VOOR SU 1 OlSMi.
MAS- ïl JIITOiflMIffiLllI
Ongelijk in Rang.
Woensdag 30 Mei -
No. 43.
Uitgever: B. FALKENA Mzn., Singel, Sneek.
WAT MAAKT ZENüvv ZIEK
Feuilleton.
en
3
haar verlangen
I
HOOFDSTUK XIV.
■Geliefde Fedor!
L
Vrij bewerkt door MJ. KORVING.
JE en vol
b.\. h
letter
Angelina inproviseerde nu dag aan dag voor den prins.
Herhaalde malen waarschuwde hij haar tegen overspan
ning. Haar smal, bleek gezichtje en hare koortsachtig
schitterende oogen bevielen hem niet. Maar Angelina
verklaarde volkomen gezond te zijn en bestormde Me
dina met verzoeken om haar toch snoedie het ontreden
•Niet waar, mijn vriend, gij zult mij bijstaan met
uw raadgevingen, en mij zeggen, welken weg ik moet
inslaan om ten spoedigste tot mijn doel te geraken,*
verzocht zij ten laatste den prins. «Behalve u heb ik
niemand ter wereld, wien ik hulp zou kunnen vragen,
want ook Gemma wil niets van Fedor weten. Ach, als
zij eens wist welk onrecht zij hem aandoet door hem
een zelfzuchtig man zonder hart te noemen!*
•Arme kleine!* dacht Medina. »De liefde is blind. Vdbr
haar blijft verborgen, wat alle anderen zien.*
•Hebt gij mij niets te antwoorden?* fluisterde Ange
lina. »Wilt ge mij dus niet raden en helpen?*
Smeekend stak zij hem de handen toe. Hij nam die
in de zijne en drukte ze zacht.
•Zoo lang ik leef,* verzekerde hij innig.
Zij stond op, loosde een zucht, en toen de hand op
zijn schouder leggende, fluisterde zij met bijna verstikte
stem »Ik dank u.«
De oogen brandden hem in het hoofd, hij verbleekte
en Derate de linnen oneen. Eerst na een veruime noos
portefeuille een pakje bankbiljetten, dat hij aan Medina
overhandigde. «Hartelijk dank.*
Angelina keek aangenaam verrast haar vader aan, en
reikte toen den prins de hand.
•Ook ik dank u recht hartelijk,* zeide zij met warmte.
•Niet waar,* voegde zij er bij, «morgen mag ik beginnen
voor u te improviseeren. Ik weet zeer wel, dat mij
nog veel ontbreekt om werkelijk iets goeds te leveren.
Alleen door oefening kan men tot het meesterschap
geraken.*
Ferrari deed den gast uitgeleide.
«Die betaling was niets anders dan komediespel, ik
was daartoe gedwongen ter wille van Angelina,* fluis
terde hij den prins vertrouwelijk toe. »M ees zoo goed
mij de bankbiljetten terug te geven. Mijn schoonzoon
te Petersburg heeft zijne beurs wel voor mij opengedaan,
maar...*; hij zweeg, fronste het voorhoofd en zeide
nu«Och, waarom zou ik daarover spreken? Ik weet
wel dat ge met pleizier nog eenige maanden op de
terugbetaling van dat kleine bedrag zult willen wach
ten.*
Zwijgend reikte Medina den Italiaan het pakje bank
biljetten weer over, groette en trad naar buiten.
Benedetto, dien de beide heeren niet opgemerkt
hadden, stond in de gang en keek den prins somber
na.
«Het schijnt u werkelijk niet onaangenaam, dat ge
u door mij kunt laten raden en beschermen.*
«Ik weet niemand ter wereld, in wien ik meer ver
trouwen stel dan in u,« antwoordde Angelina, «en daarom
kan niemands hulp mij zoo aangenaam zijn als de uwe.
Ik weet niet, hoe dat zoo komt,* vervolgde zij
peinzend, «maar aan u kan ik alles openbaren wat er
in mij omgaat, en dat doe ik gaarne, terwijl ik tegenover
andere menschen, ja zelfs tegenover Fedor, zeer weinig
mededeelzaam ben.*
Zij schelde en liet het dienstmeisje licht aansteken,
vervolgens liet zij Ferrari verzoeken bij haar te komen,
•Ik wil mijn vader op staanden voet en in uw bijzijn
met mijn voornemen bekend maken*, zeide zij ter ver
klaring tot Medina.
Ferrari verscheen; maar wanneer Angelina gemeend
had dat hij dadelijk vol geestdrift met haar plan zou
instemmen, dan had zij zich ditmaal erg vergist.
«Wat moet dat beteekenen?» bromde hij. «Wat is dat
nu voor dwaasheid? Ik wil een prinses van je maken
en denk jij ernu aan zangeres in ’n tingeltangel te wor
den?*
Toen Angelina echter aanhield, en de prins zich
onverschillig betoonde, bromde hij ten slotte woedend:
«Nu ga voor mijn part je gang.*
Zijne stem begon eerst anders te klinken, toen hij
vernomen had, dat de prins Angelina met raad en daad
zou helpen.
•Als het oogenblik nadert dat zij voor het publiek
zal optreden, zal ongetwijfeld de jaloezie bij hem wak
ker worden, en het eind van de zaak is dan, dat Ange
lina toch prinses van Medina wordt,* dacht hij en wreef
zich daarbij vererenoeard in de handen.
CfltóM. M^z'anger'A^
A msterdam,
Leerlinge van Mevrouw NOG
Reddingius, is voornemens zie
tember te SNEEK te vestigen L
in Zang en Spreken.
'p Aot 1 September ten
In de volgende week treed ik voor de eerste maal
in het publiek op. Ik hoop, dat het geluk mij gunstig
zal zijn; dan staat weldra niets meer ons huwelijk in
den weg. In gedachten omhels en kus ik je.
Je trouwe Angelina.*
De brief was geadresseerd naar het landgoed bij K.
Daar Fedor echter niet meer in het ouderlijk huis was,
maar met zijne vrouw op een der vele landgoederen
leefde, welke aan Martha toebehoorden, zoo viel de brief
in handen van zijn moeder, die hem oogenblikkelijk
opende, al was hij aan haar zoon gericht.
«Ei zoo,* mompelde prinses Anna, toen zij de weinige
reeels gelezen had. «Zelfs in Berliin heeft hii bewonde-
1
f
AJJVERTENTIëN 4 cent per regel. Bij abonnement van 500
regels 3 cent en van 1000 regels 21/, cent. Groote letters naar
plaatsruimte.
In de Maart-aflevering van de Wetenschap
pelijke Bladen komt een artikel voor van den
zenuwarts Prof. Dr. Thomson, ontleend aan
de Deutsche Revue van December j.lwaarin
deze vraag op populaire wijze beantwoord
wordt en waarvan een kort resumé zijn nut
kan hebben.
Met «zenuwziek* wordt hier niet bedoeld
zenuwachtig,* waaraan eigenlijk geen bepaal
de beteekenis te hechten is, zooals dit woord
in het dagelijksch leven in velerlei gevallen
gebezigd wordt, maar hetgeen bij de genees
kundigen bekend is als neurasthenisch. En de
kwaal zenuwziekte of neurasthenie wordt door
Thomson gedefinieerd als: «een verworven,
blijvende, althans niet spcpdig voorbijgaande
prikkelbare zwakheid van het vroeger gezonde
zenuwstelsel, ontstaan tengevolge van schade
lijke invloeden, die van buiten op de zenuwen
gewerkt hebben.*
De hier bedoelde schadelijke invloeden
zijn natuurlijk zeer verschillend bij man,
vrouw en kind, en bovendien in hooge mate
afhankelijk van de omstandigheden, waarin de
persoon verkeert. Omdat de schrijver aan
beknoptheid is gebonden, beperkt hij de vraag,
die hij wil beantwoorden tot deze: «Wat maakt
den man, d. i. het volwassen mannelijk indi
vidu, die in de maatschappij werkzaam is,
neurasthenisch?*
Vooraf merkt Dr. Thomson op, dat ten
onrechte wel eens gemeend wordt, dat onze
kinderen door de geestelijke inspanning, die
in de school van hen geëischt wordt, zenuw
ziek zouden gemaakt worden. Met een gezond
zenuwstelsel van een opgroeiend jong mensch
gaat het evenals met een gezonde spier en
een gezond zintuig; hoe meer het gebruikt en
geoefend wordt, hoe beter het werkt. Wordt
er tijdelijk te veel van gevergd, dan volgt
vermoeidheid en deze dringt tot rust. Daarna
kan bij de jeugd spoedig dezelfde werkzaam
heid weer beginnen. »Als er van de heden-
daagsche jeugd meer geëischt wordt van her
senen en zenuwen dan twintig of dertig jaar
geleden, zal dat zeker geen aanleiding geven
tot zenuwzwakte, veeleer zal daardoor het
geslacht, dat op ons volgt, sterker zenuwen
hebben met grooter weerstandsvermogen.*
Bezigheid en werk, zelfs van zeer grooten
den aanleg voor neurasthenie niet geërfd,
maar tijdens hun leven verworven hebben.
Dit kan geschieden tengevolge van ziekten,
die de voeding van het geheele lichaam en
aldus ook die van het zenuwstelsel betreffen,
zooals tuberculose, kanker, suikerziekte, hart
en nierziekten, verzwakking door bloedver
lies, typhus of andere zware ziekten, doch ook
door oorzaken, die alleen op het zenuwstelsel
nadeelige werking uitoefenen, zooals ge
slachtelijke uitspattingen en de zenuwvergif-
ten alcohol en tabak, als zij in overmaat ge
bruikt worden.
Hoe sterker nu
die geërfde of op de een
of andere wijze verworven aanleg is, des te
geringer is de oorzaak, die ten slotte de ziekte
kan doen uitbreken. En welke zijn nu deze
oorzaken der neurasthenie?
«Volgens onze ervaring,* zegt deze zenuw
arts, »zijn er voornamelijk drie oorzaken,
waardoor arbeid van den geest tot inspanning,
ja zelfs tot overspanning wordt.
«Ten eerste, wanneer men daarbij voort
durend van onderwerp verandert, ten tweede
wanneer, juist omgekeerd, het werk eentonig
is en altijd hetzelfde blijft, en ten derde,
wanneer de arbeid gepaard gaat met een aan
houdend gedrukten gemoedstoestand.
«Als van den morgen tot den avond den
geest geen rust gegund wordt, om eenigen
tijd aan hetzelfde werk te blijven, als elk
half uur, of nog vaker een ander persoon
gehoor verlangt, en nu eens het eene, dan
weer een geheel verschillend onderwerp be
sproken moet worden, als het werk telkens
door telephoon of telegraaf gestoord wordt
en de aandacht dus voortdurend van het een
op het ander moet springen, dan komt de
geest in den toestand van een machine, die
in geheel onregelmatige beweging nu eens
snel, dan zeer langzaam, nu eens vooruit, dan
weer achteruit werken moet. Dan hebben de
deelen van zulk een machine een taak te ver
vullen die boven hun macht gaat; een groote
hoeveelheid arbeidsvermogen wordt nutte
loos verbruikt en het materiaal wordt ver
nield.
«Aan den anderen kant werkt volstrekte
eentonigheid van het werk, de geestelijke
tredmolen, evenzeer schadelijk, want dan is
het altijd hetzelfde deel der machine, dat het
werk verricht en daardoor ontijdig slijt.*
Eene matige afwisseling in het werk is de
omvang, doen in het algemeen het vermogen
toenemen van het orgaan, dat daarbij werk
zaam is. Arbeid van den geest, inspanning
der zenuwen, maken die zenuwen niet ziek,
maar sterker. Daarom kunnen wij hierbij
voegen, dat het bovenstaande evenzeer voor
volwassenen geldt als voor jongeren, wier
zenuwstelsel nog in zijn ontwikkelingsperiode
verkeert. Wij willen dit luide verkondigen,
zegt Dr. Thomson, tot troost van hen, die
hun gansche leven met geestelijk werk plegen
te vullen.*
Neurasthenie wordt veroorzaakt door sa
menwerking van verschillende, nader aan te
wijzen schadelijke invloeden, doch daar moet
dan nog een andere factor bij komen, name
lijk de praedispositie of aanleg, en deze kan
van het begin af aan bij den betrokken per
soon aanwezig zijn, óf door bijzondere om
standigheden vóór het uitbreken der neuras
thenie teweeggebracht worden.
Wat eerstbedoelde!! aanleg betreft, hierbij is
de erfelijkheid de belangrijkste factor. Bijna
overal waar wij een aanval van neurasthenie
waarnemen, kunnen wij ook een erfelijken
aanleg vinden, een aangeboren gevoeligheid
en een gering weerstandsvermogen in het
zenuwstelsel van den patient.
Bij de beoordeelingen van het begrip erfe
lijkheid komt het er hier minder op aan, of
er een enkel ernstig geval van zenuw- of ziels
ziekte bij één der voorzaten is voorgekomen,
dan wel of er een aantal geringe psychische
of nerveuse afwijkingen in de familie kun
nen worden opgespoord, afwijkingen zooals
her sen- of ruggemergziekten, storingen in het
gemoedsleven, maar ook besmettelijke ziekten,
alcoholisme of een buitengewoon zonderlinge
levenswijze van sommige familieleden. «Waar
zulke afwijkingen in grooten getale bij de
voorzaten aanwezig waren, daar vindt men
bij vele afstammelingen (geenszins bij allen)
een zekere nerveuse minderwaardigheid, die
zich vooral sterk en vroegtijdig vertoont daar,
waar een zoogenaamde covergente erfelijkheid
bestaat, d. i. waar dergelijke afwijkingen zoo
wel van vaders- als van moederszijde aanwe
zig waren.* Zulke individuen hebben een over
gevoelig, zwak zenuwstelsel en vaak kan men
vooraf zeggen, dat dit geen weerstand zal
kunnen bieden als er hooge eischen aan ge
steld zullen worden.
Hetzelfde is het geval met de personen, die
beste ontspanning voor de hersens; zoowel
een te-kort als een overmaat daarvan brengt
overspanning en eindelijk uitputting te weeg.
Als het werk dan nog, zij het zonder merk
baar nadeel, wordt volgehouden, nadert men
daardoor toch gevaarlijk dicht bij de grens
tusschen gezondheid en ziekte. Die grens
wordt dan zonder twijfel overschreden, zoo-
dra bij den hersenarbeid nog sterke gemoeds
aandoeningen komen; kwellende gedachten of
zwaarmoedige voorgevoelens, zorgen, ergernis,
teleurstellingen, het gevoel, dat men een zwa
re verantwoordelijkheid draagt, dat elk oogen
blik veel op het spel staat enzal dergelijke
aandoeningen maken het werken moeielijk,
zoodat het meer inspanning kost dan zonder
dien ballast, totdat eindelijk het overspannen
orgaan zijn diensf weigert en de patiënt aan
neurasthènie lijdt.
Hoe grooter nu de aanleg er voor is, hoe
eerder dit geschiedt, vooral als ook andere
schadelijke factoren hun invoed doen gelden,
zooals overmatig gebruik van alcohol, of tabak,
slapelooze nachten, physische vermoeidheid,
slechte voeding, onvoldoende rust bij herstel
uit ziekte enz.
De voornaamste kenmerken der neurasthe
nie zijn prikkelbaarheid en zwakheid van
lichaam en geest en deze openbaren zich in een
reeks van symptomen: pijnen in allerlei deelen
van het lichaam, storingen in de spijsvertering,
slapeloosheid, overgevoeligheid. Inspanning
veroorzaakt dan hoofdpijn en duizeligheid,
het geheugen en de wilskracht verminderen,
de patiënt wordt zwaarmoedig, licht tot tranen
bewogen.
«Wij moeten er bijvoegen* zegt de schrij
ver «dat de neurasthenie, als zij eenmaal
een zekere hoogte bereikt heeft, vaak een
hardnekkige ziekte is, die echter meestal door
een verstandige behandeling, geduld en vol
harding geneest; zij gaat nooit over in blij
vende stoornis der geestvermogens.*
Uit hetgeen over de oorzaken der neurasthe
nie gezegd werd, is het duidelijk, dat de ziekte
het meest voorkomt bij industriëelen, koop
lieden, bankiers, hooggeplaatste militairen
en ambtenaren, artsen, rechters enz. Toch zien
we ook dikwijls personen er aan lijden, die
niet bijzonder veel geestesarbeid verrichten.
Als men daardoor niet bezwaard wordt en
zich geheel van alcohol onthoudt, is men toch
nog niet beveiligd tegen neurasthenie. Dit
houden; maar eindelijk moest hij aan haar verlangen
voldoen. Met bezwaard hart deed hij de noodige stap
pen.
In de laatste dagen van November deelde hij aan
Angelina mede, dat alles voorbereid was.
«Ge hebt nu nog alleen maar te bepalen, wanneer
ge voor het publiek wilt optreden,* voegde hij er bij.
«Natuurlijk zoo spoedig mogelijk,* verklaarde zij
haastig.
En nu gaf zij uitvoering aan het plan, dat zij zoo lang
gekoesterd had, het plan om Fedor kennis te geven
van haar optreden; werkelijk schreef zij hem in de
eerste dagen van December, zonder er iets van aan Me
dina mede te deelen. De brief was slechts kort, en
luidde
Dit blad verschijnt WOENSDAGS en ZATERDAGS.
ABONNEMENTSPRIJS voor Sneek f 0,40 per 3 maanden,
franco per post f0,50.
Abonnementen worden te allen tijde aangenomen.
Plotseling wendde hij zich tot den prins. «Ik ben
nog altijd uw schuldenaar,* zeide hij en nam uit zjjne
mogelijk te maken.
Het gelukte hem nog een tijdlang haar terug te
raarsters.* - -
Dien namiddag reed zij naar haar zoon, om persoonlijk
was hij weer zoover op dreef, dat hij op schertsenden
toon kon zeggen
Jisbeth
35.)
1
I
---■
