SS^.U/erf.
dit wereldtsje van ons
HET INVULLEN VAN LICHT
FOTOGRAM
Oranje-Groene
Kruis bijna
ook ter ziele
De wijkverpleegster brengt
gezondheidszorg thuis
Terpstra
1
Overtrek
de boel niet zelf!
Na ruim 36 jaar:
De kritieke fase
Leed in Vietnam
„Mensen hebben geen
eerbied voor gezag"
Het huis voor
betere kleding
WIE IS ER BANG VOOR VIRGINIA
WOOLF: DRIE TEGEN EEN
t IN GROTE MATEN t
kostuums, kolberts,
pantalons
„GROOT S"
lllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllw
INGEZONDEN
IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIHIIIIIIIIIIIIIHIIIIINIIIffl
■IIIIIIIIIIIHIIIIIIIIIHIIIW
Kringvergadering Jehova’s
I I
pagina S9
NIEUWSBLAD
8NEEKER
Woensdag 17 januari 1973
wa.
gen, van geïmproviseer tot in het on-
is
B.
UHWUUUUUUUUHWWWW
van
big fat wooli’
de
VVVVVVVVkV'V^VVVVVVVVVVVVWVWVWVWW
rubriek voor
amateur-
fotografen
Slotmakersstraat 10
Tel. 27831 - Leeuwarden
Bij de foto: links: meisje in raam
alleen een silhouet; rechts: met invul-
flits komt de foto tot leven.
36
de
VRIJDAGS
KOOPAVOND.
Prima parkeergelegenheid.
MEUBEL- EN WONING-
STOFFERING
Rijksstraat 6 - Bolsward
Tel. 05157-2302
I
Ook bij tegenlicht spelen deze juiste
re praktijken’ ’n belangrijke rol, om
dat ook hier de grote lichtsterkte
onze meter misleidt, waardoor een te
kleine lensopening wordt gekozen.
Ook hier is de invulflits van groot
belang, zodat het niet zelden voor
komt, dat u in helder zonlicht bui
ten een flits nodig hebt om aan de
schaduwzijde meer licht en een duide
lijker beeld te krijgen.
Is het nu na de grote ontwikkeling
van het kruiswerk en het ziekenhuis
wezen nog nodig zoveel werk te ma
ken van de verpleging thuis? Toch wel
en er zijn twee redenen voor ’t be
staansrecht van de huidige kruisver
enigingen. In de eerste plaats: ge
zondheidszorg thuis is goedkoop. Een
langdurige opname in het ziekenhuis
is nu eenmaal een geldverslindende
zaak. Daar is niets aan te doen, want
de exploitatie van een ziekenhuis is nu
eenmaal zeer kostbaar, die twee
tientjes jaarcontributie voor een kruis
vereniging steken hier wel erg schriel
bij af, maar toch: wanneer de nood
zakelijkheid zich voordoet, dan komt
de wijkverpleegster voor dit kleine be
drag elke dag hulp bieden.
Als tweede argument voor verpleging
De verschillende sprekers waarschuw
den voor de schadelijke gevolgen, die
een dergelijke houding met zich kan
brengen. Zij wezen op waardering voor
Gods regelingen welke bij Jehovah’s
getuigen een realiteit is, omdat dit een
onderdeel vormt van hun gezinsonder-
richt. Het hoogtepunt van de bijeen
komst werd gevormd door de openba
re toespraak op zondag, waar ruim
26 honderd aanwezigen de bespreking
volgden van het onderwerp: „Is dit
leven alles wat er is?” Op uitvoerige
wijze lichtte de heer Steenkamp aan
de hand van de Schrift de hoop van
alle Getuigen toe, namelijk een opstan
ding uit de doden en eeuwig leven op
een paradijsaarde. In het kader van
deze vergadering hebben 50 personen
zich laten dopen als symbool van hun
opdracht aan God.
„Who’s afraid of
culmineerde dit tot
het verstoren van de illusies waarbij
t - j i 2. xl z-i
ui het eerste sanatorium van Nederland
(„Huize Overweg” te Heilo) kwam in
1898 tot stand.
l van hel sluk
weinig van toepassing. Wa^heeit* ^ir-
Zij stelt de giinia Woolf er
de loop van het eerste bedrijf en aan het van het
stuk zo dronken wordt dat het bijna een
delirium is, vertelt zij toch dat het
kind de volgende dag volwassen wordt.
Maar door de vernederingen besluit
hij resoluut zijn vrouw zo kapot te
maken dat ze er niet meer onder uit
kan; dat zij afhankelijk van hem is en
hij niet meer van haar. Hij grijpt zijn
enige redmiddel, vastgelegd in de spel
regels: de zoon is overleden. (Het hu
welijk was kinderloos gebleven).
Het voorlopig werkcomité, geformeerd
uit alle lagen der Sneeker bevolking
vraagt u dringend a.s. vrijdag en za
terdag financieel bij te dragen om het
leed in Vietnam enigszins te verzach
ten. U krijgt aan huis en/of buiten op
straat de gelegenheid een affiche te
kopen tegen de prijs van 2,Het
batig saldo zal worden overgedragen
aan het „Medisch Comité Vietnam”.
Tevens roept het werkcomité een ie
der, die daadwerkelijk mee wil doen
aan de verkoop, op zich in verbinding
te stellen met onderstaande adressen:
mevr. IJssels, Voorlijn 25, tel. 6944,
mevr. Lampe, Bolswarderweg 27, tel.
2548, dhr. Tuinstra, Het Perk 42, tel.
6292, dhr. Meijer, Edo Jongamtsitraat
47, tel. 3180 en dhr. Dijkstra, Kaats
land 72, tel. 6517.
De intrige is genoegzaam bekend. Na
afloop van een party bij een curator
van een Amerikaanse universiteit (de
vader van de vrouwelijke hoofdrol) ko
men bij een echtpaar een jonge collega
met zijn vrouw op bezoek. Er ontstaat
een geestelijke striptease van de beide
hoofdfiguren. Er wordt een intellectu
eel woordenspel gespeeld. Zij zal _nie‘s
verraden over de zoon,
s: !s u: L. Tc;
vrouwtje, dat in
WAAROM ZO INGEWIKKELD
In Fotogram nr 12 hebben we het
hierover al gehad, maar het is goed
er nog eens over te schrijven. Bij het
flitsen maken we gebruik van één
lichtbron vanaf ons fototoestel. Hoe
verder het te fotograferen onderwerp
is verwijderd van ons toestel, hoe
minder sterk dat licht zal zijn. Daar
om moet de lensopening klein zijn bij
een van dichtbij beschenen onderwerp
en groot, als het objekt ver i
derd van ons 1
ganser
zo zei dokter Dethmers,
die de zusters veel lof toezwaaide voor
hun werk in de wijk.
Verder vraagt het werk van de wijk
verpleegster een groot stuk eigen ini
tiatief. Natuurlijk wordt haar hulp
vaak ingeroepen door de mensen zelf,
door de huisarts. Maar ze werkt niet
alleen „op bestelling”, ze gaat ook
zelf op zoek naar noodsituaties. Ze is
niet alleen wijkzuster omdat een afge
past werkterrein nu eenmaal nodig is.
De gebondenheid aan een wijk (stads
deel, dorp of combinatie van dorpen)
geeft haar de gelegenheid de mensen
en hun levensomstandigheden goed te
leren kennen. Het ligt wel voor de
hand dat de stadswijk, met zijn be
perkte binding tussen de mensen,
moeilijker te doorzien is dan het dorp.
In de kleinere plaats kent zij de men
sen, de mensen kennen haar en de men
sen kennen elkaar. Daar bouwt ze
haar vertrouwenspositie gemakkelijker
op dan in de stad.
een keuze is. Men kan kiezen voor het
bestaande patroon, met meer ruimte
voor actualisering, leergesprek, tus-
sen-uurtjes, vragenbus-behandeling,
vrije ontwikkelingslessen, kortom voor
het hele patroon van aanpassen-aan-
het-leven, dat het onderwijs als van
zelf volgt.
Men kan ook hier kiezen voor een
goed opgezette wereldoriëntatie, waar
bij van het klassieke patroon niet veel
overblijft. Dus dan geen wereldoriën
tatie naast geschiedenis, aardrijkskun
de, biologie, maar in plaats van
Het is begrijpelijk, dat voor een groep
vakdocenten én de voor die vakken
verantwoordelijke inspecteur de keuze
vóór een allesvervangende wereldkun-
de moeilijk is. Toch wil dat niet zeg
gen, dat al hun bezwaren alleen maar,
uit zelfbehoud voortkomen. Die bezwa
ren zijn wezenlijk en fundamenteel. En
een volledige weerlegging is niet mo
gelijk. Wel lijkt het ons goed enige
tegenbedenkingen aan te voeren. Aller
eerst dan deze: de klassikale vakken
verdeling past niet meer op het hui
dige cultuurpatroon. Er is al een tijd
geweest, dat men in geschiedenis,
aardrijkskunde, natuurkunde het hele
leven voor het lagereschoolkind kon
samenvatten. Die tijd is voorbij. Brok
stukken sociologie, polemologie, futu
rologie, bio-chemie dringen tot het kind
door en vragen begeleiding. Daartoe
biedt de wereldoriëntatie kansen.
Het gekke is, dat we met ons oog wel
details binnen kunnen zien, maar dat
ze zonder invulflits op de foto te don
ker en onherkenbaar zijn. Ons oog be
driegt ons echter, want dat is in staat
om zich plaatselijk te koncentreren en
dus de lichtinval te vergroten. Uw be-
lichtingsmeter kan dat ntet.
Het verwijt is zo oud als de flits
lamp zelf: foto’s, die met een flitser
worden genomen, zouden vaak „hard”
zijn. Tot op zekere hoogte is het zo,
dat het felle flitslicht de kontrasten
verscherpt en dat vooral bij opnamen
op korte afstand de schaduwwerking
sterker kan zijn dan eigenlijk gewenst
is. Maar een echt bezwaar is het niet.
Enwie werkt met flitslampjes of
een elektronenflitser kan ook de reflek-
flits toepassen.
In het overtrekken
en stofferen van alle
zitmeubelen zijn wij
gespecialiseerd.
Bovendien doen we het nog
goed, snel en voordelig ook
Waarom zou u het
zelf proberen
voor
van de „zoon’ he.
droom betekende.
Op zich lijkt de titel
LJ...mee te maken. Alleen
aoor het zingen aan het eind van het
stel akkoord gaan, zal de Sneker afde- dekkingstocht. Het vragende kind leidt
ling van ’t Oranje-Groene Kruis per 1 ons steeds weer tot werken op korte
api.l, oi zo mogelijk nog eerder wor
dt’. ..pgeheven, om samen met
C 'I
eerder tot deze stap besloten,
Sneker Kruisvereniging op t_
ten. Het bestuur hau gisteravond
vergadering belegd, maar van
ca
Oude prenten tonen ’t ziek-zijn vroe
ger. Vader ligt uitgeleerd in de bed
stee van de éénkamerwoning. Moe
der zit aan de tafel met een kind
op schoot: één van de vier. De an
dere drie liggen, zitten of ystaan in
dezelfde kamer, waardoorheen de
lijn met wasgoed is gespannen. Dan
komt de zuster over de vloer. Zij
ontrukt de zuigeling de fopspeen,
haalt hem uit de dwangbuis van het
pak en gooit de ramen open. Dat
was het begin van het kruiswerk in
Friesland of wat daaraan vooraf
ging, door toedoen van pioniers als
de Harlinger Sien van Hulst.
PRAKTIJK
Bij deze gemakkelijk toe te passen
techniek maken we gebruik van de
wet, dat gespreid licht een beter en
zachter beeld geeft dan direkt licht.
Door de flitslamp niet op het onder
werp te richten, maar bijvoorbeeld op
een witte muur of plafond, bereiken we
dit effekt. Het licht beschijnt nu van
alle kanten en in gelijke sterkte het
objekt, waardoor een harmonischer
beeldopbouw mogelijk is. Wanneer u
beschikt over een verlengsnoertje van
ongeveer een meter lang, kunt u met
uw flitser helemaal alle kanten uit.
Wel oppassen met kleurenfoto’s. Hier
kan namelijk de weerkaatsing van een
gekleurd plafond of gekleurde muur
een onprettig bij-effekt geven, waar
door de muurkleur in de foto gaat
overheersen.
een goede, door an-
organisatie, maar zij verkeert „langs de
aandacht. In een kleine gemeenschap is ze
vertrouwde figuur, een vertrouwelinge van
de bevolking. De wijkverpleegster speelt de hoofdrol bij het vervuil envan
de belangrijkste taak van de kruisverenigingen: gezondheidszorg thuis be
zorgen.
Naast het zuigelingen- en kleuterbu-
reau hebben de kruisverenigingen nog
veel meer „vaste” instellingen. Er zijn
diensten voor de bestrijding van tuber
culose, reuma, kanker en geslachts
ziekten. Over dat alles valt een apart
verhaal te schrijven; hier hebben we
speciaal onze aandacht gericht op het
werk van „de zuster”: de vertegen
woordigster naar buiten van de kruis
verenigingen in stad en dorp. Met 150
wijkverpleegsters bestrijken de kruis
verenigingen héél Friesland. Er zijn
geen witte plekken op de kaart. Wie
haar nodig heeft kan terecht in het
wijkgebouw met het magazijn van ver-
pleegartikelen. In menige plaats is dit
gebouw een trots symbool van plaatse
lijke samenwerking.
tijdens een tweedaagse kringvergade
ring in de Martinihal te Groningen
hebben Jehovah’s getuigen uit Gronin
gen en Noord Friesland besprekingen
gewijd aan hun verhouding tot God en
hun naasten. In de openingstoespraak
op zaterdagmiddag werd al de na
druk gelegd op de verandering in de
hartetoestand van mensen die God
wensen te behagen. „Wij willen veeleer
van God afhankelijk zijn, Zijn wil
nauwgezet bestuderen en deze navol
gen”, zo verklaarde de vergaderings-
voorzitter, de heer H. H. L. Steen
kamp. De geest van onafhankelijkheid
die zich in de moderne samenleving
manifesteert werd gehekeld. „Men
sen”, zo werd betoogd, „hebben een
geest van luiheid en gemakzucht aan
gekweekt en hebben geen eerbied voor
gezag.”
mislukten jammerlijk, want van wat er op
lijks iets te zien Lichtmeter misleid,
tingsmeter misleid. Het i-
kaatst door de lichte boerderij-muren.
Onlangs werkten we met een
enthousiasme werd door één yan
de betonnen vloer van de
aan. Typisch een tafereel om op
twee mensen, één van buiten cr
stond richtte haar belichtingsmeter
tijd en diafragma in en knipte af. De tweede fotograaf stond binnen, be
rekende eveneens de lichtsterkte en maakte een opname Beide fotos
-- die deel gebeurfjej Was nauwe-
In beide gevallen werd de belich-
Beklemmend, fascinerend, onthutsend, amusant, het zijn slechts zwakke uit
drukkingen die je kunt vinden in de eerste ogenblikken na het zien van
„Wie is er bang voor Virgina Woolf”. Ach, superlatieven hoef je niet te ge-
rbuiken voor dit stuk. Dat is al gebeurd. Logisch ook, anders had dit stuk
niet voor de tweede maal op de planken behoeven te worden gebracht. Dan
hadden Elizabeth Taylor en Richard Burton zich jaren terug niet geleend
voor de hoofdrol in de gelijknamige film. Het was in één woord af wat Kit
ty Jansen, André van den Heuvel (voorwaar geen kleintje in het toneelvak)
ondersteund door Mar ja Lieuwen en Frederik de Groot voor een geheel ge
vulde zaal van Amicitia (alleen het balkon was bijna niet bezet) dinsdag
avond brachten. Albee’s bekendste werk verdient niet anders.
filmpjes van Walt Disney (typisch
voorbeeld van de Amerikaanse kitsch-
mentaliteit, extra benadrukt in het
stuk door een t.v. die in kleuren rea-
geert op gespeelde muziek) waarin
de drie biggetjes het moeten opnemen
tegen de grote boze wolf. Eén tegen
- -Tn
het stuk van Albee (de ventaling was
vu.i vzeraru K. van het Reve en de
regie van Lo van Hensbergen) strijdt er
ook één, de professor in de geschiede
nis, tegen drie, namelijk de agressie
ve (zijn vrouw), een op carrière be
luste jonge collega (die het er zelfs
voor over heeft om met een vrouw
die zijn moeder kan zijn op bed te
gaan) en een sullige dochter van een
geestelijke charlaten die een groot ver
mogen naliet.
In Albee’s stuk winnen echter de drie
biggetjes het niet, maar de wolf al is
hij dan gehuld in schaapshuid. Hij
maakte de illusie van zijn vrouw ka
pot. Het spelletje is uit; definitief. Na
de dood kan niet weer iets anders ko
men en geheel kapot klampt zij zich
aan hem vast. Men hoeft niet meer
bang te zijn voor „Virginia Woolf”.
Henk D.
thuis komt hier bij, dat het eigen bed
het beste ziekbed is, omdat het de
patiënt in zijn eigen vertrouwde omge
ving laat. Doel van het werk van de
wijkverpleegsters is de daarmee sa
menhangende problemen zoveel moge
lijk op te vangen. Daarbij gaat het
niet alleen om de eigenlijke verpleging,
maar ook om al hetgeen wat met de
aanwezigheid van een zieke in huis te
maken heeft. De wijkzuster is in het
bezit van een voltooide verpleegsters
opleiding, die ze in een ziekenhuis
heeft gekregen. Dat noemt men de A-
opleiding. Het geven van was-
beurten, het toedienen van injecties en
andere verplfeegstershandelingen zijn
dus zaken waarmee ze beroepsmatig
vertrouwd is. Daarnaast heeft ze ook
de zogenaamde „wijkopleiding” ge
volgd. Twefe jaar heeft ze zich be-
i kwaamd in de speciale eisen die aan
dit werk worden gesteld. Het duidelijk-
ste komt hierbij tot uiting, dat de
wijkverpleegster een veel zelfstandiger
functie heeft dan haar collega in een
ziekenhuis. Ze werkt niet in de strak
ke ordening van een vaste organisatie
en moet zich aan Wisselende omstan
digheden weten aan te passen. Bij de
wijkverpleging kunnen de kwalen ge
lijk zijn, maar de sociale omstandig
heden zullen altijd verschillen vertonen.
Daarom spreekt men bij dit werk van
maatschappelijke gezondheidszorg.
Uw fototoestel kan vanzelfsprekend
flitsfoto’s maken. Gewoonlijk gaat dat
via een draadje van het flitsapparaat
naar het X-kontakt. De tijd wordt in
gesteld op 1/30 of 1/25 sekonde. Af
stand instellen is geen probleem. En nu
komt het: de normale diafragma-in-
stelling heeft zoals we al eerder
schreven geen zin. U concentreert
zich immers op het beeld, dat extra
aandacht moet hebben in het donkere
gedeelte. Dat is, laat ons zeggen, 4 me
ter van u af. U kijkt nu op de ver
pakking van de flitslampjes of -blokjes
en u ziet, dat bij een lichtgevoelig
filmpje van 20 DIN het richtgetal 32
is. Dat deelt u door het aatal me
ters (4) en uw diafragma-instelling
wordt 8.
groep jongelui in een boerderij. Met veel
„a hen met behulp van een zware voorhamer
deel stukgeslagen. De anderen moedigden hem
j de foto vast te leggen. Dat gebeurde door
en één van binnen. Het meisje dat buiten
op de grote deeldeur-opening, stelde
Dit probleem, dat elke fotograaf wel
eens tegenkomt, kan op twee manie
ren worden opgelost. De eerste is een
klein elektronisch wonder, dat is inge
bouwd in bepaalde fototoestellen, waar
bij door een automaatje de lichtsterk
te per onderdeel wordt gekorrigeerd.
Lichte en donkere delen worden beide
belicht op him eigen lichtsterkte, zo
dat de uitersten worden opgeheven.
Omdat lang niet iedereen zo’n plaatse
lijk korrigerend belichtingsapparaat in
zijn toestel heeft, is het van belang
ook de tweede mogelijkheid te noe
men. Dat is: invullen van licht. U
geeft dat donkere gedeelte een extra-
belichting, zodat het tafereel op de
duistere deel weer in details door
komt op het beeld.
- termijn, vroeger meende men meer te
het werken op lange termijn. Als de huidi-
's, die al ge praktijk in geen geval voldoet, en
één1 er geen weg terug is, is er dan toch
te rich-geen gevaar van hik-achtige oplossin-
_J een
,v.Sav.v..,.6 de cir- eindige, van leerplanloos en dus plan-
cal300 leden van"’het" Oranje Groene loos werken? Tenslotte wordt als groot
Kruis, gaven slechts drie gevolg aan bezwaar gevoeld, dat de doorsnee-on-
de uitnodiging. Deze gaven overigens derwijzer dit soort wereldoriëntatie
wél tekennen vóór een opheffen te zijn, niet aan kan. Opgeleid met zaakvak-
tbestuur een dergelijke kenverwerking via de vier voor het
examen voorgeschreven lesschemaa
tjes, weet hij zich geen weg in de baai
erd van feitelijkheden, die op hem af
komt in de reeksen vragen van veer
tig kinderen, die alleen al meer kun
nen vragen dan een wijze ooit kan be
antwoorden. Wat blijft er zo over van
een bewuste vorming, van een echte
gerichtheid op de onderwijsdoelen, van
een longitudinaal door de schooltypen
heen opgezet systeem van kennisover
dracht, waarbij het ene schooltype
aan kan óp het andere?
Het hele concept van leerplan-ontwik-
keling met een maximum aan inhou
delijke integratie en contact met de
werkelijkheid wordt aangetast, als er
geen systeem te vinden is wat in de
basisschool wordt gedaan te ordenen
en vast te leggen. Zeker: we kunnen
vragen wakker roepen en ordenen, zo
als ons dat zinvol voorkomt. Wakker
roepen, wekken, bewerken van vragen,
het is allemaal goed, maar het mag
niet ten koste gaan van wat de basis
school moet overdragen aan basis, aan
objectieve grondslag waar het voort
gezet onderwijs op moet kunnen voort
bouwen. Een goede les is dan vanzelf
sprekend een „subject”-centeres les:
helemaal gebouwd rond het kind,
waarbij ook observatie en verbalisatie
centraal staan. Maar de leerkracht
werkt uit, wat het leerplan voor
schrijft, in de daar aangegeven volg
orde.
Recht daar tegenover staat een we-
reldkunde zonder vast leerplan, waar
bij de inhoudelijke sleutelbegrippen zijn
te vinden in het documentatie-systeem,
dat op school gebruikt wordt. Daar
staat de concrete kennisinhoud opge
tast, terwijl de structurele sleutelbe
grippen terug te vinden zijn in het ge
sprek in de groep, in wat er gebeurt
tussen onderwijzer en leerling. En van
uit dit zo andere systeem zullen de
leerlingen ook bij het basisonderwijs
toch leren, dat het anders is om er
gens historisch naar te kijken dan geo
grafisch en dat een biologische bena
dering anders is dan een fysische
Dus toch een vakkensplitsing? Duide
lijk is wel geworden, dat ook de ver-
DE BIGGEN EN DE WOLF
Albe’e schreef dit stuk in 1962 na een
aantal kortere stukken waarin met ab
surditeit („Het verhaal van de dieren-
Het Oranje-Groene Kruis is ruim
jaar geleden opgericht en vanaf
eerste vergadering tot op heden heeft
dokter J. Dethmers met veel verve
de voorzittershamer gehanteerd. Hij
zei het gisteravond jammer te vinden,
dat zijn vereniging nu opgedoekt moet
worden, maar hij had er wel oog
voor, dat het niet anders kan. „Een
„wv is verwij- i shikie van ons leven gaat min of meer
toestel. Dat'invullen van verloren, maar het gaat van
licht is een mogelijkheid om duidelijke harte hoor,”
en goedbelichte beelden te krijgen van
onderwerpen, die anders door een te
sterke, omringende lichtpartij te zwak
belicht en dus niet doortekend zouden
doorkomen. Die situaties doen zich
voor bij binnen-buiten- of buiten-bin-
nen opnamen, zoals op die boerderij-
deel.
komt ergens
Zoals bij de spoorwegen de machinist méér tot de verbeelding van het
publiek spreekt dan de president-directeur (men noemt de machinist dan
ook „meester”), zo is de onbetwiste „meesteres” van de kruisverenigingen
de wijkverpleegster. Natuurlijk steunt haar werk op
deren behartigde plaatselijke
weg” en trekt dus de meeste
zonder meer „dye zuster”: een
Volgens velen, die in Ledo-projekten
willen werken zou de basisschool geen
baas in eigen huis moeten willen zijn,
maar dienstbaar functionaris in en
aan het geheel van het onderwijs.
Het onderwijs moet, wil, kan, nu zo-
AIs de leden in hun vergadering van wel als vroeger, steeds weer uiitgroei-
m^sje‘buiten mat het'buitenlicht, dat werd weer- volgende maand met t’ bestuursvoor- en tot een steeds weer boeiende ynt-
lfaaT„T aoor ue uvu« De veel donkerder binnenkant van
het huis maakte echter een heel wat grotere lichtinval nodig, zodat het
interieur bij de door haar gebruikte lensopemng onderbelicht bleef. De foto-
graaf-binnen mat door de deeldeuren heen de sterkte van het buitenlicht
en stelde zijn kamera daarop in. Het gevolg, silhouetachtige figuren, die
weinig details lieten zien.
stuk als de gasten weggaan? Men zegt
wel eens dat Virginia Woolf slaat op de
schrijfster die in 1941, ergens waan
zinnig, zelfmoord pleegde omdat haar
grote voorbeeld James Joyce was over
leden. Haar boeken wekten hevige be
roering vooral in het vooroorlogse En
geland. Dat in het liedje „a big fat
woolf” verbasterd werd tot Virginia
Woolf is een aanduiding, zuiver als li
terair en intellectueel grapje. Inder
daad speelt het stuk in een sfeer van
universitair geschoolde mensen, die
met deze vrouw op de hoogte kunnen
zijn.
Maar het liedje „Whose afraid of the
big fat woolt’ komt ergens anders
turn fascisme („de dood van Bessie Voor, namelijk in de korte
Smith”) en de dood („De droom van' - -- -
Amerika”) werd ate"''"'rl
de huichelachtige houding van
maar voordat
stap kan doen, moet het zich gesteund
weten door een derde deel van het
aantal leden en dat betekent in dit ge
val circa 350. Zo niet, dan moet er
een tweede vergadering worden uitge
schreven, pas daarna kan het bestuur
tot opheffing besluiten. Deze regeling,
die in de statuten vastgelegd, is
overigens een formaliteit.
In het begin van deze eeuw, toen het
kruiswerk in een hoog tempo tot ont
wikkeling kwam, was de wijkverpleeg
ster voor velen de enige mogelijkheid
om bij ziekte hulp te krijgen. Er wa
ren nog maar weinig ziekenhuizen, die
bovendien méér de liefdadigheid dan
de medische zorg dienden. Eenvoudig
gezegd: armlastigen zonder een fat
soenlijk dak boven het hoofd (en zo’n
dak was nogal gauw fatsoenlijk), kon
den er worden opgenomen om snel be
ter te worden of snel dood te gaan.
Chronische patiënten werden in 1888
niet opgenomen in het Stads Burger
Ziekenhuis te Leeuwarden, zo schrijft
de toenmalige directeur van deze in
richting, dr Ph. Kooperberg, ih zijn
„Geneeskundige plaatsbeschrijving
van Leeuwarden”. Hij was de enige
medicus van dit huis. De zalen wer
den bewaakt door een oppasser of een
oppasseres, die verplicht waren „de
lijders zacht en vriendelijk te behande
len.” Aan ’t hoofd van de inrichting
stonden een vader en een moeder. Ver
pleegsters waren er nog niet.
De operatiekamer werd ook
gebruikt als kamer van de commissie
van bestuur, die vooral het mes zet
ten in de uitgaven. Het Leeuwarder
Diakonessenhuis en het St. Bonifatius-
hospitaal werkten in de eerste fase
van hun ontwikkeling vrijwel geheel
in de Ifefdadigheidssfeer. De wild om
zich heengrij pende tuberculose vond
nauwelijks een effectieve bestrijding;
Amerikanen ten opzichte van de dood
stond centraal. In
Virginia Woolf”
één der betrokkenen de „dood’
„zoon’ het
/f9
