laatstbedoelde
eischen voldoen, worden, voor zoover zij daartoe ge
schikt bevonden zijn en dit met de belangen van den
dienst is overeen te brengen, ingelijfd bij het korps
en geplaatst in het garnizoen hunner keuze, terwijl
voor inlijving tot korte oefening (z.g. viermaander) in de
eerste plaats in.aanmerking genomen worden de lote
lingen, die zoowel aan de eischen van militaire be
kwaamheid als aan die van lichamelijke geoefendheid
voldoen.
De hier bedoelde oefeningen hebben plaats geduren
de ten minste 4 uren per week en naar een programma,
loopende over twee achtereenvolgende wintertijd-
perken.
Het spreekt van zelf, dat men de kans, om bij het
examen het gewenschte getuigschrift te behalen, be
langrijk vergroot, door het onderricht gedurende meer
dan twee wintertijdperken bij te wonen, waartoe de
gelegenheid bestaat, omdat men reeds op 16-jarigen
leeftijd tot het onderricht kan worden toegelaten.
Het examen ter verkrijging van een getuigschrift moet
telken jare vóór 20 Januari afgeloopen zijn en vangt in
verband daarmede op meerdere plaatsen reeds in het
begin van die maand aan. Het gevolg daarvan was,
dat tot nu toe zij, die aan het examen deelnamen, in het
laatste wintertijdperk slechts gedurende 2 maanden wer
den geoefend. In dit euvel is nu door den Minister van
Oorlog voorzien, door het voorbereidend militair onder
richt reeds begin October te doen aanvangen.
De aanmelding geschiedt bij den Commandeerende-
Officier der Infanterie of der Vesting-Artillerie in plaat
sen waar genoemde wapens garnizoen houden; in alle
andere plaatsen bij den Burgemeester der gemeente.
Wjj herhalen, dat de aanmelding in 1906 vóór 15 Juni
e. k. moet plaats vinden.
Het verslag van de «Hamburger Nahrungs-
mittel Kontrolle* wijdt bijzondere aandacht
aan de karnemelk. Dit voedingsmiddel heeft,
in de laatste jaren, te Hamburg veel stof ge
geven tot strijd, ja zelfs tot talrijke proces
sen. De aanleiding daartoe geeft de inhoud
van de gemeentelijke verordening, die elke
bijvoeging van water bij karnemelk verbiedt.
Sedert onheuglijke tijden wordt te Hamburg
de karnemelk met weinig of veel water
verdund (soms tot 70 pCt.), verkocht voor
tien pfennig, zegge zes cents, de liter. De
controledienst wenscht dit misbruik niet lan
ger te bestendigen en van daar het absolute
verbod van water bij te voegen. De bevoegde
autoriteit houdt streng de hand aan dit voor
schrift, allen die er tegen zondigen, worden on
verbiddelijk gestraft.
De producenten verzetten zich krachtig te
gen den strengen maatregel en de toepassing
daarvan. Bij een proces, kort geleden gevoerd
voor de strafkamer II te Hamburg, waren
zoowel van de zijde des verdedigers als van
die der aanklagende autoriteit, talrijke weten
schappelijke deskundigen en praktische vak
mannen als getuigen opgeroepen. Aandeeene
Dit blad verschijnt WOENSDAGS en ZATERDAGS.
ABONNEMENTSPRIJS voor Sneek f 0,40 per 3 maanden,
franco per post f0,50.
Abonnementen worden te allen tijde aangenomen.
1URAN.'
