1
i
i
I
f
BRONS
I
OP ZOEK NAAR EEN
VERDWENEN GASTHUIS (III)
JOXGE
GRUX
JEXEVER
„De Waterpoort”
„Ik ben geen schaap met 5 poten"
Auto, messen, kast
en geld: buit van
dieven in Sneek
Ds. J. J. Kuiper bij intrede geref. kerk Sneek:
SLIJTERIJ
oude koemarkt 23 -zneek-tel.O5l5O-3775
Heeg is bar-dancing
en jachtvertiuur
rijker geworden
Zes prijswinnaars
bouwkunde CMTS
Comité Milieuzorg
tegen plasticzakken
Snelle behandeling
,,'T VAT"
Gaat u trouwen?
Hi
W
Pagina 8
Alleen verkoop:
schaap
ZAKENNIEUWS
vraagt vrijblijvend vertegenwoordigersbezöek
I
I
Kaatsland 56 - Tel. 5967
RESTAURANT S. v. d. WAL
zalencentrum
Leeuwenburg 5-11
Sneek, Telefoon 3863
Zalen voor 60 - 80 100
en 250 personen
Bespreek vroegtijdig om
teleurstelling te voorkomen
i
wie
i'
S NE E K E R
NIEUWSBLAD
Maandag 18 Juni 1973
on
verschillende
van
bij ons in de winkel
voor
van
-
'jjxaj
Twrwiis
raamdecoratie kunt
u zelf uitproberen
heelt
mens
van Uw
autoschade
door de vakmensen van
deldorp die
vertegenwoordigde en dominee Groe-
nevelt uit Oppenhuizen die het woord
een
heer
wens
thuis
1
0
s
de doopsgezinde
der Meulen die
en de
raadsleden
waarin
toch
na-
van
Het
Naar het oosten sloot op deze gang
haaks aan een vrij smal gebouw met
een lengte van ongeveer 14 en een
breedte van circa 6 meter. Het is dit
gebouwtje dat op de vogelvlucht-
kaarten het karakter van een ka
pelletje draagt. Op dezelfde kaarten
staat ter plaatse van de zo even ge
noemde kleine huisjes een ander,
vrij massaal gebouw, aansluitende
op het gebouw van 22.50 bij 12.50
meter zodat bedoelde huisjes wel zul
len zijn verrezen op een terrein, ‘dat
vrij gekomen was na afbraak van
het omstreeks 1830 al niet meer be
staande hoekpand. De overige twee
zijden van het trapeziumvormiige
binnenplein werden omsloten door
complexen, die het aanschijn beza
ten van een overdekte klooster
gang maar in werkelijkheid wel een
reeks van diakoniehuisjes geweest
zullen zijn, alle onder één kap, zo
als men dat thans nog in vele oude
hofjes kan zien, gelijk dat van het
Pop t a-Gasthuis te Marssum of het
Boshuizen Gasthuis te Leeuwarden,
om maar enkele oudere specimina
in Friesland te noemen.
sma Bana het spreekgestoelte om de
nieuw ingezetene van Sneek een har
telijk welkom toe te roepen. „Sneek
Ij de tweede stad van Friesland,
want Drachten is nog steeds
dorp”, zo informeerde hij de
Kuiper, waarbij hij tevens de
uitsprak dat deze zich snel
mocht voelen in Sneeik,
Van het terrein van het servicesta
tion Koopmans, op de hoek Oppenhui-
zerweg - Willem Lodewijkstraat, bleek
een Simca-1000, gebroken wit van
kleur, voorzien van het kenteken 07-
35 HG te zijn verdwenen. Deze auto
werd tot dusver nog niet weergevon
den.
Autospuiterij-, uitdeuk- en tecti-
leerinrichting
A. BETTEN
IJLSTERKADE 78 - TEL. 3123
zich verplaatst had naar Aere Peren-
nius op het Kleinzand, nam de ver
tegenwoordiger van de wykkerke- missie, de heer C. Altena" namensde
raad Zuid, de heer J. de Groot Boer- mannenvereniging, de heer G. Mid-
sma, het woord. Hij zei geweldig blij deldorP die de beroepingscommissie
te zijn dat men nu eindelijk de nieu
we predikant had kunnen inluiden, voerde namens de classis Sneek, be-
„Alle goeie dingen komen langzaam”, klom ook burgemeester B. van Haer-
maar ook .dat men veel van de nieu
we dominee verwacht. „Een wijk die
een jaar vakant is geweest heeft een is
serieuze bearbeiding heel erg nodig.
Mijn innigste wens is dat de wijk
Zuid kan merken dat er weer een do
minee is.”
De Oude Koemarkt was omstreeks
1650 ook al een straat, al weten wij
dat deze eveneens door demping ont
stond, en wel door het dichtwerpen
van een deel van de eerste Sneker
stadsgracht, dat vanaf het Hoogend
op de voormalige ringgracht rondom
de St. Maartenskerk liep en d,e te
genhanger vormde van de Singel. De
demping van dit grachtgedeelte en be
stemming tot (Oude) Koemarkt zal
omstreeks het midden van de 16de
eeuw haar beslag gekregen hebben, zo
al niet iets eerder.
In de nacht van donderdag op vrij
dag werd een ruit vernield van de
etalage van de winkel van de fa. Th.
Zandstra aan de Singel. Uit de etala
ge werden enige messen weggenomen.
De heer K. Bethlehem heeft bij de
politie aangifte gedaan van diefstal
van een antieke kast uit zijn pakhuis
aan de V. d. Heijbuurt. De kast werd
in de loop van de vorige week ont
vreemd. Zaterdagmiddag kwam een
bezoeker van het zwembad tot de
ontdekking dat zijn beurs, inhoudende
ongeveer 20,en 200 DM, uit zijn
kleding was ontvreemd.
Het viertal predikanten van de gereformeerde gemeente in Sneek waaraan
sinds het vertrek van ds. G. J. Brinkman in mei van het vorig jaar, één ont
brak, is sinds gisteren weer compleet. In de middagdienst van de Zuiderkerk
- het gebouw waar de tot voor kort „predikantloze” gemeenteleden kerken -
werd zondag namelijk de heer J. J. Kuiper bevestigd door zijn collega uit
zijn voormalige woonplaats Zuidlaren, dr. O. C. Broek Roelofs.
De heer Broek Roelofs maakte ge
wag van de charismata die ds. Kui
per volgens hem zeer zeker bezit.
„Het is iemand die oog heeft voor
de vervreemding van de mens van
zichzelf en van God en die tegelijker
tijd de boodschap van God brengt,”
Vervolgens drukte hij de gemeentele
den die in groten getale op waren
komen dagen (normaal wordt de mid-
dagdienst in de Zuiderkerk door onge
veer honderd belangstellenden bezocht,
nu was het gebouw bijna vol doordat
zo’n driehonderd gemeenteleden acte
de précense gaven) hun predikant te
zien „als iemand die zich inzet in de
dienst en daartoe van God de gaven
heeft meegekregen.”
Het front van het complex, ter hoog
te waar nu het vrij statige onderko
men van de Openbare School voor
Moeilijk Lerende Kinderen verrijst,
werd gevormd door een naar verhou
ding tot de omringende bebouwing ta
melijk groot pand. Dit bezat een leng
te van circa 22-50 meter bij een breed
te van circa 12.50 meter, zij het met
een kleine binnenwaartse verspringing,
terwijl het naar het zuiden iets geer
de. Aan de noordzijde sloot het aan
bij een pand, dat er oorspronkelijk
vermoedelijk bij behoorde en juist
even diep was als het belendende ge
bouw breed. Naar het zuiden ging het
bouwwerk over in een gangachtige ver
lenging, welke, naar het schijnt, oor
spronkelijk van de Oude Koemarkt
was afgesloten door een soortement
voorplein, dat naderhand met een
reeks kleine huisjes werd volgebouwd.
Niet minder dan 38 leerlingen van de
Christelijke Middelbare Technische
School te Sneek hebben dit voorjaar
deelgenomen aan een prijsvraag, met
als opdracht een plan te maken voor
de bouw van een kantoor van een
aannemersbedrijf. Aan deze prijs
vraag namen leerlingen deel van de
tweede klas afdeling bouwkunde. Don
derdagmorgen werden in de school
de prijzen uitgereikt.
Heeg heeft er sinds vrijdag een bar
bij gekregen. Een en ander is opgezet
door de in Wilnis (een plaats onder
de rook van Amsterdam) woonachti
ge gebroeders Alberts. Naast deze
bar-dancing-discotheek ,JD’ald wal” ex
ploiteren zij tevens een eveneens in
Heeg gevestigd jachtenverhuur on
der de naam „Vaarwel” B.V. Blijk
baar niet zonder succes, want tot
half augustus zijn de vier luxemotor-
jachten reeds verhuurd. In totaal
heeft de Vaarwel zes boten „in de
vaart.”
Weet u wel dat er tegenwoordig kleuren, het beste met uw interieur
zoveel soorten 'Luxaflex' raamdeco-harmoniëren. U ziet er ook de nieuwe
raties zijn Horizontale jaloezieën, vertikale vertikale jaloezieën, die naast alle funkties
jaloezieën, horren en rolgordijnen. van een gordijn ook die van een jaloezie
wij zijn daar specialisten in. Ér staat bij ons vervullen. U kunt er een keuze maken uit
een soort mini-theater voor 'Luxaflex' raam- meer dan 60 verschillende rolgordijnen en
decoratie. Daarin kunt u bijvoorbeeld zien terloops de 'Luxaflex* insektenhorren uit»
welke 'Luxaflex' jaloezieën, in liefst 24 proberen. Tot ziens...
maar wel één die met het evangelie
bij u wil zijn”. De. eerste drie we
ken is de aanwinst van de gerefor
meerde gemeente echter nog niet bij
zijn gemeenteleden: dan heeft hij na
melijk vakantie. Ds. J. N. Nammens-
ma noemde dit een goed christelijk
gebruik. „Het is al jaren zo dat we
eerst een vrije dag nemen en daarna Naast verschillende hoogwaardig-
pas aan het werk gaan,” heddsbekledera van de kerkelijke ge
meente, onder wie
Nadat het gebeuren in de Zuiderkerk predikant M.
sprak namens zijn gemeente
Raad van Kerken Sneek, de heer S.
Rollema namens de evangelisatiecom-
voor
In de morgenavond te houden verga
dering van de Raad van Sneek komt
ondermeer het voorstel van burge
meester en wethouders aan de orde
om plasticzakken voor huisvuil te
gaan gebruiken. Het Comité Milieu
zorg in Sneek is niet zo blij met dit
voorstel en het heeft de
dan ook een brief gestuurd,
ondermeer staat dat de raad
echt eerst maar eens goed moet
denken vóór tot de invoering
plasticzakken wordt overgegaan,
comité heeft hierover vrijdag met de
GCP-fractie een prettig gesprek ge
had, terwijl de overige raadsfracties
telefonisch bij het comité hebben ge
ïnformeerd.
Dat gebeurde door architect J. D.
van der Molen, voorzitter van de ju
ry, die voorts gecompleteerd werd
door de heer T. Otter, adjunct-direc-
teur van de CMTS en de heer J. de
Graaf, leraar aan deze school. Vorig
jaar hadden de leerlingen de opdracht
een plan te maken voor de bouw van
een recreatieboerderij. De leerlingen
hebben volgens architect Van der Mo
len bijzonder hun best gedaan, ze heb
ben construktief werk geleverd, ter
wijl de opdracht beslist niet gemak
kelijk was. Het werk werd beoordeeld
op het ontwerp, de construktieve op
zet, de materiaalkeuze, uitvoerings
mogelijkheid en de tekenwijze. Er wa
ren vijf prijzen uitgeloofd, resp. waar
debonnen van veertig-, dertig-, twin
tig-, tien- en vijf gulden. De vijfde
prijs werd echter gedeeld, zodat er
in totaal zes prijzen uit de bus kwa
men. De leerlingen hadden hun werk
onder een motto ingeleverd, zodat het
voor de jury en uiteraard ook
de direkteur van de school, de heer
A. Gerrits, een verrassing was,
met de prijzen naar huis zouden gaan.
Dat gold overigens ook voor de leer
lingen zelf.
Blijkens de 17de eeuwse vogelvlucht-
kaarten leidde vanuit het Grootzand
een slootje of grachtje juist tot aan
de uiterste Zuid-Oosthoek van het
kloosterachtige complex, dat kenne
lijk diende tot aan- en afvoer van
diverse zaken met behulp van pramen
of schuitjes. Het is dus dit grachtje,
waaruit door demping de aanzet van
de huidige Havenstraat ontstond, die
verder werd doorgetrokken tot aan de
eveneens omstreeks 1650 nog niet be
staande Wijnkanstraat,
In tegenstelling met de toestand in het
latere Armhuis, waren de bewoners
en bewoonsters van het Gasthuis niet
onvermogend en hadden zij ieder, het
zij als echtpaar, hetzij als weduwe of
weduwnaar, een eigen „kamer” ge
kocht voor de tijd zolang als zij nog
te leven mochten hebben. Zij werden
omdat het recht van wonen als een
„prevende” werd beschouwd, een in
woongenot uitbetaalde rente voor een
bepaald gestort kapitaal, de inkoop-
som. Voor het vaststellen van deze
inkoopsom bestonden vaste regels, ver
band houdende met de leeftijd waar
op men wenste in te treden. Men
woonde er hoogst genoeglijk, ieder
met een tuintje voor de vensters en
een groot bleekveld met pomp voor
ieder. Maar daarover de volgende
keer. h.H.
Voordat de opening van „D’ald wal”
een feit was, had men de bar reeds
enkele avonden voor het publiek open
gesteld. Overigens met wisselend suc
ces. Na enkele dagen bleken de buren
bezwaren te hebben gemaakt tegen
het geproduceerde muziekgeluid. Het
gemeentebestuur van Wymbritsera-
deel vond deze klacht gerechtvaar
digd en legde de eigenaars een mu-
ziekverbod op. Met man en macht is
men daarna bezig geweest het dak
en bepaalde gedeelten van de muren
van deze ex-schuur geluiddicht te ma
ken.
In deze ruimte zal plaats zijn
een paar honderd „bar-lustigen”. De
bar zelf is op een heel bijzondere ma
niet ingedeeld. Benedenvloers is een
bar geplaatst, terwijl op een hoger ge
legen verdieping diverse zitjes ge
creëerd zijn. Binnen niet ai te lange
tijd zullen de gasten diverse lekker
nijen voorgeschoteid kunnen krijgen.
Men zal dan ondermeer een. keuze
kunnen maken uit safe’s, tosti’s, ham
burgers of zelfs een voor Nederlandse
begrippen unieke „gamalensaté”.
,J3’ald wal”, die in de winter alleen
in het weekend voor het publiek ge
opend zal zijn, biedt tevens de moge
lijkheid tot het houden van recepties
en partijen.
Na deze „ode” beklom de heer Kui
per de preekstoel om enigszins neu
traliserend mee te delen dat de ge
meente geen schaap met vijf poten
moest verwachten, „ik heb er nauwe
lijks vier”, en ook geen tweede ds.
Brinkman. „Hoe zou dat ook ooit
kunnen. „U krijgt denk ik een heel
gewone huis-, tuin- en keuken dominee,
EERSTE PRIJS
De eerste prijs was voor Frank Fran-
kema uit Lemmer, die 113 punten
kreeg, plus lof van de jury. Dit on
der het motto „Cor Busier’ ingeever-
de werk sprong er volgens de heer
Van der Moen sterk uit en dat beek
ook wel, omdat de tweede prijswin
naar niet verder kwam dan lOO'/a pun
ten. Dat was Evert van Zandbergen
uit Midlum. Derde met 96 punten was
G. A. Veenstra uit Oosterend, als vier
de eindigde met 93 punten C, Postma
uit Balk en de gedeelde vijfde prijs
(92 punten) ging naar Nico Faber
uit Joure en Jan Gerrits uit Sneek. i
Om nog enkele „motto’s” te noemen: I
der he motto „Cor Busier” ingelever-
en „Opus”. Hoe komen de leerlingen
op het idee?
In de Lemmerwegwijk-Oost trof de
politie zaterdagmorgen een personen
auto aan die de nacht tevoren uit
Utrecht was ontvreemd. Waarschijn
lijk hadden de inzittenden van deze
auto dringend een andere wagen no
dig: verschillende bewoners van de
Lemmerwegwijken kwamen tot de ont
dekking dat men pogingen in het
werk had gesteld er met hun auto
vandoor te gaan. Enkele voertuigen
waren lichtbeschadigd. Nabij de
plaats waar de uit Utrecht ontvreem
de auto werd aangetroffen, bleek de
wagen van de heer H. Rozenberg uit
de Hein Doekesstraat te zijn verdwe
nen. Deze auto werd later in de Wil
lem Lodewijkstraat teruggevonden, zij
het met een totaal vernielde achter
band.
Wij schreven steeds van een klooster
achtig complex, geen klooster zonder
meer, en dat heeft zo zijn reden. Er
wordt in Sneker geschiedbronnen na
melijk nergens van een klooster ge
rept ter plaatse van bedoeld complex,
daarentegen wél van een Gasthuis,
meer in het bijzonder het St. Antho-
nie-Gasthuis, te vergelijken met het
gelijknamige, nog bestaande gasthuis
te Leeuwarden. Ofschoon de stichting
van het voormalige Sneker St. Antho-
nie-Gasthuis zich in de middeleeu
wen verliest behield deze instelling
haar karakter ook na de Reformatie,
zij het dat het uiteindelijk een toe
vluchtsoord werd voor de allerarmste
ouden van dagen, kort gezegd „Arm
huis”, terwijl het in opzet toch een
heel andere basis had bezeten. Oude
re Snekers weten nog wel hoe ’t hui
dige onderkomen van de Openbare
School voor Moeilijk Lerende Kinde
ren, ,,’t Armhuus” werd genoemd we
gens de bestemming welke dit gebouw
bij de bouw verkreeg, en tot aan de
dertiger jaren van onze eeuw behield,
vervolgens is de Huishoudschool er
vele jaren in gevestigd geweest, daar
na de Pier de Boer-Stichting en thans
dus vermelde school. Aan de bestem
ming tot „Armhuus” kwam een einde
toen de bewoners en bewoonsters kon
den verhuizen naar „Kruizebroeders-
hof”, het voormalige Old Burger
Weeshuis, dat intussen ook al weer
een nieuwe bestemming heeft gekre
gen. De bouw van het „Armhuus” aan
de Oude Koemarkt volgde op de vol
ledige afbraak van al wat er circa
het jaar 1850 nog reste van het mid
deleeuwse St Anthonie-Gasthuis, en
dat was niet gering. Vermoedelijk zou
men er in onze dagen wat voorzichti
ger mee hebben omgesprongen want
naar de oude beschrijvingen, te oorde
len was het een hele bedoening, waar
liefhebbers van oude gebouwen hun
hart aan hadden kunnen ophalen. De
Gasthuiskapel was nochtans uiterst
bescheiden van afmetingen, te oordelen
naar de plattegrond op het oudste mi-
nuutplan van Sneek amper 6 bij 14
meter dus. Blijkens het zelfde minuut-
plan mat de poormalige kapel van ’t
KruizebroederSklooster, waarnaar de
Kleine Kerkstraat is genoemd, 10 bij
24 meter, vrijwel dubbel zo veel!
Maar de Gasthuiskerkjes hadden veel
al meer het karakter van huiskapellen
zodat deze hoogst bescheiden afmetin
gen ons niet al te zeer behoeven te
verbazen.
De vorige keer trachtten wij aan de hand van oude stadsplattegronden het
bestaan van een kloosterachtig gebouwencomplex met kapel en binnenplaats
getogen tussen de Oude Koemarkt en de Havenstraat, nabij het punt waar
laatst genoemd straatje eigenlijk een gedempt grachtje op het Groot
zand uitloopt te reconstrueren. Aan de hand van het kadastrale minuutplan
der gemeente Sneek, daterende van omstreeks het jaar 1830 een foto-
copie van deze minuut bevindt zich in het Fries Scheepvaart Museum
kan men de oorspronkelijke situatie, gelijk deze daar tot circa het jaar
1350 was en op de vogelvluchtkaarten afgebeeld staat, nauwkeurig vast
stellen.
De verbouwing is voor het overgrote
deel door de heren Alberts, met be
hulp van verschillende vrijwilligers,
zelf gedaan. Voor het aanbrengen van
de toiletten en de betonvloer was het
Aannemingsbedrijf L. Vellinga uit
Heeg verantwoordelijk, terwijl de
electrische installatie werd aangelegd
door het Electrotechnisch-installatie-
bedrijf firma Tj. Piso, eveneens uit
Heeg.
