De ontwikkeling van den Handel.
Amor op io torpedo.
p
1
limis- 1IIUXTKHIEM.1II
IWK Sifflk H OllSTtó‘|L
F^M\x’ooral
BOUWEN VAN WüJ
1 WA ïfez
van Aan^ \'e
T
L
F'
clas 7 Juli 19
V E R ff irSfYG 1
Uitgever: B. FALKENA Mzn., Singel, Sneek.
No. 54.
Feuilleton.
TE SNEEK.p
I
1
y
den tocht aangeeft,
een
I
Dit blad verschijnt WOENSDAGS en ZATERDAGS.
ABONNEMENTSPRIJS voor Sneek f 0,40 per 3 maanden,
franco per post f0,50.
Abonnementen worden te allen tijde aangenomen.
I
gedurende
Zoo ontwik -
waar de ka-
markten en
tegen andere
Neem het ons niet kwalijk, Busch, verontschuldigde
zich de luitenant Pirk, de familie Wernicke wou ons
niet eerder loslaten. De oude had een kolossale bowl
gemaakt. Wij mochten niet gaan voordat zij leeg was.
Hm, bowl gedronken. Dan mag ik u zeker wel feli-
citeeren, Ring?
Helaas niet, antwoordde luitenant Ring.
Niet? Alle deksels, hebt ge een blauwtje gekregen?
Dat nu juist niet. Ik ben er niet toe gekomen, mij
te verklaren.
Nu houdt toch alles op, stoof Busch gemoedelijk op,
daar maak ik twee van mijn mooiste booten klaar,
vaar 70 en meer mijlen ver naar deze doodsche haven,
verveel mij een ganschen avond moederziel alleen en
terwijl ik denk, dat alles in orde is, hebt ge niet eens
gesproken! Tegenover den vijand alle krachten inge
spannen, is de leus van eiken luitenant in elk geval!
Dat deden wij in onzen tijd anders! Ja, de tegen
woordige jeugdMaar mensch, waarom heb je den
mond niet opengedaan
Kon ik dan? Mama heeft om haar dochtertje een
formeelen toovercirkel getrokken, dien men nu eenmaal
niet kan verbreken. En waar zij het nog verzuimd had,
daar had je dien leelijken assessor, die den geheelen
avond niet van juffrouw Kathe was af te slaan.
Nu moet de arme assessor ’t weer ontgelden, lachte
Pirk. Zoo vervelend vind ik hem eigenlijk niet; inte
gendeel mij is hij heel goed bevallen.
En mjj in ’t geheel niet, antwoordde Ring korzelig.
Dus uw concurrent en medeminnaar, meende Busch.
Nu, wie mij voor den boeg komt, dien zet ik op zij.
Of wilt gij zonder strijd de vlag strijken?
Zeker niet! Maar morgen is er ook nog een dag. De
familie Wernicke heeft uw uitnoodiging aangenomen
en zal ons tot Friedrich Wilhelm-Bad vergezellen. Daar
zal misschien wel gelegenheid zijn-
ADVERTENTIëN 4 cent per regel. Bij abonnement van 500
regels 3 cent en van 1000 regels 27» cent. Groote letters naar
plaatsruimte.
eerste plaats komt als zoodanig de mensch in
aanmerking en wel in het bijzonder in Afrika.
Dit werelddeel heeft, voornamelijk in het cen
trale gedeelte, bepaald armoede aan lastdie
ren. Het paard komt er weinig voor, het rund
is er voor het lastdragen niet geschikt en de
olifant, die in Azië sedert eeuwen als lastdra
ger gebruikt wordt en daarvoor zoo buitenge
woon geschikt is, is onbegrijpelijkerwijze in
Afrika niet getemd. Er blijft dus niets anders
over, dan dat men gebruik maakt van den
neger tot het dragen van lasten. Langs daar
voor door de ondervinding aangewezen wegen,
die dikwijls door dichte bosschen, hoog gras
en door rivieren voeren, zoogenaamde draag-
paden, brengen zij het ivoor en de boschpro-
dukten uit het binnenland naar de kust. Ge-
heele karavanen van dergelijke lastdragers,
waarvoor men vroeger meestal de uit het bin
nenland afkomstige slaven gebruikte, wanneer
zij ter inscheping naar Amerika naar de kust
gebracht werden, doorkruisen nog steeds Cen-
traal-Afrika. Nog lang zullen zij zeker in dit
gebied van niet of slechts gedeeltelijk bevaar
bare rivieren, waar de spoorwegen slechts
langzaam doordringen als transportmiddel
dienst moeten doen.
Een dergelijke negerkaravaan wordt onder
leiding gesteld van een met den weg bekenden
aanvoerder en ter verdediging vergezeld door
gewapenden; gewoonlijk is er een aantal vrou
wen en kinderen bij. In den regel voert men
ook een haan mee, die door zijn gekraai het
aanbreken van den dag en daarmede het sein
tot het voortzetten van
een niet onbeteekenend lid dus van het reis
gezelschap.
Kunstmeststrooima-
Aan de kade te X. lage» twee torpedobooten naast
elkaar. De bemanning der beide vaartuigen was al
lang naar de kooien gegaan en rustte uit van de ver
moeienissen van den inspannenden dienst. Eenzaam
stond de uitgezette schildwacht op het einde van de
naar de kade gelegde loopplank en liet zijne blikken
verlangend naar de van verre stralende roode lantaarn
van »De Vroolijke Matroos* varen. Zeker, hij wou veel
liever daar in vrooljjk gezelschap een glas groc drin
ken dan hier op wacht staan. Ongeduldig wachtte
hij tot de torenklok zou slaan. Wat ging die tijd lang
zaam.
Even ongeduldig scheen de officier te zjjn die ruste
loos op het bovendek der eene boot op en neer wan
delde.
Al over elf, prevelde hij, terwijl hij het, bij het
schijnsel der lantaarn uitgehaalde horloge weer weg
borg, waar mijn luitenants toch blijven! Ze schijnen
zich recht voor anker gelegd te hebben. Jammer, dat
ik niet van de partij kon zijn. Voor ’t overige zal het
mij verwonderen of Ring vandaag zijn doel bereikt
heeft, ik gun het hem wel.
Ha, daar schijnen de kerels eindelijk te komen.
Er werden stemmen hoorbaar in de haven. Onmiddel-
lijk daarna doken twee gestalten uit de duisternis op
en kwamen met een krachtig goeden avond aan boord.
Komt ge werkelijk nog eens terug, mjjne heeren, be
groette de kapitein ter zee de twee, ik dacht al dat ik
van avond niet meer het genoegen zoude hebben.
-Ï0V WERS
e Tentoonstelling te
Aft JKA l tent Kun„-
op te treden.
Tegenwoordig is het karavaanverkeer in
Europa nagenoeg geheel verdwenen; alleen in
Oost-Europa en in het bijzonder in Zuid-Rus-
land treffen we het nog aan, omdat dit ge
bied met zijn steppenkarakter eigenaardige
natuurlijke gevaren biedt.
De werelddeelen, waar zich het karavaan-
wezen het krachtigst ontwikkeld heeft, zijn
Azië en Afrika. Met hun reusachtige steppen
en woesteingebieden, waarin roofzieke noma
den rondzwerven, loerende op de niet voldoen
de beschermde kooplieden en waar bovendien
de natuur met allerlei gevaren dreigt, zijn die
beide werelddeelen voor dit verkeer van na
ture aangewezen. In vaak eindelooze rijen
trekken de handelaars met hun lastdieren on
der geleide van gidsen, die niet zelden, evenals
de zeeman, de te volgen richting moeten be
palen uit den stand der hemellichamen, door
deze eenzame gebieden. Voor groote sommen
verzekeren zij zich het geleide en den steun
van een der woestijnstammen, die hen dan
tegen mogelijke aanvallen van stamverwanten
moet verdedigen.
Waar de karavaan rust houdt vindt men,
althans in Azië, vaak uitsluitend daarvoor in
gerichte karavaanserails, de gebouwen, waar
de kooplieden een onderkomen kunnen vin
den en tevens de gelegenheid om
den rusttijd handel te drijven,
kelen zich dus in die plaatsen,
ravanen gewoonlijk vertoeven,
kunnen de meegevoerde waren
worden ingeruild. Dat in de woestijnstreken
dergelijke rustpunten dikwijls voorkomen daar,
waar bronnen aangetroffen worden, is licht te
begrijpen.
Ook de pelgrimskaravanen zijn in den regel
handelskaravanen tevens, omdat, gelijk we
reeds eerder opmerkten, godsdienst en handel
niet zelden samengaan. Naast het vroeger reeds
genoemde Mekka wijzen we nog in Voor-
Indië op de bedevaarts- en handelsplaats
Hardwar.
Bij dergelijke groote karavanen heeft ieder
deelnemer zich streng te houden aan de vast
gestelde verordeningen en heeft de leider
een zeer uitgebreide macht, in welker uitoefe
ning hij door zijn dienaren wordt bijgestaan.
Laten we nu nagaan, van welke kracht in
het karavaanverkeer gebruik gemaakt wordt
voor het vervoer van de koopwaren. In de
VUL
Wanneer in onzen tijd een koopman uit
Engeland de pas beschreven jaarmarkt te
Nizjni-Novgorod wenscht te bezoeken, kan dit
op gemakkelijke wijze en binnen betrekkelijk
korten tijd geschieden. Hij denkt er niet meer
aan, dat zijn persoon of de goederen, die hij er
heen wenscht te zenden, eenig buitengewoon
gevaar kunnen loopen. Geheel anders was
dat in vroegere eeuwen en is het ook nu nog
in verschillende deelen van Azië, Afrika en
Amerika.
Ongebaande wegen, gevaren, voortspruiten
de uit de eigenaardige gesteldheid van het
land of van zijn klimaat, maar ook vaak uit
de vijandige houding der stammen, waarmede
men in aanraking komt, maken het daar voor
den afzonderlijken handelaar dikwijls onmoge
lijk zijn goederen veilig te transporteeren. Het
natuurlijk gevolg daarvan is, dat verschillen
de kooplieden, die een zelfden weg te volgen
hebben, zich bij elkander aansluiten, om des te
krachtiger te staan tegenover de hen bedrei
gende gevaren. Zulk een vereeniging van
handelaars noemt men dan een karavaan en
niet zelden worden gewapenden in dienst ge
nomen tot meerdere verzekering der veiligheid
van personen en goederen.
In de middeleeuwen was ook in Europa het
karavaanwezen sterk ontwikkeld, daar de vei
ligheid van het verkeer in dien tijd ook in
ons werelddeel veel te wenschen overliet. Ver-
eenigd in karavanen van stad tot stad trek
kende, waren kooplieden en goederen beter be
schermd tegen de aanvallen der talrijke roof
ridders, die hun burchten juist bij voorkeur
bouwden aan de veel bezochte handelswegen,
voor een deel levende van wat zij den koop
lieden konden ontrooven en van de losprijzen,
die zij voor de invrijheidstelling der gemaakte
gevangenen vroegen. Tegenover dit brutaal
optreden der roofridders, die uitgingen van
de stelling:
»Reiten und Rauben is keine Schande,
Das tun die Besten im Lande,
was het noodzakelijk, dat de kooplieden zich
vereenigden, om zich zelf en hunne goederen
te verdedigen, zoolang de vorsten onmachtig
waren om krachtig tegen die adellijke roovers
Misschien? viel Busch in, misschien? Dan komt er
weer niets van. Ik zie wel, dat ik morgen zelf eens de
zaak ter hand moet nemen. Verlaat u op mij Ring! Als
gij van uw zaak bij juffrouw Wernicke zeker zijt, de
mama neem ik voor mijn rekening. En nu goeden nacht,
het is al laat. Kom Pirk, wij zullen het veldtochtsplan
ontwerpen.
Daarmede nam Busch afscheid en ging met Pirk
naar de kajuit. Ring ging naar de andere torpedoboot.
Hij was te opgewonden om al naar bed te gaan, stak
dus een frissche sigaar op en ging op de smalle houten
bank bij den achtersten toren der boot zitten.
Onwillekeurig keerden zijne gedachten terug naar de
mooie kleine villa, die bijna aan het einde van het
stadje vriendelijk tusschen de groenende tuinen lag.
Drie jaren waren voorbij gegaan, sedert hij daar
voor de eerste maal geweest was. Destijds was hij
kadet op de Freya. Bijna vier weken lang had het schip
op de reede van X. gelegen, om schietoefeningen te
houden. De commandant, een levenslustig man, had
spoedig kennis gemaakt met de notabelen van het
stadje en gewild, dat ook zijn officieren vlijtig bezoeken
aan land aflegden. Weldra had zich over en weer een
levendig verkeer ontwikkeld, men noodigde elkaar uit
en organiseerde gemeenschappelijke uitstapjes en kleine
festiviteiten. Nergens evenwel waren de jonge officieren
liever dan in het gastvrije huis van den kantonrechter
Wernicke.
Hoewel mevr. Wernicke iets terughoudend en vorme
lijk was, was meneer Wernicke een zeer vriendelijke
oude heer, die de gastvrijheid op een zoo beminnelijke
en gezellige manier wist uit te oefenen, dat de jonge
officieren zich weldra in de mooie villa als in hun eigen
huis gevoelden. Vooral Ring was spoedig een bijna
dagelijksche gast der familie Wernicke geworden. Voor
hem ging de aantrekkingskracht echter niet in de eerste
Veel gemakkelijker geschiedt het verkeer,
wanneer men de beschikking heeft over last-
of trekdieren. Als zoodanig worden dieren
van verschillende soort gebezigd.
In het hooge Noorden, zoowel van de Nieu
we als van de Oude Wereld, wordt veel ge
bruik gemaakt van den hond als trekdier.
Vooral in den winter is het gebruik er van
zeer uitgebreid; soms tot een getal van twaalf
voor de slede gespannen, vervoeren zij vrij
zware lasten over de sneeuw en over het ijs.
Dergelijke honden worden vaak in het voorjaar
vrij gelaten en tegen het najaar weer opge
vangen, vandaar hun nog al wilde aard. Op
de Siberische rivieren worden ze ook vaak
gebruikt om de booten voort te trekken. Visch,
waaraan deze wateren juist bijzonder rijk zijn,
is hun hcofdvoedsel. Naast den hond is in de
Oude Wereld voor de Poolstreken ook het
rendier van groot belang, vooral door zijn
groote trekkracht, zijn vlugheid en zijn ge
makkelijke verzorging. Is echter de winter
voorbij, dan kunnen rendier en hond als trek
dieren niet meer gebruikt worden; dan moet
het paard hun plaats innemen.
Zoo trekken ’s zomers door Noord-Azië,
vooral door Oost-Siberië, geheele paardenka-
ravanen, vergezeld door geharde personen, de
zoogenaamde promoeisjlennikv, de last, dien ze
vervoeren, bestaat hoofdzakelijk uit pelzen,
thee en delfstoffen. Elders treffen we bij de
karavanen ook wel paarden aan, zooals in de
woestijngebieden van Azië en Afrika, maar
meer als rijdier; de kameel is daar het lastdier.
Gelukkig voor den mensch, dat het paard
in bijna alle streken der aarde kan aarden;
slechts in een enkele streek niet, zooals bijv,
het gebied in Oost-Afrika tusschen Limpopo
en Tanganjikameer, waar de Asetse-vlieg,
waarvan de steek voor rund en paard doode
lijk is, het houden van deze dieren onmogelijk
maakt. In warmer streken, zooals in Zuid-
Europa, Noord-Afrika en Azië komen naast het
paard de ezel en de muilezel als lastdieren in
aanmerking.
Bij een klein timmermansbaasje komt
knecht vragen of er ook werk voor hem is.
Neen, ik doe alles zelf.
Dan zou anders een betrekking bij u mij juist
heel goed lijken
Nichtje: Houd jij het voor mogelijk, dat een
jongmensch van twee meisjes tegelijk houdt?
NeefZeker, als zij maar niet op dezelfde plaats
wonen.
plaats uit van den vroolijken ouden heer des
huizes, maar van diens dochter, de blonde Kathe. Da
delijk bij het eerste bezoek had zij met de bekoorlijkheid
van haar verschijning een diepen indruk op hem gemaakt
en deze indruk ontwikkelde zich tot eene warme ge
negenheid, toen hij bij nadere kennismaking een diepen
vrouwelijk gevoelende ziel en een groot en edeldenkend
karakter in haar ontdekte.
Het afscheid van X. was hem moeielijk, zeer moeie-
lijk gevallen, want in jaren zou er zich niet weer zulk
een schoone gelegenheid voor hem opdoen, te meer
daar hij de aanschrijving, om met een Oost-Aziatisch
eskader ’nreis te moeten maken, al in den zak had. Maar
schrijven zou hij althans vlijtig en werkelijk had zich
tot zijn blijdschap langzamerhand een geregelde
briefwisseling ontwikkeld.
In het laatste voorjaar was hij weer te X. geweest,
helaas slechts voor eenige uren daar de kustpantserboot,
waarop hij nu dienst deed, nog geen dag voor de stad
ten anker lag. Doch dit vluchtig weerzien was voor
hem voldoende geweest, om van zijn eigene liefde zeker
te worden en tevens de blijde zekerheid te erlangen,
dat zijne liefde beantwoord werd. Sedert stond zijn be
sluit, om de hand van Kathe Wernicke te vragen, vast.
Een gunstige gelegenheid scheen weldra te komen. Zijn
vriend Busch moest met twee torpedobooten van zijn
divisie een oefeningsreis maken en het viel Ring, die
zijn kameraad in ’t vertrouwen genomen had, niet moei
lijk, hem te bewegen, X. tot het doel zijner reis te
nemen. Een verlof van twee dagen werd gevraagd en
verkregen en op een mooien zomermorgen was men
gezamenlijk weggestoomd. Van avond nu had hij de
geliefde weergezien. Blijkbaar had zij begrepen, wat hem
zoo spoedig had doen terugkomen en de warme glans,
die uit haar blauwe oogen straalde, had hem duidelijk
verkondigd hoe welkom hij was. (Slot volgt.)
Meestal draagt de neger zijn last op het hoofd
en mag deze niet zwaarder zijn dan 20 a 25
K.G., wanneer men ten minste een behoorlijke
snelheid behouden wil. Gemiddeld wordt een
weg van 20 K.M. per dag afgelegd. Zwaardere
lasten worden aan een stok door twee negers
op de schouders gedragen.
Zelfs het personenvervoer geschiedt in ver
schillende deelen van Centraal-Afrika nog door
dragers.
Gelegen in een hangmat of gezeten in een
draagstoel, aan een stok gedragen door een
tweetal negers, die telkens worden afgelost,
wordt de reiziger voortgedragen over hoogten
en door moerassige streken of ook wel door
doorwaadbare plaatsen in de rivieren.
«end, dat is
I
I
i
W| WÉjf""?7’’ ^^^^^vLcgoeïTeren.
*-■ t
'mm
I AanmcJ*3
o.
-• I
LUU
TOT HET
r,e'
-
