MOEEER’s FEEST,
VOOR SMÜ Ki
SIKDWS- EflIHERTEMlEBLill
v
No. 92.
Zaterdag 17 November 1906.
61a Jaargang.
Uitgever: B. FALKENA Mzn., Singel, Sneek.
Feuilleton.
r.
De belangrijkste
Handelsproducten.
1
Ae*
'1
rd
7s
£r-
iCSTE
T'f*
del
H.
:M,
ALLERLEI.
van
Zeg eens, boertje, wanneer ben
de
sen
isd
oor
den handel
veel grooter
den wijnstok
Wat is heerlijker dan de liefde van een zuster?
zegt een dichter.
Dat hangt er van af, wiens zuster het is! zegt
het jongmensch.
ha-
en
in-
JL,
lis.
Een van de beste middelen om zilver schoon
te maken is heet water, waarin men wat borax en zeep
heeft opgelost.
Laten we thans
na de
Tijd is een toevertrouwd pand en van elke mi
nuut moeten wij rekenschap geven. Wees zuinig op
uw slaap, zuinig op uw voedsel, maar ’t zuinigst o p
uw tijd.
het begin der 18e
den Oost-Indischen
stre-
Huurder Waar is nu het lommerrijk uitzicht
deze kamer, zooals in de advertentie stond
Verhuurder: Wat drommel! Heeft nu die kleer
maker aan den overkant zijn bloempotjes weggenomen?
Het is heden moeder’s jaardag, zei Anna tot hare
zusters, laten we toch ons beet eens doen, om moeder
op te vroolijken en de droevige herinnering wat bij
haar weg te nemen, die dezen dag altijd bij haar op
wekt.
Wat graag, niets liever dan dat, antwoordde de
jongere Hetty, die als jongste kind wel een beetje het
lievelingetje was, maar hoe moeten we dat doen? Moeder
is dan altijd zou treurig en nu zijner al zoovelejaren
over heengegaan dat papa juist op dien jaardag begra
ven werd, dat het wel hopeloos lijkt, om moeder uit
haar verdriet te halen.
Zeg dat niet, deed de oudste zuster Sophie zich
hooren, het is alleen de vraag, hoe we het moeten
aanleggen, want ik ben overtuigd, dat het moeder toch
wel goed zou doen, als we wat meer werk van haar
jaardag maakten.
Kom Hetty, jij moederskindje, ga jij nu eens wat
witte bloemen uit den tuin halen, die zijn zoo lief en een
voudig en geven niet zoo’n feestelijk aanzien als de
bontgekleurde, We zullen het hier na eens recht gezel
lig en prettig maken en als moeder binnen komt, niet
heel veel zeggen, maar bij het feliciteeren met een
wordt er var
gering gedeelte in hei
de theïne gaat ook
over.
vielen door het plotseling ziek worden van haren man,
eene ziekte die steeds toenam, zoodat haar feest, dat zij
zoo genoegelijk had denken te vieren, een dag van rouw
werd, waarop haar beste vriend, haar steun, naar zijne
laatste rustplaats werd geleid.
O! zij zag het nog alles voor zich, dien stoet van
vrienden en bekenden, die bloemen en kransen, die
de kist bedekten, die woorden van troost en deel
neming, het ging haar als in een droom voorbij en ’s
avonds toen alles was afgeloopen en zij alleen was gela
ten in hare eenzame kamer toen keek zij wanhopig
rond en snikte hartverscheurend.
Haar jaardag! die datum zou voortaan dubbel gemerkt
haar in het geheugen leven, ach, het was haast niet
te dragen de kinderen waren nog zoo jong, zij besef
ten nog niet, wat zij verloren hadden aan dien braven
vader, en zij moest nu alles voor hen worden, alles, ja,
maar, zoo peinsde zij verder, dan moest zij het hun
ook aangenaam maken en niet het beeld van den ge
storvene, voor hen licht vervaagd, hen telkens droevig
voor oogen houden, zoodat hunne frissche levenslust
geknot werd.
Zij had nu reeds verscheidene jaren zonder raadsman
geleefdvele bezwaren was zij reeds te boven geko
men, maar nog waren er vele moeilijkheden in de
naaste toekomst.
Eaar zoon, die dezer dagen examen zou doen voor
het doctoraal «rechten,had haar niet bericht op welken
dag dat plaats zou hebbenhij had zich reeds eenige
malen teruggetrokken, hoe zou dat afloopen? Zij kon
hem niet langer laten studeeren, dat was onmogelijk,
Kantonrechter
je geboren?
BoertjeJoa, zie-de, da wit ik zelf zoo krek
nie, khtoenrechter; ik schat zoo um en-de-bie veur 62
joar; mien moeder zoaliger lèfde nogda wit ik
vast!
hartelijken zoen haar te verstaan geven, dat we alles
wel voelen en begrijpen maar toch niet meer toe willen
staan, dat zij zich altijd zoo overgeeft aan haar verdriet.
Ja, he ja, riep Hetty, die juist met de bloemen bin
nenkwam, laten wij het probeeren, misschien dat dien
somberen druk dan van moeders verjaardag af wordt
genomen, he ja, hier zijn bloemen, laten we die nu
netjes gearrangeerd in een vaasje zetten.
Vlug weerden zich de meisjes, zetten het ontbijt
gereed, een geestig bouquetje voor moeders bord en
de kleine geschenken daar om heen, zie zoo! nu mocht
moeder komen, en bij haar binnentreden, werd
zij door zes jonge armen omvat en drie jeugdige stem
men wenschten haar geluk.
Toen zij voor de bloemen zat, verbaasde zij zich over
zich zelf dat zij zoo opgewekt was, op een dag, die
haar zoo veel roofde in het verleden, zij keek de drie
jonge gezichtjes aan en op eens werd het haar duidelijk
dat zij die kinderen onrecht deed, door zich zoo over
te geven aan pijnlijke herinneringen; zij gevoelde nu
plots, hoe zelfzuchtig het was, om te blijven wroeten
in eigen leed, en dat zij moest leeren haar leed zóó te
dragen, dat het niet de jonge levens drukte en de
omgeving somber maakte.
Zij was opgewekt en vroolijk, zij dankte de meisjes
hartelijk en toen haar drietal naar school was ge
gaan, zette zij zich een oogenblik neer en dacht eraan,
hoe het vroeger was; nu was zij immers alleen en deed
zij er niemand verdriet mee, als zij in den geest nog
eens doorleefde, hoevele plannen er vroeger voor haar
verjaardag waren gemaakt, hoe die plannen in duigen
het had haar al zoovele offers gekost, om haar eenigen
jongen de carrière te laten volgen, waar haar man
hem het liefst in had zien slagen.
Zij rukte zich met geweld uit hare overpeinzingen
los en dwong zich tot het doen harer huiselijke
bezigheden.
Toen de meisjes thuis kwamen, vonden zij mamaatje
wel tevreden en goed gestemd, alleen Sophie zag af
en toe een wolkje glijden over moeders gezicht en
wist ook wel wien dat gold.
De dag werd prettig en kalm doorgebracht.
Bij het middagmaal kwam er een telegram, dat''
mevrouw opende, denkende dat het een gelukwensch
was. Met een luiden schreeuw van blijdschap vloog
zij op. O! meisjes, gelukkig, gelukkig, Tonny is
geslaagd, wat heerlijk cadeau is dat.
Allen waren opgewonden van blijdschap en ’s avonds
k wam de geslaagde jurist thuis om moeders feest te
vieren. In langen tijd was er niet zooveel vreugde in
huis geweest, en toen nu ’s avonds allen, naar moeder
meende, naar bed waren en zij op hare kamer dankbaar
en tevreden nog van den gelukkigen dag genooi, ging
zachtjes de deur open en trad Hetty binnen met een
krans van>immortellen in de hand.
Lieve moeder, we wilden u vandaag niet treurig
maken, maar nu kom ik even vader’s portret bekransen.
Och, had vader het slagen van Tonny nog eens
mogen beleven.
Met een dankbaren kus sloot de jarige haar kind
in de armen en zeideveel heb ik verloren, maar
hoeveel heb ik nog overgehouden om lief te hebben.
gekweekt, de coffea liberica. Deze soort is
afkomstig uit West-Afrika en sterker dan de
andere, zoodat ze minder van ziekte te lijden
heeft. Daarom is in de laatste jaren de Li-
beria-koffie ook op Java overgebracht, omdat
de andere heester daar veel van de koffie-
bladziekte te lijden had. Het eerst vertoonde
zich die ziekte op Java in 1870, nadat ze kortte
voren de aanplantingen op Ceylon had aan
getast en daar zulke verwoestingen aangericht
had, dat men er de koffiecultuur heeft verla
ten. Voor 1901 werd de kotfie-oogst op Java
geschat op 250,000 picol van de Arabische en
130,000 picol van de andere soort (1 picol
613/* KG. ruim).
De koffieproductie der geheele aarde be
droeg voor het tijdvak van 1 Juli 190130
Juni 1902 960 mill. KG. tegen 1140 mill, in
het zelfde tijdvak 1900'01. Daarvan leverde
Brazilië alleen 714 millioen KG.; West-Indië
180 millioen KG. en Ned. Oost-Indië ruim
45 mill. KG. Onder de koffie, die uit onze
bezittingen aan de markt gebracht wordt, ko
men jaarlijks enkele picols zoogenaamde loe-
ak- of tijgerkoffie voor. Deze heet naar den
loeak, een katachtig roofdier, dat gaarne
de afgevallen rijpe besvruchten van den koffie
heester eet. De pitten worden in hun geheel
ingeslikt, komen met de uitwerpselen van het
dier terug en worden zorgvuldig ingezameld,
daar deze koffiesoort zeer gezocht is.
Uit bovenstaande opgave blijkt afdoende de
belangrijke plaats, die Brazilië onder de kof-
fieproduceerende landen inneemt. De pro
ductie is in Oost-Azië over het algemeen af
nemende, doch ook in Amerika is in de laatste
jaren de aanplanting niet uitgebreid, omdat de
koffieprijzen tengevolge van verminderd ge
bruik dalende zijn. Onder de koffie-invoerende
landen neemt in Europa de eerste plaats in
Duitschland voornamelijk over Hamburg;
daarna volgt Frankrijk, vervolgens Nederland,
dat zijn koffie over Amsterdam en Rotterdam
invoert en weer voor een groot deel uitvoert
om in de behoefte van Europa te voorzien.
De voornaamste koifiemarkten worden gehou
den te New-York, Hamburg, Londen, Le
Havre, Amsterdam, Rotterdam, Antwerpen en
Triëst.
Als voedingsmiddel wordt de koffie met de
thee onder de genotmiddelen gerekend. In
beide dranken komt een werkzaam, zenuw-
opwekkend bestanddeel voor.dat bij koffie en
thee in aard en werking min of meer over
eenkomt: het is de zoogenaamde alkaloïde.
Deze stof, die onder de afzonderlijke namen
I
A
lURAHT
ADVERTENTIëN 4 cent per regel. Bij- iCSTE W" <upJ’°O
regels 3 cent en van 1OOO regels 21/, oen g >rr
plaatsruimte.
van cafeïne en theïne bekend is, k<JG.
twee en een half maal zooveel mA.
dan in koffie; de thee bevat ook- bijna
maal zooveel looizuur. Wanneer thee
de gewone wijze bereid wordt,
het looizuur slechts een
aftreksel opgenomen en
niet geheel in het water over. De koffie daar
entegen, zooals de meeste menschen die drin
ken, neemt veel meer van de genoemde be-
standdeelen der boonen op, en daardoor laat
het zich verklaren, dat velen, die geen koffie
bezwaar geregeld
kunnen verdragen, zonder
hun kopje thee gebruiken.
Voor kinderen zijn koffie en thee beslist na-
deelig; in groote hoeveelheid en zeer sterk
voor iedereen. Volgens de onderzoekingen
van eenige Engelsche geneesheeren bevat thee
een tamelijk groote dosis xantine, en op dien
grond beweren zij, dat theedrinken het ver
schijnen van jicht en rheutrfatiek bevordert.
Reclarn en anderen noemen koffie en thee
evenals de alcohol, «spaarmiddelen,* omdat zij
de stofwisseling vertragen en de uitscheiding
van eiwithoudende beStanddeelen uit het
lichaam verminderen.
In ’n volgend artikel willen we ons met de
thee in ’t bijzonder bezighouden.
De Koffie. De koffieheester is een gewas,
dat oorspronkelijk in Abessynië thuis behoort;
eerst in de 15e eeuw werd hij overgebracht
naar Mokka, dat vaak, doch ten onrechte, als
het vaderland der koffie genoemd wordt. Den
naam koffie leidt men af van het landschap
Kaffa, dat in het zuiden van Abessynië ligt.
Aanvankelijk werden de koffieboonen, de
pitten der besvormige vrucht, door de Galla’s
geroosterd, fijn gestampt en dan met boter tot
een massa gekneed, die als een opwekkende
en voedzame spijs genoten werd. Eerst later
maakte men een aftreksel van de boonen en
door de Mekka-gangers werd het gebruik van
dien drank naar Voor-Azië en Egypte over
gebracht, niettegenstaande den tegenstand der
Mohammedaansche geestelijkheid, die hem
aanvankelijk op ééne lijn stelde met de alco
holische dranken. Ook in Europa, waar in de
tweede helft der 17e eeuw koffiehuizen geopend
werden, het eerst te Marseille in 1676, vond
de nieuwe «Turksche drank« veel tegenstand.
In Hannover werd het verkoopen van koffie
op het platteland zelfs nog in 1781 verboden.
Toch is het gebruik algemeen geworden.
Door onze voorouders werd de koffieheester
in het laatst der 17e en
eeuw overgebracht naar
Archipel, Ceylon en Suriname, in welke
ken de aanplanting met succes bekroond werd.
Een poging van de Franschen, om hem over
te brengen naar de Antillen, mislukte aanvan
kelijk, doch werd enkele jaren later met beter
gevolg herhaald, zoodat tusschen 1720 en’30
de aanplanting op de meeste Antillen en in
Venezuela was tot stand gekomen. Brazilië,
tegenwoordig het voornaamste koffieland der
aarde, levert dit produkt sedert ongeveer 1770.
Men onderscheidt de volgende k.offiesoorten
naar het land van herkomst: de Mokka- en de
Levantijnsche koffie, welke beide soorten wei
nig in den Europeeschen handel komen; de
Oost-Aziatische soorten, waartoe behooren die
uit onze Oost-Indische bezittingen (Java-,
Preanger-, Menado- en Padang-koffie), uit
Voor-Indië en van de Filippijnen, en de Ameri-
kaansche soorten, die weer onderscheiden wor
den in de West-Indische, afkomstig van de
West-Indische eilanden, Middel-Amerika, Co
lumbia en Venezuela, en de Braziliaansche
koffie, onderscheiden in Santos-, Rio- en Bahia-
koffie. We noemen deze namen, omdat ze
dagelijks in de noteeringen der koffieveilingen
voorkomen. Naast al deze koffiesoorten, die van
dezelfde soort heester, de coffea arabica, afkom
stig zijn, wordt nog een tweede variëteit aan-
Wijnbereiding. (Vervolg.)
zien, wat er van de heerlijke druiven
gisting overblijft.
Terwijl de most voor Elzasserwijnen ge
middeld 81,14 pc. water, 16,60 pc. druiven
suiker, 1,27 pc. zuren, 0,57 pc. stikstofverb.,
0,058 pc. andere org. stoffen en 0,36 pc. mi
nerale stoffen bevat, bevatten die wijnen zelf
gemiddeld 89,3 pc. water, 0,092 pc. drui
vensuiker, 0,517 pc. zuren, 8,07 pc. alcohol,
0,029 pc. azijnzuur, 1,723 pc. extracten 0,207
pc. aschbestanddeelen.
Welk een verlies De suiker en de stikstof
verbindingen. (waaronder eiwitstoffen, die in
de druiven juist van het meeste belang waren
voor de voeding, zijn geheel of bijna geheel
verdwenen, en alcohol, die in de vruchten ge
heel ontbrak, en aan welks gebruik voor den
mensch zooveel gevaren verbonden zijn, is in
den wijn in aanzienlijke mate aanwezig. En
toch betaalt men den laatste duurder dan de
eerste. En gaarne besteden vele menschen
een goede som aan wijn, in de meening, dat
hun lichaam er door gevoed en versterkt
worde. Maar de voedzame druiven worden
vaak vergeten of zijn te duur.
Den meesten wijn levert Frankrijk, daarna
Italië en in de derde plaats Spanje. In 1900
was de opbrengst voor die landen respectie
velijk 67 mill. HL., 30 mill. HL. en 28
mill. HL.
De hoeveelheid wijn, die in
wordt gebracht, is echter veel en
dan wat er uit de vrucht van
wordt geperst; de wijnproductie wordt steeds
minder afhankelijk van den druivenoogst, daar
de scheikunde wijnen weet te bereiden, die
zelfs in de verte niet met druiven verwant
zijn. Ook op het bouquet weet zij raad. Al
lerlei vetten (kokosvet, boter, wonderolie) le
veren onder inwerking van salpeterzuur, ver
schillende zuren, die in verbinding met enkele
alcoholsoorten, de meest verschillende ethers
leveren.
Een mengsel van water, brandewijn en wat
wijn, wat kleurstof, een weinigje van de bereide
«essence* (soms 1 op de 40.000 deelen), alles
goed dooreengeroerd en vervolgens gebotteld,
en ’t etiquet ontbreekt nog slechts om er
echten en zeer gezochten Bordeaux ot Bour-
gogner van te maken.
Dit blad verschijnt WOENSDAGS en ZATERDAGS.
ABONNEMENTSPRIJS voor Sneek f 0,40 per 3 maanden,
franco per post f0,50.
Abonnementen worden te allen tijde aangenomen.
